Abacaice Bepusha Ukuti . . .

Kuti Nashipikisha Shani Ulufyengo?

Arnulfo umulumendo wa myaka 15 uushakwata ne ng’anda ashimiko kuti: “Abacindikwa ni abo fye abakwata ulupiya, lelo fwe babula ne fya kulya no mwa kulaala batumona fye nge nama. Nga kwaliba cintu ndeenekela ku ntanshi, kufwa fye ukwabula nelyo umo ukwishiba.”

ULUFYENGO nalucilamo mu calo. Akabungwe ka UN akalolekesha pa cipao ca bana banono (UNICEF) kalondolwele ukuti: “Pa myaka 10 iyapitapo, abana banono ukucila pa mamilioni yabili balipaiwa mu nkondo, bambi na bo ukucila pa mamilioni yane e bashale filema, kumfwa na bambi ukucila pali milioni umo bana ba nshiwa nelyo balilufya abafyashi babo mu nkondo.” Insala no bupiina na fyo fine filecusha abengi mu calo cimo cine umwaba ubunonshi no kukanabulisha. Mu fyalo ifipiina, abacaice abengi ababa nga Arnulfo balafyengwa ukupitila mu kukanasambilila.

Ulufyengo lulakalifyo mutima nga nshi na kucilisha nga ca kuti abantu abafwile ukukutemwa no kukucingilila e baleluminisha. Natulande pa lwa kwa Susana umukashana wa myaka 17. Banyina balimubutwike no kumushila abaice bakwe abaume babili. Susana ayaswike mu bukali ati: “Napapita imyaka apo bamayo bamfyukila kabili tabafwaya na kwikala pamo na ine nelyo cingati twikala fye mwi tauni limo line. Tabatala abanjebapo ukuti ‘Nalikutemwa.’ Ici cilankalifya umutima sana kabili cicili cilenkalifya.” Nga ca kuti muli mu mibele imo ine nge iyi, kuti nakalimo mwafilwa ukulama ubukali bwenu. Umo uwaculileko muli iyi nshila ilyo ali umwaice atila: “Calinenga no kutontonkanya ifyabipa pali Lesa.”

Ca cifyalilwa fye ukukalipa nga ca kuti taulesungwa bwino. Baibolo itwebo kuti: “Ulumanimani lulengo wa mano ukubo watumpa.” (Lukala Milandu 7:7) Ukupita mu mafya no lufyengo cila bushiku kuti kwamulenga ukuyumfwa abapopomenwa. (Linganyeniko Amalumbo 43:2.) E ico pambi kuti mwatemwa ukumona ulufyengo lwafumishiwapo. Umukashana umo uwa ku Central America ebukisho kuti: “Ilyo nali ne myaka 13, naingile mu kalibumba akalelolekesha pa nsambu sha bana be sukulu. Ico nalefwaisha kumono kuti ifintu fyawaminako, kabili insala ku bana banono yapwa. . . . Mu kupita kwa nshita naingile ubushilika.” Nelyo cingati mu bushilika taleenekela ifyo kuti asangamo ulufyengo, e mo aculile icabipisha ku bashilika banankwe.

Ubucushi ubwapalo bu, butwibukishako ukuti abantu tabakwata amaka ya kuwamye fintu. Bushe kuti mwashipikisha shani ku lufyengo?a Bushe kuti mwacita shani nga ca kuti mwayumfwa aba cilulo kabili aba kalifiwa?

Fuuleni Icilulo ne Cipyu

Lyonse fye muleibukisho kuti tuleikala mu “nshinku sha kulekelesha” isha ino micitile ya fintu. Baibolo yalisobele ukuti abantu muli shino nshiku baali no kuba aba “miponto, . . . ababulo kutemwa, abasheleela, aba lwambo, ababulo kuiteka, abankalwe, abashatemwa busuma, bashikamfutu.” (2 Timote 3:1-4, New International Version) Abengi bali “abakunkuma.” (Abena Efese 4:19) Ulufyengo kanshi e ko lwaba mu calo. E ico, “Nga wamona shimakabe acitwo lumanimani, no bupingushi no bulungami fyafumpulwa mu calo ca bulashi, wisunguka pali ici.”—Lukala Milandu 5:8.

E ico Baibolo isoka bwino bwino ukufuula icilulo. Ku ca kumwenako, itila: “Icilulo conse ne cipyu no bukali . . . fumyeni pali imwe.” (Abena Efese 4:31) Mulandu nshi? Ni pa mulandu wa kuti ubumi kuti bwaba mu busanso nga ca kuti icipyu catwalilila pa nshita ntali. (Linganyeniko Amapinda 14:30; Abena Efese 4:26, 27.) Ici cilacitika ilingi line na kucilisha nga ca kuti umutima wa muntu ‘wabubukila Yehova.’ (Amapinda 19:3) Ukufulilwa Lesa Uufwile ukumwaafwa kuti kwalundulwilako fye ubwafya bwenu. Baibolo isoso kuti: “Amenso ya kwa Yehova yalolo ku no ku yalabebeta mu calo conse ku kuilango kuti wa maka ku kwafwa ababa ne mitima ya mpomfu kuli wene.”—2 Imilandu 16:9.

Pa lwa mibele ya kwa Yehova Baibolo na kabili itila: “Imibele yakwe yonse bupingushi: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi, uwalungama kabili uwatambalala.” (Amalango 32:4) Ukupondoka kwa kwa Adamu na Efa e kwaleto lufyengo. (Lukala Milandu 7:29) Umuntunse e ucito “lukambo ku bantu ku kubabifya” te Lesa iyo. (Lukala Milandu 8:9) Kabili ibukisheni ukuti, “pano isonde ponse palaala mu maka ya Mubifi,” Satana Kaseebenya. (1 Yohane 5:19) Satana e walengo kuti ulufyengo lubeko muno calo te Yehova.

Ulufyengo luli no Kufumishiwapo

Ku ca buseko, ulufyengo luli no kufumishiwapo umuyayaya. Ukutontonkanya ifyo kuti kwamulenga ukushipikisha. Bebeteni icacitikile umwaume uwalembwa mu Baibolo Asafi. Aleikala na bantu aba lufyengo, nelyo cingati baleitunga ukubombela Yehova. Mu cifulo ca kuti abantu abankalwe bakandwe pa mulandu wa fyo balefyenga bambi, e baleikala ukwabula no bwafya kabili no kutunguluka balitungulwike mu bwikashi! Asafi asumine ukuti: “Nafinwike . . . ilyo namono mutende wa babifi.” Pa kashita kamo Asafi alifililwe ukushipikisha pa mulandu wa kutontonkanya fye pali ifi fintu.—Amalumbo 73:1-12.

Mu kuya kwa nshita, Asafi ayalwile ukutontonkanya kwakwe. E ico ukulanda pa lwa ncitatubi atile: “Cine cine umwatelela e mo [mwe Lesa] mwababika; mwabawishisha ku kupumpuntika.” (Amalumbo 73:16-19) Ca cine, Asafi aishile mu kumfwikisha icishinka ca kuti ababifi te kuti batwalilile no bubifi bwabo. Ilingi line buncitatubi bwabo bulabasanga, kabili balapooswa mu fifungo, amakwebo yabo yalawa, balatamfiwa pa ncito nelyo ukufumishiwa pa fifulo. Na pa kulekelesha, incitatubi ‘shikawa ku kupumpuntika’ lintu Yehova akonaula ino micitile ya fintu.—Amalumbo 10:15, 17, 18; 37:9-11.

Ubukali no kupelenganishiwa filacincintilwa ilintu mwaishiba ukuti mu kwangufyanya Lesa ali no kuwamye fintu. Baibolo itukoselesha ukuti: “Mwiba ababwesesho muntu nelyo umo ububi pa bubi; mube abatontonkanishisha kabela ifiweme, pa menso ya bantu bonse; nga cingacitwa, mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu. Mwiba abalandula, mwe batemwikwa, lelo peeleni ubukali bwa kwa Lesa apa kupita; pantu calembwa, aciti, Icilandushi candi, ine nkabweseshapo: e fyo Shikulu asosa.”—Abena Roma 12:17-19; linganyeniko 1 Petro 2:23.

Uko Mwingasanga Ubwafwilisho

Nakalimo kuliko ifintu fyabipa ifyamucitikile ifyaba mu muntontonkanya ifyo mwafilwo kulabako. Ukulingana na lipoti ya ba UNICEF, “pa mulandu wa lukakaala abana bapitamo mupepi na cila bushiku, imibele ne mimwene ukusanshako fye no kucetekela bambi filaluka. Ici cilacilamo ukumonekesha mu bana aba kuti balisanshilwepo no kucendwapo ku bantu abo baishibene na bo kale nelyo ifibusa.”

Tapali inshila yaanguka iya kupwishishamo amafya ya musango yu. Lelo nga ca kuti muleyumfwa ababipilwa nelyo ifintu fyabipa fileisa mu mutontonkanya wenu cila nshita, mulekabila ukwafwiwa. (Linganyeniko Amalumbo 119:133.) Intanshi, kuti mwabelenga impapulo ishilanda pa mafya ayo mwapitamo. Ku ca kumwenako, magazini wa Loleni! alilanda pa malyashi ayafulilako ku kwafwa abaikatwapo kama, ukwibilwa, no kucushiwa ilyo baali abaice. Ukushimikilako umuntu uwaishiba ifingi uukutikisha ifyo muleyumfwa no kusakamikwa kwenu, kuti kwamwafwa apakalamba. (Amapinda 12:25) Nakalimo kuti mwaebako abafyashi benu.

Nga ca kuti tamwakwata abafyashi abengamwaafwa? Kabiyeni ku cilonganino ca Bwina Kristu. Mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova mwaliba baeluda ababa pamo ngo mwa kufisama ku balecushiwa. (Esaya 32:1, 2) Ilintu mukabalondolwelo bwafya bwenu bakakutika e lyo bakamupandeko na mano. Tamufwile ukulaba ukuti nelyo fye Bena Kristu bambi abafikapo na bo bene kuti bamwaafwa nga ‘bamunyinenwe nangu inkashi shenu nelyo banyinenwe.’ (Marko 10:29, 30) Bushe muleibukisha ulya Susana uo banyina babutwike? Icilonganino ca Bwina Kristu calimwafwile pamo ne ndume shakwe. Aleita fye no Mwina Kristu umo ukuti wishi umuleshi pa mulandu wa kuti alemusakamana sana. Ukulosha kuli uku kwine kusakamanwa, Susana alandapo kuti, “kwalitwafwa ukuba abafikapo kabili abalimbwa mu cine.”

Incenshi shimo shitila ukwangwa ku milimo isuma iya cila bushiku kulaafwa sana. Ukuya ku sukulu no kubombako fye imilimo ya pa ng’anda kuti kwamwafwa apakalamba ukukanatontonkanya pa fyabipa. Na kucilisha mukamwenamo sana nga ca kuti mwatwalilila ne mibombele isuma iya ku mupashi––ukusangwa mu kulongana konse ukwa Bwina Kristu no kushimikila imbila nsuma.—Linganyeniko Abena Filipi 3:16.

Ubufumu bwa kwa Lesa e bukesafumyapo ulufyengo no kulete mifwaile ya kwa Lesa mu calo conse. (Daniele 2:44; Mateo 6:9, 10) Pali ndakai, bombesheni na maka ukulingana na po mwingapesha. Sansamukeni pa kumfwa ubulayo bwa kuti Yesu Kristu uli ni Kateka wa Bufumu bwa kwa Lesa, ubwa kuti ali no ‘kupokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa; akalililo bulanda umulanda no mubusu, ne myeo ya babusu akapususha.’—Amalumbo 72:12, 13.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 29]

“Calinenga no kutontonkanya ifyabipa pali Lesa”

[Icikope pe bula 30]

Abena Kristu banenu kuti bamwaafwa ukushipikisha ulufyengo