Ababa ne Mitima Yakosa Nga Mabwe Batendeka Ukumfwa

MU 1989, IMIPEPELE YA NTE SHA KWA YEHOVA MU POLAND yalilembeshiwe mwi funde pamo ngo kuteyanya kwa bakapepa. Inte abaali mu fifungo pa mulandu wa kukanaibimbamo mu milandu ya calo nga Bena Kristu, balisukile balubuka. Mu fifungo bashiilemo abafungwa abalefwaisha ukusambilila Baibolo. Muno mwalabelengamo ilyashi pa lwa cifungo cimo, umo Inte sha kwa Yehova babombesha ukwaafwa abafungwa abaali kale ne mitima yakosa nga mabwe, ukusambilile Cebo ca kwa Lesa.

MWI tauni lya Wołów, ilyabela pa kati ka kapinda ka kulyo na masamba ya Poland, e mwaba icifungo cakokola imyaka 200 uko bakakila bampulamafunde babipisha bamo mu calo ca Poland. Ukutula apo ifunde lyabasuminishisha ukulabomba, Inte sha kwa Yehova balabomba mu kucincila nga nshi ukuya ku kushimikila imbila nsuma ya Bufumu ku bafungwa bakakila kulya.

Icalengele umulimo ukuwama nga nshi ni kalata untu Icipani ca Buteko icilolekesha pa Filye na mafunde ya calo, calembele mu February 1990, ku bakalamba ba fifungo fyonse ifya mu Poland. Muli ulya kalata babebele ukuti tabafwile “ukukaanya” abafungwa bonse abalefwaya impapulo sha Watch Tower Society, nelyo abalefwayo kuti Inte sha kwa Yehova balebatandalila. Inte bamo bamo pantu balikakilwemo pa myake iingi muli cilya cifungo, balishibe abafungwa bakunkuma abengi abaali mulya. Lelo kwena, bashintilile pali Yehova ukupaala umulimo wabo pa kuti icine ca mu Baibolo cinganasha imitima yakosa nga mabwe iya bafungwa.

Ukutendeka Umulimo

Munyina Czesław, uufuma ku musumba wa Wrocław ukwalepa bakilomita nalimo 40, uwaba no bulashi bwa kushimikila mu cifungo ca ku Wołów, atile: “Calyafishe nga nshi ukutendeka uyu programu, pa kuti fye abalashi ba muli cilya cifungo basumine ukuti ‘umulimo wesu wa fya mapepo’ ukaleto kumwenamo ku bafungwa, kwali ukukumane miku iingi, ukulanshanya na bo pa maawala yafulilako.”

Munyina Paweł uubombela pamo na Czesław ebukisho kuti icalengele ubwafya ukubipilako ca kuti “umulashi umo uwaba mu cifulo ca pa muulu apampamine fye pa kusosa ati abafungwa balebomfya fye ukupepa nga kabepekesho ka kulakumaninamo na ba kubapeelako tumo uto bakabila mu mikalile yabo iya mu cifungo.” Lelo lintu abafungwa batatu abaali kale utupondo twakalipisha babatishiwe mu 1991, imibombele yesu na balashi ba mu fifungo yalibeleko bwino pantu balinashisheko ku mutima.

Munyina Czesław, atushimikila ukuti: “Twabalilepo ukulashimikila abafungwa, balupwa lwabo abalebatandalila e lyo na ku balashi ba mu cifungo bene. Lyene balitupeele nsambu ya kulashimikila mu miputule yonse iya bafungwa, ili lyali lishuko lyaibela nga nshi. Lintu abalefwaisha ukusambilila bafulileko, basukile batusuminishe ukulabomfya ing’anda, e mo twatendeke ukulakumanina pa kulongana kwa Bwina Kristu no kulatungulwila amasambililo ya Baibolo.” Cine cine Yehova anashishe mitima yakosa nga mabwe iya balya bafungwa.

Programu Wafikapo uwa Kusambilisha

Bwangu bwangu ilya ng’anda batupeele ukulalonganinamo yalicepele. Apo umulimo wa kushimikila mu cifungo walebombwa na bafungwa babatishiwe e lyo na bamunyina baleisa ukufuma ku mayanda yabo, abafungwa 50 balitendeke ukulasangwa ku kulongana. Eluda umo muli cilya cilonganino ashimika ukuti: “Twalelonganina muli ilya iine ng’anda ukucila pa myaka itatu, kabili abafungwa balesangwa ku kulongana lyonse.” Kanshi mu May, 1995, balibasuminishe ukutendeka ukulonganina mu ciyanda cimbi icikalamba.

Bushe bamunyina baletungulula umulimo beshiba shani abafungwa abo bengasuminisha ukusangwa ku kulongana? Bamunyina Czesław na Zdzisław balondolwele ukuti: “Tulalemba amashina ya bafungwa balya tumona ukuti cine cine balefwaisha ukusambilile cine, nga twamona umufungwa umo talealuka mu mibele yakwe nelyo alelofwa ku kulongana apashili ne calenga, ukulangilila ukuti talepoosako amano ku fya ku mupashi, tulamufuuta, twayaeba no mulashi wa cifungo.”

Mu masambililo yabo aya Baibolo, bamunyina balafunda abafungwa ifya kupekanya ukulongana ne fya kubomfya impapulo sha Sosaite bwino bwino. E co balapitulukilamo calimo mu malyashi yakabako ku kulongana, na lintu baya ku kulongana, balasukapo ukwabulo mwenso. Balalandapo ifyebo fya kukuulilila, balalondolola bwino Baibolo, kabili ilingi line baleshiba ukuti fintu balesambilila e bafwile ukuficita, e co balaisosela abene ukuti, ‘Ukulingana ne fyo naumfwa apa, mfwile ukucite fi ne fi.’

Kalemba wa pali cilya cilonganino ashimika ukuti: “Amasambililo ya Baibolo 20 e yatungululwa mu cifungo ca mu Wołów. Amasambililo 8 pali aya yatungululwa na bakasabankanya batatu abafungwa.” Aba bakasabankanya abafungwa balasanga abantu abafwayo kusambilile cine lintu bashimikila mu miputule ya bafungwa banabo na mu mayanda ya babombela pa cifungo. Ku ca kumwenako, mu myeshi 10, ukufuma mu September 1993 ukufika June 1994, bashalike ifitabo 235, amabroshuwa mupepi na 300, e lyo na bamagazini 1,700. Nomba line, abalashi babili aba cifungo balandile ukuti na bo balefwaya ukusambilila Baibolo.

Ukusekelela pa Kusangwa ku Kulongana Kwaibela

Mu kuya kwa nshita, ukulongana na kumbi kwalilundilweko mu cifungo, e kutila ukulongana kwaibela. Bakangalila benda na bamunyina bambi abafikapo balalanda amalyashi ayakulu yakulu ukufuma mu maprogramu ya kulongana kwa muputule no kwaibela. Balongene ukulongana kwaibela umuku wa kubalilapo mu October 1993. Ipepala lye lyashi ilya Słowo Polskie lyabilishe ukuti: “Abantu abafumine ku Wrocław balilesangwako, indupwa, banamayo, na bana.” Ukusanshako abafungwa 50, abasangilweko bafikile 139. Pa kutuusha kwa mu nshita ya kasuba, kaali kashita kasuma ako baipakishe ukulya ifya kulya fintu bankashi baipike, no kubishanya kwa Bwina Kristu.

Ukutula lilya, balilonganapo ukulongana kwaibela imiku na imbi 7, kabili abamwenamo te bafungwa beka, lelo na bambi abapalama ukwabela ici cifungo. Lintu Nte umwanakashi atandalile umwaume umo uwali kale umufungwa mu cifungo ca mu Wołów, uwikala mwi tauni pali nomba, ulya muntu tayangilweko ilyo line. Lelo lintu nkashi amushimikile pa lwa mufungwa umo uwasangwike Nte, calimupeseshe amano kabili apundile ukuti: “Ulenjeba kalya kapondo kalisanguke Nte?” Pa kumfwe fyo, ulya mwaume alisumine ukutendeka ukusambilila Baibolo.

Ukwaluka kwa Kupapa Kwalimoneka

Bushe uyu kampeni wakulisha uwa kusambilisha abafungwa Icebo ca kwa Lesa, cine cine alibalenga ukwalula imitima yabo iyakosa nga mabwe? Natumfwe fintu abene balatushimikila.

Umo uwa bene, umwaume uumoneka uwatekanya, Zdzisław ukwabula ukuifisa atila: “Abafyashi bandi nshabeshiba, pantu bampoosele lintu nali fye umwaice, kanshi calinsakamika nga nshi kabili ndabafuluka. Lintu nali fye umwaice nasangwike mpulamafunde kabili nasukile naipaya no muntu. Apo nalisakamikwe nga nshi, nalepanga ukuipaya pantu tapaali ifyacindama fintu nalebomba pano calo. E lyo mu 1987, nalibelengele Ulupungu lwa kwa Kalinda. E mo naumfwile fyo kukesaba ukwikalo muyayaya no kubuuka. Apo nomba nalisangile umulimo wa kubomba, nalilabileko ku fya kuipaya no kutendeka ukusoma Baibolo. Pali ino nshita Yehova na bamunyina balimfunda ico Lesa atubumbiile.” Ukufuma mu 1993, uyu mwaume aipeye umuntu kale, alisontwa ukuba umubomfi utumikila kabili painiya wa kwafwilisha mulya mwine umo baamukaka mu cifungo, kabili umwaka wapwile atendeke ukubomba bupainiya bwa nshita yonse.

Umwaume umbi Tomasz, lintu bamwebele ukutendeka ukulasambilila nankwe Baibolo, apo pene alisumine. Na o alailandila umwine ukuti: “Nelyo nasumine ukusambilila, ico nalefwaya te kwishiba ifyaba mu Baibolo. Ico nalefwaya kuilanga ku banandi ukuti nalibacila amano pa kubalondolwela ifyo Inte sha kwa Yehova basambilila. Nshalepoosako mano ku kukonka ifyo nalesambilila mu Baibolo. Kasuba kamo, natile mpaka fye njesangwako ku kulongana kwa Bwina Kristu. Abafungwa abaali ababatishiwa bampokelele ubusaka nga nshi. Nalikutulwike ukuti nshifwile ukulailanga fye pa fyo nalesambilila, nalekabila ukunasha umutima wandi uwe bwe, no kwalula ukutontonkanya kwandi.” Tomasz alitendeke ukufwalo buntu bupya ubwalinga ku Mwina Kristu. (Abena Efese 4:22-24) Ino nshita ni Nte wabatishiwa kabili alaba uwacankwa ukuya aleshimikila mu miputule ya bafungwa babiye.

Ukucushiwa ku Baali Kale Ifibusa

Abasambilile icine mu cifungo, balitendeke ukubacusha nga nshi ku bafungwa banabo na ku balashi ba cifungo. Umo ebukisho kuti: “Baalempumya no kulanshobaula fye umo shacela. Lelo lyonse naleibukisha fintu bamunyina balenkoselesha, ukuti ‘Wilalabako ku kupepa kuli Yehova lyonse,’ ‘Ulebelenga Baibolo lyonse, ukalasansamuka.’ Lyonse ifi fiine e fyo nalecita, calingafwile apakalamba.”

Munyina umutulushi uwabatishiwa uwe shina lya Ryszard atushimikila ukuti: “Nalitekelwe mfine ku bafungwa banandi, balenshobaula fye cila bushiku.” Baalensoka abati ‘Ku kulongana kobe kwena kuti uleya, nomba wilacita ifyobe, wilailanga ubusuma kuli ifwe kwati walitucila, uletesha?’ Lintu nayalwile misango yandi mu mikalile ukutendeka ukukonka fintu Baibolo ilanda, nalikatile iciinga ukwakaba. Abafungwa banandi balepenuna ubusanshi bwandi, ukusalanganya impapulo shandi sha Baibolo no kulamfya mu muputule wandi. Nalepepa kuli Yehova ukungafwa ukukanafulwa no kutendeka fye ukuwamya ifiko balamfishe ukwabula ukubakalipila. Lintu papitileko inshita, balilekele ukulancite fi.”

Bamunyina bambi ababatishiwa, abafungwa bashimika abati: “Abafungwa nga bamone fyo nacipwa natutendeka ukupepa Yehova, balalula inshila sha kutucushishamo. Ilingi balasosa abati ‘Imwe nomba twikatala atumumonapo mulenwa ubwalwa, ukupeepa nelyo ukubepo bufi.’ Lintu baletusoka nge fyo, cilatwaafwa ukulailama, bwangu bwangu tulaleka imisango yabipa te mulandu ne fyo twakunkuma. Cilatwaafwa no kulundulula ifisabo fya mupashi.”—Abena Galatia 5:22, 23.

Ukusanguka Ababomfi Baipeela Kuli Lesa

Apo abalashi ba cifungo balipeele nsambu, ukubatisha kwa kubalilapo kwalibeleko muli shinde wa 1991 mu ciyanda ca fyangalo. E lintu munyina Zdzisław abatishiwe. Abafungwa 12 balisangilweko na bamunyina na bankashi 21 ukufuma ku filonganino fimbi. Abafungwa balikoseleshiwe nga nshi pali kulya kulongana, ica kuti bamo bwangu bwangu balilundulwike mu cine, kabili mu 1991 mwine, abafungwa na bambi babili balibatishiwe. Pa numa ya myaka ibili, mu 1993, ukubatishiwa kwaliko imiku ibili, kabili abafungwa na bambi 7 baliipeele kuli Yehova no kubatishiwa!

Lintu lyalelanda pa fyo cali lintu kwali ukubatishiwa mu December 1993, ipepala lye lyashi ilya Wieczór Wrocławia lyatile: “Abantu baleisa fye abengi ku kwingila mu ciyanda ca fyangalo, baleposhanya no kufunkana mu minwe na bafungwa. Takwali uwalemoneka ukuti mweni kulya. Balipanga ulupwa lumo ulukalamba, abatontonkanya fimo fiine, imibele yabo mu bwikashi imo iine, kabili bonse babombela Lesa umo, Yehova.” Lulya “lupwa lumo lukalamba” balandilepo pali ilya nshita lwalimo na bantu 135, pali abo 50 baali bafungwa. Lekeni tumfwe fintu bamo bamo balatushimikilako.

Jerzy uwabatishiwe mu June 1993, atushimikila ukuti: “Ukuba apo natendekeele ukumfwa ifya mu Baibolo napapita imyake iingi, nomba umutima wandi wakosele nge libwe. Ukufinsha, ukulekana no mukashi nabalilepo ukuupa, ukulabembuka na Krystyna, ukufyala umwana wa mu cani, ukupooswa libili libili mu cifungo—iyi iine yali e mikalile yandi pano calo.” Lintu alemona uko bampulamafunde bambi abakunkuma balealuka Inte mu cifungo, aleipusha ukuti: ‘Bushe ine kuti nafilwa ukwaluka filya abanandi baaluka?’ Alombele Inte ukulasambilila nankwe Baibolo kabili atendeke no kulaya ku kulongana. Nomba kwena icalengele sana Jerzy ukwaluka mu mikalile yakwe, ni lintu umulashi wa mu filye, amwebele ukuti palipitile ne myaka itatu apo Krystyna abeelele umo uwa Nte sha kwa Yehova. Atwebo kuti: “Calimpapwishe nga nshi! Naipwishe nati, ‘Nga ine finshi ndecita, finshi ndoleela?’ Nalilwike ukuti Yehova pa kuntemwa mfwile ukutendeka ukucita fintu afwaya.” Pali uyu mulandu, kwali ukusekelela kukalamba lintu mu cifungo mwine, bakumene na Krystyna no mwana wabo mukashana uwali ne myaka 11 Marzena. Ukwabula no kupoose nshita, balilembeshe icupo cabo mwi funde. Nangu ca kuti acili mu cifungo kabili inshita shimo alaba ne nsansa ne nshita shimbi alaba na mafya, Jerzy nomba line aliisambilisha ululimi lwa bankomamatwi ulwa kubomfye fishibilo kabili alashimikila ku bafungwa bankomamatwi.

Mirosław aali ku sukulu lya ku praimari ninshi kale kale aliipoosele muli bumpulamafunde. Alekumbwa ifyo abanankwe baali abapusauka, kanshi na o bwangu bwangu alitendeke ukwenda na bo. Abantu abengi alebapoka ifipe e lyo bambi alebapuma. Kanshi alisukile aikatwa no kukakwa. Alailandila umwine ati: “Lintu namwene ukuti nimpooswa mu cifungo, naile kuli shimapepo ukuti angafwilisheko. Lelo naculileko fye, kanshi napingwilepo ukuti nkanwa fye sumu nkafwe.” Ubushiku bwine apangile ukuti e lyo alanwa sumu, bamutwele mu kwikala mu muputule umbi. E mo ailesanga Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwalelanda pa mifwaile ya bumi. Alundapo ati: “Ifyebo nasangilemo ifyaleumfwika bwangu kabili ifya kupita ku mutima, e fyo fye nalekabila. Natile fye ifya kuipaya takuli! E ico nalipepele kuli Yehova no kweba Inte ukuti batendeke isambililo lya Baibolo na ine.” Alilundulwike bwangu bwangu ukulakonka fintu alesambilila kabili alibatishiwe mu 1991. Pano tulelanda ni painiya wa kwafwilisha mulya mwine mu cifungo, kabili alashimikila mu miputule yonse iya bafungwa banankwe.

Ukufika pali ino nshita abafungwa 15 balibatishiwa. Ukusansha pamo imyaka intu bonse 15 babakaka nalimo kuti yaba ni 260. Bamo balibafumya ukwabula no kuti bapwishe imyaka babapingwile. Umo uo bapingwile imyaka 25, balimufumiisheko imyaka 10. Bambi na bo abatendeke ukufwaisha ukusambilile cine lintu baali mu cifungo, balisanguka Inte sha kwa Yehova no kubatishiwa pa numa ya kufuma mu cifungo. Ukulundapo, kuli na bambi abafungwa bane abaleipekanya ukubatishiwa.

Ukusumina kwa Balashi ba Cifungo

Ilyashi limo ilyafumine ku cifungo lyatile: “Tulemona fintu imikalile ya bafungwa ilealuka, abengi baleleka ukupeepa no kutendeka ukusunga umo balaala umwapempenkana. Abafungwa abo tulemona balealuka muli uyu musango nabafula.”

Ipepala lye lyashi ilya Życie Warszawy lyalandile ukuti abalashi ba cifungo ca mu Wołów balisumina ukuti: “Abafungwa baba ne mibele isuma, kanshi nababasopa tapali ne co batiina.” Cilya cipande calundilepo no kuti abo bakakula ukwabula ukupwisha imyaka babapingwile, balaya mu kobelwa no mupashi wa kuba Inte sha kwa Yehova, ica kuti tababwelela na kabili muli bumpulamafunde.

Ngo mulashi mukalamba uwa pali cilya cifungo atilapo shani? Asosele ati: “Umulimo untu Inte sha kwa Yehova babomba muli cino cifungo, usuma nga nshi.” Ulya mulashi alisumine ukulando kuti: “Mwi sambililo lyabo ilya Baibolo [ne Nte], imibele ne mikalile ya bafungwa ilaaluka, balaba ne nsoselo ishisuma kabili balatekanya. Balapoosako amano ku ncito, takuba ukulacushanya na bo.” Ukulandapo kwa musango yo ukusuma, cine cine kulalenga Inte ababomba na bafungwa ba mu cifungo ca mu Wołów, ukuyumfwa aba nsansa nga nshi.

Inte abayako mu kutandala balomfwikisha amashiwi ya kwa Yesu ayatila: “Naishibe shandi shiine ne shandi shiine shaishiba ine, . . . shikomfwe shiwi lyandi; e lyo kukabo mukuni umo, umucemi umo.” (Yohane 10:14, 16) Nangu fye kupindililwa mu cifungo te kuti kuleshe Kacema Musuma Yesu Kristu ukulonganika impaanga ukufuma mulya. Inte ababa ku Wołów balatasha nga nshi pa mulimo wa buseko untu babomba uwa kushimikila ku bafungwa muli cilya cifungo. Kabili bashintilila pali Yehova ukutwalilila ukulabapaala lintu baleafwa abantu baba ne mitima yakosa nga mabwe, ukumfwa imbila nsuma ya Bufumu ilyo impela tailaisa.—Mateo 24:14.

[Akabokoshi pe bula 27]

Ubwafya bwa “Mano ya Bwaice”

Inte abashimikila mu cifungo ca mu Wołów bashimika ukuti: “Abafungwa nga bakokola mu cifungo, balalaba ifyo umuntu uushaba mu cifungo afwile ukulaikala, tabeshiba ifya kuiteka. Ubwafya bakwata kuti twatila ‘mano ya bwaice,’ pantu nga ni balya aba kuti e lyo afumine fye, tabeshiba ifya kuisunga no kuisakamana abene. E calenga icilonganino ukukanapelela fye pa kubafunda icine ca mu Baibolo. Tulabafunda ifya kwikala mu bwikashi, ukubasoka pa fintu fimo fingabaletela amafya ne fyo bafwile ukusambilila cipya cipya ukulakonka mu mikalile yabo. Ukuba tulapoosako amano ukusengauka ukubasunga kwati twaice, lelo tulabaafwa ukusambilila ifyo bafwile ukwikala nga bafuma mu cifungo.”