UBUMI BWABO

Nalisalilepo Ukubombela Yehova

Abashimika Ili Lyashi ni ba Bill Walden

Ilyo napwishishe isukulu lya ku sekondari mu January 1937, natendeke ukusambilila pa Iowa State University mu United States. Iyi yuniversiti yali fye mupepi na kuntu naleikala. Naleya ku sukulu e lyo no kubomba incito pa kutila ndelipila ku masambililo yamo yamo. Kanshi nshalekwata sana inshita ya kucita ifintu fimbi. Ukutula fye ku bwaice, nalefwaisha ukusambilila ifya kukuula ifikuulwa fya ntunti e lyo ne fya kupanga amalalo ayo bakuula pa nshimbi isho baimika.

Ku kutendeka kwa 1942, e lyo icalo ca America caile fye ku Nkondo ya Calo iya Bubili kabili pali iyi nshita ninshi napapita ne myaka 5 ukutula apo natendekeele amasambililo ya fya makuule kabili kwashele fye imyeshi iinono ukuti mpwishe aya masambililo. Mu ng’anda, twaleikalamo batatu. Umo uo twaleikala nankwe anjebele ukuti nkalande no mwaume uwaleisa mu kutandalila abalumendo abo twaleikala nabo mupepi. Ilyo naile kuli aba balumendo, nasangile ba John O. Brehmer abo baleita ati (Johnny) abali Inte ya kwa Yehova. Ala nalipapile ukumona ifyo balebomfya Baibolo pa kwasuka amepusho yonse ayo nalebepusha! Ici calengele ntendeke ukusambilila na bo Baibolo kabili ilingi line naleya na bo mu kushimikila.

Ba Otto, bawishi ba ba Johnny, bali Inte ya kwa Yehova ilyo bali abakalamba be banki lya mu Walnut, mu Iowa. Nangu ca kuti ba Otto bali abakalamba ba ku banki, balilekele uyu mulimo no kutendeka ukulashimikila ama-awala ayengi. Ifi balekele incito e lyo ne fyo balupwa lwabo balebombesha, fyalengele ukuti mfwaye sana ukubomba uyu mulimo.

NASALAPO UKUBOMBELA YEHOVA

Bushiku bumo abakalamba ba pa yuniversiti balinjebele ukuti nshalecita bwino mu masambililo kabili batile te kuti bampeele ifipepala fya kulanga ukuti nalicita bwino mu masambililo yandi pa mulandu fye wa fyo nalebombesha kale. Ndebukisha sana ifyo nalepepa akasuba no bushiku ukuti Yehova Lesa angafwe. Tapakokwele, abaletusambilisha ifya makuule balinjitile kabili banjebele ukuti kwali abalefwaya abaishiba ifya makuule kabili nangu ca kuti tabanjipwishe, balibebele ukutila kuti natemwa ukubomba uyu umulimo. Nalibatashishe pa fyo bacitile, lelo nalibalondolwelele ukuti nalefwaisha ukubombela Yehova. Pa June 17, mu 1942, nalibatishiwe kabili tapakokwele nalitendeke bupainiya. Inte sha kwa Yehova beta abantu abapoosa inshita iikalamba mu mulimo wa kushimikila ati bapainiya.

Mu 1942 mwine, balinjitile ku balelemba incito ya bushilika. Lelo nalibalondolwelele bwino bwino ico nakaanine. Nalibalangishe ifipepala ifyo bakafundisha ba ku koleji banembeele, apo balondolwele ukuti nali umuntu umusuma kabili nalishibe sana imilimo ya bukuule. Nangu nabalangile ifi fipepala, balimpingwile ukulipila amadola 10,000 aya ku America (K50,000.00) kabili balimpingwile ukunkaka imyaka 5 mu cifungo ca Leavenworth, mu Kansas mu America.

ILYO NALI MU CIFUNGO

Ba Nte bacaice ukucila pali 230 nabo balibakakile no kubatwala kwi farmu lya Leavenworth, ilyaleangalilwa ne cifungo ca Leavenworth. Pali ili farmu, balitupeele imilimo kabili pa kubomba baletulinda ku balinshi abengi. Bamo pali aba balishibe ukuti tatuitumpa mu fya calo kabili tabaletucusha.

Abalinshi bamo bamo baletusuminisha ukulalanshanya ifya mu Baibolo. Kabili baletwafwilisha pa kuti tukwate impapulo ishilanda pali Baibolo. Umulinshi umo alilembeshe ukulapokako magazini ya Consolation, (iyo nomba twita ati Loleni!).

BAMFUMYA MU CIFUNGO KABILI NATENDEKA BUMISHONARI

Pa myaka 5 iyo bampingwile ukuba mu cifungo, nabombeleko fye imyaka itatu, e lyo bamfumya pa February 16, 1946, ninshi papita fye imyeshi iinono apo Inkondo ya Calo iya Bubili yapwilile. Ilyo nafumine fye mu cifungo, nalitendeke na kabili ukubomba umulimo wa bupainiya. Nali no kuya mu kubombela ku musumba wa Leavenworth, mu Kansas. Nalyumfwile umwenso ukuya mu kubombela kulya pantu abantu balipatile sana Inte sha kwa Yehova. Ukusanga incito no kwa kwikala kwalyafishe.

Ilyo naile pa ng’anda ya mulinshi uwalebomba mu cifungo nali, alinsasukile ati, “Fuma apa!” Ilyo namwene ukuti ali ne nkoli bateyelako ubwangalo bwa baseball, ala nalyumfwile umwenso ica kuti nshaikete na ku cani! Ilyo naile pa ng’anda imbi, umwanakashi umo anjebele ati, “Iminina apo pene naisa,” aisalako ne ciibi. Nalilolelele mpaka naisaumfwa fye iwindo lya pa muulu lyaisuka, ampongolwela na menshi ya fiko ayo asukiilemo ifipe. Nangu ca kuti ifintu fya musango uyu fyalecitika, te bonse ababipile imitima pantu bamo abo napeeleko impapulo, baishileba ba Nte.

Mu 1943, kwali isukulu lya bamishonari ilyatendeke mu New York ilyo baleita ati Isukulu lya Gileadi. Balinjitile ukuba mwi kalasi lyalenga 10 kabili pa February 8, 1948, e lyo twapwishishe amasambililo. Ilyo twapwishishe, bantumine ku Gold Coast, icalo ico nomba beta ati Ghana.

Ilyo nafikile ku Gold Coast, natendeke ukushimikila abalashi ba mu buteko e lyo na bafumine ku Bulaya. Pa Cibelushi na pa Mulungu, ine na ba Nte bambi, twaleya mu kushimikila. Nalebasambilisha ifya kushimikila abantu pa mayanda. Naletandalila na ba Nte bambi abali mu fifulo fya kutali no kubasambilisha ifya kubomba umulimo wa kushimikila. Naletandalila ne filonganino mu calo ca Ivory Coast, ico nomba beta ati Côte d’Ivoire.

Ukubombela mu Africa kwalilengele naishiba ifya kwikala nga bena Africa. Nalelaala mu tumayanda twa fyani, ukuliila ku minwe, e lyo pa kuya ku cimbusu, kusunsumana fye pa mpanga nga filya abena Israele balecita mu matololo. (Amalango 23:12-14) Ine na bamishonari banandi balitutemenwe pantu tatwali abaifinya. Twatendeke ukusambilila Baibolo na banakashi abaupilwe ku balashi ba mu buteko. Ilyo abashalefwaya ukuti tutwalilile umulimo wa kushimikila batendeke ukutucusha no kufwaya ukutupoka ifitupa fya kwikalilamo mu calo, aba banakashi balitulandiileko ku bena mwabo, ne ci calengele ukuti betutamfya.

Nalilwele maleria nga filya fine ciba kuli bamishonari abengi ababombela mu Africa. Naleumfwa sana impepo no mubili ukukaba sana ica kuti natendeke ukulasabaila. Inshita shimo naleikatilila fye akalefulefu pantu naletutuma sana. Na lyo line, umulimo nalebomba walendetela sana insansa.

Pa myaka 4 iyo nabalilepo ukwikala ku Africa, nalelanshanya na Eva Hallquist uo naishibene nankwe ilyo nali ku America. Anjebele ukuti ali no kupwisha amasambililo mwi kalasi lyalenga 21 ilya Isukulu lya Gileadi pa 19 July, mu 1953, pa kulongana kukalamba ukwa fyalo ifingi ukwa Nte sha kwa Yehova ukwaliko mu cibansa ca Yankee Stadium icabela mu New York. Apo nshakwete indalama sha kulipila pa kuya ku America, nalandile no wale-ensha icibwato ukuti ansendeko, na kulabomba imilimo yalekanalekana mu cibwato nga malipilo.

Pa numa ya kwenda inshiku 22 pali bemba apali amabimbi ne nkuuka ya mwela, twasukile twafika. Naile ku maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn ukwali Eva. Ilyo twali pa mutenge wa fikuulwa fya maofeshi yakalamba, uku ninshi tulemona ne cabu na po umuulu walemoneka kwati naukuminkana na bemba, nalyebele Eva ukuti ndefwaya ukumuupa. Ilyo twaupene, twatendeke ukubombela ku Gold Coast.

UKUTENSHA BALUPWA

Pa numa ya kubomba na Eva pa myaka iingi mu Africa, bamayo balintumiine kalata ukunjeba ukuti batata balilwala kansa. Ilyo batusuminishe ukuti tutale tuleke umulimo pa kuti tuye mu kutensha abafyashi, twalibwelelemo ku America. Ubumi bwa batata bwaile bulebipilako fye mpaka bafwa.

Ilyo papitile imyaka mupepi na 4, ninshi twalibwelelamo ku Ghana, twaumfwile ukuti bamayo nabo balelwalilila. Abanensu batwebele ukutila kuti cawama twabwelela ku ng’anda pa kuti tuyetensha bamayo. Ukulanda fye icishinka, ici calitwafishe sana pantu pali iyi inshita ninshi twalibomba bumishonari pa nshita ntali. Ine ninshi nalibomba imyaka 15 e lyo umwina mwandi na o ninshi alibomba imyaka 11. Na lyo line twalibwelelemo ku America.

Pa myaka iingi naleafwana no mwina mwandi ukutensha bamayo kabili limo twaleya na bo ku kulongana. Pa 17 January, mu 1976, bamayo balifwile ninshi bali ne myaka 86. Lelo icabipishe ca kuti pa numa ya myaka 9, umwina mwandi Eva na o, balimusangile no bulwele bwa kansa. Twalyeseshe imiti iyalekanalekana, lelo Eva tapolele. Pa 4 June, mu 1985, Eva alifwile ninshi ali ne myaka 70.

NANGU IFINTU FYALYALWIKE NALEBOMBELA LESA NE NSANSA

Mu 1988, balinjitile ku Ghana ukuyasangwa ku kwisula amaofeshi ya Nte sha kwa Yehova ayapya ayo balundileko. Ala nshakalabe ifyo kulya kuntu kwaweme! Mu 1948 ilyo nafikile mu Ghana ninshi e lyo napwishishe fye Isukulu lya Gileadi, mu Ghana mwali fye ba Nte abanono sana. Mu 1988, balicilile pali 34,000, lelo ino nshita bali mupepi na 114,000.

Pa 6 August, mu 1990, nalyupile Betty Miller, uwali sana cibusa wa kwa Eva. Nalitwalilila ukubombela Yehova capamo na Betty. Tulafwaisha ukwisamona bashikulwifwe, banakulwifwe, abafyashi besu, e lyo na Eva mu Paradaise pano calo ilyo bakabuushiwa.—Imilimo 24:15.

Ala ndomfwa bwino ica kuti ndalila nga natontonkanya pe shuko ilisuma Yehova ampeela ilya kumubombela pa myaka ukucila pali 70! Ndatasha sana Yehova pa kungafwa ukusalapo ukumubombela. Nangu ca kuti nomba ndi ne myaka ukucila pali 90, Yehova alampeela amaka kabili alankosha pa kuti ntwalilile ukumubombela.

[Icikope pe bula 10]

Ine na Betty

[Icikope pe bula 9]

Icifungo ca Leavenworth U.S. Penitentiary. Twali nalimo 230 fwebo bakakile muli ici cifungo

[Icikope pe bula 9]

Tuli ne mfumu ya ku cifulo twalebombela mu Gold Coast, icalo iciitwa nomba ati Ghana