Ifya Kucita nga Bamufyenga Nelyo nga Bafyenga Abantu Bambi

1-2. Bushe abantu abengi bacita shani nga babafyenga, nelyo nga bamona abantu balefyenga abantu banabo?

ABANTU abengi muli cino calo balabafyenga. Abantu bamo balabafyenga pa mulandu wa kuti bapiina, pa mulandu ne calo bafumako, pa mulandu ne fyo bamoneka nelyo pa mulandu ne fintu fimbi. Abantu abengi balacula pa mulandu wa kuti bashimakwebo abakankaala nelyo intungulushi sha mu buteko tabababikako amano, lelo babika fye amano ku kupanga indalama. Ifintu fya musango uyu kuti fyalenga twalacula nelyo kuti fyalenga abantu bambi balacula.

² Abantu abengi balikalipa pa mulandu wa kuti balibafyengapo nelyo balimonapo abantu abo bafyengapo. Bonse fye tufwaya ukulaikala mu calo umushaba ulufyengo, kabili umo twingalaikala mu mutende. Abantu bamo balafwaya ukupwisha ulufyengo ulwaba mwi sonde nelyo ulwaba mu calo bekala. Balemina ubuteko kabili balakaana ukukonka amafunde, nelyo balasala intungulushi sha fikansa fya calo isho balemona ukutila kuti shapwisha amafya. Nomba fwe Bena Kristu, Baibo itweba ukuti tatufwile ukuba “aba muli ici calo,” kabili itweba no kuti tulingile ukulalolela Ubufumu bwa kwa Lesa ubukalenga ulufyengo lukapwe mwi sonde lyonse. (Yoh. 17:16) Na lyo line, tulomfwa ububi sana, inshita shimo tulakalipa no kukalipa nga twamona abantu balefyenga abantu banabo. Nalimo kuti twalayipusha atuti: ‘Finshi ningacitapo nga namona abantu balefyenga abantu banabo? Bushe pali ino nshita pali ifyo ningacitapo pa kuti abantu baleke ukufyenga abantu banabo?’ Pa kuti twasuke aya amepusho, natubale tusambilile pa fyo Yehova na Yesu bomfwa nga bamona abantu balefyenga abantu banabo.

YEHOVA NA YESU BALIPATA ULUFYENGO

3. Mulandu nshi tumfwila ububi nga ca kuti batufyenga, nelyo nga ca kuti abantu bafyenga abantu banabo? (Esaya 5:7)

³ Baibo yalilondolola icalenga tuleumfwa ububi nga ca kuti batufyenga, nelyo nga ca kuti abantu bambi babafyenga. Ilondolola ukuti Yehova atubumbile mu cipasho cakwe, no kuti “alitemwa ubulungami no mulinganya.” (Amalu. 33:5; Ukute. 1:26) Yehova tafyenga abantu, kabili tafwaya abantu balefyenga abantu banabo! (Amala. 32:​3, 4; Mika 6:8; Seka. 7:9) Ku ca kumwenako, ilyo kasesema Esaya ali pano isonde, Yehova alyumfwile abena Israele abengi “balelila pa mulandu wa kuti” abena Israele banabo balebacusha. (Belengeni Esaya 5:7.) Yehova alikandile abashalekonka amafunde yakwe kabili abalecusha abantu banabo.—Esa. 5:​5, 13.

4. Bushe ilyashi ilyaba mwi buuku lya kwa Marko, lilangilila shani ifyo Yesu omfwa nga ca kuti umuntu bamufyenga? (Moneni ne cikope.)

⁴ Yesu na o alitemwa umulinganya kabili alipata ulufyengo. Bushiku bumo Yesu alimwene umwaume uwali no kuboko ukwafwa. Alimumfwilile uluse kabili alimundepe. Nomba ilyo intungulushi sha mapepo shamwene ifyo Yesu acitile, shalikalipe. Shalandile ukuti filya Yesu acitile, alitobele ifunde lya pe Sabata. Tashasakamene pa fyo ulya umwaume uwali no kuboko ukwafwa alecula. Bushe Yesu aumfwile shani pali filya intungulushi shalandile? Baibo itila “[alyumfwile] ububi sana pa mulandu wa kuti bali ne mitima iyatalama.”—Marko 3:​1-6.

5. Mulandu nshi tushilingile ukutwalilila fye ukuba abakalipa nga ca kuti abantu batufyenga, nelyo nga bafyenga abantu banensu?

⁵ Apo Yehova na Yesu balakalipa nga bamona abantu balefyenga abantu banabo, ninshi caliba fye bwino ifi na ifwe tukalipa nga ca kuti batufyenga nelyo nga bafyenga abantu banensu. (Efes. 4:26) Na lyo line, tufwile ukulaibukisha ukuti nangu ca kuti caliba fye bwino ukukalipa nga ca kuti abantu batufyenga nelyo nga bafyenga abantu banensu, te kuti tupwishe ulufyengo. Na kuba, nga ca kuti twatwalilila fye ukuba abakalipa, kuti twalwala kabili kuti twaba no bulanda sana. (Amalu. 37:​1, 8; Yako. 1:20) Nomba kuti twacita shani nga ca kuti abantu batufyenga, nelyo bafyenga abantu banensu? Kuti twasambililako ku fyo Yesu alecita.

IFYO YESU ALECITA NGA AMONA ABANTU BALEFYENGA ABANTU BANABO

6. Bushe ilyo Yesu ali pano isonde, abantu bamo balebafyenga shani? (Moneni ne cikope.)

⁶ Ilyo Yesu ali pano isonde, alemona abantu abengi abo balefyenga. Alemona intungulushi sha mapepo shiletitikisha abantu. (Mat. 23:​2-4) Alishibe ukuti intungulushi sha bena Roma shalecusha sana abantu. AbaYuda abengi balefwaya ukulubuka ku bena Roma. Bamo balepanga no tumabumba utwalelwisha abena Roma. Lelo Yesu tatalile abapo mu kalibumba nangu kamo pa tumabumba utwalefwaya ukufumyapo ubuteko bwa bena Roma. Ilyo aishibe ukuti abantu balefwaya ukumubika pa bufumu, alifumineko.—Yoh. 6:15.

7-8. Ilyo Yesu ali pano isonde, mulandu nshi ashafumishepo ulufyengo? (Yohane 18:36)

⁷ Ilyo Yesu ali pano isonde, taleitumpa mu fikansa fya calo ifyaliko pali ilya nshita pa kuti engapwisha ulufyengo. Mulandu nshi ashaleitumpilamo? Mulandu wa kuti alishibe ukuti abantu tabakwata insambu sha kuiteka, kabili te kuti baiteke. (Amalu. 146:3; Yer. 10:23) Na kabili abantu tabakwata amaka ya kufumyapo ifyalenga abantu balefyenga abantu banabo. Satana Kaseebanya e uteka cino calo, munkalwe kabili abantu abengi balamupashanya. (Yoh. 8:44; Efes. 2:2) Nangu fye bantu ababa bwino te kuti bapwishe ulufyengo ulwaba muli cino calo, pantu nabo bene te lyonse baba no mulinganya.—Luk. Mil. 7:20.

⁸ Yesu alishibe ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye bukafumyapo ifyalenga abantu balefyenga abantu banabo. E calengele ukuti alebombesha ilyo “alebila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa.” (Luka 8:1) Ale-eba ‘abaleumfwa insala ne cilaka ca bulungami’ ukuti ulufyengo ne fintu ifyabipa fikapwa. (Mat. 5:6; Luka 18:​7, 8) Takwaba ubuteko bwa bantunse nangu bumo ubukafumyapo ifi. Bufumu bwa kwa Lesa fye, kabili ubu Bufumu “te bwa pano calo iyo.”—Belengeni Yohane 18:36.

MULECITA IFYO YESU ACITILE NGA CA KUTI BAMUFYENGA

9. Finshi fyalenga mushininkishe ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye bukalenga abantu bakaleke ukufyenga abantu banabo?

⁹ Muno nshiku abantu balafyenga sana abantu banabo ukucila ifyo cali ilyo Yesu ali pano isonde. Filya fine cali ilyo Yesu ali pano isonde, e fyo caba na muno “nshiku sha kulekelesha” mwine. Satana na bantu abo atungulula e balenga abantu balefyenga abantu banabo. (2 Tim. 3:​1-5, 13; Ukus. 12:12) Nga filya fine Yesu aishibe, na ifwe bene twalishiba ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye bukafumyapo ifyalenga abantu balefyenga abantu banabo. Apo tutungilila sana ubu Bufumu, tatuitumpa mu fimfulunganya ifyo abantu bacita nelyo ukuitumpa mu fintu fimbi ifyo abantu bacita pa kuti bapwishe ulufyengo. Natulandeko pali nkashi Stacy.a Ilyo ba Stacy bashilasambilila icine, bali mwi bumba lya bantu abaleya bale-enda mu misebo, baleilishanya pa fyo abantu balefyenga abantu banabo. Nomba mu kupita kwa nshita batendeke ukutwishika nga ca kuti ifyo balecita fyali no kwafwa abantu nelyo nga fyali no kulenga abantu baleka ukufyenga abantu banabo. Ba Stacy balandile abati: “Ilyo twale-enda mu misebo tuleilishanya, naletontonkanyapo nga ca kuti ifyo twalecita fyali no kulenga abantu baleka ukufyenga abantu banabo. Apo nomba ntungilila Ubufumu bwa kwa Lesa, nalishiba ukuti ubu Bufumu e bukalenga abantu bakaleke ukufyenga abantu banabo. Nalishiba ukuti Yehova e ukapwisha amacushi yonse. Ine nshakwata amaka ya kufumyapo amacushi.”—Amalu. 72:​1, 4.

10. Ukulingana ne fyo tubelenga pali Mateo 5:​43-48, mulandu nshi tushibela mu tumabumba utufwaya ukwalula ifintu mu calo? (Moneni ne cikope.)

¹⁰ Muno nshiku, abantu abengi balaba mu tumabumba utufwaya ukwalula ifintu mu calo. Lelo abengi ababa muli utu tumabumba, balakalipa, tabakonka amafunde kabili balacita abantu banabo ifyabipa. Nomba ifi bacita, te fyo Yesu atusambilishe ukuti e fyo tulingile ukulacita. (Efes. 4:31) Munyinefwe Jeffrey alandile ati: “Nangu abantu tabalecita ifimfulunganya, lelo baleya baleilishanya fye mu misebo pa fyo bashitemenwe, mu kwangufyanya fye kuti bafulwa, batendeka ukonaula ifintu, ukwiba ifintu kabili kuti balacena na bantu banabo.” Nomba Yesu atusambilishe ukuti tufwile ukutemwa abantu bonse, kumo fye na bashisumina ifyo tulanda nelyo abatucusha. (Belengeni Mateo 5:​43-48.) Apo tuli Bena Kristu tulesha na maka yesu yonse pa kuti tulepashanya Yesu.

11. Mulandu nshi inshita shimo cingakosela ukupashanya Yesu?

¹¹ Nangu ca kuti twalishiba ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukalenga abantu bakaleke ukufyenga abantu banabo, inshita shimo nga batufyenga kuti catukosela ukupashanya Yesu. Ifi fine e fyo cali kuli nkashi Janiya ilyo abantu balemucusha pa mulandu wa kuti ena ali wa mu luko lumbi. Alandile ati: “Nalifulilwe sana, kabili nalefwaya ukuti abantu abalencusha babakande. Lyena natontonkenye ukuti nalingile ukwingila mu kalibumba akalefwaya ukuti abantu baleke ukuba na kapaatulula. Nalemona ukuti nga naba muli aka kalibumba, nali no kulaumfwako bwino.” Nomba mu kupita kwa nshita, ba Janiya balandile ukutila balilwike ukuti balingile ukwaluka. Batile: “Nalekele abantu balenga nalatontonkanya nge fyo bena baletontonkanya, kabili nacetekela abantu ukucila ukucetekela Yehova. Nasalilepo ukufuma muli kalya kalibumba no kuleka ukucitako fyonse ifyo abalimo balecita.” Nangu ca kuti tulakalipa nga ca kuti batufyenga nelyo nga twamona abantu bamo balebafyenga, tufwile ukulailama pa kuti tatuleitumpa mu fya muli cino calo.—Yoh. 15:19.

12. Mulandu nshi tulingile ukulasalila bwino ifya kubelenga, ifya kukutikako ne fya kutamba?

¹² Finshi twingacita nga batufyenga nelyo nga twamona abantu bambi babafyenga? Cimo ico twingalacita kulasala bwino amalyashi ya kubelenga, ifya kukutikako ne fya kutamba. Amalyashi yamo ayo abantu babika pa Intaneti, yalenga abantu balamona ukuti abantu nabacilamo ukufyenga abantu banabo, no kuti balingile ukucitapo cimo pa kuti ifintu fiwame. Ilingi line abasabankanya amalyashi, tabalanda ukulingana ne fyo ifintu fili. Nangu ca kuti ifyo balelandapo fya cine, bushe nga twatwalilila ukubelenga nelyo ukukutika, e lyo ifintu fingawama? Na kuba, nga twatwalilila ukubelenga ilyo lyashi nelyo ukukutika ilyo lyashi, kuti twasakamana sana, kuti twaba no bulanda sana kabili kuti twakalipa. (Amapi. 24:10) Ne cingabipisha ca kutila kuti twaleka ukumona ukuti, Bufumu bwa kwa Lesa fye bukalenga ulufyengo lukapwe.

13. Bushe nga tulebelenga Baibo cila bushiku, kuti twaishiba shani ifya kucita nga batufyenga nelyo nga twamona abantu bamo babafyenga?

¹³ Nga tulebelenga Baibo cila bushiku, kabili nga tuletontonkanya sana pa fyo tulebelenga, tukeshiba bwino ifya kucita nga batufyenga nelyo nga twamona umuntu umbi bamufyenga. Nkashi Alia aleumfwa ububi sana pa fyo abantu ku ncende aleikalila balefyenga abantu banabo. Alekalipa sana pantu abalefyenga abanabo tabalebakanda. Nkashi Alia alandile ati: “Natampile ukuyipusha nati, ‘Bushe nalishininkisha ukuti Yehova ali no kupwisha aya amafya?’ Ilyo naletontonkanya pali ifi, nalibelengele ifyaba pali Yobo 34:​22-29. Amashiwi yaba muli ifi fikomo yalengele naibukisha ukuti takwaba nangu umo uwingafisama Yehova. Ni Yehova fye engapingula abantu mu mulinganya, kabili e wingapwisha amafya yonse ayo abantu bengakwata.” Nomba finshi twingalacita pali ino nshita ilyo tulelola ukuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukapwishe amafya yonse?

IFYO TULINGILE UKULACITA PALI INO NSHITA

14. Finshi tufwile ukulacita pali ino nshita pa kuti twilafyenga abantu nga fintu abantu abengi muli cino calo bacita? (Abena Kolose 3:​10, 11)

¹⁴ Kwena te kuti tulenge abantu baleka ukufyenga abantu banabo, lelo kuti twalaesha na maka yesu yonse pa kuti tuleba no mulinganya kuli bonse. Nga fintu tusambilile, nga tuletemwa abantu ninshi tulepashanya Yesu. Nga natutemwa abantu, kuti twalaba ne cikuuku kuli bena, nangu fye ni balya aba kuti balatucusha. (Mat. 7:12; Rom. 12:17) Yehova alatemwa sana nga tuli ne cikuuku ku bantu bonse, kabili nga tuli no mulinganya kuli bena.—Belengeni Abena Kolose 3:​10, 11.

15. Bushe abantu baba shani nga twabasambilisha icine ca mu Baibo?

¹⁵ Cimo icacindama sana ico tufwile ukulacita pa kwafwa abantu, kulabasambilisha pali Yehova. Cinshi twalandila ifi? Pantu umuntu nga ‘aishiba Yehova’ nangu ali umukali nelyo ali uwa lukaakala, alaaluka. Alaba umuntu umusuma, uwa cikuuku kabili uwa mutende. (Esa. 11:​6, 7, 9) Ilyo ba Jemal bashilasambilila icine, bali mwi bumba lya bantu abalefwaya ukufumyapo ubuteko pantu balemona ukuti tabwalebateka bwino. Ba Jemal balandile abati: “Te kuti upatikishe abantu ukwaluka. Ine tabampatikishe pa kuti njaluke, lelo icine ico nalesambilila mu Baibo e calengele njaluke.” Ifyo ba Jemal basambilile, fyalengele baleka ukulwisha ubuteko. Abantu abengi nga ba-aluka pa mulandu wa kusambilila icine ca mu Baibo, ninshi ulufyengo kuti lwacepako mu calo.

16. Cinshi mufwaila ukulaebelako abantu pa fyo Ubufumu bwa kwa Lesa bukacita?

¹⁶ Nga filya fine Yesu alecita, na ifwe bene tulafwaisha ukulaebako abantu ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye bukalenga ulufyengo lukapwe. Ifi tucita filenga abantu abo bafyenga bakwata isubilo lya kuti ulufyengo lukapwa. (Yer. 29:11) Ba Stacy abo tulandilepo balondolwele abati: “Pa mulandu wa kuti nalisambilila ukuti Yehova akapwisha amafya yonse, ndashipikisha nga bamfyenga nelyo nga namona abantu bamo babafyenga. Yehova alabomfya Baibo pa kutusansamusha.” Pa kuti tule-ebako abantu pa malayo ya mu Baibo ayengabasansamusha, tulingile ukuipekanya bwino. Nga mwashininkisha sana ukuti ifyo Baibo ilanda ifyo twasambilila muli cino cipande fya cine, mukeshiba ifya kulanshanya bwino na bantu pali ili lyashi, nampo nga ni pa sukulu nelyo nga ni pa ncito.b

17. Bushe Yehova atwafwa shani pa kuti tuleshipikisha nga batufyenga?

¹⁷ Twalishiba ukuti apo Satana acili e “kateka wa pano calo,” abantu bakatwalilila fye ukutufyenga. Na lyo line Yehova alatwafwa na pali ino ine nshita. Na kabili alitulaya ukuti akalofya Satana kabili akafumya ifyabipa fyonse pano calo. (Yoh. 12:31) Ku ca kumwenako, Yehova alitweba mu Cebo cakwe ifyalenga pano calo pabe sana ulufyengo, kabili alitweba ne fyo omfwa nga ca kuti abantu batufyenga. (Amalu. 34:​17-19) Ukupitila muli Yesu, Yehova alitusambilisha ifyo tufwile ukucita nga batufyenga nelyo nga ca kuti abantu bambi babafyenga. Na kabili, alitweba ukuti nomba line Ubufumu bwakwe buli no kulenga ulufyengo lukapwe pano calo. (2 Pet. 3:13) Kanshi natutwalilile ukuba abacincila ilyo tulebila pali ubu Bufumu, kabili natulefwaisha ukuti inshita ikafike ilyo pano isonde ponse pakaba “umulinganya no bulungami.”—Esa. 9:7.