Aram Mo daw?

Nagdulag daw an mga Kristiano hale sa Judea bago laglagon an Jerusalem kan 70 C.E.?

‘Kun mahiling nindo na an Jerusalem napapalibotan na nin mga hukbo, dangan saboton nindo na an saiyang pagkatunaw harani na. Dangan an mga nasa Judea magdurulag sa mga bukid, asin an mga nasa tahaw nia, magruluwas.’ (Lucas 21:​20, 21) Itinao ni Jesus sa saiyang mga disipulo an mga instruksion na iyan may koneksion sa kalaglagan na maabot sa Jerusalem. Igwa daw nin ebidensia na naghimate an mga disipulo sa patanid ni Jesus?

Nagkapirang dekada pagkagadan ni Jesus, sarong Romanong hukbo sa pangengenot ni Cestio Gallo an naglaog sa Palestina tanganing sumpoon an rebelyon. An pagsalakay na ini pinatunayan kan Judiong historyador na si Josephus, na nabuhay kan panahon na idto. Pinalibotan kan Romanong mga soldados an Jerusalem asin garo baga segurado na sindang masasakop iyan. Bigla na sana, ipinagboot ni Gallo an pag-atras. Oyon sa historyador nin simbahan na si Eusebio, inaprobetsaran kan Judeanong mga Kristiano an oportunidad na dumulag pasiring sa Pella, sarong siudad sa mabukid na rehion nin Decapolis.

Pakalihis nin pirang taon, kan 70 C.E., nagbuelta an saro pang Romanong hukbo sa pangengenot ni Heneral Tito asin sinalikopan an kabisera kan mga Judio. Kan panahon na iyan, tinapos kan mga soldados an paglaglag sa siudad na dai nagibo ni Gallo. Ginatos na ribo an nalaom sa Jerusalem asin nagadan.

Siisay an ‘mga aking lalaki kan mga propeta’?

An mga pagkasaysay sa Biblia dapit sa mga propetang si Samuel, Elias, asin Eliseo nagsasambit manongod sa inaapod na ‘mga aking lalaki kan mga propeta.’ Halimbawa, kan ninombrahan ni Eliseo si Jehu na magin hade kan Israel, isinugo nia an ‘saro kan mga aking lalaki kan mga propeta’ tanganing lahidan si Jehu.​—2 Hade 9:​1-4.

Naniniwala an mga iskolar na an terminong iyan nanonongod sa sarong paadalan o nagtitinabangan na asosasyon imbes na sa literal na mga aki nin mga propeta. Oyon sa Journal of Biblical Literature, an mga miembro kan mga grupong ini posibleng mga indibiduwal na “idinusay an saindang sadiri sa paglilingkod ki Yahweh [Jehova] sakop nin sarong propeta na iyo an . . . saindang espirituwal na ama.” (2 Hade 2:12) Sa katunayan, sa pagkasaysay dapit sa paglahid ki Jehu, an representante ni Eliseo inaapod na katabang kan propeta.​—2 Hade 9:4.

Minalataw na namuhay nin simple an ‘mga aking lalaki kan mga propeta.’ An saro sa siring na grupo kan panahon ni Eliseo sinasabing iyo an nagtogdok kan sadiri nindang istaran asin naggamit nin sinublian na patok. (2 Hade 6:​1-5) Sinasabi man na may agom an nagkapira sa mga yaon sa grupo siring kan pagkasambit sa balo ‘kan mga aking lalaki kan mga propeta.’ (2 Hade 4:1) Minalataw na pinahalagahan kan maimbod na mga Israelita an mga aking lalaki kan mga propeta, asin sa sarong nakarekord na pangyayari, tinawan ninda an mga ini nin regalong pagkakan.​—2 Hade 4:​38, 42.