Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • g98 April amabu. 12-14
  • Cikaba Shani ku Banakashi ku Ntanshi?

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Cikaba Shani ku Banakashi ku Ntanshi?
  • Loleni!—1998
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ukusambilisha Abalume na Bawishi
  • Ukwangwako kwa kwa Lesa ku Banakashi
  • Abanakashi Abasanga Umucinshi
  • Ukupikulula Kubelelela
  • Lesa Amona Abanakashi Ukuti Balicindama
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2012
  • “Abanakashi Abacucutika Muli Shikulu”
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1991
  • Abanakashi ba Bwina Kristu Baliwamina Umucinshi
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
  • Bushe Lesa Alibika Amano ku Banakashi?
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2012
Moneni na Fimbi
Loleni!—1998
g98 April amabu. 12-14

Cikaba Shani ku Banakashi ku Ntanshi?

UKUBILISHA kwa Fintu Bayumfwa ukwali mu mushi wa Seneca Falls, mu New York, ukwalembelwe mu Amerika imyaka 150 iyapitapo ukwa kuilishanya pa lufyengo ku banakashi kwatile: “Ukufuma fye na ku kale, abaume balicuusha abanakashi no kubasunga mu culukusu pe.”

Ukwabulo kutwishika, ukutule lyo kwalibako ukulunduluka, lelo nga fintu ulupapulo lwa The World’s Women 1995 ulwa United Nations lusosa, kuliko ifingi ififwile ukucitwa. Cashimike ukuti: “Ilingi line, abanakashi na baume bekala mu mibele iyapusana. Imibele yalipusana mu mashuko ya masomo ne ncito, ne fya bumi, umutelelwe wa pa lwabo ne nshita ya kukokoloka.”

Ukwibukila kwaingilishiwako ukwa iyi mibele kwalilenga ifyalo ukupanga amafunde ya kucingilila insambu sha banakashi. Lelo amafunde te kuti yalule imitima, umwalimbwa imishila ya lufyengo ne mpatila. Ku ca kumwenako, langulukeni ubwafya bwa bakashana bacilende. Magazini wa Newsweek alandile pa lwa ili shiku lyaba mu fyalo ifingi ukuti: “Amafunde ya kulesha ukulaala na bana banono yalibamo imifwaile isuma, lelo ilingi line tayabomba.” Mu kupalako, amafunde mu yene yeka tayalesha ulukaakala. Ulupapulo lwa Human Development Report 1995 lwatile: “Ubushinino bulango kuti ulukaakala pa banakashi bwafya bwaseeka mwi sonde lyonse fye. Amafunde ayengi tayaafikapo ku kulesha ulukaakala lwa musango yu—kano fye ifyakatamikwa fya myata no bwikashi fyaalulwa.”— Ifilembo fipindeme fyesu.

“Ifyakatamikwa fya myata no bwikashi” ilingi line fyashimpwa pa ntambi ishakosa—ishayafya nga nshi ukwalula. Umwanakashi wa ku Middle East atile: “Ifishilano filenga abaume ukusumino kuti abanakashi ba kubomfya fye lelo te kubatemwa, ukubaliila pa mutwe ukucilo kubasakamana. E mulandu wine abanakashi bashakwatila amaisosele, nangu ni nsambu, kabili tababa ne shuko lya kuwamya imibele yabo.”

Ukusambilisha Abalume na Bawishi

Ukulanshanya kwa Cintubwingi Ukwa Kucitapo Cimo mu Beijing, ku China, kwabilishe ukupitila mu kubungana kwa banakashi ukwa 1995 ukuti: “Ukubombelapo bwangu bwangu capamo” kweka fye e kukaleta “icalo ica mutende, no mulinganya kabili icabamo icililishi” umo abanakashi bakacindikwa.

Ukucitapo cimo ukuli konse ku kulenga ubumi bwa banakashi ukucilapo kubo bwa ‘mutende, ubwa mulinganya, no bwabamo icililishi,’ kufwile ukutampila pa ng’anda, ku balume na bawishi. Ukukuma kuli ci, Inte sha kwa Yehova balishininwa ukuti ukusambilila Baibolo kulabomba. Baliimwena ukuti lintu abaume basambilila no kumfwikisho kuti Lesa abenekela ukusunga abakashi babo na bana banakashi mu mucinshi no kulangulukilako, balomfwila.

Pedro, umulume wakwata abana bane, uwikala ku calo caba pa kati ka Afrika, nomba alasakamana ukukabila kwa mukashi wakwe. Alaafwako kusakamana abana, no kupekanya fye fya kulya lintu abeni balelya no lupwa. Imibele ya kulangulukilako iya musango yo tayaseeka mu calo umo e kala. Cinshi camulengo kumfwikisha umukashi wakwe no kubombela capamo nankwe?

Pedro alondololo kuti: “Lintu natendeke ukusambilila Baibolo, nasambilile ifishinte fyacindama fibili ukukuma ku lubali lwa mulume. Fyalyalwile apakalamba inshila intu mwenamo umukashi wandi. Icishinte ca kubalilapo, pali 1 Petro 3:7 cilondololo kuti umulume afwile ukucindika umukashi nge ‘cipe icishakosesha.’ Ica bubili, pa Abena Efese 5:28, 29 cilondololo kuti umulume alingile ukusunga umukashi wakwe ‘ngo mubili wakwe wine.’ Twaliba abapalamisha mu cupo apantu nalyumfwila uku kufunda. E ico fwe baume tufwile ukukatamika sana ukufunda kwa Baibolo ukucila imyata ya ku myesu.”

Michael, uwa ku Masamba ya Afrika, asumino kuti pa ntanshi talatendeka ukusambilila Baibolo ne Nte, talesunga bwino umukashi wakwe. Asumino kuti: “Nalemuma fye no kumuma nga nafulwa. Lelo Baibolo yansambilishe ukuti mfwile ukwalula imibele yandi. Ndesha na maka sana nomba ukukanakalipa ukucishamo kabili no kutemwa umukashi wandi ngo mubili wandi. Kabili twaliba aba nsansa sana nomba.” (Abena Kolose 3:9, 10, 19) Umukashi wakwe, Comfort, asuminisho kuti: “Ba Michael nomba balansunga no mucinshi ne citemwiko sana ukucila imisungile ya balume abengi uko twikala. Tulalanda pa lwa mafya yesu no kubombela pamo.”

Pedro na Michael balisambilila ukucindika abakashi babo pa mulandu wa kuti balyumfwikishe ukukambisha kwa mu Cebo ca kwa Lesa, icilanda mu kumfwika ifyo ukucuusha abanakashi takutemuna Kalenga wesu.

Ukwangwako kwa kwa Lesa ku Banakashi

Lyonse Lesa aliba uwayangwako pa lwa banakashi ne cingabawamina. Nangula cingati aebele abafyashi besu aba kubalilapo ukuti ukukanapwililika pa mulandu wa bucipondoka bwabo kwali no kulenga abanakashi ‘ukutekwa,’ iyo tayali mifwaile ya kwa Lesa. (Ukutendeka 3:16) Abumbile Efa nga ‘kaafwa’ wa kwa Adamu kabili nga cibusa wakwe. (Ukutendeka 2:18) Mwi Funde lya kwa Mose, ilyapeelwe ku bena Israele, Yehova mu kulungatika alikeenye ukucuusha bamukamfwilwa kabili akambishe abena Israele ukubasunga mu cikuuku no kubaafwilisha.—Ukufuma 22:22; Amalango 14:28, 29; 24:17-22.

Ukupashanya Wishi wa ku muulu, Yesu takonkelele icishilano caseekele ica kusuula abanakashi. Alelanda na banakashi mu cikuuku—kumo nabashimikwe bubi bubi. (Luka 7:44-50) Ukulundapo, Yesu ali uwaitemenwa ukwaafwa abanakashi abalwele. (Luka 8:43-48) Inshita imo, lintu amwene mukamfwilwa aleloosha imfwa ya mwana akwete fye, apo pene aliileko ku mulongo wa ba cililo no kubuusha umulumendo.—Luka 7:11-15.

Pa basambi ba kubalilapo aba kwa Yesu pali na banakashi kabili bali aba kubalilapo ukwikalilo bunte ukubuuka kwakwe. Baibolo ilatasha sana abanakashi pamo nga Ludia, Dorka, na Priska nge fya kumwenako fya cileela, icililishi, no kushipa. (Imilimo 9:36-41; 16:14, 15; Abena Roma 16:3, 4) Kabili Abena Kristu ba mu kubangilila balikanshiwe ukucindika abanakashi. Umutumwa Paulo aebele mishonari munankwe, Timote, ukusunga “abanakashi bakalamba kwati ni banoko, abakashana kwati ni nkashi shobe mu kusanguluka konse.”—1 Timote 5:2.

Abanakashi Abasanga Umucinshi

Nga muli baume ba Bwina Kristu, muli no kulango mucinshi umo wine ku banakashi. Tamwakabomfye cishilano nga kabepesho ka kubasungilamo bubi bubi. Ukulundapo, ukusunga abanakashi mu mucinshi kuti kwapeela ubunte busuma ku citetekelo cenu. (Mateo 5:16) Salima, umukashana umwina Afrika alondolola fintu amwenenemo mu kubebeta fintu ifishinte fya Bwina Kristu fibomba. Atila:

“Nakuliile mu bwikashi umo balesunga abanakashi na bakashana bubi bubi. Bamayo balebomba amaawala 16 cila bushiku, lelo lyonse bapokelele fye amashiwi ya kuilishanya pa fintu tababombelepo. Ne cabipisha, batata balebapuma nga bakolwa. Na banakashi bambi umo twaleikala balecushiwa mu nshila imo ine. Lelo nalishibe ukuti imisungile ya musango yo yalibipile. Nangu cibe fyo, calemoneke fyo takwali inshila ya kwalwilamo iyi mibele.

“Nangu cibe fyo, lintu nali umupungwe, natendeke ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova. Nalitemenwe cibi lintu nabelengele amashiwi ya mutumwa Petro, uwasosele ukuti abanakashi bafwile ukucindikwa. Lelo nalilangulwike nati, ‘Abantu te kuti babomfye uku kufunda, maka maka pa mulandu wa cishilano muno twikala.’

“Nangu cibe fyo, lintu naile ku Ng’anda ya Bufumu, uko Inte shalelongana, abaume na banakashi bansungile mu cikuuku. Ne ca kupapusha sana, abalume balesakamana bwino abakashi babo. Lintu naile ndeishibilako abantu bwino, nailwike ukuti ici e cintu cenekelwa ku Nte shonse. Nangula cingati abaume bamo twakulile mu cishilano cimo cine, balesunga nomba abakashi babo no mucinshi. Nafwaile ukuba no lu lupwa ulukulu.”

Ukupikulula Kubelelela

Umucinshi untu Salima aimwenene te wa mankumanya fye. Cali ni pa mulandu wa programu wa kusambilisha, uwashimpwa pa Cebo ca kwa Lesa, uwaafwilisha abantu ukucindikana kwati fintu Lesa atucindika. Ici cilelangilila icingabomba na nomba line kabili ne cikabomba konse konse lintu Ubufumu bwa kwa Lesa bukalateka isonde lyonse. (Daniele 2:44; Mateo 6:10) Ubu buteko bwa ku muulu bukafumyapo ulufyengo lonse. Baibolo itulaya ukuti: “Pantu ilyo ifya bupingushi fyenu [Yehova] fyaba pano isonde, e lyo abekashi ba pano nse basambililo bulungami.”—Esaya 26:9.

Nangu ni nomba line, ukusambililo bulungami kulealule nshila abantu abengi batontonkanishishamo. Lintu abantunse bonse abakabako bainashisha ku Bufumu bwa kwa Lesa, uku kusambilisha kukatwalilila mwi sonde lyonse kabili kukafumyapo imisungile ya banakashi iya bunkalwe, iyabapo pa mulandu wa lubembu lwa kwa Adamu. Yesu Kristu, Imfumu yasontwa iya kwa Lesa, takasuminishe ukucuusha abanakashi ukupumfyanya ukuteka kwakwe. Ukulondolola ukuteka kwa kwa Kristu, Baibolo itila: “Pantu ipokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; ilililo bulanda umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu ilapususha: ilubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa.”—Ilumbo 72:12-14.

Uku ukukonkana kwa fipande kulandile sana pa lwa mafya ya banakashi. Nangu cibe fyo, calishibikwo kuti na baume abengi nabo balasungwa bubi bubi. Ukutula fye na ku kale, abaume ba maka kabili ababipa balicuusha abaume na banakashi ku tulanda twa kapela makufi. Na banakashi bamo balicuusha abaume. Ku ca kumwenako, Baibolo ilando lwa kusuumyo umulopa wa kaele ku banakashi babipa pamo nga Yesebele, Atalia, na Herodia.—1 Ishamfumu 18:4, 13; 2 Imilandu 22:10-12; Mateo 14:1-11.

E co, abantunse bonse bakabila icalo cipya ica kwa Lesa, mu kuteka kwa Bufumu bwakwe. Mu kwangufyanya lintu iyo inshita ikesa, abanakashi nelyo abaume tabakatale abafyengwa na kabili nangu kusungwa bubi bubi. Mu cifulo ca ico, ubushiku ubuli bonse bukaba bwa ‘kuilemena’ ku bantu bonse.—Ilumbo 37:11.

[Icikope pe bula 13]

Abalume ba Bwina Kristu bomfwila ifya kutungulula fya mu Baibolo kabili balicindika abakashi babo

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi