Ukusalapo Umo Pali Batata Babili

“Tauli mwana wandi na kabili! Nomba line fuma pano ng’anda, kabili wikabwela kano fye ukaleke iyo mipepele!”

NAFUMINE pa ng’anda ne fya kufwala fya pa mubili. Ubo bushiku mu mushi mwalelila iminshinga, kabili nshaishibe no kwa kulola. Papitile imyaka 6 pa kuti mbwele pa ng’anda.

Cinshi calengele ukuti batata bafulwe no kutamfya ne mwana wabo umwaume pa ng’anda? Cisuma, lekeni nondolole ifyo caali.

Ukukulila mu Calo Icaisulamo Ulupato

Abafyashi bandi bekala mu Beirut, Lebanon, icalo ico kale calumbwike nge cifulo icalecebusha abatandashi. Nangu cibe fyo, ukufuma 1975 ukufika mu 1990, muli uyu musumba e mwalelwikwa inkondo ya bonaushi. Nafyelwe mu 1969, ndi beli pa bana batatu mu lupwa lwa ciArmenian. E ico, ndebukisha ukuti lintu nali umwaice kwali umutende.

Abafyashi bandi balepepa ku Armenian Apostolic Church, lelo Bamayo baletusenda ku calici imiku fye ibili mu mwaka—pa Isita na pa Krisimasi. E co ulupwa lwesu talwalepepa sana. Nalyo line, bantwele ku sukulu lya ku sekondari ilya Evangelical, uko nafundilwe ifya mapepo. Pali iyo nshita, nshatemenwe ukupepa.

Abena Armenia abengi basambilishiwe ku bwaice ukupata abena Turkey. Mu Nkondo ya Calo iya Kubalilapo, abena Turkey baipeye imyanda ya makana iya bena Armenia kabili balipokele impanga iikalamba iya calo ca Armenia. Mu 1920 icitungu ca ku kabanga icasheleko caishilesanguka ulubali lwa calo ca Soviet Union. Ilyo nali umusepela, nalefwaisha ukulwa pa kuletako ubulungi.

Ukwalula Imitontonkanishishe

Nangu cibe fyo, mu myaka ya ba 1980, lintu nali ne myaka ya pa kati iya bupungwe, ifintu ifyo bayama banshimikiile fyalyalwile imitontonkanishishe yandi. Balandile ukuti Lesa Wa maka yonse mu kwangufyanya akafumyapo ulufyengo lonse. Balondolwele ukuti ukupitila mu Bufumu ubo Yesu Kristu asambilishe abakonshi bakwe ukupepela, na baipaiwe nkusekuse na bo bene bakabuushiwa ku bumi pe sonde.—Mateo 6:9, 10; Imilimo 24:15; Ukusokolola 21:3, 4.

Nalicincimushiwe. Pa kufwaya ukumfwilapo na fimbi, natwalilile ukubepusha ifipusho. Ici calengele ukuti ntendeke ukusambilila Baibolo mu ng’anda ya kwa Nte umbi.

Ilintu nasambilile pa lwa kwa Yehova, Tata wa mu muulu, no kutendeka ukumutemwisha, naishileumfwa umwenso ukuti bushiku bumo nali no kulolenkana no kupingulapo kwakosa—ukwa kusalapo cimo, ulupwa lwandi nelyo Yehova Lesa.—Ilumbo 83:18.

Ukusalapo Kwakosa ku Wa Myaka 17

Bamayo baishileumfwo kuti nalebishanya ne Nte sha kwa Yehova. Balifulilwe icibi kabili balindeseshe ukusambilila Baibolo. Lintu Bamayo bamwene ukuti nalishangile mu fisumino fyandi, bansokele ukuti bali no kusosa kuli Batata. Pali iyo nshita, nshasakamene pantu natontonkenye ukuti nalishibe ifya kucita ne fya kulolenkana na Batata. Lelo naleibepa fye.

Lintu Batata baishibe ukuti nalebishanya ne Nte sha kwa Yehova, balifulilwe icibi. Banjebele ukuti nali no kutamfiwa mu ng’anda nga ca kuti nshilekele ukusambilila Baibolo. Nabebele ukuti nshakaleke pantu ico nalesambilila cali cine. Pa numa ya kupunda, ukusasuka, no kulapisha baishiletendeka ukulila ngo mwaice. Batata balimpapeete ukuti ndeke ukubishanya na baNte.

Nalelakalaka fye, nshaishibe uwa kusalapo—pali Yehova na batata. Nalishibe ukuti bonse babili balintemenwe sana, kabili nalefwayo kusekesha bonse babili; lelo camoneke kwati tacingacitika. Calimpeseshe amano. Naebele Batata ukuti ninsumina ukucite fyo balefwaya, mu mutima napelulwile ukuti nga nakula nkatendeka ukusambilila na kabili no kuba Inte. Pali iyo nshita, nali fye ne myaka 17.

Mu nshiku ishakonkelepo, naumfwile insoni pa fyo nacitile. Nayumfwile ukuti Yehova tatemenwe no kuti nshacetekeele mu fyebo fya kwa kemba wa malumbo Davidi, uwatile: “Ilyo tata na mayo bandekelesha, e lyo Yehova ambuula.” (Ilumbo 27:10) Lelo nalesambilila ku sukulu lya ku sekondari, na bafyashi bandi e balendipilila indalama sha ku sukulu.

Ukwiminina Ukwakosesha

Ukucila pa myaka ibili, nshaletandalila bayama nelyo ukubishanya na baNte, apantu nalishibe ukuti abafyashi bandi balebebete myendele yandi. Bushiku bumo mu 1989, ilyo nali ne myaka 20, nakumenye Nte umo uo naishibe. Mu cikuuku anjipwishe nga kuti natemwa ukumutandalila. Apantu talandile icili conse pa lwa kusambilila Baibolo, nasukile naile mu kumumona.

Mu kupita kwa nshita, natendeke ukusambilila Baibolo e lyo no kusangwako ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova ku Ng’anda ya Bufumu. Nalesambilila ku ncito uko nalebombela, ukushali uwa kumpumfyanya. Pali uyu mulandu, naishiletesekesha imibele ya kutemwa iya kwa Yehova ukubikako fye no kumfwikisha ubucindami bwa kukwata e lyo no kwikatisha isenge na wene pe samba ya mibele iili yonse. Mu August mu mwaka umo wine, natendeke ukushimikilako bambi ifintu ifyo nasambilile.

Ukufika pali iyo nshita ulupwa lwandi lwali muli kupi. Nangu cibe fyo, ilyo papitile inshiku ishinono, nalilolenkene na batata na kabili, lelo pali iyo nshita naliipangeshe bwino ukulolenkana na bo. Balitekenyeko pa kunjipusho kuti: “We mwana, bushe ca cine ukuti ucili ulebishanya ne Nte sha kwa Yehova?” Ilyo balelolelo kuti njasuke ninshi baleponye filamba. Bamayo na nkashi yandi balelila umutalalila.

Nalondolwele ukuti e lyo natendeke ukubishanya na baNte no kuti nalefwaisha ukuba umo uwa bene. Ilyo line, ifintu fyacitike mu kwangufyanya. Batata bapundile amashiwi ayali ku kutendeka kwa cino cipande. Lyene balinsakatiile no kupundo kuti nshali no kufuma mu ng’anda umutuntulu. Nalifyombotweke, kabili ilintu naletentemuka amatabo, naumfwile umwaice wandi umwaume aleeshako ukutalalika Batata. “Ukutula lelo wasanguka Tata. Ninkusala, e co napaapaata ukalensunga,” e fyo napepele kuli Yehova.

Ukulandula

Ilyo papitile inshiku ishinono, Batata baile ku ng’anda kwa bayama, pantu batontonkenye ukuti e ko baali no kunsanga. Basanshile bayama no kufwaya ukubepaya, lelo baNte abaishile mu kutandala balilamunwine. Lyene, Batata balifuminepo, kabili bashele basoka ukuti bakabwela na kabili. Tapakokwele balibweleele pamo na bashilika abakwete imfuti. Basendele baNte kumo na bayama abalwalishe no kubatwala ku maofesi yakalamba aya bashilika.

Pa numa ya ico batendeke ukufwaya baNte bambi mu mushi. Kabili balisanshile ing’anda ya umo uwa bene. Batuulike ifitabo, na maBaibolo mu musebo no kufyoca. Lelo te ifyo fyeka bacitile. Baikete baNte 6 pamo na bamo abalesambilila Baibolo na bo. Bonse babikilwe mu muputule unono, no kubepushishisha, kabili lyene balipuminwe. Bamo balyocelwe kuli fwaka. Ilyashi lya fyacitike lyasalangene ngo mulilo mu mushi. Abashilika bamfwaile mu mushi onse. Batata balombele abashilika ukunsanga e lyo no kucita icili conse pa kwalula imitontonkanishishe yandi.

Ilyo papitile inshiku ishinono, abashilika baingile mu Ng’anda ya Bufumu umwali icilonganino cimo icalelongana. Baebele icilonganino conse—abaume, abanakashi, na bana—ukufumamo. Babapokele amaBaibolo no kubeba ukuya ku maofesi yakalamba aya bashilika, uko bailebepushishisha.

Ukufyukila ku Greece

Ilyo fyonse fyalecitika, nalesungwa ku lupwa lumo ulwa Nte ulwaleikala mu ncende umushali icimfundawila. Pa numa ya mweshi umo nalifumine mu Lebanon no kuya ku Greece. Pa kufika kulya, napeele ubumi bwandi kuli Yehova Lesa no kubatishiwa mu kulangisha ukuipeela kwandi.

Mu Greece, bamunyina ba ku mupashi abasanshishemo abantu aba ku fyalo fimbi balinsakamene bwino—ukubikako fye na bena Turkey. Nalimwene bucishinka bwa mashiwi ya kwa Yesu ayatila: “Takuli nangu umo uwashile ku mwabo, nangu ni bamunyina, nangu ni nkashi, nangu ni nyina, nangu ni wishi, nangu bana, nangu filime, pa mulandu wa ine na pa mulandu wa mbila nsuma, uushakapokelele nomba mu nshita ino ifya miku umwanda umo, amayanda, na bamunyina, ne nkashi, na banyina, na bana, ne filime, pamo ne fya kupakasa; na mu bwikashi ubukesa umweo wa muyayaya.”—Marko 10:29, 30.

Pa myaka itatu iyakonkelepo, naikele mu Greece. Nangu cingati imiku iingi Batata nalebalembela bakalata, tabaleasuka. Bamo baishilenjeba ukuti ilyo ifibusa fyaleisa pa ng’anda ku kwipusha pa lwa ine, Batata balesoso kuti: “Nshakwato mwana uwe shina lya musango yo.”

Ukukumana Na kabili Pa numa ya Myaka 6

Mu 1992, ilyo inkondo yapwile nalibweleele no kwikala mu Beirut. Natumine umunandi ukweba batata ukuti nalefwaya ukubwela pa ng’anda. Bayaswike ukuti baali no kumpokelela nga ca kuti nalilekele icisumino candi. E co, imyaka itatu iyakonkelepo naleikala mu ng’anda iya kusonkela. Lyene, mu November 1995, mu kupumikisha Batata baishile ku ncito uko nalebombela no kulando kuti balefwaya ukumona. Pali iyo nshita nshalipo, e co bashile amashiwi ya kuti balefwaya nkese ku ng’anda. Pa kabala ntanshi namwene kwati bufi. E co, mu kushimunuka, naliile ku kuyabamona. Kwena kwali kukumana kwa citemwishi. Banjebele ukuti nangu cingati nali Inte balefwaya nkabwele pa ng’anda!

Ilelo momba nga eluda wa Bwina Kristu kabili ndi mutumikishi wa nshita yonse mu cilonganino ca ciArmenian. Ilingi line ndakumanya abantu abapala batata abakaanya aba mu ndupwa shabo abafwaya ukubombela Yehova. Ninkutuluko kuti ilyo Batata balekaanya imipepele yandi, mu kufumaluka bamwene kwati balecita icalungama. Na kuba, Baibolo ipangasha Abena Kristu pa kusoso kuti bafwile ukwenekela indupwa shabo ukubakaanya.—Mateo 10:34-37; 2 Timote 3:12.

Ndesubilo kuti bushiku bumo batata pamo no lupwa lonse bakaikumika kwi subilo lyandi ilya muli Baibolo ilya calo cawamisha icileisa. Lyene takwakabe kabili inkondo nelyo ukwipaulula abantu, kabili takwakabe abantu ukufulumuka mu fyalo fyabo nelyo ukupakaswa pa mulandu wa bulungami. (2 Petro 3:13) Kabili lyene takwakabe abantu ukusalapo cimo pa fintu fibili ifyo batemwisha.—Casangwilwako.

Nga mwingatemwa ifyebo fyalundwapo nelyo umuntu umo ukumutandalila ku kutungulula isambililo lya Baibolo ilya mu ng’anda ilya pa fye kuli imwe, kuti mwalembela ku Watch Tower, Box 33459, Lusaka 10101, nelyo ku keyala kalinga akatantikwe pe bula 5.