Ukumfwikishe Lyashi
Mulandu Nshi Uwa Kubile Mbila?
Ukubulisha ukubile mbila pa lubali lwa baya kwi calici kwalilumbululwa na balashi bamo ukukuma ku kucepelako muli bucilundwa bwe calici pa kati ka mabutotelo yakalamba. Ukusakamikwa pa lwa iyi mpika mu 1988 kwaseseshe United Church of Christ ukupokelela nge myaka ine intanshi umulandu wa “bukabila bwa mbila no kukula kwa bucilundwa.”
St. Petersburg Times icita lipoti ukuti ifyakaniko fimbi ifikalamba mu United States, ukusanshako Presbyterian Church na Episcopal Church, fyalibomba mu nshila imo ine. Nangu cibe fyo, ukusapika kwa nomba line ukwa filonganino ukucila pali 200 ifya United Church of Christ kwasokolwele ukuti ubwingi bwa filundwa fyabo 1.6 milioni filangisha ubuseko bunono mu kulanda kuli bambi pa lwa citetekelo cabo. Icilundwa cimo caipwishe ukuti: “Mulandu nshi tulingile ukulandila kuli bambi nga ca kuti tulecite cisuma?” Umbi asosele ukuti: “Nga ca kuti wikala ne citetekelo cobe taulingile ukulanda pa lwa cene.”
Nalyo line, mu citabo cakwe American Mainline Religion, kalemba munankwe Wade Clark Roof asumine ukuti “ifyo abantu balanda pa lwa bumi bwabo ubwa butotelo no bwa ku mupashi kwalyampana apakalamba ku kupusunsuka kwa citetekelo cine.”
Nga ca kuti “ukucite cisuma” no kukwate “citetekelo” kwalikumanina ku kusekesha Lesa, mulandu nshi umutumwa Paulo alembele ukuti: “Kalanda kuli ine, nga nshibila mbila nsuma”? Alondolwele ku basumina banankwe mu Roma ukuti: “Pantu ukapusuka nga walumbula ku kanwa kobe, auti, Kristu e Shikulu, kabili watetekela mu mutima obe, auti, Lesa amubuushishe ku bafwa; pantu ku mutima umuntu atetekela no kulungamikwa, kabili ku kanwa alumbula no kupusuka.”—1 Abena Korinti 9:16; Abena Roma 10:9, 10.
Ukushukila Ubwamba
Ukucila citika wa malyashi yamo 1,100 aya mipuulwe ayamoneke mu mpapulo shalekanalekana isha ku Japan, ukusanshako ayo aya baice, yalangishe incitilo sha kwampana kwa bwamba, e fyasosele Profesa Mamoru Fukutomi. Atungulwile ukusapika mu Tokyo ukucila pali bamagazini 390 ne mpapulo shimbi ishashitilwe mu mweshi umo.
‘Ifikope ifingi ifya ncitilo ya kwampana kwa bwamba,’ e fisosa Profesa Fukutomi, ‘fikonka icipasho ca baume bapatikisha abanakashi bashimunuka [mu kwampana kwa bwamba] na banakashi mu kupelako bankulako mu kucincila.’ Mupepi na 80 peresenti uwa fikope 6,861 muli bamagazini balumbuka aba ku Japan ababebetelwe “balangishe ifikope fya banakashi mu mibele ya kucebusha iya kwampana kwa bwamba,” e ficita lipoti The Daily Yomiuri. Ilintu icinabwingi ca banakashi abaali mu fikope bafwele “ifya kufwala fya mu kati, ifya kufwala fya kowelamo nelyo ubwamba fye” ni 40 peresenti fye e bafwele, 75 peresenti uwa baume abaali mu fikope fyasapikwe balifwele.
Ni shani fintu ukushukila ubwamba ukwa musango yo kukambukila abacaice? Ibuku lya Baibolo ilya Amapinda mu kulangilila lilondolola umulumendo “uwabulishe nkuntu yalungama” alecebushiwa ku ŋanda ya kwa cilende. (Amapinda 7:7, Reference Bible, futunoti) Nga cilende? “Nomba ali mu musebo, nomba mu lubansa, mupepi na ku cifutu conse alaalilila. Awe, amwikata.” (Amapinda 7:8-13) Mu nshita sha muno nshiku nangu fye libula lyapulintwa ‘lilalaalilila ku kwikata’ umulumendo. Nangu cibe fyo, Baibolo ikonkomesha ukuti: “Wileka mutima obe walukile ku mibele yakwe, kabili wilubanta muli bakumba bakwe.”—Amapinda 7:25.
Ni Ani Ali Umwina Kristu “Wawaminako”?
“Ukwabulo kusakamana ukupingulako Umwina Kristu apanga, nampo nga kuba umushilika nelyo ukuba uushisuusuka, kuti caba icalubana kuli wene ukutunga icifulo casumbuka ica buKristu pa lubali lwakwe ukucila bambi, nelyo fye ukutwishika, ukwafwilisha icifulo icapusana ku cakwe ciine, ukuba kwa umbi Umwina Kristu.”
Ubu bulondoloshi bwakakwilwe na Evangelical Lutheran Church Council of Germany mu July 1989. Mulandu nshi? Abalashi basosele ukuti cali kupilika icifulo icabuulilwe na bamo mwi calici ukuti ukukanasuusuka “cishibilo cashininkishiwa” ica kuba Umwina Kristu ukucila umulimo wa bushilika. Ilintu tulesumina ukuti Abena Kristu kuti bafumyapo inkondo pa “kutaluka ku lukakala pa lwabo,” Church Council yapaashishe ukuti ici na kabili kuti cacitwa pa kulwisha ulukakala ku maka ya bulwi pa kubako umutende.
Mu citabo cakwe History of Christianity, Edward Gibbon alembele ukuti Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa mu kubangilila “bakeene ukubuula ulubali lwacincila ululi lonse mu butungulushi bwa cikaya nelyo ukucingilila kwa bushilika ukwa buteko,” no kuti “caali icishingacitika ukuti Abena Kristu, ukwabula ukukaana umulimo wacilishapo kushila, kuti kwamonwa ngo musango wa bashilika, uwa bapingushi, nelyo uwa bacilolo.”
Icipusho, kanshi, tacili ni ani ali Umwina Kristu “wawaminako” lelo ukuti nampo nga umuntu uulesupila inshila iyapusana ku buKristu bwa mu kubangilila ali mu cine cine Umwina Kristu. Paulo alembele ukuti: “Pantu nelyo twenda mu buntunse, tatulwilo mwalolo buntunse pantu ifyanso fya bulwi bwesu te fya buntunse.”—2 Abena Korinti 10:3, 4.