Imimwene ya Baibolo

Bushe Isonde Lyesu Likonaulwa ku Kupunkana ne fya mu Lwelele?

PA March 12, 1998, imitwe ikalamba iya mu mapepala ya lyashi, imilabasa ya televishoni na Internet, fyasabankenye mpanga yonse ilyashi lya kutiinya nga nshi ilya kuti: “Planeti munono uwa bufumo bwa kilomita umo na hafu ali fye mupepi no kwisapunkana ne sonde.” Basayantisti na bantu bambi balipooseleko nga nshi amano ku kufwailisha fintu uku kupunkana kukaba. Abasambilila ifya mu lwelele bwangu bwangu batile tafyakapunkane.

Lelo kwena, pa numa ya kumfwa uyu mulandu, kuli ukupoosako amano ku kufwaya ukwishiba bwino pa lwa ubu bwafya. Ipepala lya lyashi ilya U.S.News & World Report lyatile: “Nomba ico mwingapapa pa lwa mulandu wa kupunkana ca kuti, abantu nangu baumfwile umwenso, abengi tabatulumwike. Ilyashi lya kupunkana kwe Sonde ne fya mu lwelele lifwile lyaleumfwika kwati kusabaila fye mu myaka yapitapo 10 nelyo ukucilapo, nomba shino nshiku basayantisti na bapolitishani bamo nabasumina ukuti nangu tumona kwati ubu bwafya tabwakacitike, kuti bwacitika.”

Abasambilila ifya mu lwelele bamo batila, ifya mu lwelele ukucila pali 2,000, ifibutukisha nga nshi, ifya kuti nga fyapunkana ne sonde kuti lyashonaikilila fye, fibutukila fye lwa mupepi nelyo ukucilinganya umupita isonde. Abafwailisha ifyo ubwafya bwa kupunkana bwingaba batila, nangu ca kutila akengesapunka mwi sonde kengaba fye akanono, kuti caba kwati mabomba ya nyukiliya ayengi nga nshi e yapuulika pa muku umo. Ukupunkana kwa musango yo nga kwabako, isonde lyesu, abantu ne nama kumo, fyonse kuti fyaloba.

Ilyo bafwailisha fyonse fi fya kuti isonde likonaika lintu likapunkana ne fya mu lwelele, kwaliba umo uo balabako, Kabumba wa kubumbwa konse, Yehova Lesa. (Ilumbo 8:3; Amapinda 8:27) Alitulondolwela fyonse muli Baibolo, umulandu apangile isonde na bantu. Bushe akaleke sonde lyesu likonaike pa kupunkana ne fya mu lwelele?

Ukubumbwa Konse Kwaba mu Maka ya kwa Lesa

Apo Yehova e Kabumba wa maka yonse uwa kubumbwa konse, ca mano kuli ifwe ukusondwelela ukuti alikwata amaka pa mibutukile ya fya mu lwelele fyonse. Imfumu ya mano Solomone yatile Yehova “apampamike imyulu ku mucetekanya.” (Amapinda 3:19) Kasesema Yeremia atile, Lesa e ‘wayanse myulu ku mucetekanya wakwe.’—Yeremia 51:15.

Yehova e wabikileko amafunde yantu ifya mu lwelele fyonse fikonka, kumo fye ne ntanda, utushululu na maplaneti ayanono na yakalamba. (Esaya 40:26) Lelo kwena, calimoneka ukuti alaleka intanda na maplaneti ukulafyalwa no kufwa, ukukonka fye mu fyo atantikila kabela, tayako lyonse mu kubombela pa filecitika kuli fyene. Ilyo ukwaluka kwa musango yo kubako, kulaba no kupunkana kwabipisha ukwa fya mu lwelele. Ica kumwenako cintu cacitike nomba line mu July 1994 lintu ifipimfya fyamokweke ku kashululu ako beta Shoemaker-Levy 9 fyailepunka icabipisha muli planeti wa Jupiter.

Ukuceeceeta ifya mabwe mabwe kwalishinina ukuti kale ilyo pashali abantu pano calo, kwaliponene ifimabwe fikalamba ukufuma mu lwelele. Nomba bushe kuti fyapona na lino line twabapo pano calo? Bushe kuti caba shani, ku ca kumwenako, nga ca kuti planeti munono uwa bufumo bwa kilomita umo na hafu apunkana ne sonde? Uwasambilila ifya mu lwelele Jack Hills atila, kuti kwaba ukupuulika napamo imiku 2,000,000 ukucila pe bomba lya atomu ilyabongolwele umusumba wa Hiroshima. Nga caifubula muli bemba mukalamba, amabimbi kuti yalenga bamulamba babipisha ku namba sha babemba. Hills atila: “Mu ncende umwali misumba kale, kuti mwaba fye ifimenshi na matipa.” Ukutunganya kumbi ukwacilapo no kubipa kwa kutila abantu bonse pa calo e bushiku bakaloba. Bushe uku kusobela ubushiku bwe shamo kulomfwana no mulandu Kabumba wesu abumbiile sonde? Baibolo itulondolwela ukuti kwaliba umulandu uukankaala nga nshi untu Yehova abumbiile sonde.

Kwaliba Umulandu Lesa Abumbiile Isonde Lyesu

Ukulanda pali planeti wesu, kemba wa malumbo atile: “Imyulu myulu ya kwa Yehova; ne calo apeela ku bana ba bantu.” (Ilumbo 115:16) Esaya alondolola ukuti Yehova e “wabumbile icalo . . . , wene e wacipampamike, tacilengele cimfulumfulu, acibumbile ku kwikalwamo.” (Esaya 45:18) Isonde e mushi Yehova apeela abantunse. Kabili apo Kabumba wesu aishiba ukuti abamutiina bakekala umuyayaya, isonde likaba e mushi wabo umuyayaya. Ilumbo 104:5 litwebekesha ukuti Yehova ‘ateekele pano isonde pa fya kulimbapo fya pako ukuti pekatelentenshiwa umuyayaya umuyayaya.’

Ukuba kwena, Lesa alaleka amafya yamo ayakalamba ukucitika pali uno planeti wesu, kabili na bantunse abengi balafwa ilyo kuba amasanso yamo yamo. Amafya yamo pamo nga inkondo, ifipowe ne fikuko, ilingi line yalengwa ku mulandu wa lupato, bumpulamafunde, no bunkalwe bwa bantunse abene. (Lukala Milandu 8:9) Yambi na yo pamo nge finkukuma, impili shipuulika umulilo, bamulamba ne nkuuka, filengwa ne mipangilwe ye sonde iyo abantunse na nomba bashaumfwikisha bwino bwino. Ino nshita, ifintu fyalipusana ne fyo Lesa afwaile ukuti cibe pa kutendeka, pantu abantunse baba ababembu. Pali uyu mulandu, bonse ifwe tapaba uwingashintilila pa kucingililwa kuli Lesa ku mafya yantu batila ayalengwa ne fyabumbwa pe sonde.

Lelo kwena, Yehova tabala alekelesha abantu pe sonde ica kuti bonse fye baloba. Ukufuma apo abantu babumbilwe, takwaba mu lyashi lya kale apo twaumfwapo ukuti ubwafya bulengwa ne fyabumbwa bwapene bulofye abantu bonse pano isonde.a

Abantunse Tabakalobe Nangu Cikabe Shani

Ukufuma fye apo abumbiile abantunse, Kabumba afwaya ukuti ‘bakakumane pe sonde no kupanasha.’ (Ukutendeka 1:28; 9:1) Alitulaya ukuti “abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.” (Ilumbo 37:9, 11, 22, 29) Pali ifi atulaya, Yehova atwebekesha ukuti: “Ukupanda amano kwandi kukeminina, conse ico mpanga ndacita.”—Esaya 46:10; 55:11; Ilumbo 135:6.

Baibolo taikaninina fye ndai ukucitika kwa bwafya ubwingalengwa ne fya mu lwelele mu ncende imo iye sonde. Nomba kwena, twalishininkisha ukuti Yehova takaleke ukupunkana kwa fya mu lwelele ne sonde, ukonaula imifwaile yakwe iya uno planeti na bantu babamo. Pa mulandu wa malayo yaba muli Baibolo, twalishininkisha ukuti abantunse lyonse bakalaikala pali uno wine planeti wesu, cine cine uno e mushi wa bantunse, umuyayaya!—Lukala Milandu 1:4; 2 Petro 3:13.

[Futunoti]