Bushe Ubutungulushi bwa Buntunse Bwalifilwa?
NI ANI alengele ifintu fyonse? Nga ca kuti icasuko cobe cili ca kuti ni “Lesa,” lyene waliba mu kumfwana na mamilioni abasumina muli Lesa wa mu Baibolo, Kalenga.
Lelo, abengi abasumina muli Lesa balikwata ubwafya ubwa kusumino kuti alibimbwamo mu kucincila mu kupikulula impika sha mutundu wa muntu. Bushe caba ca cine ukutontonkanya ukuti Lesa aliba na programu iili mu kubomba iikaleta ukwilulukwa ku mutundu wa muntu? Abengi tabasanga ubushininkisho bwabamo kupelulula ubwa kuti e fyo caba.
Pa makana ya myaka, abantunse balyeshaesha mu kuba ne nshila shishaifulila isha kuyafwilishishamo ku kusapika ukupikulula, ukukanasanshamo Lesa. Lelo bushe abantunse balisanga ukupikulula? Nelyo bushe impika shilecililako ukube shakakala kabili ishayafya ukupikulula? Ni shani fintu umuntu alebomba pa mpika she pamfya isha mu calo ilelo?
Incenshi imo yacibika muli iyi nshila ukuti: “Ukutula fye pa nshita ya Kwaluka kwa fya Kupangapanga, ifyalo fyalunduluka fyalibomfya mu kucishamo ifilengwa na Lesa fya mu calo ukupitila mu mibele ishingatungililwa iya kupanga no kubomfya, ukulenga uboni ku njikalo ya cibulungwa conse, ku kucenwa kwa fyalo filelunduluka.”
Umuntu atwalilila ukonaula isonde. Inyunshipepala ya ku Argentina Clarín yalandilepo kuti: “Mu ciputulwa ca cibili ica uno mwanda wa myaka, ulunkumbwa lwa fya bunonshi, ukubulisho kwibukila, no mulekelesha fyalishingemwe ku tuyofi tukalamba uto tushapindile fye ifinakabupalu fya buntunse lelo na kabili twaliboteleshe injikalo, ilingi line ku fipimo fishingalandwa.”
Ubupiina bwacishamo nomba bulemoneka ukuba icaimikwa cibelelela muli sosaite wa muno nshiku. Nangu fye ifyatungwa ukuba ifyalo ifikankaala ifya mu calo conse filewishikana pe samba lya kufinininwa kukalamba ukwa bupiina. Ukulingana na The Globe and Mail iya ku Toronto, Canada, calipimwa ukuti “icakaniko ca muli fitatu ica bena Canada bonse bakapita mu bupiina mu nshita ya bumi bwabo bwa mushinku wa ncito.” Inyunshipepala yalundapo kuti “ukubongoloka kwa ndupwa ni kumo ukwa milandu ikalamba iya bupiina, kabili ukukongama kwalilundako umusenselo mu myaka ya nomba line.”
Ukubomfya bubi bubi imiti ikola cishibilo na cimbi ica sosaite alebipilako. Cinshi cintu umutundu wa muntu wingacita pa lwa cene? Mu kumonekesha finono nga nshi ukulanda mu cinkumbawile. Amamilioni batwalilila ukupita mu kubotelela kwa ku mubili, umuntontonkanya, na mu mibele pamo nge ca kufumamo ca kulungatika ica kubomfya kwabo bubi bubi ukwa miti ikunkumya. Kabili impika ileyanana lubilo lubilo.
Basayantisiti balemoneka ukucimfiwa mu bulwi bwa kulwisha amalwele. Ca cine, ifya kupangapanga fya muno nshiku fyalicimfya impika ishingi. Lelo, imibombele imo iya sayansi mu yine yeka yalisangwila ku kubako kwa misango ipya iya tushishi twa busanso utushifwa ku muti.
Amakamfulumende ya buntunse te kuti yaleshe ukutoba kwa nsambu sha buntunse ukuli ukwayanana. Ku ca kumwenako, te mulandu ne filayo ifingi na mafunde ifipangwa ku kucilikila ubusha, calitunganishiwa ukuti ukushinguluke calo abantu ukucila pa mamilioni umwanda balapatikishiwa ukubomba pe samba lya mibele iyaba cimo cine no busha bwabipisha.
Lelo bushe mulandu nshi ubutungulushi bwa buntunse bwafililwa? Languluka ifi fya kusangwilako. Ubutungulushi bwa buntunse bufuma ku bantu—abantu abakwata ukupelebela kwabipisha. Ukubelesha kwabo mu bumi mu nshila imo kwaba ukwaipipa kabili mu cinkumbawile kulapeleshiwa ne ntambi shimo nelyo injikalo. Ukwishiba kwabo na ko kwalipelebela. Ubutungulushi ubuli bonse buntu bapeela bubelebesha uko kupelebela. Nga fintu umutumwa Paulo alandile, “bonse nababembuka, kabili bapelebela ku bukata bwa kwa Lesa.”—Abena Roma 3:23.
Mu cituntulu ubwingi bwa mpika na mafya fintu icinabwingi ca mutundu wa muntu ulepitamo fyaba fya kufumamo fya kulungatika nelyo ifishili fya kulungatika ifya kusuula ubutungulushi bwa kwa Lesa. Ni kwi, nangu ni fyo, uko ubutungulushi bwa musango yo bwingasangwa? Ni shani fintu Lesa atupayanishisha ukusontelela ilelo? Icipande cikonkelepo calalanguluka ifyasuko.