Iciloto ca Mutende wa Calo—Icimonwa ca Mpuso

UKWENEKELA ifisuma pa filolelo fya mutende wa calo kuleya kulesumbana. Mu mukululo wakwe uwa muli The Toronto Star, Carol Goar alembele ukuti: “Ukusuminishanya kwa mutende kuleingilishiwako ukufuma ku Afghanistan ukufika ku Angola. Ukukansana kwa mu ncende shimo uko ukwamoneke ukushingalamwa imyeshi inono iyapitapo kulelangisha ifishibilo fya kunakako. Kabili United Nations alepita mu kufyalwa cipya cipya ukwa kusansamusha.” Ici, e fisosa Goar, cabalamuna “icikuko ca mu cibulungwa ice subilo.” Ifyebo fya kwa kalemba wa nyunshipepala muli USA Today mu kupalako abilishe ukuti: “Umutende uleanana icalo conse.”

Ukucilisha icamonekesha mu nshita ya nomba line caba ni ico UN Chronicle yalondolwele ngo “kubwesha bucibusa ukulecitika pa kati ka Soviet Union na United States.” Ukufumyako ifita, ifya kucitika fya kupapusha mu Eastern Europe, ilyashi lya kucefyako ifita ne fyanso—ifi ifya kucitikako fyalibimbula amasubilo ya kuti ifyalo fyakwatisha amaka kuti pambi mu kupelako fyaiminika nakatango wa fyanso. Mu calo umo ukupoosa indalama pa fyanso mu kucitwa lipoti kukufya ubunonshi ukucila pa makana ya mamilioni 850 amadola cila mwaka, ici cili cilolelo capokelelwa nga nshi.

Nangu ni fyo, ni mu kupalako kwaba shani cili ukuti iciloto ca muntu ica mutende wa calo cikafikilishiwa? Nelyo fye ba kutambako abacilapo kwenekele fisuma balasumina ukuti libaka ilikulu ukufuma ku kucefyako ifyanso ukufika ku kufumyapo ifyanso. Ukulaalika amanyukiliya kuti kwakabila icipimo cishabala acibako ica kucetekela kwa bonse. Ku ca bulanda, nangu ni fyo, ifyalo fyakwatisha amaka fyalikwata ilyashi lya kale ilyalepa ilya kukanacetekelana kwa bonse. Nge fyo casobelwa muli Baibolo, iyi yaliba ni nkulo umo abantu bashininkisha ukuba “abashaisuka ku kusuminishanya ukuli konse [“bakatoba ba kusuminishanya,” King James Version].”—2 Timote 3:3, NW.

Pa mbali ya ico, te onse uwashininwa ukuti ukufumishiwapo ukwa fyanso fya manyukiliya kuti kwaleta umutende. Nelyo fye nga ca kuti inko kuti shanakilishiwa ukutobaula ukutulaika kwa manyukiliya, ifyanso fishili fya manyukiliya nalyo line kuti fyaipaya mu kufumamo cimo. Inkondo sha Calo iya I ne ya II shakwata ubunte bwakaluka kuli ici cishinka. Mu kulundapo, ifya kupangapanga ifikabilwa ku kupanga cipya cipya ifyanso fya manyukiliya kuti nalyo line fyabako—ifyaipekanya kabili ukulalolela icishibilo ca ntanshi ica kukansana kwa bupolitiki. Bamo, ukupala sayantisiti wa bupolitiki Richard Ned Lebow, bapaasha fye no kuti: “Nakalimo ukusungako ifyanso fya manyukiliya finono kulasunga abantu abacenjela.”

Lelo apo fye ifyanso fya manyukiliya e po fyaba, umwenso wa kulofya kwa manyukiliya upumya ukunonka ukuli konse ukwatunganishiwa ukwa mutende; e fikaba no kutwalilila kwa mpika shishili sha fita isho shipusula amamilioni umutende mu bumi bwabo ubwa cila kasuba. Kalemba mukalamba uwa UN Javier Pérez de Cuéllar alandile ulwa “mibele ya kupelelwa iya mamilioni ya bana calo banensu abo ababulwa amayanda nelyo abekala mu mibele ya mwa kwikala iishalinga nelyo fye panono. Impika ilebipilako mu kutwalilila.” UN Chronicle mu kulundapo yacita lipoti ukuti ukukanalunduluka ukwa bunonshi kupama “icakaniko ca fibili muli fitatu ifya mutundu wa muntu, mu milandu imo mu kuba ne fipimo fya cipowe no kupelelwa kushingalekanishiwa ukufuma ku kucula kulengwa ne nkondo.” Kabili ni shani pa lwa mibele ya mbutushi sha mu calo ishapimwa ukuba amamilioni 12? Bushe ukucefyako kwa fyanso nelyo ukulaalike fyanso umupwilapo kukaleta umutende ku bumi bwabo?

Mu kulengama, iciloto ca muntu ica mutende wa calo caba cimonwa ca mpuso—icashibantukila, ica pa mulu fye, icapelela. Bushe kwalibako icilolelo cawaminako ica mutende? Mu cituntulu e ko caba. Mu wafumine uwa uyu magazini, twamwene ukuti Baibolo ipeela isubilo lyashininkishiwa ilya mutende.a Mu kwangufyanya Yesu Kristu, nge Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa, akaleta umutende uwacila apakalamba nga nshi pa kwenekela ukuli konse ukwa buntunse. Lelo cinshi ico uyu mutende mu cituntulu ukapilibula ku mutundu wa muntu? Icipande cikonkelepo cikalanshanya ici.

[Futunoti]