YOBO
1 Kwali umuntu umo mu calo ca Usi, ishina lyakwe ali ni Yobo.*+ Uyu muntu ali mulungami kabili uwa kaele;*+ aletiina Lesa kabili talefwaya ukucita ifyabipa.+ 2 Akwete abana abaume 7 na bana abanakashi batatu. 3 Akwete impaanga 7,000, ingamila 3,000, ing’ombe* 1,000, impunda* 500 na babomfi abengi nga nshi ica kuti aishileba umukankaala ukucila abena Kabanga bonse kabili abantu balimucindike.
4 Abana bakwe abaume balepekanya umutebeto cila muntu mu ng’anda yakwe pa bushiku ubo alingile ukupekanishishapo. Kabili baleita bankashi yabo batatu pa kuti bese baliile no kunwena pamo. 5 Nomba inshiku sha mutebeto nga shapwa, Yobo aleita abana bakwe pa kuti abasangulule. Alecelela ukwima no kutuulilako cila mwana ilambo lya koca.+ Pantu Yobo aletontonkanya ukuti: “Nalimo abana bandi nababembuka kabili nabasaalula Lesa mu mitima yabo.” Ifi fine e fyo Yobo alecita lyonse.+
6 Nomba bushiku bumo ilyo abana baume ba kwa Lesa wa cine*+ baileiminina pa ntanshi ya kwa Yehova,+ Satana+ na o aileiminina pamo nabo.+
7 Lyena Yehova aipwishe Satana ati: “Wafuma kwi?” Satana ayaswike Yehova ati: “Nafuma mu kwendauka pe sonde, mu kumona ifyabapo.”+ 8 E lyo Yehova aebele Satana ati: “Bushe naumona* umubomfi wandi Yobo? Takwaba uwaba nga ena pe sonde. Mulungami, wa kaele,*+ alatiina Lesa kabili tafwaya ukucita ifyabipa.” 9 Lyena Satana ayaswike Yehova ati: “Bushe Yobo atiinina Lesa+ apa fye? 10 Bushe tamwamucingilila+ no kucingilila ing’anda yakwe na fyonse ifyo akwata? Mulamupaala muli fyonse ifyo acita,+ kabili mwalilenga ifitekwa fyakwe fyafula pe sonde. 11 Nomba fungululeni ukuboko kwenu, mukupishe na pali fyonse ifyo akwata, kabili nangu cibe shani akamusaalula pa menso yenu.” 12 Lyena Yehova aebele Satana ati: “Mona! Fyonse ifyo akwata fili mu minwe yobe.* Lelo pali ena wibikapo ukuboko kobe!” E ico Satana alifumine pa ntanshi* ya kwa Yehova.+
13 Nomba bushiku bumo ilyo abana bakwe abaume na bana bakwe abanakashi balelya no kunwa umwangashi mu ng’anda ya kwa munyinabo umukalamba pali bonse,+ 14 kwaishile uwaebele Yobo ati: “Ing’ombe shacilalima ne mpunda shacilalya umulemfwe mupepi ne ng’ombe, 15 lyena abena Sebea bacisatusansa basenda ne nama, kabili nabepaya ababomfi benu ku lupanga. Nine fye mpuswike, e co naishila mu kumweba ificitike.”
16 Ilyo uyu acili alelanda, umbi na o alishile kabili alandile ati: “Umulilo wa kwa Lesa* wacifuma mu muulu no koca impaanga shonse na babomfi benu! Nine fye mpuswike, e co naishila mu kumweba ificitike.”
17 Ilyo uyu acili alelanda, umbi na o aliishile kabili alandile ati: “Abena Kaldi+ bacakanikana mu mabumba yatatu, basansa ingamila shenu e lyo bashisenda, kabili bacipaya ababomfi benu ku lupanga. Nine fye nacipusuka, e co naishila mu kumweba ificitike.”
18 Ilyo uyu acili alelanda, umbi na o aliishile kabili alandile ati: “Abana benu abaume na bana benu abanakashi bacilalya no kunwa umwangashi mu ng’anda ya kwa munyinabo umukalamba pali bonse. 19 Mukupumikisha umwela uukalamba wacifuma ku matololo, kabili wacipuupila pa makoona 4 aya ng’anda, ica kuti yacibongolokela abana benu, e fyo bafwile. Nine fye mpuswike, e co naishila mu kumweba ificitike.”
20 Ilyo Yobo aumfwile ifi aliimine, alepula ifya kufwala fyakwe, abeya no mushishi wakwe. Lyena alifukeme afisha ne mpumi panshi 21 kabili alandile ati:
“Nafumine ubwamba mwi fumo lya kwa mayo,
Kabili nkabwelelamo ubwamba.+
Yehova alimpeele,+ kabili Yehova ampokolola.
Ishina lya kwa Yehova nalilumbanishiwe.”
22 Nangu ca kuti ifi fyonse fyalimucitikile, Yobo tabembwike kabili tapeele Lesa umulandu.
2 Kwali ubushiku na bumbi ilyo abana baume ba kwa Lesa wa cine*+ baileiminina pa ntanshi ya kwa Yehova,+ kabili Satana na o aileiminina pamo nabo pa ntanshi ya kwa Yehova.+
2 Lyena Yehova aipwishe Satana ati: “Wafuma kwi?” Satana ayaswike Yehova ati: “Nafuma mu kwendauka pe sonde, mu kumona ifyabapo.”+ 3 E lyo Yehova aebele Satana ati: “Bushe naumona* umubomfi wandi Yobo? Takwaba uwaba nga ena pe sonde, mulungami, wa kaele,*+ alatiina Lesa kabili tafwaya ukucita ifyabipa. Acili wa kaele+ nangu ca kuti ulefwaya imwipaye*+ apabula umulandu.” 4 Lelo Satana ayaswike Yehova ati: “Inkanda pa nkanda, umuntu kuti apeela conse ico akwata pa kuti acingilile umweo wakwe. 5 Nomba fungululeni ukuboko kwenu, muume ifupa no munofu wakwe kabili nangu cibe shani akamusaalula pa menso yenu.”+
6 Lyena Yehova aebele Satana ati: “Mona ali mu minwe yobe!* Lelo ukumwipaya kwena wimwipaya!”* 7 E ico Satana afumine pa ntanshi* ya kwa Yehova kabili ailelwalika Yobo ifipute ifikali nga nshi,*+ ukufuma ku makasa ukufika ku mutwe. 8 Kabili Yobo abuulile ici-inga e co alaitulilako ifipute, kabili aleikala mu mito.+
9 Umukashi wakwe asukile amweba ati: “Bushe muletwalilila fye ukuba uwa kaele? Ponteleni Lesa pa kuti mufwe!” 10 Lelo amwebele ati: “Ulelanda ngo mwanakashi uushakwata amano. Nga ca kuti tulapokelela ifisuma kuli Lesa, bushe tatufwile no kupokelela ifibi kuli ena?”+ Nangu ca kuti ifi fyonse fyalimucitikile, Yobo tabembwike muli fyonse ifyo alandile.+
11 Abanankwe* batatu aba kwa Yobo, e kutila Elifasi+ umwina Temani, Bildadi+ umwina Shuhi+ na Sofari+ umwina Naamati balyumfwile amacushi yonse ayo Yobo akwete. E ico cila muntu afumine ku mwakwe pantu balyumfwene ukuti bakakumane pa kuti bakayepempula Yobo no kumusansamusha. 12 Ilyo bamumwene ninshi bali akatalamukila, tabamwishibe. Batendeke ukulila ninshi nabasansula amashiwi yabo kabili balepwile ifya kufwala fyabo, balekuba no lukungu mu muulu e lyo luleponena pa mitwe yabo.+ 13 Lyena baikeele nankwe panshi inshiku 7 akasuba no bushiku. Takwali nangu umo uwalemusosha, pantu balimwene ukuti alekalipwa nga nshi.+
3 Lyena Yobo asukile atendeka ukulanda kabili atiipile ubushiku afyelwe.*+ 2 Yobo atile:
3 “Kanshi ubushiku nafyelwe+ nga tabwaliko,
Ne nshita ya bushiku ilyo umuntu umo alandile ukuti ‘umwanakashi naimita umwana umwaume!’
4 Bulya bushiku nabube imfifi.
Lesa wa mu muulu e bubikako amano;
Ulubuuto lwisanikapo pali bulya bushiku.
5 Lekeni imfifi iyafiita fititi* isende ubu bushiku.
Lekeni ikumbi lya mfula lifimbe ubu bushiku.
Lekeni fyonse ifilenga pa calo pafiite, fitiinye ubu bushiku.
6 Lekeni bulya bushiku bufiite fititi;+
Bwisansamukila pamo ne nshiku shimbi isha mwaka,
Kabili bebupendela pamo ne nshiku shimbi isha myeshi.
7 Nga caliweme pali bulya bushiku nga tapafyelwe umuntu nangu umo;
Mwileka umuntu nangu umo asekelele pali bulya bushiku.
9 Mwileka intanda sha ku macaca isha bulya bushiku shisanike;
Lekeni bulya bushiku bulolele ulubuuto lelo lwimoneka,
Kabili bwimona imyengelele ya kasuba ilyo kaletula.
11 Cinshi nshafwilile ilyo nalefyalwa?
Cinshi nshafwilile ilyo nafumine mu nda+ muli mayo?
12 Cinshi ico mayo ampokelele pa makufi yakwe
No kung’onsha ku mabele yakwe?
13 Pantu pali ino nshita nga nalisendama ukwabula ifya kumpumfyanya;+
Nga nalilaala utulo, kabili nga ndetuusha+
14 Pamo ne mfumu sha pano isonde ne mpanda mano sha shiko,
Ishaikuulile ifikuulwa ifyashala ifitantaala,*
15 Nelyo pamo na bacilolo abakwete golde,
Abo mu mayanda yabo mwaiswile silfere.
16 Nelyo cinshi nshafwilile fye mwi fumo muli mayo,
Ngo tunya utushatala atumonapo ulubuuto?
18 Kulya abafungwa balatuusha;
Kabili takwaba uubapatikisha ukubomba.
19 Kulya abantu yaweyawe na bashimucindikwa baba fye cimo cine,+
Kabili umusha alalubuka kuli shikulu wakwe.
21 Cinshi abafwaya ukufwa bashifwila?+
Nangu ca kuti balafwaya imfwa ukucila ifyo bafwaya ifyuma ifyashikama, tabaisanga.
22 Abasansamuka nga nshi,
Abasekelela nga basanga apa kubashiika.
25 Pantu ifyo naletutuma nafiisa pali ine,
Kabili ifyo naletiina nafimponena.
26 Nshikala umutende nelyo umutelelwe, kabili nshituusha
Lelo amacushi yatwalilila fye ukwisa pali ine.”
4 Lyena Elifasi+ umwina Temani ayaswike ati:
2 “Bushe kuti watendwa umuntu nga alefwaya ukulanda na iwe?
Pantu nani uwingakaana ukulanda?
3 Ca cine, walilungika abengi,
Kabili walekosha abanaka.
4 Ifyo walelanda fyalekoselesha bonse abaleipununa,
Kabili walekosha abo amakufi yaletutuma.
6 Bushe ifi utiina Lesa, tafyalenga wamucetekela?
Bushe ifi waba uwa kaele+ tafyalenga waba ne subilo?
7 Ibukisha: Nani uwa kaele uwafwapo?
Bushe walitala aumfwapo uwalungama bamulofya?
9 Umupu wa kwa Lesa ulabepaya,
No mwela wa bukali bwakwe ulabalofya.
11 Inkalamo ilafwa nga tapali inama ya kulya,
Na bana ba nkalamo balasalangana.
12 Nomba kwaishile umo mu bumfisolo uwaishilenjeba fimo,
Kabili aishilentepelesha fye mu kutwi,
13 Mu nshita ya bushiku ilyo abantu balaala utulo utukalamba
Nalimwene ifimonwa ifyansakamike sana,
14 Natendeke ukututuma nga nshi,
Kabili mu mafupa yandi yonse mwali umwenso.
15 Umupashi wapitile pa cinso candi;
No bupipi bwandi bwalisakalele.
16 Lyena waliminine,
Lelo nshawishibe.
Namwene icintu cimo pa ntanshi yandi;
Kwalitalele tondolo, lyena naumfwile ishiwi lileti:
17 ‘Bushe umuntu umwina kufwa kuti aba uwalungama ukucila Lesa?
Bushe umuntu kuti aba uwasanguluka ukucila Uwamupangile?’
19 Alicilapo ukukanacetekela abekala mu mayanda ye loba,
Ayo imifula ya iko yaba mu mushili!+
Abo bashonaula bwangu nga filya bengashonaula icipelebesha.
20 Ulucelo balaba no mweo, lelo icungulo balabashonaula
Baloba umuyayaya kabili takuba uubikako amano.
21 Bushe tababa nge tenti ilyo bafumyako intambo?
Bafwa imbulwa mano.
5 “Bushe nga waita kuli uwalakwasuka?
Nani uwa mushilo uo walaita pa kuti akwafwe?
2 Pantu ukwenda na cimo ku mukoshi kukepaya umuwelewele,
Kabili umufimbila ukepaya uubelelekwa bwangu.
3 Nalimona uko ifintu file-endela bwino umuwelewele,
Lelo mu kupumikisha amafya yalesa pa ng’anda yakwe.
4 Abana bakwe tabacingililwa,
Babacushisha pa mpongolo ya musumba,+ kabili takuba nangu umo uwa kubapokololako.
5 Uuli ne nsala alya ifyo umuwelewele asombola;
Ne fimena mu myunga alamupokolola,
Kabili balabapoka ne fipe fyabo.
6 Pantu ifyabipa tafipuuka mu lukungu,
Na mafya tayamena mu mushili.
7 Pantu umuntu te kuti ekale ukwabula amafya,
Nga filya fine insase nangu cibe shani shiya mu muulu.
8 Lelo nga nali niwe kuti nalomba Lesa ukuti angafwe,
Kabili kuli Lesa e ko ningatuula umulandu wandi,
9 Ku ucita ifikalamba ifyo tushingomfwikisha,
Ifya kupapusha ifishingapendwa.
10 Alosha imfula pano isonde,
Kabili alenga amenshi yafika mu mabala.
11 Abika uo basuula apacindama,
No uli no bulanda amulenga aba apasansuka apo engapusuka.
12 Afulunganya amapange ya ncenjeshi,
Pa kuti iminwe ya shiko, icita ifyo shilefwaya.
14 Baba mu mfifi mu nshita ya kasuba,
Kabili akasuba nga kafika fye pa kati bapampanta fye kwati bushiku.
15 Alapususha abantu ku lupanga lwa tunwa twabo,
Apususha umupiina ku wakosa,
16 Pa kuti abasuulwa babe ne subilo,
Lelo abashalungama bafwile ukwisala utunwa twabo.
17 Umuntu uo Lesa alungika alaba ne nsansa,
E ico wikaana Uwa Maka Yonse nga alefwaya ukukufunda!
18 Pantu alakalifya, lelo alakakila icilonda;
Alacena, lelo iminwe yakwe ilaposha.
19 Akakupokolola ku macushi 6,
Nangu ubucushi bwalenga 7 bukese, tawakacule.
22 Ubucushi ne nsala tafyakakusakamike,
Kabili tawakatiine ifinama fya mu mpanga.
24 Ukeshiba ukuti itenti lyobe lyalicingililwa,*
Kabili ilyo ukayapempula impanga yobe iya mulemfwe, tawakasange icintu nangu cimo naciluba.
25 Ukakwata abana abengi,
Kabili abakatuntuka muli iwe bakafula nge cani pano isonde.
27 Mona! Natufwailisha uyu mulandu. Kabili ifi fine e fyo tusangile.
Utontonkanyepo kabili ifi fine e fyo ucite.”
6 Lyena Yobo ayaswike ati:
2 “Kanshi ukukalipwa kwandi+ nga kuti bakupima
Kabili nga kuti bakubika pa masekelo pamo no bucushi bwandi!
3 Pantu nomba ukukalipwa kwandi nakufina ukucila umucanga wa muli bemba.
E mulandu wine ndelandila icilandelande.*+
4 Pantu imifwi ya Wa Maka Yonse naindasa,
Umupashi wandi ulenwa ubusungu+ bwa iko;
Lesa alensansa kabili ndi no mwenso.
5 Bushe impunda ya mu mpanga+ kuti yalila nga naikwata umulemfwe wa kulya,
Nelyo bushe ing’ombe kuti yalila nga naikwata ifya kulya fya iko?
6 Bushe kuti mwalya ifya kulya ifyatalalila umwabula umucele,
Nelyo bushe amenshi ya mu mumbu tayatalalila?
7 Ninkaana* ukulya ifya kulya fyonse ifyaba nge fi.
Fili nge fiko ifyo babikile mu fya kulya fyandi.
8 Iye kanshi nga bampeela ico nalomba
Kabili Lesa nga ampeela ico ndefwaya!
10 Nangu ifi fyacitika kuti nasansamuka;
Kuti nasekelela nangu ca kutila kuti naumfwa ubukali,
Pantu nshakaana amashiwi ya Wa Mushilo.+
11 Bushe ninkwata amaka ya kulalolela fye?+
Kabili finshi ndelolela pa kuti ntwalilile ukuba no mweo?*
12 Bushe nakosa nge libwe?
Nelyo bushe umubili wandi wa mukuba?
13 Bushe ninkwata amaka ya kuyafwa,
Apo abakungafwa bonse balibatalusha kuli ine?
16 Yalifiita pa mulandu na menshi makaasa,
Kabili muli yena e mo amenshi makaasa ayalesunguluka yafisama.
17 Mu kupita kwa nshita utumana mainsa tulakama kabili tulaloba;
Mu lusuba amenshi ya tuko yalakama.
18 Balatupaatula, amenshi yatendeka ukuya mu ciswebebe;
Kabili yalakama.
20 Baumfwa insoni pantu balicetekele ukuti balasanga amenshi;
Ilyo baileko tabasangile ifyo bale-enekela.
22 Bushe nalimulombapo fimo;
Nelyo nalimwebapo ukuti mubuulepo pa fyuma fyenu mumpeeleleko umo ubupe?
25 Amashiwi ya cine tayakalifya mutima!+
Lelo bushe mulingile ukunungika?+
26 Bushe mulefwaya ukunungika pa fyo nandile,
Amashiwi umuntu uwapelelwa alandile+ ayo umwela usenda?
28 E ico nomba pilibukeni mundoleshe,
Pantu nshamubepe.
29 Tontonkanyenipo na kabili, mwilampeela imilandu ya bufi,
Tontonkanyenipo na kabili, pantu ncili umulungami.
30 Bushe mulemona ukuti ifyo ndelanda tafili bwino?
Bushe mulemona ukuti te kuti njiluke ukuti ifyo ndelanda fibi?
7 “Bushe umuntu umwina kufwa pano isonde tacula inshiku shakwe shonse
Kabili bushe inshiku shakwe tashaba nge nshiku sha mubomfi uubombela amalipilo?+
4 Nga nalaala ntila, ‘Ni lilali buleca?’+
Lelo ubushiku nga bwakokola ukuca, nshilaala mpaka bwaca.
5 Umubili wandi uli ne mititi yeka yeka fye ne fibulungwa fye loba;+
Inkanda yandi yalikakabala kabili ilafumya amafina.+
6 Inshiku shandi shilapita ulubilo ukucila ifyo kapikula apisha ico apikwilako ilyo alepikula,+
Shilapwa bwangu ica kuti nshikwata ne subilo.+
11 E ico nshakekale tondolo.
Nkalanda pa mulandu wa kukalipa kwa mutima wandi;
Nkailishanya ninshi umweo wandi naukalipa!+
12 Bushe ndi bemba nelyo shimweshimwe wa muli bemba,
Uo mulingile ukulalinda?
13 Nga nalanda ukuti, ‘Icipuna candi cikansansamusha;
Ubusanshi bwandi bukacefyako amacushi yandi,’
14 Lyena munenga ndetutuma ku filoto
Kabili munenga mbe no mwenso ku fimonwa,
15 Ica kuti nsalapo ukufwa pa mulandu wa kukanapema,
16 Nimpata umweo wandi,+ nshilefwaya ukutwalilila ukuba no mweo.
Ndekeni fye, pantu inshiku shandi shaba ngo mupu.+
20 Nga nalibembuka, cinshi ningacita kuli imwe, Mwe bamona fyonse ifyo abantu bacita?+
Cinshi mundolesesha?
Bushe nomba ndi cisendo kuli imwe?
21 Cinshi ico mushambelela uluse pa membu shandi
No kusuulako ku filubo fyandi?
Pantu nomba line ndi no kulaala mu lukungu,+
Kabili mukamfwaya, lelo nshakabepo.”
8 Lyena Bildadi+ umwina Shuhi+ alandile ati:
2 “Bushe ukaleka lilali ukulanda ifi?+
Ifyo ulelanda fili fye kwati mwela uukalamba!
3 Bushe Lesa kuti anyonganya ubupingushi,
Nelyo bushe Uwa Maka Yonse kuti anyonganya icalungama?
4 Abana bobe bafwile balimubembukile,
E co abalofeshe pa fyo bacitile;
5 Lelo nga wa-alukila kuli Lesa+
Kabili wapaapaata Uwa Maka Yonse ukuti akubelele uluse,
6 Nga ca kuti wali uwasanguluka kabili uwalungama,+
Nga alikubikako amano
Kabili nga alilenga ifintu fyobe fyaba ifyo fyali kale.
9 Pantu ifwe twafyelwe fye mailo, kabili tatwaishiba nangu cimo,
Pantu inshiku shesu pano isonde shaba nge cinshingwa.
11 Bushe amacinda kuti yamena ukushaba amatipa?
Bushe amatete kuti yamena ukushaba amenshi?
12 Ilyo fishilabalula kabili ilyo bashilafiteeta,
Filoma bwangu ukucila ifimenwa fimbi.
13 Ifi e ficitikila* bonse abasha Lesa,
Pantu ifyo umubifi* asubila tafyakacitike,
14 Uucetekela ifya fye
Kabili uucetekela ifya naka nge sumbu* lya kwa tandabube.
15 Akashintilila ku ng’anda yakwe, na yo ikabongoloka;
Akesha ukuikatilila, lelo ikabongoloka.
20 Ukwabula no kutwishika, Lesa takashe aba kaele;*
Kabili takafwilishe* ababifi,
21 Pantu akalenga ukaseke
Kabili ukasekelele na kabili.
22 Abakupata bakomfwa insoni,
Kabili itenti lya babifi talyakabepo.”
9 Yobo ayaswike ati:
2 “Ca cine ninjishiba ukuti ifyo walanda fya cine.
Nomba bushe umuntu umwina kufwa kuti aba umulungami nga alubulula na Lesa?+
3 Umuntu nga alefwaya ukulubulula na Lesa,*+
Te kuti asukepo icipusho nangu cimo pa mepusho 1,000 ayo Lesa engamwipusha.
4 Wa mano nga nshi,* alikosa kabili wa maka.+
Nani engamulwisha ukwabula ukuti acenekwe?+
7 Aleba akasuba ukuti kebalika
Kabili alafimba pa ntanda pa kuti shisanika;+
8 Afungulula imyulu nge nsalu,+
Kabili anyantaula pa mabimbi ayakalamba aya pali bemba.+
9 Apangile intanda sha Ashi,* isha Kesili* ne sha Kima,*+
E lyo na mabumba ya ntanda aya ku kapinda ka ku kulyo aka muulu;*
10 Alacita ifintu ifikalamba ifyo tushingomfwikisha,+
Ne fipesha amano ifishingapendwa.+
11 Apita apo ndi, lelo nshimumona;
Nshishiba ne lyo apita pali ine.
12 Nga apoka umo fimo, nani engamukaanya?
Nani engamweba ukuti, ‘Cinshi mulecita?’+
14 Nga namwasuka kuti acilanapo ukukalipa
E ico mfwile ukusala bwino amashiwi pa kulanda nankwe!
15 Nangu ca kuti nshili no mulandu te kuti imwasuke.+
Kuti nalomba fye kapingula* wandi ukuti ambelele uluse.
16 Nga nalilila kuli ena, bushe kuti angasuka?
Ndemona kwati te kuti atemwe ukumfwa ishiwi lyandi,
17 Pantu anshonawila ku mfula ya mwela uukalamba
Kabili afusha ifilonda fyandi apabula umulandu.+
18 Taleka nakwatako inshita ya kupeema;
Atwalilila fye ukundetela amafya.
19 Nga kwaliba uwakwata amaka, Lesa e wacilapo ukukwata amaka.+
Nga kwaliba uwa mulinganya, Lesa atila: Nani engampeela umulandu?*
20 Nangu ningaba uwabula umulandu, akanwa kandi kuti kampeela umulandu;
Nangu ningatwalilila ukuba uwa kaele,* kuti ampeela umulandu.*
23 Ilyeshi nga lyaipaya abantu mu kupumikisha,
Alaseka aba kaele abalecula.
Nga te ucita ifi, ninshi nani uuficita?
26 Shilabutukisha nga mato ya matete,
Kabili nga filya bakapumpe bafookela ico balefwaya ukwikata.
27 Nangu ningalanda ukuti, ‘Nalalabako ku macushi yandi,
Kabili nalaleka ukumoneka uwa bulanda,’
28 Kuti natwalilila ukutiina pa mulandu wa kucula kwandi konse,+
Kabili ninjishiba ukuti tamwakalemona ukuti ndi wa kaele.
E ico cinshi ningalaicushisha fye ukulalanga ukuti ndi wa kaele?+
30 Nga nasamba mu menshi makaasa ayasungulwike,
Kabili nga nasamba iminwe yandi mu menshi ayo babikilemo imito,+
31 Lyena mukanyingisha mu cilindi umwaba amatipa,
Ica kuti ifya kufwala fyandi fikankaana.
34 Nga kuti aleka ukumpuma
E lyo aleka no kuntiinya,+
35 Lyena kuti nalanda nankwe ukwabula umwenso,
Pantu nshiba no mwenso pa kulanda.
10 “Nimpata sana umweo wandi.+
Ndeilishanya pa mulandu ne filencitikila.
Ndelanda pa mulandu na macushi yandi!*
2 Nalaeba Lesa nati: ‘Mwimpeela umulandu.
Njebeni ico mulendwishisha.
3 Bushe mulamonamo ubusuma mu kuncusha,
Mu kusuula umulimo wa minwe yenu,+
E lyo ninshi mulapaala amapange ya babifi?
4 Bushe mwakwata amenso ayo umuntunse akwata,
Nelyo bushe ifyo umuntunse umwina kufwa amona e fyo na imwe mumona?
5 Bushe inshiku shenu shaba nge nshiku sha bantunse abena kufwa,
Nelyo bushe imyaka yenu yaba nge myaka ya muntunse,+
6 Pa kuti mulefwailisha icilubo nacita
Kabili mutwalilile ukufwaya ulubembu lwandi?+
12 Mwalimpeele ubumi kabili mulananga ukutemwa ukushipwa;
13 Lelo mu bumfisolo mwalefwaya ukucita ifi fintu.*
Ninjishiba ukuti ifi fintu fifumine kuli imwe.
15 Nga naliba no mulandu ninshi cambipila!
17 Mulaleta bakambone na bambi aba kunshinina
Kabili mumfulilwako fye,
Amacushi yandi nayo yafulilako fye.
18 Cinshi mwamfumiishe mwi fumo?+
Nga e mo nafwilile, kabili nga takwali nangu umo uwamwene.
19 Nga cali fye kwati nshaliko;
Nga nafumine fye mwi fumo naya na ku nshiishi.’
20 Bushe inshiku shandi tashacepa?+ Lekeni Lesa anshe neka;
Lekeni aleke ukundolesha, pa kuti ntusheko* panono+
21 Ilyo nshilaya uko nshakabwele+—
22 Ku calo ukwafiita fititi,
Kabili ukwaba icimfulumfulu,
Uko ulubuuto lwaba kwati ni mfifi.”
11 Sofari+ umwina Naamati aebele Yobo ati:
2 “Bushe ulemona ukuti ifi fyonse walanda tabakwasuke,
Nelyo bushe umuntu nga alanda ifingi e lyo engaba umulungami?*
3 Bushe ifi ulelanda icilandelande kuti fyalenga abantu baikala tondolo?
Bushe umuntu te kuti akukalipile pali aya amashiwi ulelanda aya kutumfya?+
6 Lyena kuti akulanga inkaama ya mano yakwe,
Pantu ifya kusambilila pa mano yene yene fingi.
Lyena kuti wailuka ukuti Lesa alalabako ku filubo fyobe fimo.
7 Bushe kuti waishiba ifyashika ifya kwa Lesa
Nelyo bushe kuti waishiba fye fyonse pa wa Maka Yonse?*
8 Amano yakwe yalicila umuulu. Bushe kuti wayakwata?
Yalishika ukucila Inshiishi.* Bushe kuti wayeshiba?
9 Yalilepa ukucila isonde
Kabili yalipabuka ukucila bemba.
10 Nga ca kuti aikata umuntu kabili amutwala ku cilye,
Nani engamukaanya?
11 Pantu aleshiba abantu nga balebepa.
Nga amona abantu balecita ifyabipa, bushe tabikako amano?
13 Kuti cawama wapekanya umutima obe
Wafungulwila na maboko yobe kuli ena
14 Ukuboko kobe nga kulecita ifyabipa ukutalushe,
Kabili wileka ifyabipa filecitika mu matenti yobe.
15 Pantu e lyo wingenuna icinso cobe ukwabula akalema;
Kuti waiminina ukwabula umwenso
16 Pantu e lyo ukalaba amafya yobe;
Tawakayebukishe nga filya fine ushingebukisha amenshi ayapitile.
17 Inshiku sha bumi bobe shikabalika ukucila ifyo akasuba kabalika nga kafika pa kati;
Ne nshiku sha mfifi isha bumi bobe shikaba ngo lucelo.
18 Tawakaletwishika pantu ukaba ne subilo,
Ukalolesha uku no ku kabili ukalaala mu mutelelwe.
19 Ukulaala ukwabula nangu umo uwa kukutiinya,
Kabili abantu abengi bakalalomba ukuti ubafwe.
20 Lelo amenso ya bacita ifyabipa yakaleka ukumona
Kabili tabakasange ukwakubutukila,
12 Lyena Yobo ayaswike ati:
3 Lelo na ine wine nalishiba ifingi.*
Tamwancila.
Nani uushaishiba ifyo mulandile?
Uo baseka muntu umulungami, kabili wa kaele.
5 Uo ifintu fyendela bwino amona ukuti ifyabipa tafyakatale afimucitikilapo,
Atontonkanya ukuti abo ifyabipa ficitikila bantu bakwata amafya kale.*
6 Mu matenti ya bapokolola ifipe mwaliba umutende,+
Kabili abakalifya Lesa balicingililwa,+
Bonse abakwata tulesa mu minwe yabo.
7 Nomba wipushe inama, na sho shalakusambilisha;
Kabili wipushe ne fyuni fya mu lwelele, na fyo filekweba.
8 Nelyo lolekesha* ifyaba pano isonde, na fyo filekusambilisha;
Ne sabi lya muli bemba na lyo lilekulondolwela.
9 Ni cinshi pali ifi fyonse icishaishiba ukuti
Yehova e wapangile ifi fyonse?
11 Bushe ukutwi takwishiba ukuti aya mashiwi yasuma no kuti aya yabi
Nga filya fine ululimi lusonda ifya kulya?+
16 Wa maka kabili alikwata amano yene yene;+
Uulebembuka no ulelenga abantu babembuka, baba mu minwe yakwe;
17 Alenga abapanda abantu amano baenda ukwabula indyato,*
Kabili alenga bakapingula baba ababula amano.+
19 Alenga bashimapepo baenda ukwabula indyato,+
Kabili alafumya abakwata amaka pa fifulo fyabo;+
20 Alalenga impanda mano isho bacetekela shaikala tondolo
Kabili alapoka abakalamba amano;
Kabili alenga aba maka banaka;*
22 Asokolola ifyashika ifyo bafisa mu mfifi,+
Kabili aleta imfifi yafiitisha mu lubuuto;
23 Alenga inko shaba ishikalamba, pa kuti ashonaule;
Kabili akusha aba mu nko pa kuti abasende mu kuyaba bankole.
13 “Fyonse ifyo ndelandapo amenso yandi yalifimona,
Na matwi yandi yalifyumfwapo kabili nalifishiba bwino.
2 Ifyo mwaishiba na ine nalifishiba;
Tamwancila.
6 Shi umfweni ifyo ndelondolola,
Kabili bikeni amano ku fyo ndelubulula umulandu wandi.
7 Bushe mulelanda ifya bucenjeshi mwi shina lya kwa Lesa,
Kabili bushe mulebepa ubufi pa kumulandilako?
9 Bushe ifintu kuti fyamuwamina nga atendeka ukumufwailisha?+
Bushe kuti mwamubepa nga filya mwingabepa umuntu umwina kufwa?
11 Bushe ubukata bwakwe tabwakalenge mukabe no mwenso,
Kabili bushe takalenge mukamutiine?
12 Amashiwi mulelanda ayo mulemona ukuti ya mano* ya fye, pantu yaba fye nge mito;
Ifyo mulelanda pa kuipokolola fya fye, fyaba fye nge nkwela ye bumba.
13 Ikaleni tondolo, pa kuti inande.
Lyena lekeni ifingancitikila fincitikile!
17 Kutikisheni ifyo ndelanda;
Kabili bikeni amano ku mashiwi yandi.
18 Nomba moneni! Ninjipekanya ukulubulula;
Pantu ninjishiba ukuti ndi wa kaele.
19 Nani engalubulula na ine?
Kuti nafwa nga naikala tondolo!*
21 Fumyeni ukuboko kwenu ukwafina pali ine, kabili mukutwale ukutali sana,
Kabili muleke ukuntiinya.+
22 Munjite kabili nala-asuka,
Nelyo muleke inande, e lyo munjasuke.
23 Filubo nshi nacita kabili ni membu nshi nacita?
Lekeni njishibe icilubo nacita no lubembu nacita.
25 Bushe kuti mwatiinya ibuula ilileululuka
Nelyo bushe kuti mwapepeka icani icauma?
26 Pantu ntwalilila ukulemba ifyabipa ifyo mumbepesha,
Kabili mulankandila pa membu isho nacitile ku bwaice.
28 E ico umuntu* alabola nga filya ifintu fibola,
Aba nge ca kufwala ico balya ku fipelebesha fya bushiku.
2 Aba nge luba ilyabalula, e lyo pa numa lyauma;*+
Alapita bwangu nge cinshingwa kabili tatwalilila ukubako.+
4 Bushe uwasanguluka kuti afuma mu wakowela?+
Nakalya!
5 Inshiku sha muntu shalipendwa,
Impendwa ya myeshi yakwe yaba mu minwe yenu;
Mwalibikila umuntu inshiku isho alingile ukuba no mweo, kabili te kuti acile pali isho inshiku.+
6 Lekeni ukumulolesha pa kuti atuusheko,
Mpaka inshiku sha mweo wakwe shipwe, nga filya uubombela amalipilo apwisha ubushiku bwakwe ubwa kubomba.+
7 Icimuti nga bacitema,
Tulasubila ukuti cikapuuka na kabili,
No tumisambo twa ciko tukatwalilila ukukula.
8 Umushila wa ciko nga wakotela mu mushili
Ne cishiki ca ciko nga cafwila mwi loba,
9 Nga cakwata umutonshi cikapuuka;
Kabili cikakwata imisambo nge cimuti iciteku.
11 Amenshi ya muli bemba yalakama,
No mumana na o ulakama kabili ulooma.
12 Ifi fine e fyaba no muntu, nga asendama te kuti eme.+
Mpaka imyulu ikafumepo, takeme
Kabili takashibuke.+
13 Kuti cawama mwamfisa mu Nshiishi,*+
Mpaka ubukali bwenu bwapita,
Mwampimina ne nshita iya kuti mukanjibukishe!+
14 Bushe umuntu nga afwa, kuti aba no mweo na kabili?+
Nkalolela inshiku shonse isha kucula kwandi
Mpaka inshita ya kulubuka kwandi ikafike.+
Mukafuluka umulimo wa minwe yenu.
16 Lelo pali ino nshita mulapenda intampulo shandi shonse;
Mufwaya fye ukumona ulubembu lwandi.
17 Ifilubo fyandi mwalifibika mu mufuko, mwakaka napo.
Kabili umufuko mwabikamo imembu shandi mwaliukakatika na gluu.
18 Nga filya ulupili luwa no kubongoloka
Ne cilibwe cafuma apo caikala,
19 Nga filya amenshi yaya yalekuusa amabwe
Kabili yasenda ne loba,
E fyo mulenga umuntu umwina kufwa aleka ukuba ne subilo.
15 Elifasi+ umwina Temani ayaswike Yobo ati:
2 “Bushe umuntu wa mano kuti alanda amashiwi ya fye pa kwasuka,
Nelyo bushe kuti aisusha ulufumo lwakwe umwela wa ku kabanga?
3 Ukulanda amashiwi ya fye pa kulungika umuntu takwafwa kantu,
Kabili ukulanda fye kweka kweka takwafwa kantu.
4 Pantu ulenga abantu baleka ukutiina sana Lesa,
Kabili baleka ukubika sana amano kuli Lesa.
7 Bushe niwe wabalilepo ukufyalwa pali bonse,
Nelyo bushe wafyelwe ilyo kushilaba utupili?
8 Bushe ulomfwako Lesa nga alelanda ifya nkaama,
Nelyo niwe fye wakwata amano?
9 Bushe kwaliba ifyo waishiba ifyo ifwe tushaishiba?+
Nelyo ifyo wailuka ifyo ifwe tushailuka?
11 Bushe amashiwi ya kwa Lesa aya kusansamusha ayo tukwebele,
Na mashiwi ayo tukwebele mwi shiwi ilyanakilila tafikulingile?
12 Cinshi ulekele umutima obe ulekutungulula,
Kabili cinshi uletulolesesha bukali bukali?
13 Pantu naufulilwa Lesa,
E co ulelandila amashiwi ya musango yu pali ena.
14 Bushe umuntu umwina kufwa kuti aba uwasanguluka,
Nelyo bushe uwafyalwa ku mwanakashi kuti aba uwalungama?+
16 Kanshi ninshi alicilanapo ukukanacetekela uwa bunani kabili uucita ifyabipa,+
Umuntu uunwa ifyabipa nga filya uuli ne cilaka anwa amenshi!
17 Umfwa ifyo nalakweba!
Nalakulondolwela ifyo namona,
18 Ifyo abaume ba mano bashimika, ifyo bashibo+ babashimikile,
Kabili ifyo bashafisa.
19 Ifikolwe fyabo fye e fyo bapeele icalo,
Kabili takwali uwa ku calo cimbi uwapitile mu calo cabo.
20 Umubifi alacululuka inshiku shakwe shonse,
Imyaka yonse iyo aba no mweo aba fye na mafya.
21 Amatwi yakwe+ yomfwa fye ifilenga aleba no mwenso;
Mu nshita ya mutende abapokolola ifipe balamusansa.
23 Alapitana pa kuti engasanga ifya kulya* kabili atila: “Ni kwi nalafisanga?”
Alishiba ukuti ubushiku bwa mfifi nabupalama sana.
24 Ubulanda na macushi filalenga aleba no mwenso;
Filalenga aleba no mwenso nga filya imfumu ya maka iyaya mu kusansa abalwani baiko ilenga baba no mwenso.
25 Pantu emya ukuboko kwakwe pa kuti alwishe Lesa
Kabili afwaya ukucimfya Uwa Maka Yonse;
26 Alaba uwapama pa kuya mu kulwisha Lesa,
Ninshi ali ne nkwela yakwe iyatikama kabili iyakosa;
27 Alaitutumuna,
Kabili icuma cakwe nacimulenga aina,
28 Ekala mu misumba iyo bakonaula,
Mu mayanda umushakekale umuntu nangu umo,
Ayakashala ifitantaala.
29 Takabe umukankaala kabili ifyuma fyakwe tafyakafule,
Ne fyo anonka tafyakasalanganine pano isonde.
31 Tafwile ukulaibepa no kucetekela ifya fye,
Pantu ifya fye e fikaba icilambu cakwe;
32 Akapokelela icilambu cakwe mu kwangufyanya.
Kabili imisambo yakwe tayakafumbe.+
33 Akaba nge cimuti ca mwangashi icilukusha imyangashi iishilapya,
Kabili akaba ngo muolife uuponya amaluba ya uko.
34 Pantu ulukuta lwa bacita ifyabipa* lwaba ngo muntu uushifyala,+
Kabili amatenti ya ba mafisakanwa bakayoca.
35 Bemita ubucushi kabili bapaapa ifyabipa,
Na mu mafumo yabo mufuma ubucenjeshi.”
16 Yobo ayaswike ati:
2 “Nalyumfwapo ifintu ifingi ifya musango yu.
Bonse fye muli bakasansamusha abakalifya umutima!+
3 Bushe mukaleka lilali ukulanda amashiwi ya fye?*
Cinshi calenga ulande amashiwi ya musango yu?
4 Nga nimwe mwalecula nge fi ine ndecula,*
Nga ndefwaya kuti nalanda nge fyo mulanda.
Kuti namusuusha
Kabili kuti napukunya umutwe nga namumona.+
5 Nomba ine kuti namweba amashiwi ayengamukosha,
Kabili amashiwi ya cisansamushi ayo ningamweba, kuti yalenga mwaumfwako bwino.+
8 Kabili alanjikata na bantu balamona,
Ica kuti ukondoloka kwandi kwaba nga kambone, uwima pa kuti anshinine.
9 Ubukali bwakwe nabunsantaula, kabili alancusha.+
Nga amona ine alasumanya ameno.
Umulwani wandi alandolesha bukali bukali.+
10 Ba-asamuna utunwa twabo pa kuti bampumye,+
Bang’uma ku matobo pa kuti bansaalule;
Abantu abengi banshinguluka pa kuti bantiinye.+
12 Ne mwine naleikala ku matwi tondolo, lelo aishilentobaula;+
Anjikete kwi koshi e lyo anshonaula;
Lyena atendeke ukundasa imifwi.
13 Abantu bakwe ababomfya amata banshinguluka;+
Alapusha umufwi mu mfyo+ shandi kabili tang’umfwila uluse;
Apongolwela ne ndusha yandi panshi.
14 Naba nge cibumba ico atulaula;
Amfukukila ngo mushilika.
16 Amenso yandi nayakashika pa mulandu no kulila,+
Kabili pa nkopyo shandi pali icinshingwa icafiita fititi,*
17 Nangu ca kuti nshicita ubunkalwe
Ne pepo lyandi lyalisanguluka.
18 We sonde wishiika umulopa wandi!+
Kabili wileka umulopa wandi uleke ukundililako!
19 Na pali ino ine inshita, kambone wandi aba mu myulu;
Uwinganandilako ukuti nshaba no mulandu aba ukwasansukisha.
21 Lekeni kube uwa kupingula umulandu uo umuntu akwata na Lesa,
Nga filya umo engapingula umulandu uo umuntu akwata no muntu munankwe.+
3 Pokeni iciikatilo candi kabili munsungileko.
Nani umbi uwingaposhanya na ine mu minwe kabili uwinganandilako?+
5 Aba bantu kuti balanda ukuti bala-akana ifipe fyabo na banabo,
E lyo ninshi pa menso ya bana babo napafiita ku mulandu ne nsala.
12 Batwalilila ukwalula ubushiku bwaba akasuba,
Batila, ‘Ulubuuto lufwile ukuba mupepi pantu kuli imfifi.’
14 Nkeba inindi*+ nati, ‘Niwe tata!’
E lyo imititi nkayeba nati, ‘Niwe mayo kabili nkashi yandi!’
15 Bushe ninkwata isubilo+ lya kuti ifintu fikawama ku ntanshi?
Bushe kuli uulemona ukuti ninkwata isubilo?
18 Bildadi+ umwina Shuhi alandile ati:
2 “Ukaleka lilali ukulanda ifya musango yu?
Utontonkanyepo, e lyo twalatendeka ukulanda.
4 Nangu ca kuti waisantaula* pa mulandu wa bukali bobe,
Bushe isonde kuti lyalekeleshiwa pa mulandu wa kuti ulaimona ukuti walicindama,
Nelyo bushe icilibwe kuti cafuma apo caikala?
6 Ulubuuto lwa mwi tenti lyakwe lukashima,
Kabili inyali iyo akobeke pa muulu wakwe bakaishimya.
8 Pantu amakasa yakwe yakamutwala mwi sumbu,
Kabili yakekatwa mwi sumbu.
10 Intambo ya kumwikatilako baifishile panshi,
Kabili ulukose luli umo alepita.
14 Amafya yamufumya mwi tenti lyakwe+ umo engacingililwa
Kabili yalenga abutukila ku mfumu ya fya kutiinya.*
16 Nga filya ciba ku cimuti imishila yakwe ikoma,
Ne misambo yakwe nayo ikoma.
18 Bakamufumya mu lubuuto bakamutwale mu mfifi
Kabili bakamutamfya mu calo.
19 Takakwate abana kabili takwakabe nangu umo uukatuntuka muli ena,
Mu cifulo umo ekala,* tamwakabe nangu umo uukapusuka.
20 Ilyo ubushiku bwakwe bukafika aba ku Masamba bakapapa
Kabili aba ku Kabanga bakatiina nga nshi.
21 Ifi e ficitikila amatenti ya ucita ifyabipa
E lyo ne cifulo ca ushaishiba Lesa.”
19 Yobo ayaswike ati:
2 “Ni lilali mukaleka ukukalifya umweo* wandi,+
Kabili ni lilali mukaleka ukulanda amashiwi+ ayanshonaula?
4 Kabili nga cine cine nalilufyanya,
Ninshi mulandu wandi.
5 Nga mwatwalilila ukumona ukuti mwalicindama ukuncila,
Kabili mulelanda ukuti mfwile fye ukuseebana pa mulandu no kucula ndecula,
6 Ninshi mwishibe ukuti ni Lesa e wandufya,
Kabili alinjikata mwi sumbu lyakwe.
7 Moneni! Ndapunda mutuule pa mulandu wa kucula kwandi, lelo takuba nangu umo uunjasuka.+
Ndapunda mutuule, lelo takuba nangu umo uwa kunandilako.+
9 Alimpoka ubukata bwandi
Kabili alimfuula icisote ca bucindami bwandi.
10 Ndi nge cikuulwa ico babongolola fye conse, alanshonaula mpaka nafwa;
Alanukula isubilo lyandi nga filya banukula icimuti.
12 Abashilika bakwe banonganina kabili banshinga,
Kabili bapanga inkambi ukushinguluka itenti lyandi.
15 Abeni abesa pa ng’anda yandi+ na babomfi bandi abanakashi bamona kwati ndi mweni;
Bamona ukuti ndi wa ku calo cimbi.
16 Nga naita umubomfi wandi, tanjasuka;
Ndamupaapaata ukuti ang’umfwile uluse.
17 Umukashi wandi napata umupu wandi,+
Kabili bamunyinane* tabalefwaya ukumpalama pa mulandu wa kuti ndenunka.
18 Nangu fye baice balinsuula;
Nga naima balatendeka ukungweela.
23 Kanshi ifyo ndelanda nga kuti bafilemba,
Kanshi nga kuti bafilemba mwi buuku!
24 Kanshi nga bafilembele pa cilibwe pa kuti fiikafuutika,
Nga bafilembele ku kalembelo ka cela na ka mutofwe,
26 Nga baonaula inkanda yandi,
Lelo ilyo ncili no mweo, nkamona Lesa,
27 E o nkaimwena,
E o amenso yandi yakamona, te muntu umbi iyo.+
Lelo mu kati mwena ninshonaika.*
28 Pantu mutila, ‘Tulemucusha shani?’+
Kwati nine naba no mulandu pa fyo ncula.
Pantu nga mwalufyanya bakamukanda ku lupanga;
Mufwile ukwishiba ukuti kwaliba kapingula.”+
20 Sofari+ umwina Naamati ayaswike ati:
2 “Ifyo walanda fyankalifya umutima
E ico te kuti njikale fye tondolo.
4 Ufwile walishiba ifi,
Pantu e fyo caba ukutula ilyo umuntu* bamubikile pano isonde,+
5 Ukuti ukusekelela kwa mubifi kulapwa bwangu
Kabili insansa sha ucita ifyabipa* sha pa kashita fye akanono.+
6 Nangu icilumba cakwe cingafika ku muulu
No mutwe wakwe wafika mu makumbi,
7 Akaloba umuyayaya nga mafi yakwe;
Abalemumona bakalaipusha abati, ‘Ali kwi?’
8 Akoluluka nge ciloto, kabili tabakamusange;
Bakamupepeka kwati cimonwa ca bushiku.
10 Abana bakwe bakapaapaata abapiina ukuti babafwe,
Kabili iminwe yakwe ikabwesesha ifyuma+ kubo yapokeleko.
11 Mu mafupa yakwe mwaisula amaka ya bulumendo,
Lelo aya maka yakalobela pamo nankwe mu lukungu.
12 Nga ca kuti icabipa cilalowa mu kanwa kakwe,
Nga acifisa panshi ya lulimi lwakwe,
13 Nga acisunga mu kanwa kakwe kabili taciminine,
Lelo atwalilila fye ukucifubata,
14 Ica kulya cakwe cikasasamina mu nda yakwe;
Cikaba ngo busungu* bwa nsoka sha busungu sana* mu mubili wakwe.
15 Amina ifyuma, lelo akafiluka;
Lesa akafifumya mu lufumo lwakwe.
19 Pantu alishonaula abapiina kabili alibalekelesha;
Apoka ing’anda iyo ashakuulile.
20 Lelo takabe no mutende mu nda yakwe;
Ifyuma fyakwe tafyakamupusushe.
21 Tapali icashalako ica kuti apoke;
E mulandu wine icuma cakwe cikapwila.
22 Ilyo ifyuma fyakwe fikafula sana akasakamikwa nga nshi;
Ifyabipa fyonse fikesa pali ena.
23 Ilyo akalalya,
Lesa akaleta ubukali bwakwe ububilima ngo mulilo pali ena,
Akapongolwela ifyabipa pali ena.
24 Ilyo akafulumuka ifyanso fya cela;
Imifwi ya mukuba ikapula muli ena
25 Afumya umufwi uumulashile mu numa yakwe,
Ne canso cabeeka mu ndusha yakwe,
Kabili umwenso wamwikata.+
26 Ifyuma fyakwe bakafipoosa mu mfifi iyafiita fititi;
Umulilo uo umuntu nangu umo ashaputilishe ukamoca;
Ifyabipa fikacitikila bonse abapusuka mwi tenti lyakwe.
27 Umuulu ukasokolola ifyabipa ifyo acita;
Isonde likamwimina.
29 Ici e cilambu ico Lesa apeela umubifi,
E bupyani ubo Lesa amupeela.”
21 Yobo ayaswike ati:
2 “Kutikisheni ifyo ndelanda,
Nga mwalakutikisha ninshi mwalansansamusha
4 Bushe ni ku muntunse njilishanya?
Nga e ko njilishanya, bushe kuti natekanya?*
5 Ndolesheni, mwalapapa;
Bikeni iminwe yenu pa kanwa
6 Nga natontonkanyapo sana ndasakamikwa,
Kabili umubili wandi onse ulatendeka ukututuma
8 Abana babo balaba nabo lyonse,
Kabili balamona abatuntuka muli bena.
9 Amayanda yabo yalicingililwa, takuba nangu cimo icibatiinya,+
Kabili Lesa tabakandila ku nkonto yakwe.
10 Ing’ombe shabo ishilume shilalenga ishikota shaimita;
Ing’ombe shabo ishikota shilafyala kabili tashipulumuna.
11 Abana babo abalumendo babutauka panse ngo mukuni wa mpaanga,
Kabili abana babo balatolauka.
12 Balemba inyimbo uku ninshi balelisha akaoma ne nsango
Kabili balasekelela ilyo balelisha umutolilo.+
14 Lelo beba Lesa wa cine abati, ‘Tulekeni fye!
Tatulefwaya ukwishiba amafunde yenu.+
15 Nani uwa Maka Yonse uwa kuti tulemubombela?+
Nga twamwishiba, fisuma nshi tukasangamo?’+
16 Lelo nalishiba ukuti tabakwata amaka yakulenga ifintu fyonse filebendela bwino.+
Nshikonkelela ifyo ababifi batontonkanya.*+
17 Miku inga inyali ya bacita ifyabipa yashimapo?+
Miku inga ifyabipa fyabacitikilapo?
Miku inga iyo Lesa abonaulapo, pa mulandu wa kuti nakalipa?
18 Bushe balitala ababapo nge mpimbili isho umwela ululula
Kabili bushe balibapo nge misungu iyo umwela uukalamba usenda?
19 Lesa akakandila abana ba mubifi pa filubo ifyo wishi acita.
Lelo Lesa nakande umubifi pa kuti eshibe+ ukuti alilufyanya.
23 Umuntu umo alafwa ninshi acili sana na maka+
Ninshi alekala umutende ukwabula amasakamika,+
24 Ilyo amatanta yakwe yakula
Na mafupa yakwe yakosa.*
28 Pantu mwipusha amuti, ‘Ili kwi ing’anda ya muntu uwalumbuka,
Kabili itenti umwaleikala umubifi lili kwi?’+
29 Bushe tamwipusha abalendo?
Bushe tamuceeceeta bwino ifyo bamona,*
30 Ukuti uucita ifyabipa tacula nga kuli ubucushi
Kabili alapusuka mu bushiku kuli ubucushi?
31 Nani akamwebelapo ukuti ifyo acita fyalibipa,
Kabili nani akamukandila pa fyo acita?
32 Ilyo bakamutwala ku nshiishi,
Inshiishi yakwe bakalailonda.
33 Umushili wa mu mupokapoka uo bakamushiikamo ukalowa kuli ena,+
Kabili abantu bonse bakamukonka pa numa*+
Nga filya fine cali ku bantu abengi nga nshi abafwile ilyo ena ashilafwa.
34 E ico cinshi mulelandila amashiwi ya fye pa kunsansamusha?+
Fyonse ifyo mulelanda pa kunjasuka fya bufi!”
22 Elifasi+ umwina Temani ayaswike ati:
2 “Bushe umuntu alikwata incito kuli Lesa?
Bushe Lesa kuti asekelamo mu muntu uwiluka?+
4 Bushe akakukanda
Nelyo bushe ukalubulula nankwe pa mulandu wa kuti ulamutiina?
6 Pantu upoka iciikatilo kuli bamunonko apabula umulandu,
Kabili ulafuula abantu ifya kufwala ica kuti bashala fye ubwamba.*+
9 Lelo watamfishe bamukamfwilwa ukwabula ukubapeela nangu cimo,
Kabili washonawile amaboko ya bana abashakwata bawishi.*
10 E co inkose* shakushingulukila,+
Kabili e co ifyabipa ificitika ukwabula ukwenekela fikutiinisha;
11 E mulandu wine kufiitile fititi, pa kuti wimona nangu kamo,
Kabili e mulandu wine ilyeshi likufimbiile.
12 Bushe Lesa taba mu muulu umwasansama?
Kabili mona ifyo intanda shonse shaba apasansama.
13 Lelo iwe watila: ‘Bushe Lesa aleshiba ifyo abantu bacita?
Bushe kuti amona mu mfifi iyafiitisha pa kuti apingule?
15 Bushe wakulaenda mu nshila ya kale
Umo ababifi bale-enda,
16 Abaume abafwile ilyo inshita yabo ishilafika,
17 Bale-eba Lesa wa cine abati: ‘Tulekeni fye!
No kuti, Cinshi Uwa Maka Yonse engatucita?’
18 Lelo e wabapeela fyonse ifisuma ifyo bakwata mu mayanda yabo.
(Ifi ababifi batontonkanya te fyo ine ntontonkanya.)
19 Abalungama bakamona ifi kabili bakasekelela,
No wa kaele akalabapumya ati:
20 ‘Abalwani besu nababalofya,
Kabili na fyonse ifikashalako pali bena bakafyoca.’
21 Ufwile ukwishiba Lesa, pa kuti pakabe umutende pali iwe na ena;
Lyena ukakwata ifintu ifisuma.
23 Nga wabwelela ku Wa Maka Yonse, ukacindama na kabili;+
Nga wafumya ifyabipa mwi tenti lyobe,
24 Nga kuti wapoosa golde yobe mu lukungu
Kabili nga kuti wapoosa golde ya ku Ofiri+ mu fimabwe fya mu mupokapoka,
25 Lyena Uwa Maka Yonse akaba golde yobe,
Kabili akaba silfere yobe iisuma.
26 Lyena ukalasekelela mu Wa Maka Yonse,
Kabili ukemisha icinso cobe kuli Lesa.
27 Ukamupaapaata, na o akomfwa;
Kabili ukafikilisha imilapo yobe.
28 Fyonse ifyo ukalasalapo ukucita fikalaenda bwino,
Kabili ulubuuto lukabalika mu nshila yobe.
30 Akapususha aba kaele;
Kanshi iminwe yobe nga yalisanguluka, nangu cibe shani akakupususha.”
23 Yobo ayaswike ati:
3 Kanshi nga nalishibe uko ningasanga Lesa!+
Kuti naya ku cifulo uko ekala.+
4 Kuti natwala umulandu kuli ena
Kabili kuti namweba ifishinka fyonse pa kuti njipokolole;
5 Kuti nakutika ifyo enganjasuka
Kabili kuti nabika amano ku fyo enganjeba.
6 Bushe kuti abomfya amaka yakwe ayakalamba pa kulubulula na ine?
Awe, kuti akutika ilyo ndelanda.+
7 Lyena umulandu umulungami alelubulula na ena kuti wapwa,
Kabili Kapingula wandi kuti andubula umuyayaya.
8 Lelo nga naya ku kabanga, tabako;
Kabili nga nabwela, nshimusanga.
9 Nga alebombela ku kuso, nshimumona;
Kabili nga aba ku kulyo, nako kwine nshimumona.
10 Lelo alishiba inshila iyo nyendamo.+
Pa numa ya kunjesha, nkaba nga golde iyo balopolola.+
12 Nshaleka ukukonka amafunde yakwe.
Ndacita ifyo alanda+ ukucila na pa fyo ningile ukucita.*
13 Nga alefwaisha ukucita fimo, nani engamukaanya?+
Nga alefwaya* ukucita fimo, alaficita.+
15 E co ine imutiinina;
Nga natontonkanya pali ena, ndacilamo ukumutiina.
16 Lesa nalenga nafwa icipuupu,
Kabili Uwa Maka Yonse nalenga naba no mwenso.
17 Lelo nangu ni mfifi iyafiita fititi
Tayalenga naikala tondolo nangu ca kuti yalimfimba pa menso.
24 “Cinshi Uwa Maka Yonse ashabikila inshita?+
Cinshi abamwishiba bashimwena ubushiku bwakwe?*
3 Balasenda impunda ya bana abashakwata bawishi
Kabili mukamfwilwa nga akongola,+ balekatilamo ing’ombe yakwe iilume.
5 Abapiina balafwayafwaya ifya kulya mu matololo kwati ni mpunda sha mu mpanga;+
Balafwaya ifya kulya mu ciswebebe ifya kuti abana babo balye.
6 Bafwile ukubomba mwi bala lya muntu* pa kuti basange ifya kulya
Kabili batolelesha mwi bala lya myangashi ilya mubifi.
8 Imfula ya mu mpili ilabaloka;
Booba mu fimabwe pantu tabakwata ing’anda.
9 Umwana wa kwa mukamfwilwa balamufumya kwi bele;+
Kabili umupiina nga akongola+ balekatilamo ifya kufwala fyakwe.
10 Ici cilenga bale-enda ukwabula ukufwala,
Kabili balaba ne nsala ilyo basendele ifyo basombwele.
11 Balacula nga bali mu mabwe bakuulilila mu mabala ya myangashi ninshi akasuba na kabalika;*
Balanyantaula umwa kukamina imyangashi, lelo balaba ne cilaka.+
12 Abali mupepi no kufwa balateta mu musumba;
Abacenekwa sana* nabo balapunda mutuule,+
Lelo Lesa tabikako amano.
13 Kwaliba abapondokela ulubuuto;+
Tabafwaya ukwishiba inshila sha luko,
Kabili tabakonka inshila sha luko.
14 Uwipaya abantu aima ku macaca;
Aipaya uushakwata aba kumwafwa no mupiina;+
Kabili mu nshita ya bushiku alaya mu kwiba.
Kabili alafimba ku menso.
16 Mu nshita ya bushiku bakabolala balengilila abantu* mu mayanda;
E lyo akasuba balaisalila mu mayanda yabo.
Tabaishiba ulubuuto.+
17 Kuli bena ulucelo cimo cine ne mfifi iyafiita fititi;
Tabatiina ifyo abantu batiina mu nshita ya bushiku.
18 Lelo amenshi yalabasenda bwangu bwangu.*
Impanga yabo ikatiipwa.+
Tabakabwelele ku mabala yabo aya myangashi.
19 Nga filya fine icilala ne cikabilila filenga amenshi makaasa ayasungulwike yakama,
20 Nyina akamulaba,* imititi ikamulya,
Abantu tabakamwibukishe.+
Kabili ububifi bakabutema nge cimuti.
21 Asansa umwanakashi uushikwata abana,
Kabili alacusha mukamfwilwa.
22 Lesa akabomfya amaka yakwe pa kulofya aba maka;
Nangu bengema, tabaishiba nga bakatwalilila ukuba no mweo nelyo iyo.
24 Balabacindamika pa nshita iinono, lyena balaleka ukubako.+
Baba nge mitwe ya ngano iyo baputwile+ e lyo bailonganika;
Balababwesesha panshi kabili bafwa nge fyo abantu bonse bafwa.
25 Nomba nani enganshinina ukuti ndi wa bufi
Nelyo uwingakaana ifyo nalanda?”
25 Bildadi+ umwina Shuhi ayaswike ati:
3 Bushe kuli uwingapenda amabumba yakwe aya mu muulu?
Nani uo ulubuuto lwakwe lushisanika?
4 Bushe umuntu umwina kufwa kuti aba uwalungama kuli Lesa,+
Nelyo bushe umuntu uwafyalwa ku mwanakashi kuti aba uwa kaele?*+
5 Nga ca kuti amona umweshi ukuti taubalika
Ne ntanda tashasanguluka mu menso yakwe,
6 Pali bufi umuntu umwina kufwa, uwaba fye ngo mutiti,
Kabili umwana wa muntu, uwaba fye ngo mwambo!”
26 Yobo ayaswike ati:
2 “Yangu ifyo wa-afwa uushakwata amaka!
Yangu ifyo wapususha ukuboko ukushakosa!+
3 Yangu ifyo wapanda amano ayasuma uushaba na mano!+
Yangu ifyo walenga amano yene yene yaishibikwa!
5 Abafwa tabakwata amaka kabili balatutuma;
Baba mwi samba lya menshi ne fyaikalamo.
7 Ayansa umuulu wa ku kapinda ka ku kuso* pa mbilibili,+
Tabika isonde pa cintu nangu cimo, alibika apashaba kantu;
8 Afungila amenshi mu makumbi yakwe,+
Ica kuti nangu yafina, amakumbi tayalepuka;
9 Alacinga icipuna cakwe ica Bufumu,
Alafungulwilapo ikumbi lyakwe.+
11 Inceshi sha muulu shilasunkana;
Kabili shilatiina nga akalipa.
E ico nani uwingeluka ukubulukuta kwakwe ukwa maka?”+
27 Yobo akonkenyepo ukulanda ati:
Uwa Maka Yonse uwalenga ndecula,*+
3 Apo umupu wandi ucili muli ine
Kabili apo umupashi wa kwa Lesa uli mu myona yandi,+
4 Imilomo yandi tayakalande ifishalungama;
No lulimi lwandi talwakalande ifya bufi!
5 Te kuti nande ukuti imwe mwalilungama!
Nshakaleke icintu nangu cimo cikalenge nkaleke ukuba uwa kaele+ mpaka nkafwe!
7 Umulwani wandi nabe ngo mubifi,
Abalencena nababe ngo uushalungama.
10 Nelyo bushe kuti asekelamo mu Wa Maka Yonse?
Bushe kuti alilila kuli Lesa inshita yonse?
12 Moneni! Nga ca kuti imwe bonse mwalimona ifimonwa,
Cinshi mulelandila amashiwi ya fye?
14 Abana bakwe nga bafula bakabepaya ku lupanga,+
Kabili abakatuntuka muli ena bakakwata fye ifya kulya ifinono.
15 Abana bakwe abakapusuka, icikuko cikabepaya,
Kabili abanakashi abo baupile tabakabalooshe.
16 Nangu engatuulika silfere nge miina ye loba
Kabili nangu engafusha ifya kufwala ifisuma nge loba,
17 Nangu engalonganika ifya kufwala,
Uwalungama e ukalafifwala,+
Kabili aba kaele bakaakana silfere yakwe.
18 Ing’anda iyo akuula tayakosa, yaba nge ng’anda ya cipelebesha ca bushiku,
Yaba ngo musakuta+ uo malonda apanga.
19 Akaya mu kulaala ninshi mukankaala, lelo takalonganikepo nangu cimo;
Ilyo akashibuka, takasangepo nangu cimo.
28 “Kwaliba incende iyo bembamo silfere
Ne yo bembamo golde iyo balopolola;+
2 Icela bacimba mu mushili,
4 Emba icilongoma ukutali no ko abantu bekala,
Mu ncende isho abantu baalaba, ishaba ukutali no ko bapitila;
Abantu bamo bengila muli ici icilongoma ne ntambo, kabili bapeeleela kuli ishi ntambo ilyo balebomba.
5 Ifya kulya fimena pa muulu we sonde;
Lelo panshi ye sonde palonaika,* nga filya umulilo onaula ifintu.
6 Mu mabwe mwaliba safiri,
Kabili mu lukungu namo mwaliba golde.
7 Kapumpe taishiba inshila iyayako;
Pungwa na o taimonapo.
8 Inama mpanga ishikalamba tashapitamo;
Ne nkalamo iyana iya masense tayanyantamo ulukasa.
9 Umuntu alatoba amabwe yakosa;
Alapenuna impili pa mashinte ya shiko;
11 Apanga ifishiba pa ntulo ya mimana
Kabili ifishalemoneka afileta mu lubuuto.
14 Itenga litila, ‘Tayaba muli ine!’
Kabili bemba atila, ‘Tayaba muli ine!’+
15 Umuntu te kuti ashite amano muli golde iyalopololwa;
Kabili te kuti akaabule amano na silfere nangu ingafula shani.+
17 Golde ne glasi te kuti filingane na mano;
Kabili amano te kuti bayakaabule ne cipe ico bapangila na golde iisuma.*+
18 Korali na krustali te kuti tweshe no kufilinganya ku mano,+
Pantu umufuko umo uwa mano walicila sana umufuko umo uwa bamargariti.
19 Topasi+ ya ku Kushi* te kuti ilingane na mano;
Te kuti bayashite nangu ni muli golde iyalopololwa.
22 Icifulo ca bonaushi ne mfwa fitila,
‘Twaumfwako fye amang’umfung’umfu pa mano.’
23 Lesa e waishiba ifya kusanga amano;
Eka fye e waishiba uko yaba,+
24 Pantu alamona na ku mpela sha pano isonde,
Kabili alamona fyonse ifyaba mwi samba lya myuulu.+
Kabili ilyo apimine amenshi,+
26 Ilyo apangiile imfula ifunde lya kukonka+
Ne nshila umwa kupita imfula iikalamba ne nkuba,+
27 E lyo amwene amano kabili aliyalondolwele;
Aliyabikileko kabili aliyeseshe.
28 Lyena aebele umuntu ati:
29 Yobo atwalilile ukulanda ati:
2 “Kanshi nga ndi filya nali imyeshi iyapitapo,
Ilyo Lesa aleninda,
3 Ilyo alengele inyali yakwe yansanika pa mutwe,
Ilyo nale-enda umwafiita ninshi ulubuuto lwakwe nalusanika,+
4 Ilyo* nali umulumendo ninshi ndi na maka,
Ilyo Lesa ali sana cibusa wandi kabili ilyo ali mwi tenti lyandi,+
5 Ilyo Uwa Maka Yonse aali na ine,
Ilyo abana bandi* bonse bali na ine,
6 Ilyo nalenyanta mu mukaka watikama,*
Kabili ilyo ifimabwe fyalempongolwela amafuta.+
7 Ilyo naleya ku mpongolo ya musumba+
No kwikala pa cipuna mu lubansa,+
8 Abalumendo nga bamona, balemfumina mu nshila,*
Abakalamba nabo baleimininako, kabili baletwalilila ukwiminina.+
9 Bacilolo baleikala tondolo;
Balebika iminwe pa tunwa twabo.
10 Bashimucindikwa baleikala tondolo;
Ululimi lwalelambatila mu tunwa twabo.
11 Bonse abaleumfwa pali ine balelanda ifisuma pali ine,
Kabili bonse abalemona, balenandilako.
12 Pantu nalepususha umupiina uwalepunda mutuule,+
No mwana uushakwete wishi e lyo na onse fye uushakwete wa kumwafwa.+
14 Nalefwala ubulungami nge fya kufwala fyandi;
Nalefwala umulinganya ngo mwingila* kabili nge nsalu ya kupomba ku mutwe.
15 Nali amenso ku bashimona
Kabili nali amakasa ku balemana.
Kabili nalefwailisha umulandu wa bantu abo nshaishibe no kwishiba+ pa kuti bebafyenga.
19 Imishila yandi ikatabilila mu menshi,
Kabili umume ukekala ku misambo yandi ubushiku bonse.
20 Abantu tabakaleke ukuncindika,
Kabili ubuta ubuli mu minwe yandi tabwakaleke ukulasa.’
21 Abantu balefwaisha ukumfwa ifyo nalelanda,
Baleikala tondolo ilyo balelolela ukuti mbapandeko amano.+
23 Balendolela nga filya abantu balolela imfula;
Baleasamuna utunwa twabo pa kuti banwe amashiwi yandi nga filya abantu balolela ukunwa amenshi ya mfula ya kulekelesha.+
25 Apo nali intungulushi yabo, nalebatungulula,
Naleikala nge mfumu pa bashilika ba iko,+
Nali ngo walesansamusha abaleloosha.+
—Abaice pali ine,
Abo nalemona ukuti bashibo
Tabaalingile ukuba pamo ne mbwa ishalelonda impaanga shandi.
2 Bushe balibomfeshe amaka yabo ku kungafwa?
Amaka yabo yalipwa.
3 Balyonda bashala fye amafupa yeka yeka pa mulandu wa kubulisha ne nsala;
Basheta fyonse ifyo basanga mu mpanga iyauma
Iyo baonaula kale kabili iyashala icibolya.
4 Baswa amabula ayakwata umucele ku fimpuusa;
Balya imishila ya fimuti fya cipyango.
6 Bekala mu mikonko,
Mu mendo na mu mabwe.
7 Mu fimpuusa e mo balilila
Kabili balalongana pamo pa mulandu no mwenso.
8 Nga filya batamfya abana ba bashakwata amano kabili ifinangwa,
E fyo nabo babatamfya mu calo.
12 Ku kulyo kwandi balanjimina nga filya ibumba liimina umuntu;
Balampepeka
Kabili balacilika inshila mpitamo pa kuti bandofye.
14 Besa kwati bapita pa cipunda icikalamba ice linga;
Besa mu kuncusha ilyo ndi na macushi ayengi.
15 Ifya kuntiinya nafimfulila;
Ubucindami bwandi balabulula nga filya umwela ululula ifintu,
Kabili ipusukilo lyandi lyapashika nga filya ikumbi lipashika.
18 Ica kufwala candi ca-aluka pa mulandu wa kuti bacitiinta na maka;*
Cankama pa mukoshi nga filya umukoshi wa ca kufwala ukama.
19 Lesa ampoosa mu matipa;
Kabili ninshonaika ndi fye ngo lukungu kabili nge mito.
20 Ndilila kuli imwe ukuti mungafwe, lelo tamunjasuka;+
Nangu naiminina pa cinso cenu mundolesha fye.
23 Pantu ninjishiba ukuti mukantwala ku mfwa,
Ku ng’anda uko bonse aba mweo bakakumanina.
24 Lelo takuli nangu umo uwingoma umuntu uushakwata wa kumwafwa*+
Ilyo alepunda mutuule mu nshita ya macushi.
25 Bushe nshalelilila ubulanda abalecula?
Bushe nshalelangulukilako* abapiina?+
26 Nangu ca kuti nalesubila ukuti ifisuma fikacitika, ifyabipa e fyacitike;
Nale-enekela ulubuuto, lelo imfifi e yaishile.
27 Mu mala mwalepota ukwabula ukuleka;
Inshiku sha bucushi shalinsangile.
28 Nyenda ninshi ndi no bulanda+ kabili nshimona ulubuuto.
Ndeminina mu lukuta, ndepunda mutuule.
31 Insango yandi ilila fye nga baleloosha,
No mutolilo wandi ulila fye nga balelila.
31 “Nalipangana icipangano na menso yandi.+
E ico cinshi ningalakumbilwa nacisungu?+
2 Cilambu nshi Lesa uwaikala ku muulu engampeela,
Bupyani nshi Uwa Maka Yonse uwaikala ukwasumbuka engampeela?
Bushe ulukasa lwandi lwalyangufyanyapo ukuya mu kubepa?+
7 Nga ca kuti amakasa yandi yalifuma mu nshila+
Nelyo umutima wandi nga walikonkelela amenso yandi+
Nelyo amaboko yandi yalikowela,
8 Ninshi lekeni intande imbuto no muntu umbi alye,+
Kabili ifyo nabyala, lekeni bafinukule.*
9 Nga ca kuti umwanakashi+ abeleleka umutima wandi
Kabili nga nalalolela+ umukashi wa munandi,
10 Ninshi umukashi wandi afwile ukupelela umwaume umbi ubuunga,
11 Pantu ukucita ifyo kuti kwaba lishiku,
Kabili kuti lwaba lubembu ulo bakapingula+ bengankandilapo.
12 Kuti kwaba ngo mulilo uoca kabili uonaula ifintu,+
Uwingonaula ne mishila* ya filimwa fyandi fyonse.
Kuti namwasuka shani nga anjipusha?+
15 Bushe uwampangile mwi fumo muli mayo, te wabapangile nabo bene?+
Bushe te umo wine uwatupangile ilyo tushilafyalwa?*+
16 Nga ca kuti nalitanine umupiina ifyo alefwaya+
Nelyo nga nalengele amenso ya kwa mukamfwilwa+ yaba no bulanda;*
17 Nga ca kuti nalelya ifya kulya neka,
Ukwabula ukupeelako abana ba nshiwa;+
18 (Pantu ukutula ku bwaice bwandi,* abana ba nshiwa bakulile na ine, nali fye kwati nine shibo,
Kabili ukutula ku bwaice bwandi ndafwilisha bamukamfwilwa.)
19 Nga ca kuti naletamba fye uko umuntu alefwa ku mpepo pa mulandu wa kuti takwete ifya kufwala
Nelyo umupiina uushakwete ica kuifimba;+
20 Nga nshamupeele ica kuifimba+
Ica masako ya mpaanga pa kuti akabe kabili ampaale;*
21 Nga ca kuti nalefungila umwana wa nshiwa+ ikofi
Ilyo alefwaya ubwafwilisho kuli ine mu mpongolo ya musumba;*+
22 Ninshi lekeni ukuboko kwandi kufume mu cipeya,
Kabili lekeni ukuboko kwandi kufunikile pa nkonkoni.
23 Pantu naletiina ubucushi ubo Lesa ali no kundetela,
Kabili nalifililwe ukwiminina pa ntanshi ya bukata bwakwe.
25 Nga ca kuti ifyuma ifingi+ ifyo nakwete e fyalelenga ndesekelela
Pa mulandu wa kuti nalikwete ifintu ifingi;+
26 Nga ca kuti nalimwene ukubengeshima kwa kasuba*
Nelyo ukuyemba kwa mweshi ilyo ulepita mu muulu;+
27 Kabili nga ca kuti umutima wandi walibelelekwe mu bumfisolo
Natomona no kuboko kwandi pa kufipepa;+
28 Ukucita ifi kuti kwaba cilubo ico bakapingula bengankandilapo,
Pantu ninshi nakaana Lesa wa cine uwaba ku muulu.
29 Bushe nalitala nsekelelapo umulwani wandi+ nga afwa
Nelyo bushe nalisansamukapo pa mulandu wa kuti ifyabipa fyamucitikila?
31 Bushe abaume ba mwi tenti lyandi tabalandile abati,
‘Nani uwingasanga umuntu uushalyapo ifya kulya*+ fya kwa Yobo no kwikuta?’
33 Bushe nalitalamfimbapo pa filubo fyandi nga filya abantu bambi bacita,+
Pa kuti mfise ulubembu lwandi mwi tumba lya ca kufwala candi?
34 Bushe nalitalantiinapo ifyo ibumba ilikalamba ilya bantu lingancita,
Nelyo bushe nalitiinapo ukuti indupwa shimbi shikanseebanya
Ica kuti naikala tondolo, nalafilwa no kufumina panse?
35 Kanshi nga kuli uulekutika ifyo ndelanda!+
Nga nacisaina pa fyo nandile
Lekeni Uwa Maka Yonse anjasuke!+
Kanshi uulembepesha nga acilemba imilandu iyo alempeela!
36 Nga naci-isendela pa kubeya kwandi,
Kabili nga naci-ifwala ku mutwe nge cisote ca bufumu.
37 Kuti nalubulula kuli ena pali fyonse ifyo nacita;
Kuti nashipa pa kulanda nankwe nga filya intungulushi ishipa.
38 Nga ca kuti abantu balailishanya pa mulandu wa kuti nalibapoka ibala
Kabili abapanga imikolwa muli ili ibala balilila pamo pa mulandu wandi;
39 Nga ca kuti naliliile ifisabo fya liko ukwabula ukulipila+ abafilimine,
Nelyo nga nalilengele abene be bala* baba no bulanda;+
40 Lyena lekeni imyunga imene mwi bala lyandi, mwimena ingano
Kabili icani icinunka piipi cimenemo, mwimena barle.”
Pano pene epo Yobo alekela ukulanda.
32 E ico aba abaume batatu balilekele ukulanshanya na Yobo, pantu alishininkishe ukuti ali uwalungama.*+ 2 Lelo Elihu umwana wa kwa Barakele umwina Busi+ uwa mu lupwa lwa kwa Ramu, alikalipe nga nshi. Alifuuliilwe nga nshi Yobo pantu aleimona ukuti ena e wali uwalungama,* te Lesa.+ 3 Alifuuliilwe nga nshi na banankwe batatu aba kwa Yobo pantu tabaishibe ifya kwasuka, lelo baleti Lesa e mubifi.+ 4 Elihu alelolela ukuti Yobo apwishe ukulanda, pantu bonse bali abakalamba pali ena.+ 5 Ilyo Elihu amwene ukuti balya abaume batatu tabakwete nangu cimo ica kulanda, alikalipe nga nshi. 6 E ico Elihu umwana wa kwa Barakele umwina Busi atendeke ukulanda ati:
E co nacikalila tondolo,+
Kabili nshacilafwaya ukumweba ifyo naishiba.
10 E ico ndetila, ‘Umfweni,
Nalamweba ifyo naishiba.’
11 Moneni! Nacilalolela ukuti mupwishe ukulanda;
Nacilakutika fye ifyo mwacilalanda+
Ilyo mwacilafwayafwaya ifya kulanda.+
12 Nacibika sana amano ku fyo mwacilalanda,
Lelo tapali nangu umo pali imwe uushinine Yobo ukuti nalufyanya*
Nelyo uumwaswike pa fyo acilalanda.
13 E ico mwilalanda ukuti, ‘Tuli ba mano’
No kuti ‘Lesa e ulemulungika, te muntu iyo.’
14 Apo ifyo Yobo alandile te ine ale-eba,
Nshamwasuke ukulingana ne fyo mulandile.
15 Baletiina, nabaleka ukwasuka;
Tabakwete ifya kulanda.
16 Nindolela, lelo nabaleka ukulanda;
Beminine fye, tabalelanda nangu cimo.
17 E ico na ine nalamwasuka;
Nalamweba ifyo naishibapo,
18 Pantu ninkwata ifya kulanda ifingi,
Umupashi uuli muli ine, ulelenga ndelanda.
20 Lekeni inande pa kuti ng’umfweko bwino!
Nala-asamuna akanwa kandi njasuke.
21 Nshabe na kapaatulula ku muntu nangu umo;+
Kabili nshalande ifya kusekesha umuntu nangu umo,
22 Pantu nshaishiba ukulanda ifya kusekesha* umuntu;
Nga nalishiba, Uwampangile kuti amfumyapo bwangu.
33 “Nomba iwe Yobo, umfwa ifyo nalalanda;
Ukutike fyonse ifyo nalakweba.
2 Mona! Mfwile ukwasamuna akanwa kandi;
Ululimi lwandi lufwile ukulanda.
3 Ifyo nanda fifuma mu mutima wandi uwalungama,+
Kabili imilomo yandi taibepa pa kulanda ifyo naishiba.
5 Nga kuti wanjasuka, njasuka;
Njeba ifyo ulefwaya ukulanda; ipekanye ukuipokolola.
7 E ico taufwile ukuntiina,
Kabili ifyo nalakweba, tafyafine sana ica kuti fikushonaule.
8 Amatwi yandi nayomfwa ifyo ulandile,
Ning’umfwa amashiwi ulandile aya kuti:
9 ‘Nalisanguluka, nshacita ulubembu nangu lumo;+
Ndi wa kaele, nshacita icilubo nangu cimo.+
12 Lelo ifi ulandile te fya cine, e ico ndekwasuka nati:
Lesa alicila sana umuntu umwina kufwa.+
13 Cinshi uilishanishisha pali ena?+
Bushe ni co takwaswike pali fyonse ifyo walandile?+
14 Pantu Lesa nga alanda, alabwekeshapo ukulanda,
Lelo takuba uubikako amano,
15 Alandila mu ciloto, mu cimonwa ca bushiku,+
Ilyo abantu bapona mu tulo utwine twine.
Ninshi nabalaala pa busanshi bwabo.
16 Lyena alandila mu matwi yabo+
Alabakonkomesha ilyo alebeba ifya kukonka,*
17 Pa kuti alenge umuntu ecita ifyabipa+
Kabili amucingilile ku cilumba.+
19 Umuntu balamulungika na ku fyo akalipwa ilyo ali pa busanshi bwakwe
Na ku fyo amafupa yakwe yatwalilila ukukalipa.
21 Umubili wakwe wapwa, ica kuti ashala fye amafupa yeka yeka
Na mafupa yakwe ayashalemoneka yatampa ukulamoneka.*
Umo pa bali 1,000, aba kumulandilako,
Uwa kweba umuntu icalungama,
24 Lyena Lesa kuti amumfwila uluse kabili kuti atila,
‘Mwileka atentemukile mu cilindi!+
Ninsanga icilubula!+
25 Lekeni umubili wakwe utelele* ukucila no wa mwaice;+
Lekeni akwate amaka nga yo akwete ilyo ali umulumendo.’+
26 Akapaapaata Lesa+ uukamubelela uluse,
Kabili akasekelela ilyo akamona icinso cakwe,
Kabili Lesa akatendeka na kabili ukumona umuntu umwina kufwa ukuti mulungami.
29 Ukwabula no kutwishika, Lesa alacitila umuntu fyonse ifi
Kabili alabwekeshanapo,
30 Pa kuti amufumye* ku cilindi,*
Pa kuti aipakishe ulubuuto lwa bumi.+
31 Umfwa Yobo! Kutika ifyo nalalanda!
Ikala tondolo, na ine nalakonkanyapo ukulanda.
32 Nga naukwata ifya kulanda, njeba.
Landa pantu ndefwaya ukukulanga ukuti walilungama.
33 Nga taukwete ifya kulanda, ulekutika ifyo nalakweba;
Ikala tondolo, kabili nalakusambilisha amano.”
34 E ico Elihu atwalilile ukulanda ati:
2 “Kutikeni ifyo ndelanda, imwe mwe ba mano;
Umfweni imwe mwe baishiba ifingi.
3 Pantu ukutwi kulomfwa ukuti aya amashiwi yasuma e lyo aya yabi
Nga filya fine ululimi lusonda ifya kulya.
4 Natuimwene fwe bene icalungama;
Natuisalile fwe bene icisuma.
6 Bushe mfwile ukubepa pa fyo ubupingushi bwandi bufwile ukuba?
Icilonda candi tacipola nangu ca kuti nshalufyanya.’+
7 Muntu nshi uwaba nga Yobo,
Uunwa imiponto nga menshi?
10 E ico kutikeni kuli ine mwe bantu abeluka:*
11 Pantu akalambula umuntu ukulingana ne fyo acita+
Kabili akaleka ifintu fikacitikile umuntu ukulingana ne fyo acita.
12 Ukwabula no kutwishika Lesa tacita ifyabipa;+
Uwa Maka Yonse wa mulinganya+ muli fyonse ifyo acita.
14 Nga ayalukila abantu,
Abapoka no mupashi no mupu,+
15 Abantu bonse kuti bafwa,
Kabili kuti babwelela ku lukungu.+
16 E ico nga uli muntu uwiluka, bika amano kuli ifi;
Kutikisha ifyo ndelanda.
17 Bushe uwapata umulinganya kuti ateka,
Nelyo bushe kuti waeba kateka uucita ifyalungama ukuti mubi?
18 Bushe kuti waeba imfumu ukuti, ‘Uli cinangwa,’
Nelyo kuti waeba intungulushi ukuti, ‘Uli mbifi’?+
19 Kwaliba Umo uushaba na kapaatulula kuli bacilolo
Kabili uushitemwapo abakankaala no kusuula abapiina,*+
Pantu bonse fye e wababumbile.+
20 Mu kupumikisha fye,+ kuti bafwa pa kati ka bushiku;+
Balatutuma nga nshi kabili balaleka umweo;
Nangu fye ni bakateka balafwa, lelo te bantu ababepaya.+
23 Pantu Lesa tabikila umuntu nangu umo inshita
Iya kuya pa cinso cakwe pa kuti amupingule.
26 Alaboma pa mulandu ne fyabipa ifyo bacita,
Abomina pa menso ya bantu bonse,+
Kabili balisuula inshila shakwe;+
28 Balalenga abapiina balilila kuli ena ukuti abafwe,
Ica kuti alomfwa ukulila kwa bashakwata uwa kubafwa.+
29 Lesa nga aikala tondolo, nani uwingamupeela umulandu?
Nga afisa icinso cakwe, nani uwingamumona?
Nampo nga afisa icinso cakwe pa kuti uluko lwimumona nelyo umuntu e mumona, takuli nangu umo uwingamumona,
30 Pa kuti uucita ifyabipa* elateka+
Nelyo elabikila abantu ifiteyo.
31 Bushe kuli uwingeba Lesa ati,
‘Namunkanda nangu ca kutila tapaba ifyabipa ifyo nacita;+
32 Nsambilisheni ifyo nafilwa ukumona;
Nga nalilufyanya, nshakabwekeshepo’?
33 Bushe ulefwaya akulambule ukulingana ne fyo ulefwaya nangu ca kuti walikaana ubupingushi bwakwe?
Niwe ufwile ukusalapo, te ine iyo.
E ico njeba ifyo waishiba bwino.
34 Abantu abeluka* kabili aba mano abomfwa ifyo nanda
Bakanjeba abati,
35 ‘Yobo alanda fye ukwabula ukwishiba ifishinka,+
Kabili ifyo alanda filanga ukuti teluka.’
37 Pa lubembu lwakwe+ alalundapo no kupondokela Lesa;
Pa kutupumya alatoota ninshi tulemonako no kumonako
Kabili alalanda amashiwi ayengi aya kupeela Lesa wa cine+ imilandu!”
35 Elihu atwalilile ukulanda ati:
2 “Bushe cine cine walishininkisha ukuti ifyo ulanda e fyalungama ica kutila kuti watila,
‘Ndi mulungami ukucila Lesa’?+
3 Pantu utila, ‘Bushe alabikako amano* nangu ndecita icisuma?
Bushe mwalifuma ifisuma ifi nshabembuka?’+
6 Nga wabembuka, bushe kuti wamukalifya?+
Nga wacilamo ukucita ifyabipa, bushe kuti aumfwa ububi?+
8 Ifyabipa ifyo ucita fikuma fye umuntu nga iwe,
Kabili ubulungami bobe bukuma fye umwana wa muntu.
9 Abantu balapunda mutuule nga balebacusha nga nshi;
10 Lelo takwaba nangu umo uulanda ati, ‘Ali kwi Lesa Mukulu Uwamumbile,+
Uulenga tuleimba inyimbo mu nshita ya bushiku?’+
11 Alatusambilisha+ ukucila ifyo asambilisha inama sha pano isonde,+
Kabili alenga twaba na mano ukucila ifyuni fya mu lwelele.
12 Abantu balalilila kuli ena pa kuti abafwe, lelo tabaasuka,+
Pa mulandu wa kuti ababifi baliba ne cilumba.+
14 Pali bufi nga uleilishanya ukuti taumumona!+
Umulandu obe uli ku cinso cakwe, kanshi ufwile ukumulolela fye pa kuti akakupingule.+
36 Elihu atwalilile ukulanda ati:
2 “Ntekanishisha panono ilyo ndelondolola,
Pantu ncili ne fya kulandilako Lesa.
7 Tafumya amenso yakwe pa balungama;+
Alababika pa fipuna fya bufumu,*+ kabili balaba pa fifulo fya pa muulu umuyayaya.
8 Lelo nga babakaka na maceni
Kabili baikatwa mu ntambo sha bucushi,
9 Alabeba ifyabipa ifyo bacita,
Icilenga balebembuka ni co baliba ne cilumba.
10 Alacilukula amatwi yabo pa kuti bomfwe ifyo alebalungika
Kabili alabeba ukuti baleke ukucita ifyabipa.+
11 Nga balamumfwila kabili balamubombela,
Ifintu fikalabendela bwino inshiku shonse isho bakaba no mweo,
Kabili bakalasekelela imyaka yonse iyo bakaba no mweo.+
13 Abacita ifyabipa* balafulilwa Lesa.
Nangu abakake tabapunda mutuule.
15 Lelo Lesa alapokolola abo bacusha;
Alacilukula amatwi yabo ilyo balebacusha.
No ku kutwala mu ncende iyacingililwa umushaba amacushi,+
Alabika ifya kulya ifyawamisha pe tebulo lyobe, pa kuti akusansamushe.+
18 Lelo ucenjele pantu ubukali kuti bwalenga wacita ifyabipa,*+
Kabili taufwile ukuleka ubwingi bwa mafisakanwa bwalenga wabembuka.
20 Wilafwaisha inshita ya bushiku,
Ilyo abantu bafwa.
22 Mona! Lesa alisumbukisha pa mulandu wa maka yakwe;
Ni kasambilisha nshi uwaba nga ena?
25 Abantu bonse balimonapo imilimo yakwe,
Umuntu umwina kufwa alamona imilimo ya kwa Lesa ninshi ali akatalamukila.
27 Alalenga amatoni ya menshi yaya mu muulu nga fubefube;+
Yalakosa e lyo yaba imfula;
28 Lyena amakumbi yalalosha imfula;+
Kabili yalalenga abantu bakwata amenshi.
33 Ukupanta kwa nkuba kulashimika pali ena,
Ne fitekwa na fyo filasobela uuleisa.
37 “Nga natontonkanya pali ifi umutima wandi ulakulunkunta
Kabili ulafuma.
2 Kutikisheni ukubulukuta kwe shiwi lyakwe
Ilileumfwika ngo kupanta kwa nkuba.
3 Atuma ukubulukuta ukufuma ku muulu
Kabili alenga inkuba yabyasha+ ukufika na ku mpela sha pano isonde.
4 Inkuba nga yabyasha pakonka icibulukutu;
Ishiwi lya kwa Lesa ilya maka+ lyumfwika ngo kupanta kwa nkuba,
Inkuba taileka ukubyasha ilyo alelanda.
5 Ishiwi lya kwa Lesa ilyumfwika ngo kupanta kwa nkuba+ lilatupapusha;
Alacita ifikalamba ifyo tushingeshiba bwino.+
6 Pantu eba imfula ya bungululu bwa buuta ati, ‘Lokela pe sonde,’+
Kabili eba ne mfula ukuti, ‘Loka na maka.’+
7 Lesa aleminika umulimo wa bantu bonse
Pa kuti umuntu onse umwina kufwa eshibe umulimo* wa kwa Lesa.
8 Inama mpanga shingila umo shikala
Kabili tashifumamo.
11 Esusha amenshi mu makumbi;
Kabili alenga inkuba yabyashisha+ mu makumbi;
12 Amenshi yaya konse uko ayeba ukuti yaye;
Kabili yalacita fyonse ifyo ayeba ukucita+ pano isonde.
13 Alabomfya amakumbi* pa kukanda abantu,+ pa kulosha imfula pa calo
Nelyo pa kulanga ukutemwa ukushipwa.+
16 Bushe walishiba ifyo amakumbi yeleela mu muulu?+
Iyi milimo iisuma iyo uwaishiba fyonse abomba.+
17 Cinshi umwela wa ku kapinda ka ku kulyo+ ulengela ifya kufwala fyobe fyakaba
E lyo ninshi pano isonde pali tondolo?
19 Twebeni ifyo tufwile ukumweba;
Te kuti twasuke pantu tuli mu mfifi.
20 Bushe bamwebe ukuti ndefwaya ukulanda?
Nelyo bushe umo nalandapo fimo ifyo tulingile ukumweba.+
21 Te kuti bamone no lubuuto,*
Nangu ca kuti lulesanika mu muulu,
Mpaka umwela wapuupa, wapasa na makumbi.
22 Ku kapinda ka ku kuso e kufuma ubukata bwabengeshima nga golde;
Ubucindami bwa kwa Lesa+ bwa kutiinya;
24 E ico abantu bafwile ukulamutiina.+
Pantu tatemwa abaimona ukuti ba mano.”*+
38 Lyena Yehova ayaswike Yobo mu mwela uukalamba ati:+
2 “Nani uushilefwaya ukuti ubufwayo bwandi bucitike
Kabili uulelanda ukwabula ukwishiba ifishinka fyonse?+
3 Ikake mu musana nga filya umwaume wa maka aikaka;
Nalakwipusha, na iwe unjasuke.
4 Wali kwi ilyo napangile umufula we sonde?+
Njeba nga ulemona ukuti walishiba ifyo nacitile.
5 Nani uwapingwile ifyo lifwile ukukula, njeba nga walishiba,
Nelyo nani uwalipimine ne ntambo ya kupiminako?
6 Ni pali cinshi amashinte ya liko yashimpilwe,
Nelyo nani uwabikile ilibwe lye sonde ilya pa koona,+
8 Kabili nani uwabikile ifiibi kuli bemba pa kuisalila+
Ilyo yalompweke mwi fumo,
9 Ilyo nafwikile bemba ikumbi
Kabili ilyo namupombele mwi kumbi ilyafiita,
10 Ilyo namubikiile umwakupelela
Nabikako ne mipindo ne fiibi,+
11 Kabili ilyo natile, ‘Apa e po ulepelela, wilacilapo;
Na mabimbi yobe aya cilumba yalepelela pano pene’?+
12 Bushe walitala awebapo ulucelo ifya kucita,
Nelyo bushe walitala* aulengapo amacaca yaishiba icifulo ca yako?+
13 Bushe walitala awebapo ulubuuto lwa ku macaca
Ukuti lufike ku mpela sha pano isonde pa kuti utamfyemo ababifi?+
14 Ulubuuto lulalenga isonde lyalamoneka bwino nga filya ica kufwatikilako cilenga ibumba lyalamoneka bwino,
Na fyonse ifyabamo filamoneka bwino nga filya amalangi yamoneka mu ca kufwala.
15 Ababifi balabapoka ulubuuto lwabo,
No kuboko bacushishako abantu kulafunika.
16 Bushe walitala auyapo panshi ya bemba apaba utumfukumfuku twa iko
Nelyo bushe walitala awendaukamo umo bemba yashika?+
18 Bushe walishiba bwino bwino ifyo isonde lyakula?+
Njeba, nga walishiba ifi fyonse.
Kabili ni ku cifulo nshi imfifi ikala,
20 Pa kuti ufitwale uko fikala
Kabili wishibe inshila ishaya ku ng’anda ya fiko?
21 Bushe pali iyi nshita ninshi walifyalwa
Kabili imyaka yobe ingi* ica kutila kuti waishiba fyonse ifi?
22 Bushe walingilapo umusungilwa imfula ya bungululu bwabuuta,+
Nelyo bushe walimonapo umusungilwa imfula ya mabwe,+
23 Ifyo nasungile nshita ya bucushi,
No bushiku bwa nkondo?+
24 Ni mu nshila nshi umo ulubuuto* lusalanganina,
Kabili ni kwi umwela wa ku kabanga upuupila pano isonde?+
25 Nani wapangiile imfula umwakupita
Nani wapangile inshila umwakupita icipuupu ca mwela ne nkuba,+
26 Pa kuti ilokele apashikala umuntu nangu umo,
Mu ciswebebe umushikala abantu,+
27 Pa kuti itapilile impanga ishaonaika
Na pa kuti icani cimene?+
29 Ni mwi fumo lya kwa nani umwafumine amenshi makaasa,
Kabili nani uwafyele impepo ya ku muulu?+
30 Ilyo amenshi bayafimbile ku caba nge libwe,
Kabili ilyo pa muulu wa menshi ayaba apashika pakosele?+
32 Bushe kuti watungulula ibumba lya ntanda* mu nshita ya liko
Nelyo bushe kuti watungulula intanda sha Ashi* kumo na bana ba shiko?
33 Bushe waliyeshiba amafunde ayo ifya mu muulu fikonka,+
Nelyo bushe kuti waeba ifya mu muulu ukuti filetungulula ifya pe sonde?
35 Bushe kuti watuma ukubyata kwa nkuba?
Bushe kuti kwaisa kuli iwe no kukweba ati, ‘Tuli pano!’
37 Nani uwa mano uwingapenda amakumbi,
Nelyo nani uwingasendeka imbeketi sha menshi isha mu muulu+
38 Ilyo ulukungu lusanguka amatipa
Kabili ilyo ifibungulubwe fya pe sonde fikambantana?
39 Bushe kuti waipaila inkalamo inama ya kulya
Nelyo bushe kuti wapeela inkalamo ishishilakota+ ifya kulya ifya kuti shaikuta
40 Ilyo shilebendelela ninshi shili umwafisama
Nelyo ilyo shibeleme pa kuti shikate inama?
41 Nani uupekanishisha mwankole+ ifya kulya
Ilyo utwana twakwe tulilila kuli Lesa ukuti atwafwe
Kabili ilyo twendauka pa mulandu wa kuti tatukwete ifya kulya?
39 “Bushe walishiba inshita ilyo ifibushi mabwe fifyala abana?+
Bushe walimonapo uko insebula shilepaapa?+
2 Bushe ulapenda imyeshi iipitapo pa kuti shipaape?
Bushe walishiba inshita iyo shifyalilapo?
3 Shilafukamako pa kupaapa,
Kabili ubukali ubo shumfwa pa kupaapa bulapwa.
4 Utwana twa shiko tulakosa kabili tukulila mu mpanga;
Nga twaya tatubwelela kuli banyinabo.
6 Naipangiile iciswebebe ukuti cibe e ng’anda ya iko
Ne cifulo ca mucele ukuti e mo ileikala.
7 Taikala mupepi no musumba umwaba icongo;
Tayumfwa ishiwi lya uleyeba ukuti iye mu kubomba.
8 Ilendauka mu mpili pa kuti isange umulemfwe,
Ifwayafwaya ifimenwa ifiteku.
9 Bushe imboo kuti yasumina ukukubombela?+
Bushe kuti yaikala ubushiku bonse mwi tanga lyobe?*
10 Bushe kuti wakakila imboo ku ntambo pa kuti pa kulima ilekupangila imikolwa,
Nelyo bushe kuti yalakukonka pa numa pa kuti ilime mu mupokapoka?
11 Bushe kuti waicetekela pa mulandu fye wa kuti yalikwatisha amaka
Nelyo bushe kuti waileka yabomba umulimo obe uwakosa?
12 Bushe kuti waicetekela ukuti ikakuletela ku ng’anda ifyo wasombola,*
No kuti ikafitwala apo upumina ingano?
14 Pantu asha amani yakwe panshi,
No kuyashiika mu mushili pa kuti yalekwata icikabilila.
15 Alalaba ukuti nga banyantapo kuti yatobeka
Nelyo inama mpanga kuti yanyantaulapo.
16 Tasunga bwino abana bakwe, baba fye kwati te bakwe;+
Tasakamana ukuti filya acula pa kubikila amani kuti fyaba fya fye.
18 Lelo ilyo aima, apampaila na mapindo yakwe,
Alaseka kabalwe no uninapo.
19 Bushe niwe upeela kabalwe amaka?+
Bushe niwe umufwika amasense pa mukoshi?
20 Bushe kuti wamulenga alacilauka nga makanta?
Iciunda ca mwela uo apuuta mu myona yakwe cilatiinya.+
22 Alaseka umwenso, kabili tatiina nangu cimo.+
Tabwelela ku numa nga amona ulupanga.
23 Akamufuko ka mifwi nga kauma kuli kabalwe imifwi iibamo ilapanga icongo,
Ifumo na kalifumo filabeeka.
24 Apo alafwaisha ukuya ku nkondo alabutukisha* pa kuya ku nkondo,
Teminina nangu aumfwa ukulila* kwa ntandala.
25 Intandala nga yalila, atila, ‘Eya!’
Alanunsha inkondo ninshi ali ukutali
Kabili alomfwa ukupunda kwa bakalamba ba bashilika no kuwelesha kwa nkondo.+
26 Bushe niwe wasambilishe pungwa ifya kulelemba mu muulu,
Ne fya kufungulwila amapindo ku kapinda ka ku kulyo?
27 Nelyo bushe niwe weba kapumpe ukupupukila mu muulu+
No kupangila icinsa cakwe apasansuka,+
28 Ukuti ubushiku alesendama pa cilibwe icitali,
Mu cisansala cakwe icacingililwa icaba pa cilibwe?*
40 Yehova aebele Yobo no kuti:
2 “Bushe uufwailisha ifilubo kuti alwishanya no Wa Maka Yonse?+
Uulefwaya ukulungika Lesa na-asuke.”+
3 Yobo ayaswike Yehova ati:
Cinshi ningalanda pa kumwasuka?
Nabika iminwe yandi pa kanwa.+
5 Ninanda imiku iingi, lelo nsha-asuke;
Nshalundepo pa fyo nandile.”
6 Lyena Yehova ayaswike Yobo mu mwela uukalamba ati:+
8 Bushe uletila nshaba no mulinganya?
Bushe ulempeela imilandu pa kuti cimoneke kwati ulacita ifyalungama?+
9 Bushe ukuboko kobe kwa maka nge fyaba ukuboko kwa kwa Lesa wa cine,+
Nelyo bushe ishiwi lyobe kuti lyapaanta nge nkuba, nge fyo ishiwi lyakwe lipaanta?+
10 Fwala ubukata na maka;
Fwala no bucindami no kuyemba.
11 Fumya ubukali bonse ubuli muli iwe;
Ulemona onse uwa matutumuko kabili ulemucefya.
12 Ulemona onse uwa matutumuko kabili ulemucefya,
Kabili ulenyantaula ababifi apo beminina.
13 Ubafise bonse mu lukungu;
Ubakakile* umwafisama,
14 Nga wacita ifi,
E lyo nalasumina* ukuti ukuboko kobe ukwa ku kulyo kuti kwakupususha.
15 Nomba mona imfubu* iyo nabumbile nga filya fine na iwe nakubumbile.
Ilya umulemfwe nge ng’ombe iilume.
16 Mona amaka yakwata mu ntungu sha iko
Kabili mona amaka yakwata mu micincili ya pa lufumo!
17 Ilakosha umucila wa iko ica kuti uba ngo mukedari;
Ubushipa bwa matanta ya iko balibupikwila pamo.
18 Amafupa ya iko mipaipi ya mukuba;
Amolu ya iko yaba nge cela ico bafula.
19 Pa nama ishaba nga yena isho Lesa abumbile, e ya ntanshi kabili e ikalamba;
Uwaibumbile e wingaipalama fye no lupanga.
20 Ifya kulya fya iko fimena mu mpili,
Umo inama shonse isha mu mpanga shangalila.
21 Ilaala mwi samba lya cimpukusa ca myunga,
Mu matete yaba mu ncende ya matipa.
22 Ifimpukusa fya myunga filapanga icintelelwe pali yena,
Kabili iba pa kati ka fimuti fya mu mupokapoka.
23 Taisakamana nangu umumana waba no mukuku.
Taitiina nangu amabimbi ya mu Yordani+ yaleuma ku kanwa ka iko.
3 Bushe kuti ya kupaapaata ukuti uibelele uluse?
Nelyo bushe kuti yanakilila pa kulanda na iwe?
4 Bushe kuti yapangana na iwe icipangano,
Ica kuti ibe umusha obe umuyayaya?
5 Bushe kuti wayangasha nga filya wingangasha icuni
Nelyo bushe kuti waikakila pa kuti abana bobe abanakashi baleyangasha?
6 Bushe abalondo kuti baikabulamo fimo?
Bushe kuti baiputaula e lyo ba-akanya aba makwebo?
7 Bushe kuti walasa imifwi ya mabanga iingi mu mpapa ya iko+
Nelyo bushe kuti walasa imifwi ya kwipailako isabi ku mutwe wa iko?
8 Nga wayikatamo tawakalabe ifyo walalwa nayo;
Kabili tawakabwekeshepo ukuyikatamo.
9 Uulefwaya ukuikata ninshi aleicusha fye.
Umuntu nga aimona fye kuti atendeka ukututuma* ku mwenso.
10 Takuli nangu umo uwingesha ukuibala.
E ico nani uwingandwisha?+
11 Nani uwanjashimishapo fimo pa kuti imubweseshe?+
Fyonse ifyaba mwi samba lya muulu fyandi.+
12 Nshaleke ukulanda pa molu ya iko,
Na pa maka ya iko na pa fyo umubili wa iko wapangwa bwino.
13 Nani engaifuula ica kufwala ca iko ica kunse?
Nani engengila mu ncendwa sha iko?
14 Nani engesula ifiibi fya kanwa ka iko?*
Ameno ya iko yonse yalatiinya nga nshi.
16 Yalipalamana sana
Ica kuti no mwela te kuti wingile mu kati ka yako.
17 Yalipapikana;
Yalikambatana na yanankwe kabili te kuti yapatukane.
18 Ing’wena nga yatesemuna ilabyasha ulubuuto,
Kabili amenso ya iko yaba nge myengelele ya ku macaca.
19 Mu kanwa ka iko mufuma ukubyata kwa nkuba;
Mufuma ne nsase sha mulilo.
20 Mu myona ya iko mufuma icushi,
Nga filya cifuma mwi lungu ilyo basontekeele ne cani icauma.
21 Umupu wa iko ulaasha amalasha,
Kabili mu kanwa ka iko mulafuma ulubingu.
22 Mu mukoshi wa iko mwaba amaka nga nshi,
Kabili bonse abakumana nayo balatiina nga nshi.
23 Iminofu ya mubili wa iko yalikambantana;
Yalikosa nge cela, taitenta.
24 Umutima wa iko walikosa nge libwe,
Wakosa nge libwe lya kupelelapo.
25 Nga yaima, na ba maka balatiina;
Nga yalakupaula umucila balafulungana.
26 Takuli nangu umo uwingaicimfya no lupanga;
Nelyo uwingaicimfya ne fumo, umufwi nelyo icanso cimbi.+
27 Imona icela nge cani,
Umukuba uimona nge cimuti icabola.
28 Umufwi te kuti ulenge ifulumuke;
Imona amabwe ya mu cisukushilo nge cani.
29 Imona inkonto nge cani,
Kabili ilaseka ifyo ifumo baipoosela lipanga icongo.
30 Pa lufumo lwa iko paba ifyaba kwati fipimfya ifyatwa ifya mutondo uwatobeka;
Nga yapita pa matipa paba kwati bacipishapo ica kupuulilako ingano.+
31 Nga yaingila muli bemba, ilenga amenshi ayaba apashika yalamoneka nga menshi ayalebilauka mu mpoto;
Ilenga bemba yalamoneka nge nongo iyo baleipikamo amafuta ya kusuba.
32 Ilasha ifulo umo ilepita.
Umuntu kuti amona amenshi ya pe tenga apo ipitile nayabuuta kwati ni mfwi.
33 Pano isonde tapaba inama iyaba nga yena,
Lesa aibumbile ukuti ilaba no mwenso.
34 Taitiina nga ilelwisha inama ishaba ne cilumba.
E mfumu ya nama shonse isha mu mpanga ishaba na maka.”
42 Lyena Yobo ayaswike Yehova ati:
2 “Nomba naishiba ukutila kuti mwacita ifintu fyonse
Kabili takuli nangu cimo ico mwapanga ukucita ico mwingafilwa ukucita.+
3 Mwalandile amuti: ‘Nani uushilefwaya ukuti ubufwayo bwandi bucitike ukwabula ukwishiba ifishinka fyonse?’+
Ca cine nalilandile, lelo nshaishibe ifishinka
Pa fintu ifya kupapa ifyo nshaishiba.+
4 Mwatile, ‘Kutika, na ine nalalanda.
Nalakwipusha, na iwe unjasuke.’+
5 Amatwi yandi yalyumfwapo fimo pali imwe,
Lelo nomba namumona na menso yandi.
7 Ilyo Yehova apwishishe ukweba Yobo aya mashiwi, Yehova aebele Elifasi umwina Temani ati:
“Iwe pamo na banobe babili+ nimufulilwa sana, pantu tamwalandile icine pali ine+ nga filya umubomfi wandi Yobo alandile. 8 Nomba sendeni ing’ombe ishilume 7 ne mpaanga ishilume 7, muye ku mubomfi wandi Yobo, muyeituulila ilambo lya koca. Kabili umubomfi wandi Yobo aleyamupepelako.+ Kabili ukwabula ukutwishika ndekutika ipepo lyakwe* ilya kuti nimukanda ukulingana no bupumbu bwenu, pantu tamulandile icine pali ine nge fyo umubomfi wandi Yobo alandile.”
9 E ico Elifasi umwina Temani, Bildadi umwina Shuhi na Sofari umwina Naamati balilecita ifyo Yehova abebele. Kabili Yehova alyaswike ipepo Yobo apepele.
10 Ilyo Yobo apepeleko abanankwe,+ Yehova alifumishe ubucushi pali Yobo+ kabili alimubweseshe ifyo akwete.* Yehova amupeele imiku ibili fyonse ifyo akwete kale.+ 11 Bamunyina na bankashi yakwe bonse na bonse abali ifibusa fyakwe kale+ baishile kuli ena, kabili baliliile pamo nankwe ifya kulya mu ng’anda yakwe. Balimumfwilile uluse pa macushi yonse ayo Yehova alekele yamuponena kabili balimusansamwishe. Cila muntu alimupeeleko indalama ne nindaminwe ya golde.
12 E ico Yehova alipaalile Yobo ukucila ifyo amupaalile ilyo amacushi yashilamuponena,+ ica kuti aishilekwata impaanga 14,000, ingamila 6,000, ing’ombe 2,000* ne mpunda ishikota 1,000.+ 13 Kabili aishilekwata abana na bambi abaume 7 na banakashi batatu.+ 14 Umwana wakwe umwanakashi uwa kubalilapo amwinike ati Yemima, uwa bubili amwinike ati Kesia, e lyo uwa butatu amwinike ati Kereni-hapuki. 15 Muli cilya calo tamwali umwanakashi uwalemoneka umusuma nge fyo abana ba kwa Yobo balemoneka. Kabili shibo alibakeenye ifyo balingile ukupyana pamo na bandume yabo.
16 Pa numa Yobo aikele imyaka 140 kabili alimwene abana bakwe na batuntwike muli bena, bali inkulo 4. 17 Yobo asukile afwa ninshi mukote, kabili ali ne nsansa ilyo ashilafwa.*
Nalimo ilyalola mu kuti “Uo Abantu Bapata.”
Nelyo “taali na mulandu kabili ali mulungami.”
Mu ciHebere, “ing’ombe shibili shibili 500.”
Mu ciHebere, “impunda ishikota.”
Iyi ni nsoselo ya mu ciHebere iipilibula ukuti bamalaika ba kwa Lesa.
Mu ciHebere, “naubika umutima obe pa.”
Nelyo “taba na mulandu kabili mulungami.”
Nelyo “niwe ukwetepo amaka.”
Mu ciHebere, “pa cinso.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Inkuba.”
Iyi ni nsoselo ya mu ciHebere iipilibula ukuti bamalaika ba kwa Lesa.
Mu ciHebere, “naubika umutima obe pa.”
Nelyo “taba na mulandu kabili mulungami.”
Mu ciHebere, “imumine.”
Nelyo “niwe ukwetepo amaka.”
Nelyo “wi-ipaya umweo wakwe.”
Mu ciHebere, “pa cinso.”
Nelyo “ifilonda fyabipisha.”
Nelyo “Abo aishibene nabo.”
Mu ciHebere, “atipwilile ubushiku bwakwe.”
Nelyo “imfifi ne cinshingwa ca mfwa.”
Mu ciHebere, “Levayatani.” Iyi inama kuti yaba ni ng’wena nelyo inama imbi iikalamba kabili iya maka iya mu menshi.
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “abaikuuliile ifyashala ifibolya.”
Nelyo “abo umweo ulekalipa.”
Mu ciHebere, “naufunshika.”
Nelyo “abapanga.”
Nelyo “inkalamo ishana isha masense.”
Nelyo “inkombe.”
Mu ciHebere, “akakulubula.”
Nelyo “yakapangana icipangano na iwe.”
Mu ciHebere, “mutende.”
Nelyo “imipo.”
Nelyo “ndelanda ukwabula ukutontonkanyapo.”
Nelyo “umweo wandi naukaana.”
Nelyo “pa kuti ntantalishe ubumi bwandi.”
Nelyo “ibumba lya balendo abena Sebea.”
Mu ciHebere, “mundubule.”
Nelyo “mukakabusha.”
Mu ciHebere, “amenso yandi tayakamone ubusuma.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “umweo wandi usalapo.”
Mu ciHebere, “ukucila amafupa yandi.”
Mu ciHebere, “mubikepo umutima.”
Mu ciHebere, “no kufumya amashiwi mu mitima yabo.”
Mu ciHebere, “e fyaba inshila ya.”
Nelyo “umusangu.”
Mu ciHebere, “ing’anda.”
Nelyo “cifwaya ing’anda ya mabwe.”
Nelyo “e fyo inshila ya ciko ikaloba.”
Nelyo “abashaba na mulandu.”
Mu ciHebere, “takekate ukuboko kwa.”
Nelyo “nga atwala Lesa ku cilye.”
Mu ciHebere, “wa mano mu mutima.”
Nelyo “alafumya impili apo shaba.”
Nalimo ili ibumba lya ntanda ni lilya beta ukuti Great Bear constellation (Ursa Major).
Nalimo ili ibumba lya ntanda ni lilya beta ukuti Orion constellation.
Nalimo ishi intanda ni shilya beta ukuti Pleiades stars ishaba mwi bumba lya ntanda ilyo beta ukuti Taurus constellation.
Mu ciHebere, “imiputule ya mu kati iya ku kapinda ka ku kulyo.”
Nalimo uyu Rahabu ni shimweshimwe wa muli bemba.
Nelyo kuti lyapilibula no kuti, “uo ndelubulula nankwe mu cilye.”
Mu ciHebere, “nani enganjita ku cilye?”
Nelyo “Nangu ningaba umufumacumi.”
Nelyo “kuti anjeba ati nshili mufumacumi.”
Nelyo “Nangu ningaba umufumacumi.”
Nelyo “nshaishiba umweo wandi.”
Nelyo “nshatemwa; nakaana.”
Nelyo “abatwalilila ukuba aba cishinka.”
Mu ciHebere, “mukamona ukuti ndi mubifi.”
Nelyo “uwingaba kawikishanya.”
Mu ciHebere, “uwingabika ukuboko kwakwe pali ifwe babili.”
Nelyo “pa mulandu no kukalipa kwa mweo wandi.”
Mu ciHebere, “mwalintikamike ngo mukaka watikama.”
Nelyo “umupu; ubumi.”
Mu ciHebere, “Mwafisa ifi fintu mu mutima wenu.”
Nelyo “nsansamukeko.”
Nelyo “ukwafiita fititi kabili ukwaba icinshingwa ca mfwa.”
Nelyo “bushe uuleitutumuna kuti aba umulungami?”
Nelyo “kuti waishiba apapela uwa Maka Yonse.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “impunda ya mu mpanga yafyalwa umuntu.”
Nelyo “ukufwa kwa mweo.”
Mu ciHebere, “Cine cine muli bantu.”
Mu ciHebere, “nalikwata umutima.”
Mu ciHebere, “abo amakasa yabo yatalantanta.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “landa.”
Nelyo “umweo wa cintu conse icaba no bumi.”
Nelyo “umupu.”
Mu ciHebere, “wa munofu onse uwa muntu.”
Nelyo “alabapoka fyonse.”
Mu ciHebere, “alakakula umushipi wa ba maka.”
Mu ciHebere, “umutima.”
Nelyo “ukuba na kapaatulula kuli ena.”
Nelyo “ayo mulemona ukuti yalicindama.”
Mu ciHebere, “Cinshi mbikiile umunofu wandi mu meno yandi?”
Nelyo “umweo.”
Nelyo “kuti naipokolola.”
Nelyo “umusangu.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “umuntu nga kuti alubulula na ine, ninshi nalaikala tondolo kabili nalafwa.”
Mu ciHebere, “Fintu fye fibili ifyo mwicita kuli ine.”
Uyu afwile ni Yobo.
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “e lyo pa numa baliputula.”
Mu ciHebere, “muntwala.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “umweo wakwe uloosha fye.”
Nelyo “imembu shobe e shisambilisha akanwa kobe.”
Mu ciHebere, “umukate.”
E kutila, isubilo lya kukwata na kabili ifyalobele.
Nelyo “abasangu.”
Nelyo “amashiwi ayaba ngo mwela.”
Nelyo “Nga ca kuti umweo wenu e walecula nge fi umweo wandi ulecula.”
Nelyo “bonse abalongana na ine.”
Nelyo “amaka.” Mu ciHebere, “ulusengo.”
Nelyo “icinshingwa ca mfwa.”
Nelyo “yafwile ukwikala.”
Mu ciHebere, “balanandapo mu mapinda; mu manshoko.”
Nelyo “abasangu.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “Inshiishi.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo kuti lyapilibula no kuti, “abashasanguluka.”
Nelyo “wasantaula umweo obe.”
Nelyo “ukusunta.”
Mu ciHebere, “Ibeli lya mfwa nalilya.”
Nelyo “imfwa yabipisha.”
Mu ciHebere, “Ifishili fyakwe.”
Mu ciHebere, “takakwate ishina.”
Nelyo “mu cifulo umo aba umulebeshi.”
Nelyo “ukunkalifya.” Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “munsalwile.”
Nelyo “ba lupwa lwandi.”
Mu ciHebere, “abana baume aba mwi fumo lyandi,” e kutila aba mwi fumo umo nafumine (ifumo lya kwa mayo).
Mu ciHebere, “Mpuswike fye ne nkanda ya meno yandi.”
Mu ciHebere, “Bushe tamwikuta umubili wandi.”
Mu ciHebere, “pa lukungu.”
Nelyo “Imfyo shandi nashileka ukubomba.”
Mu ciHebere, “Nalikwata umupashi uufuma ku mano yandi.”
Nelyo “abantunse; Adamu.”
Nelyo “umusangu.”
Nelyo “indusha.”
Ishi insoka shimoneka nga kafi.
Ishi insoka shimoneka nga kafi.
Mu ciHebere, “ululimi.”
E kutila Bata.
Mu ciHebere, “kabili takafimine.”
Mu ciHebere, “bwakwe.”
Mu ciHebere, “bushe umupashi wandi kuti watekanya?”
Nelyo “aba maka.”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Nelyo “mu kashita fye akanono,” e kutila balangufyanya ukufwa kabili tabakalipwa pa kufwa.
Nelyo “ukupanda amano; amapange.”
Nelyo “imyeshi yakwe nga bayakanya pabili.”
Nelyo “nani uwingasambilisha Lesa amano.”
Mu ciHebere, “ilyo ubufyompo bwa mu mafupa yakwe tabulauma.”
Nelyo “umweo wakwe ulacula sana.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “ukuncita ubunkalwe.”
Mu ciHebere, “ifishibilo.”
Mu ciHebere, “Kabili akakulila abantu bonse kuli ena.”
Mu ciHebere, “ulafuula abali ubwamba ifya kufwala.”
Nelyo “abana banshiwa.”
Mu ciHebere, “inkose sha fyuni.”
Nelyo “ilyo aleshinguluka umuulu.”
Mu ciHebere, “umumana.”
Nelyo “uulolesha panshi.”
Nelyo “ukucila na pa fyo anjeba ukucita.”
Nelyo “Umweo wakwe nga ulefwaya.”
Nelyo “ifyo anjeba ukuti e fyo akancitila.”
E kutila, ubushiku bwakwe ubwa bupingushi.
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “basombola ifya kulya fya nama mwi bala.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “balekamina amafuta mu mabwe ayo bakulilile.”
Nelyo “imyeo ya bacenekwa sana.”
Mu ciHebere, “balatula amayanda.”
Mu ciHebere, “alabutukisha pa muulu wa menshi.”
Nelyo “E fyo baya ku Nshiishi,” nelyo ku “Sheol.” Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Mu ciHebere, “Ifumo likamulaba.”
Mu ciHebere, “amenso yakwe yaba mu nshila shabo.”
Mu ciHebere, “umwasansama mwakwe.”
Nelyo “uwasanguluka.”
Mu ciHebere, “Kabili mupu (umupashi) wa kwa nani uwafuma muli iwe?”
Nelyo “Sheol,” e kutila inshiishi ya bantu bonse. Moneni Amashiwi ya mu Baibo ne fyo Yapilibula.
Mu ciHebere, “ena.”
Nelyo “alamona Abaddon.”
Mu ciHebere, “Ayansa akapinda ka ku kuso.”
Mu ciHebere, “Alashingulusha icishilwa.”
Mu ciHebere, “Rahabu.”
Nelyo “umwela.”
Nelyo “icibutukisha.”
Nelyo “uwalenga umweo wandi ulecula.”
Nelyo “tawakampumye.”
Nelyo “inshiku shandi shonse.”
Nelyo “umusangu.”
Nelyo “nga aipaya umweo wakwe.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “pa kuboko.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Bakamutootela kabili bakamulishisha iminsoli pa kumupumya ninshi bali pa fifulo fyabo.
Mu ciHebere, “baupongolola ukufuma mu mabwe.”
Mu ciHebere, “ilibwe.”
Nalimo uku ukonaika balelandapo ni filya umushili onaika nga baleimba ulubwe.
Nelyo “iyalopololwa.”
Nelyo “Etiopia.”
Mu ciHebere, “ukufina.”
Mu ciHebere, “mu nshiku.”
Nelyo “ababomfi.”
E kutila Bata.
Mu ciHebere, “balebelama.”
Nelyo “ica kufwala cabula amaboko.”
Mu ciHebere, “mu cinsa candi.”
Mu ciHebere, “amashiwi yandi yaletonena mu matwi yabo.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “tabalelenga icinso candi caba no bulanda.”
Mu ciHebere, “balanda pali ine mu manshoko.”
Mu ciHebere, “alitompola intambo ya buta bwandi.”
Nelyo “Balipoosa umukobelo wabo.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Takwaba no wa kubafwa.”
Nelyo “umweo.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “ninjaluka pa mulandu wa kuti amacushi yalimfulila.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “mulansungulula ne cibulukutu ca nkuba.”
Mu ciHebere, “icitantaala.”
Nelyo “Bushe umweo wandi tawalelangulukilako?”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “ukukaba kwa mubili.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti “na ba bufi?”
Nelyo “lekeni abatuntuka muli ine babanukule.”
Mu ciHebere, “lekeni abaume bambi bafukamine pali ena.”
Nelyo “kuti wanukula.”
Nelyo “Ilyo bantwele ku cilye.”
Mu ciHebere, “nga aima.”
Mu ciHebere, “ilyo twali mwi fumo?”
Mu ciHebere, “nalengele amenso ya kwa mukamfwilwa yafilwa ukumona.”
Mu ciHebere, “ukutula ilyo nafumine mu nda muli mayo.”
Mu ciHebere, “umusana wakwe umpaale.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Ilyo namwene ukuti kwali aba kungafwa mu mpongolo ya musumba.”
Mu ciHebere, “ulubuuto.”
Nelyo “ukuti umweo wakwe ufwe.”
Mu ciHebere, “inama.”
Nelyo “uwa ku calo cimbi.”
Nelyo “umweo wa bene be bala.”
Nelyo “pantu aleimona ukuti ali uwalungama.”
Nelyo “alemona ukuti umweo wakwe wali uwalungama.”
Mu ciHebere, “ndi munono mu nshiku.”
Mu ciHebere, “inshiku.”
Nelyo “te nshiku ishingi sheka ishilenga.”
Nelyo “uulungike Yobo.”
Nelyo “ukulumbilisha.”
Mu ciHebere, “alafwatika pa fya kukonka.”
Nelyo “ubumi bwakwe.”
Nelyo “inshiishi.”
Nelyo “ku canso.”
Mu ciHebere, “ubumi bwakwe bulapata.”
Nelyo “umweo wakwe ulakaana.”
Nelyo “yashala fye pa mbilibili.”
Nelyo “ubumi bwakwe.”
Nelyo “inshiishi.”
Nelyo “malaika.”
Nelyo “uwamishe.”
Mu ciHebere, “akembila.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Kabili nshinonkelemo.”
Nelyo “ubumi bwandi.”
Nelyo “inshiishi.”
Nelyo “afumye umweo wakwe.”
Nelyo “inshiishi.”
Mu ciHebere, “abantu ba mutima.”
Nelyo “isonde umwikala abantu?”
Nelyo “uushitemwapo bashimucindikwa no kusuula abantu yaweyawe.”
Nelyo “umusangu.”
Mu ciHebere, “aba mutima.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Mwe tata, lekeni Yobo eshiwe.”
Afwile alelanda pali Lesa.
Mu ciHebere, “ku kuboko kwa ba maka ukubatitikisha.”
Nelyo “ubufi.”
Mu ciHebere, “umutima wa kwiluka.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “Alabika imfumu pa fipuna fya bufumu.”
Nelyo “icanso.”
Nelyo “abasangu.”
Nelyo “Imyeo yabo ifwa.”
Nelyo “watoota misuula misuula.”
Nelyo kuti lyapilibula no kuti, “uwamusuushapo; uwamulubulwishapo.”
Mu ciHebere, “insakwe.”
Mu ciHebere, “imishila.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “pa kucingilila abantu.”
Mu ciHebere, “alafwatika icifwati pa kuboko kwa muntu onse.”
Mu ciHebere, “ayabomfya nge nkonto.”
Nelyo “eba.”
Nelyo “ukupomponsha.”
E kutila, ulubuuto lwa kasuba.
Mu ciHebere, “aba mano mu mutima.”
Iyi ni nsoselo ya ciHebere iipilibula ukuti bamalaika ba kwa Lesa.
Mu ciHebere, “mu nshiku shobe.”
Nelyo “icinshingwa ca mfwa.”
Mu ciHebere, “inshiku shobe shingi.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “ulubuuto lwa nkuba.”
Nalimo ishi intanda ni shilya beta ukuti Pleiades stars ishaba mwi bumba lya ntanda ilyo beta ukuti Taurus constellation.
Nalimo ili ibumba lya ntanda ni lilya beta ukuti Orion constellation.
Mu ciHebere, “Masarote.”
Nalimo ili ibumba lya ntanda ni lilya beta ukuti Great Bear constellation (Ursa Major).
Nelyo kuti lyapilibula no kuti, “umuntu.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “mu muntontonkanya.”
Nelyo “ mu mulimba obe.”
Mu ciHebere, “imbuto.”
Mu ciHebere, “amulengele alaba.”
Mu ciHebere, “Alaya mu ku kumanya ifyanso.”
Mu ciHebere, “alamina imilundu (umushili).”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “tasumina ukuti intandala nailila.”
Mu ciHebere, “pe lino lya cilibwe.”
Mu ciHebere, “ubakake ifinso fyabo.”
Nelyo “e lyo nalakutasha.”
Mu ciHebere, “Behemote.”
Mu ciHebere, “iciteyo.”
Mu ciHebere, “Lebayatani.” Iyi nama kuti yaba ni ng’wena nelyo inama imbi iikalamba kabili iya maka iya mu menshi.
Mu ciHebere, “umunga.”
Nelyo “kuti awa panshi.”
Mu ciHebere, “icinso ca iko.”
Nelyo kuti yapilibula no kuti, “amamba ya iko ayatantama e cilumba ca iko.”
Nelyo “nabwesha amashiwi nalandile.”
Mu ciHebere, “ukwabula ukutwishika ndeimya icinso cakwe.”
Mu ciHebere, “Yehova alifumishe Yobo muli bunkole.”
Mu ciHebere, “ing’ombe 1,000 shibili shibili.”
Mu ciHebere, “umukote kabili uwa nshiku ishingi.”