Abena India ba Goajiro Baankulako Bwino

UKWIKALA mu cintelelwe ca cimuti cikalamba kabili ukufwala umwingila uwalefika pa nshi uwafiita, umwanakashi umukoloci alemoneka kwati afuma ku calo cimbi. Na kabili alelanda ululimi ulweni ku matwi yesu. “Mukabwele na kabili,” e fintu asosele mu kucincimuka. Ukusonta ku bantu na bambi 50 aba mushobo wakwe abaikele ukumushinguluka, alundilepo ukuti: “Bonse ifwe tulefwaya imwe mukabwele na kabili. Muleisa cila mulungu!”

Aba bantu baali ni bani? Mulandu nshi balefwaisha ukuti tubweleleko, nangula cingati tababalile abatukumanyapo? Tusuminisheni ukumweba pa lwa kasuba twapoosele pa kati ka bena India ba Goajiro abekala mu Cisumbu ca La Guajira ku kapinda ka ku kuso aka kabanga ka Colombia kabili ukukonka akapinda ka ku kuso aka masamba ya Venezuela.

Ukumoneka kwa Kubalilapo

Ukutendeka ulwendo ukufuma mu musumba ukalamba uwa Venezuela, Caracas, ukwiminina kwesu ukwa kubalilapo kwali ni pa Maracaibo. Ilyo twaleensha ukwingila mu tauni, twamwene abakashana babili baleenda mu musebo mu mingila iitali, iyabalabata. Imimonekele yabo yali iyapusanako ukufuma ku bena Venezuela ba pa cipimo ca pa kati—imponesho ya filamba iyasumbuka, inkanda yafitulukila, umushishi waololoka uwafiita. Ukumona imyendele yabo iyaanguka, iya kucebusha, ukufwaisha ukwishiba kwesu kwalibalamwinwe pa kuceba kwesu ukwa kubalilapo pa bena India ba Goajiro.

Ubushiku bwa lwendo lwesu ukuya ku Cisumbu ca La Guajira bwacele ubwalengama kabili ubwabula icipuupu. Pa ntanshi akasuba ka lucelo takalaluma, 50 aba ifwe twapateme muli basi, abacincimushiwa pa kukwata ukwakanamo muli kampeini ya mu kusaalala kwa luko iyaibela mu kutwala ubukombe bwa Baibolo ku fifulo fyabesha ukutali muno mu Venezuela. Twalungeme kwi tauni lya Paraguachón, pa mupaka na Colombia.

Ukusha umusumba wa Maracaibo ku numa, twapitile mu matauni ayanono ayengi ne mishi, umo umo ne cisankano ne fikuulwa finono ifya kushitishishamo indyato shapikulwa ne mingila iitali, iyabalabata iitwa mantas. Umushi umo na umo wakwete icibwanse ca pa kati, ica busaka ne calici ilyapentwa ku mpemba, ukupeele ncende yonse ukumoneka kwayemba. Abantu bonse bakwete imimonekele ya cina India. Nangula cingati balemoneka abapusanako nga nshi kuli ifwe, twali no kuicinkulako ukuti aba baali bamo aba bena Venezuela ba kutendekelako.

Ukusapika Amayanda

Mu kupelako twalifikile pa buyo bwesu. Basi yesu yaendele ukuya ku lubali lumo ulwa musebo no kwiminina mupepi ne cibumba icipi mu cintelelwe ca cimuti icasaalala apakalamba. Pa lubali lumbi ulwa cibumba kwali isukulu lya cikaya—lyali ilyaisalwa pantu cali ni pa Mulungu.

Ukupaatukanina mu mabumba yabili, twaile mu ntunga shapusana ukufwaya amayanda. Twali no kulaalika bonse ku lyashi lya Baibolo ilyali no kupeelwa mu lulimi lya ciGoajiro pa 3 koloko cilya cungulo kasuba mu lubansa lwe sukulu. Evelinda, umwina India Goajiro ku kufyalwa, aali kabomba munensu. Mu kubamo isubilo, ici cali no kutulenga ukuba abacilapo ukupokelelwa, pantu nangula cingati kuti twalanda iciSpanish, tatwaishibe nangu kamo pa lwa lulimi lwa ciGoajiro.

Lintu twafumine mu mushi, twali no kwenda nga nshi pa kati ka mayanda. Ilyo twaleenda mu musebo uutali, uwaololoka mu kuba ne cibuba ku mbali shonse shibili, kalume munono mupepi ne myaka ya bukulu ikumi atendeke ukwenda pa mbali yesu kabili aletulolesha mu kufwaisho kwishiba. Evelinda alimumwentwilile no kulondolola mu ciGoajiro imifwaile ya kutandala kwesu kuli ilya ncende. Ishina lyakwe aali ni Omar, kabili aile alecilauka pa numa twamulaalike ku lyashi.

Ukupaasuka ukufuma mu musebo, twakonkele inshila ya tondo iyasapa iyali icili iya mutonshi ukufuma ku mfula yalokele mu nshita ya nomba line. Twaishileishiba ukuti ishi nshila shali sha bantu bafyusha ifipe pa kati ka Colombia na Venezuela. Umwela wali uwaisulamo ne cena ca fimenwa fyatemfuma. Nangu ca kuti icipuki cali ica kukalifya panono, tacayambukile ukucincimuka kwesu. Nangu cibe fyo, ukukanasansamuka konse kwalilabilweko ilyo inshila ukupula mu fimpusa, ifya ncende yakabisha mu kupumikisha yaponene mu ncende yasebulwa ikalamba—umushi wa mu ncende yakaba uwa Goajiro.

Ukumonana na baGoajiro

Mupepi ne mbushi 12, isha mabala ayayemba ayabuuta, ayafiita, na yafitulukila, shalele mu cintelelwe, shilesheta mu kwikushiwa. Ukusendama mu macila ayatanunwinwe pa kati ka fimuti fibili, umwanakashi aleonsha umwana wakwe. Abaice baleangala lwa mupepi, umwanakashi aali fye ku nse ya lupango lwa fimuti ne nsale ulwashingulwike iŋanda ya maloba iya mutenge wa fyani. Kwaliko insaka shafulilako mu ncende. Imo ukwabulo kutwishika yali ya kwipikilamo, umo umulilo wa nkuni waleaka pa nshi pa kati ka mipika ibili ikalamba. Impapa sha mbushi shalikobeme lwa mupepi ku kuuma.

Lintu atumwene tulepalamina, umwaume waiminine pa mwinshi wa lupango abutukile ku ntanshi no kuyatubikila ifipuna mupepi no mwanakashi wali mu macila. Evelinda aliposeshe umwaume no mwanakashi mu lulimi lwabo kabili alondolwele isubilo lya mu Malembo ilya nshita ya ku ntanshi ukubomfya broshuwa ya fikope Ipakishe Ubumi pe Sonde kuli Pe na Pe! Imibele ya mutende mu ncende yatulangishe ukuti ukukansana ka pa kati ka nko nelyo ukufulisha kwa bantu mu kati ka misumba ukusompola kwa ndalama te kuti fibe imitwe ya kulanshanyapo iyalinga kuno. Nte umo mwi bumba alondolwele ukuti apantu abena India ba Goajiro baliba aba nsoni mu cifyalilwa, caliba icakatama ukulangisha icikabilila no buseko bwa pa lwenu ubwine bwine mu kutendekelako. “Ilingi line tulepusha pa lwa butuntulu bwa bumi ubwa lupwa, pa lwa kusombola, nga ca kuti imfula yalilokapo mu nshita ya nomba line, na fimbipo,” e fintu alondolwele. “Ici citwiswila inshila ku kubeba pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa no kubalangisha ukuti Yehova mu kwangufyanya akafumyapo ukucula konse na Satana Ciwa, untu batiina ukucilisha.”

Ilyo Evelinda alelanda, bakakutika bakwe balumbulwile ukusuminisha, kabili mu kwangufyanya twalundilweko no mwanakashi umbi na bana na bambi. Twalisambilile mu kubangilila ukuti ifunde lya ciGoajiro lisuminisha umwaume ukukwata ukucila pa mukashi umo. Bushe ico kuti caba e mulandu kuno? Ici catulengele ukutontonkanya pa lwa kwa Yenny, umwina Goajiro wa myaka ya bukulu 21 uwayemba uwikala mu Maracaibo. Umwaume mukankaala umwina Goajiro atambike mpango shalinga ku kumuupa. Lelo abafyashi bakwe, abashili Inte sha kwa Yehova, balyakanikene. Nangula cingati nyina asuminishe uku kwikatana kwa mu cupo, wishi wa kwa Yenny alikeene. Lumbwe kale kale alyupile nkashi nankwe kwa Yenny!

Lintu Evelinda apwishishe imipeelele yakwe, umwaume apokelele broshuwa. Umwanakashi uwaiminine ku numa yakwe na o aipwishe ukukwata imo, kabili twali aba nsansa ukufilikisha ukwipusha kwakwe. Pali iyo nshita ninshi abanensu bali nabatupitilila. E co twalaalike ulupwa kwi lyashi lya mu cungulo kasuba kabili twalifuminepo, ukukanafwaya ukuluba muli iyi ncende ya mu mushi ishabeleshiwa.

Nte umo mwi bumba ashimike icamucitikile. Umwaume umo mu macila alekutika mu kusakamanishisha ilyo umukashi wakwe alefwailisha ifya kupembesula—amatambula yabili aya chicha, iyapangwa na mataba yashonaulwa. Mu kuicefya, munyinefwe apokelele ifya kunwa kabili alinwene. Pa numa, kabomba munankwe umwina Goajiro, Magaly, alondolwele ifyo ifya kunwa fyapangilwe. Ilingi line, amataba yaleshonaulwa ku meno! Alipongomweke mu luseko ilyo alemona wene aleba uwa cintefwila.

Na umbi kanabesa umwina India umu Goajiro, mu kumonekesha uwaebekeshiwa ku kubombesha kwa kwa munyinefwe ukufika pa ŋanda yakwe no bukombe bwa Baibolo, aliisunshile ukwikila pa macila. Ukufwala ishati lyakwe, pa lwakwe abatungulwile mu ncende yafisama iyo yasuulilwe.

Ukupita ukupula mu ncende na imbi iyasebulwa umo abanensu bamo balelanda na bakalamba ba lupwa, twamwene ibumba lya bana abanono, abaali ubwamba na mafumo yabotoka nabeminina pe samba lya cimuti. Twaishileishiba ukuti iyi mibele yali pa mulandu wa kusaakana kwa bulwele bwa nsala no tushishi tulenga amalwele. Abengi aba aba bantu tabakwata amenshi ya ku pompi kabili tabakwata amalaiti. Ici, ukwabulo kutwishika, cilepilibula ukwabula amafriji, ifya kuputilisho mwela, nelyo amalaiti.

Impendwa Ishaenekelwa

Ulucelo lwapitile bwangu bwangu. Ilyo twalebwelela kuli basi ku kulya ica kulya cesu ica kasuba pa kati, twalelanguluka nga ni banga aba abo abalaalikwe abaali no kwisa ku lyashi lya Baibolo ilya mu cungulo kasuba.

Pa 2:45 p.m., twalelanguluka nga ca kuti abaishile muli basi baali no kuba e bumba fye lyali no kubako kuli munyinefwe uwa ciGoajiro, uwapekenye ilyashi lya maminiti 45 mu lulimi lwa cikaya. Lelo iyo! Ulupwa lwa kubalilapo lunono lwalishile nsoni nsoni mu lubansa lwe sukulu. Bafwile balisungwike ilyo uuli onse abalengele ukuyumfwa abapokelelwa. Mu maminiti yanono ayakonkelepo, abengi balifikile, bamo ukwabulo kutwishika baendele intamfu yalepa. Ulupwa ulwaleikala pa ncende yasebulwa ne mbushi 12 e ko lwali nalo lwine! Fintu umwanakashi uwali mu macila amoneke uwapusanako muli manta (icitambala) yakwe iyaemba, iyafiita! Nangu fye ni Omar munono, uo twalandileko pa musebo, alishile, mu kumonekesha pa lwakwe fye. Ilyo bambi balefika, itabo limo, ilitali ilya konkili mu lubansa lwe sukulu ilyalebomba ngo mupando lyali nalisula. Lyene namutekenya wa basi yesu uwa bucibusa atendeke ukufumya ifipuna muli basi ukuti abantu bekalepo mu kati ke lyashi.

Ubwingi bonse ubwa bena India ba Goajiro 55 balikele no kukutika ilyo Eduardo alepeela ilyashi lya Baibolo. Tabaikele mu mutalalila umupwilapo, nangu ni fyo. Nga ca kuti basuminishenye ne cishinka kalanda alandile, baleŋoŋonsa nelyo ukuŋonta ukusuminisha kwabo. Lintu alandile pa lwa mpela ya bubifi ileisa, umwanakashi wa cikoloci ulumbwilwe mu kutendekelako aliisanshishemo. “Ee, kuli ububifi ubwingi nga nshi,” e fintu asosele, mu kupongomoka ukuti bonse bomfwe. “Na kuba, e po bali abantu ababifi abekele pano nomba. E co ndesubila baleyumfwila!” Munyina Eduardo mu kucenjela asuminishe ukulandapo kabili atwalilile ne lyashi lyakwe.

Pa numa ilyashi lyapwile, limo ilye bumba lyesu lyalikopelwe icikope. BaGoajiro balitemenwe kabili baipwishe nga kuti baikata amabroshuwa yabo aya Ipakishe Ubumi ku cikope ca bubili. Bamo lyene mu kupita kwa nshita balifuminepo, lelo mupepi na citika balishele kabili baletutamba tulepatama muli basi. Batulengele ukulaya ukuti tuli no kubwelelako, lyene baliminine no kupeepesha amaboko ukufikila basi yalekele ukumoneka.

Ilyo twaleya, mu kushininkisha twayumfwile ifyo cali lishuko ukutwala imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa kuli aba bantu. Mu milandu iingi baumfwile yene pa muku wa kubalilapo. Inte mu Maracaibo kale kale balelanda pa kutandala kwabo ukukakonkapo. Bushe kwali no kuba ifya kufumamo kuli ili lyashi?

Ifya Kufumamo Fyatunguluka

Bamunyina balibweleleko imilungu ibili pa numa. Ifitabo fya Baibolo ifingi fyalishalikwe, ifipempu fya kubwelelamo fyalicitilwe pa balesekelela, kabili amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda yalitendekwe. Mu kulundapo, abena India 79 balisangilwe ku kulongana kwa cintubwingi ukwa cibili ukwa pa lwalala. Pali kalya kashita bamunyina balondolwele ukuti baali no kubwelelako pa numa ya milungu itatu mu cifulo ca milungu ibili pa mulandu wa kulongana kwa muputule. Abena India balitiinishiwe. “Limbi kuti twafwa pa ntanshi ya ilyo!” e fyasosele umo. Balipwishe icali ukulongana kwa muputule. Caumfwikile icisuma nga nshi ica kuti bapingwilepo ukuti balefwaya ukusangwako nabo bene! Ukutantika kwalicitilwe, kabili 34 aba bene baali na maka ya kusangwa ku kulongana mu Maracaibo, uko bamunyina balanda iciGoajiro babafwile ukumfwa programu ya mu ciSpanish.

Ukufwaya kwa kwa Lesa kwa kuti ‘abantu bonse . . . bafike ku kwishibe Cine.’ (1 Timote 2:3, 4) Mwandi buseko ukumona ukwankulako kusuma ukwa musango yo pa kati ka aba bena India bafwaya icine pa Cisumbu ca La Guajira!

[Akabokoshi pe bula 26]

Ubumi Bwanonshiwa ku Cine ca Baibolo

Iris na Margarita, abapungwe babili abena Goajiro, balicankilwe ukumona broshuwa ya Ipakishe Ubumi pe Sonde kuli Pe na Pe! Lelo balikwete impika. Tabaishibe ukubelenga. Inte uwabatandalile atambike ukubaafwa ukupitila mu katabo Learn to Read and Write. Mu kwangufyanya, abakashana bali abacincimushiwa ukuba na maka ya kulemba no kulumbulula ishina Yehova.

Ilyo balelunduluka, balisungwike pe subilo lyatambikwa muli Baibolo. Baali ukucilisha abakumwako ku bulayo bwa kuti umutundu wa muntu onse ukaipakisha ubuntungwa. “Ubumi kuno bwaliba ubwa bulanda nga nshi kuli ifwe fwe bapungwe,” e fintu balondolwele. “Ilingi line tulofiwa pa mushinku wa mu kubangilila, kabili ubucende bwa kwikata kama busanso bwa lyonse.”

Ica kwebekesha kuli Iris na Margarita cali kusangwa kwabo ku kulongana kwa muputule mu Maracaibo. Ifinso fyabo fyabelebeshe ubuseko baumfwile mu mitima yabo, ukucilisha mu kati ka kwimba kwa nyimbo. Lyonse mu kufulukisha balelolela pa mwinshi lintu Inte aleisa kwi sambililo lyabo ilya Baibolo, kabili tababalile abapusa ilyashi lya cintubwingi ilyalepeelwa mu mushi mu mwabo. Aba abakashana bacaice bayumfwe fyo ubumi bwabo mu cine cine bwalinonshiwa ukupitila mu kwishiba kwa kwa Yehova Lesa ne mifwaile yakwe.