Ukucusha Abanakashi—Kuli fye Icalo Conse
NOVEMBER 25 e Bushiku icalo conse casala ukulalanda pa fyo abaume bafwile ukuleka ukucusha abanakashi. Ubu bushiku bwasalilwe ne cisaka cikalamba ica General Assembly ica ba United Nations mu 1999. Balefwaya abantu abengi ukwishiba ukuti ukucusha banamayo kutoba insambu bakwata nga bantu. Mulandu nshi baimikile ubu bushiku?
Ni pa mulandu wa kuti mu ntambi ishingi abaume bamona abanakashi kwati tabacindama. Ukumona abanakashi nga bashacindama kwalilimba ne mishila mu baume. Ukucusha abanakashi ukwapusanapusana bwafya ubucili buletwalilila, nangu fye ni mu fyalo ifyatumpuluka. Uwali kale Umukalamba wa Cisaka ca United Nations Kofi Annan, atile, “ukucusha abanakashi kuli fye icalo conse kabili kwaliba na mu ntambi shonse. Abanakashi bonse te mulandu no mushobo, umutundu, icifulo bakwata mu bwikashi nelyo ifyo basambilila, balabacusha.”
Radhika Coomaraswamy, uwalepeela lipoti ku cisaka ca ba United Nations pa numa ya kufwailisha ilyashi ilya kucusha abanakashi atile, “abanakashi abengi balafisa ifyo abaume babacusha kabili balafilwa ukulanda ifyo babacita ku bantu bambi, batontonkanya ukuti ca museebanya ukusosela abaume.” Akabungwe kamo akamona pa malyashi ya fyo abaume bacusha abanakashi mu Holland katile, pa banakashi 100, 23 e bo bacusha mu calo cimo ica mu South America, nelyo umwanakashi umo mu banakashi bane e o bapuma ku baume. Akabungwe akalolekesha pa fyalo fya ku Bulaya katile, mu Bulaya umwanakashi umo pa banakashi bane bakamupumapo ilyo ashilafwa. Akabungwe ka British Home Office na ko katile, mu England na mu Wales mu mwaka wa nomba line mupepi na banakashi babili balabepaya cila mulungu, ku mwaume u o aupwako nangu u o aupilweko. Magazini ya India Today International yalandile ukuti: “abanakashi bonse mu India lyonse balomfwa umwenso kabili balatiina ukuti, kuti ba bacenda ukuli konse fye uko bengaba kabili pa nshita ili yonse.” Akabungwe ka Amnesty International akalolekesha pa nsambu isho bantu bakwata katile, ukucusha banamayo na bakashana “takulingene ne nsambu abantu bakwata, nakucilamo sana kabili bwafya ubukalamba.”
Bushe ifyo abantu bacusha abanakashi ifyo tulandilepo kale, e fyo Lesa afwaya balebasunga? Icipande cikonkelepo calalanda pali ici cipusho.