Nanompongan daw Ninda an Arka ni Noe?

MARIRISA niato na parate nanggad na kadakol nin publisidad manongod sa paghanap sa arka ni Noe. Natural sana an pagmawot na maheling iyan. Magigin nanggad pambihirang diskobremientong arkeolohiko an dakulaon na sakayan na iyan na dian si Noe asin an saiyang pamilya nakaligtas sa Baha kaidtong 2370-2369 B.C.E. Pero, sa ibong nin dakol na paghihingoa, nagpapadagos an paghanap sa arka ni Noe. Sa gabos na espekulasyon asin nakakabiglang sinasabi manongod dian, ano talaga an aram na?

Ihinahayag kan Biblia na an arka ni Noe “puminondo sa kabukidan nin Ararat.” (Genesis 8:⁠4) Yaon sa rehion nin Ararat an halangkawon na Bukid nin Ararat sa sirangan nin Turkiya, na harani sa mga linderos nin Armenia asin Iran.

An dakol na ekspedisyon sa lugar na ini tanganing hanapon an arka ni Noe nagresulta sa interesanteng sinasabi, alagad an prueba kaiyan dai nakakakombensir. An nakakaintrigang mga retratong kinua hale sa itaas, an nakuang mga pidaso nin kahoy na may alkitran, asin an mga report hale sa mga nakaheling daa kaiyan nagin dahelan na orog pang mawoton nin mga tawo na makakua nin tunay na ebidensia. Minsan siring, nagigin depisil an paghanap. An sarong posibleng lugar na parateng nasasambitan nasa mga 4,600 metros an langkaw sa bakilid kan Bukid nin Ararat. Dugang pa, huli sa mga tension sa politika sa lugar na iyan, dai pirmeng tinatawan nin permiso na tumukad sa bukid an mga ekspedisyon hale sa ibang nasyon.

Minsan siring, dakol na interesado manongod sa arka an gustong-gustong makaheling nin dakol pang ekspedisyon sa lugar na iyan. Naniniwala sinda na yaon pa sa Bukid nin Ararat na natatahoban nin niebe an mga kabtang kan arka, na haros bilog na taon na nakatago sa mga niebe asin yelo. Sinasabi ninda na may posibilidad na maheling asin madumanan an arka solamente sa mga taon na may maarasahas na tig-init.

Nagkosog pa an siring na mga paglaom huli sa dakol na report. Sinambit ni Josefo, na sarong Judiong historyador kan enot na siglo C.E., an nagkapirang naenot na historyador na nagsabing heling-heling pa an arka sa kaitaasan kan rehion nin Ararat. Sinabi pa ngani na may mga tawong nagkukua nin mga pidaso nin tabla na may alkitran bilang subenir. Kaiba sa mga tawong kinotar ni Josefo iyo si Beroso, sarong parasurat kan kasaysayan nin mga pangyayari sa Babilonya kan ikatolong siglo B.C.E.

Kan nakaaging siglo, an saro sa mas nakakaintrigang mga report iyo an hale sa sarong taga Armenia, si George Hagopian. Sinabi nia na kan aki pa sia nakaduman sia sa arka kaiba kan saiyang amaon kan enot na mga taon nin dekada 1900 asin talagang nakasakat sia sa arka. Nagadan si Hagopian kan 1972, alagad dakol pa sagkod ngonyan an nagkakainteres asin naghohorophorop sa saiyang testimonya.

Tunay daw na Basehan Tanganing Magtubod?

Igwa daw talaga nin basehan na maniwalang an arka nadiskobre na o tibaad madidiskobre pa kan mga eksplorador? Tibaad igwa, alagad garo baga mas may basehan pa na magduda sa siring na diskobremiento. An sarong dahelan, girumdomon na dai sinasabi kan Biblia an eksaktong namugtakan kan arka kan magbaba na an tubig-baha. Iyan nagsabi sana na sa “kabukidan nin Ararat.”

Natural sana na an maisip kan mga eksplorador asin parabanabana iyo an pinakahalangkaw na bukid sa rehion na iyan. Minsan siring, dai espesipikong sinasabi kan Kasuratan na pinapondo nin Dios an arka sa pinakaalitoktok kan Bukid nin Ararat, na ngonyan malipoton asin an alitoktok kaiyan haros limang kilometro na mas halangkaw sa kapantayan kan dagat.a Girumdomon na si Noe asin an saiyang pamilya nagdanay sa arka sa laog nin nagkapirang bulan pagkapondo kaiyan sa bukid. (Genesis 8:​4, 5) Siring man, garo baga imposible na pakaluwas sa arka, sinda asin an dakol na hayop na nasa arka kaipuhan na magbaba hale sa halangkawon na alitoktok arog kan mga paratukad sa bukid (mountaineer). Kun siring, tibaad mas madaling madumanan an lugar na pinondohan kan arka kisa sa iniimahinar nin nagkapirang eksplorador sa presenteng panahon, pero halangkawon pa man giraray iyan arog kan pagkaladawan sa Genesis 8:​4, 5. Asin saen man sa rehion nin Ararat nagpondo an arka, bako daw na nawara na iyan pirang siglo na an nakaagi huli sa pagkalapa asin pagkua kan mga kabtang kaiyan?

Dugang pa, may bagay na kuestionable sa sinasabi kun minsan kan mga parabareta manongod sa importansia sa relihion kan mga eksplorasyon. An paraorganisar nin sarong ekspedisyon nagsabi na an pakanompong sa arka “magpapakosog sa pagtubod nin minilyon . . . asin dakol an magkakaigwa nin pagtubod.” Sa sarong interbio kan media kan 2004, sinabi nia na an pakanompong sa arka magigin “an pinakadakulang pangyayari poon kan buhayon liwat si Cristo.” Kan huri, kinanselar an saiyang eksplorasyon.

An pakanompong daw sa arka ni Noe talagang makakapakosog sa pagtubod asin magigin dahelan pa ngani na magkaigwa nin pagtubod? Ipinapaheling kan Biblia na an tunay na pagtubod dai nakadepende sa mga bagay na naheheling asin nakakapotan niato. (2 Corinto 5:⁠7) An nagkapirang tawo mapagdudang gayo kaya iiniinsistir ninda na solamenteng pisikal na ebidensia an magpapangyari sa sainda na magtubod sa nagkapirang pagkasaysay sa Biblia. Pero an totoo, para sa siring na mga tawo mayo nin ano man na ebidensia an magigin dahelan na magtubod sinda. Sinabi mismo ni Jesus na an nagkapirang tawo dai talaga makokombensir nin espirituwal na mga katotoohan​—⁠dawa pa may maheling sindang nabuhay na gadan!​—⁠Lucas 16:⁠31.

Sa ibong na lado, an tunay na pagtubod bakong pagigin madaling mapaniwala; iyan basado sa masasarigan na ebidensia. (Hebreo 11:⁠1) May masasarigan daw na ebidensia na makakatabang sa rasonableng mga tawo ngonyan na magtubod sa pagkasaysay kan Biblia manongod sa Baha? Igwa nanggad. Malinaw na sinabi ni Jesu-Cristo: “Si Noe luminaog sa arka, asin nagdatong an baha.” (Lucas 17:​26, 27) Ini an pinakamarahay na ebidensia na makukua niato. Taano?

Si Jesus nasa langit bago sia magdigdi sa daga. (Juan 8:58) Pinagmasdan nia an pagtogdok kan arka; naheling nia an Baha. Ngonyan, arin na ebidensia an garo baga mas nakakakombensir sa saindo? An tunay daw na testimonya kan Saro na mismong nakaheling, na napatunayan na sia masasarigan nanggad asin nagpatunay na sia an Aki nin Dios? O an saditon daw na posibilidad na nakaheling an mga eksplorador nin nagkapirang suanoy na pidaso nin kahoy sa sarong alitoktok nin bukid na natatahoban nin yelo? Kun pag-iisipan an punto de vistang iyan, makosogon na an ebidensia na nag-eksister an arka ni Noe.

[Nota sa Ibaba]

[Blurb sa pahina 13]

May masasarigan daw na ebidensia na nagpapatunay sa pagkasaysay kan Biblia manongod sa Baha?

[Blurb sa pahina 14]

Malinaw na sinabi ni Jesu-Cristo: “Si Noe luminaog sa arka, asin nagdatong an baha”