Bushe Mulakabila Inshuwalansi?
MU FYALO fimo mwaba icipope ca kutila umuntu onse akwateko amainshuwalansi yamo. Lelo mumbi namo, ayengi tayaishibikwa no kwishibikwa. Kabili, umutengo wa inshuwalansi no musango wa kutangatilwamo filapusanapusana ukulingana ne fyalo fine. Lelo icikalamba ico inshuwalansi yabelako—e kuti ukwaafwa uwasanswa—cena cimo cine.
E fyo caba fye ukuti umuntu nga alikwata ifipe ifingi ninshi no kulufya nako alalufya ifingi. Na lintu uukwete ulupwa lwa kusakamana ulukulu afwa nelyo alemana, abengi balacula. Inshuwalansi kuti yacefyanyako ukusakamikwa kwa kulufya ifipe nelyo ukulemana.
Nalyo line, bushe ca mano ukupoosa indalama pali inshuwalansi nelyo twishibe ukuti limbi tashakabwele? Cisuma, bushe konaula indalama ukushita itaela lya kuli motoka na limbi nangu ca kutila talilebomfiwa pali iyo ine nshita? Namutekenya wa motoka uwishibe ifyo cacindama ukucingilila motoka tasakamikwa ne sho engapoosa pa kushita itaela na limbi. Nangu ca kuti indalama te kuti shibweseshepo ukulufya kumo, kuti shabweseshapo ifintu fimbi ifyonaika.
Finshi inshuwalansi ibweseshapo nga fyaonaika?
Imisango ya Inshuwalansi
Amaishuwalansi ayengi ayo abantu bashita ni yalya aya fipe, aya nkongole, aya fya cipatala, aya kulemana, na ishuwalansi wa kuti nga uwalembeshe afwa e lyo balupwa baisapoka indalama.
Inshuwalansi wa fipe: Ukushita inshuwalansi wa fipe pamo nga ing’anda, ubukwebo, motoka, nelyo ifikwatwa fimbi, e kwaseeka sana pa mainshuwalansi abantu bapoka. Iyi e inshuwalansi ba John, balya tulandilepo mu cipande citangilile cino, bakene ukulembesesha ishopo lyabo ilya kupalilamo imbao e lyo ne fisolobelo.
Ifipangano fya inshuwalansi ya ng’anda fisanshamo ifipe fimo ifya mu ng’anda. Nga ca kuti iyi e inshuwalansi mwashita, kuti cawama nga mwalemba ifipe fyonse ifya mu ng’anda ifyo mwalembesha ukuti nga fyaonaika kuti bainshuwalansi bafibwekeshapo, nga mwingakumanisha kuti cawama no kufikopa nelyo ukufikopela pa vidio. Ifi fipe mwalemba e lyo na malisiti mwafishitilepo fifwile ukusungwa bwino lelo te mu ng’anda yenu iyo. Ukukwata ifyalembwa fya musango yu kuti kwamwafwa ilyo mulefwaya ukuti bainshuwalansi balipile.
Inshuwalansi wa kuipokolola ku milandu: Onse uwensha motoka, uwakwata ing’anda nelyo ifikuulwa fimbi, uwakwata ubukwebo, nelyo uwakwata ababomfi kuti aponenwa no busanso ubwingamwingisha mu nkongole. Kabili ubo busanso kuti nalimo bwaba konaula kwa fipe nelyo ukucena umo nelyo fye ukwipaya. Namutekenya nelyo umwine wa cipe atemwa umwine wa bukwebo napamo e wingashingamwa ukulipila isha kuwamisha icipe conawike nelyo ifya cipatala nelyo fye ukulipila uulekalipwa no kucula. Mu fyalo ifingi ifunde litila abene ba ncito na banamutekenya balesenda inshuwalansi wa kuipokolola ku milandu pa kuti alebafwako ukulipila ifipooswa. Nangu fye ni mu fyalo umo inshuwalansi ishaimikwa nge cipope ce funde, namutekenya, umwine wa cipe, nelyo umwine wa ncito kuti ashingamikwa umulimo wa kwaafwa abasanshilwe nelyo indupwa shabo.
Inshuwalansi wa fya cipatala: Ifyalo ifingi fyalikwatako umusango umo uwa inshuwalansi ukufuma ku buteko uwa kupeela bashimapenshoni indalama e lyo no kubasakamana mu fya cipatala. Nalyo line uyu musango wa inshuwalansi taukumanishe fipooswa fyonse ifya cipatala kabili te bonse ulipilila. E cilenga ukuti abantu bamo balepokelapo inshuwalansi na imbi iya pa lwabo ku kubafwako ukulipila ifyashala. Mu ncende ishingi ababomfi napamo kuti bapeelwa inshuwalansi wa fya cipatala pantu ninshi e fyo abene ba ncito bafwaya.
Inshuwalansi ya kulemana ne ya kupoka indalama pa numa uwalembeshe afwa: Inshuwalansi ya kulemana ilafwako umuntu mu fya ndalama nga ca kuti alicenenwe kabili te kuti abombe na kabili. Inshuwalansi wa kupoka pa numa uwalembeshe afwa yena yafwilisha abo uufwile alesunga. Uyu Inshuwalansi alyaafwa indupwa ishingi ukulipila inkongole shishaifulila no kutwalilila ne mikalile yabo nga pe pa numa ya kucenwa nelyo ukufwa kwa muntu bashintilemo imbafu.
Ukusanga Abamainshuwalansi Bacetekelwa
Inshuwalansi yashimpwa pa mfundo ya kulipila indalama pali nomba epali kwaima ubukangalume ubulefwaya indalama ku nshita ya ku ntanshi, e co te kuti tupape ukuti ubukwebo bwa inshuwalansi bwalilenga incenjeshi ishingi ukulafinsha abantu. Ici cicitika mu fyalo ifisambashi na mu fyalo ifipiina. Kanshi, umo afwile ukucenjela sana na inshuwalansi batila e yanaka umutengo no kuba uwaibukila na mainshuwalansi yashashininkishiwa. Abengi abashita amainshuwalansi babwelapo fye ilyo twampani twa musango yo twafilwa ukubalipila—nelyo twaleka ukubomba!
Filya fine fye tulinganya imitengo nga tuleshita icacindama, e fyo cifwile ukuba na pa kushita inshuwalansi, kabili cilapusushako ne ndalama. Ku ca kumwenako, utwampani tumo utwa mainshuwalansi tatukosha umutengo wa inshuwalansi wa fya cipatala kuli balya abashipeepa fwaka na inshuwalansi wa motoka ku bapita amashindano ya kwensha. Lelo ni shani uulefwaya ukushita inshuwalansi engasanga abashitisha amainshuwalansi abacetekelwa?
Ica ntanshi fye kwipushako bambi bamwebako ifyo bapitamo no twampani twalekanalekana utwa inshuwalansi na bo tubomfya ukucita ubukwebo. Abanenu na bena mupalamano kuti limbi balishiba ifyo ako kampani kashimikwa nelyo ifyo abo kabomfya bashimikwa mu mulandu wa bufumacumi no kutangata abantu. Kuti cawama na kabili ukulakutika ku lyashi lya pa mulabasa ililelanda pa twampani tuli na mafya.
Ukulundapo, ifyo akampani kaishibikwa ne ndalama kakwata kuti mwafishiba nga mwayamona ifya kukonka pa kulingulula akampani ka inshuwalansi mu laibrare nelyo mwi shitolo lya fitabo nelyo pa Intaneti. Kuti mwasuka mwasanga ne fyasuko ku fipusho pamo nge fi: Bushe akampani kalikwata indalama ishingi? Bushe ni kale kaba muli ubu bukwebo ukwabula ukuwa? Bushe kaishibikwa nga kashipoose nshita ilyo kapokelela lipoti wa busanso kabili kalishiba ifya kubomba na bantu?
Lelo, ifya kukonka pa kulingulwilako utwampani twa inshuwalansi, tatufwile ukufimona nge fyapwililika. Akampani ka inshuwalansi kamo fi akakwata imintapendwa ya madola kalipokelwe ku buteko ilyo papitile fye umulungu umo lintu bakasalile mu citabo ca kutungulula icaishibikwa bwino ukuti e kakalapashi!
Ificita Abeminishi ba Twampani twa Inshuwalansi
Umwiminishi wa kampani ka inshuwalansi eminako fye akampani kamo. Uucita amakwebo pa kati ka kampani ka inshuwalansi na bantu, kuti amona utwampani utwingi no kumona inshuwalansi wawamisha ukulingana no mutengo. Bonse babili bafwile ukusungilila ukumfwana kusuma na bashita inshuwalansi pa kutila bengatwalilila no bukwebo bwabo. Nga ca kutila umwiminishi wa kampani ka inshuwalansi nacetekelwa kabili ali uwayangwako, kuti ayafwa sana abalefwaya ukushita inshuwalansi.
Ica ntanshi, umwiminishi wa kampani ka inshuwalansi kuti ayafwa uwile mu kushita ukusalapo inshuwalansi umwine alefwaya pa mutande wa mainshuwalansi ayengi. Na kabili akalondolwela uwile mu kushita tonse utwaba muli iyo inshuwalansi. Nga fintu abengi baishiba, ififwaikwa fya mainshuwalansi fyalyafya ukumfwikisha. Presidenti wa kampani kamo aka inshuwalansi asumine ukuti taumfwikishe ifikomo fimo ifya inshuwalansi ashitile uwa ng’anda yakwe!
Ukulondolola kwa mwiminishi wa kampani ka inshuwalansi kuti kwayafwa uulefwaya ukushita ukusengauka ububi bwingafumamo pa mulandu wa kuti taumfwikishe bwino ifyabimbwamo. Ku ca kumwenako, ifipe ifingi ne fifwaikwa fya inshuwalansi wa fya cipatala fyalikwata ifunde litila uwakwata inshuwalansi e ufwile ukubalilapo ukulipilako shinono. Ishi e ndalama isho uuleshita inshuwalansi afwile ukulipila, ku ca kumwenako, ku kulungishishamo motoka nelyo ukulipililamo ifya cipatala—ilyo akampani ka inshuwalansi kashilaponenamo. Uyu mwiminishi wa kampani ka inshuwalansi kuti aba na kabili uwa kulandilako uwile mu kushita ku kampani ka inshuwalansi nga ca kutila uyo muntu alesanga ubwafya pa kupoka indalama ukufuma ku kampani ka inshuwalansi.
Ifyo Abena Kristu Bamona Inshuwalansi
Bushe Umwina Kristu wacetekela ukwaafwa kwa kwa Lesa kabili uwenekela ukuti buno bwikashi bwalapwa alakabila inshuwalansi? Ici e cipusho bamo baipwishe Charles Taze Russell uwali kalemba wa bamagazini baishibikwa nomba ati Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! mu mwaka wa 1910. Russell alisumine ukuti Baibolo ilasobela impela ya fya bunonshi fino, no kulundapo ukuti ena pa lwakwe takwete inshuwalansi wa kuti bambi bakesepoka indalama ilyo afwa.
Russell atile: “Kwena te bonse baba mu mibele imo ine. Wishi uukwete umukashi na bana abashintilile pali ena kabili nga ca kuti abana banono ica kuti te kutila baisangile ubwikalo, e washingamwa ukubasakamana.” (1 Timote 5:8) Russell atile umuntu kuti apaatulapo indalama shimo isha kusakamaninamo ulupwa lwakwe. “Lelo nga ca kuti afilwa ukucita ici, inshila engabasakamaninamo kupitila mu kushita inshuwalansi ya kuti nga afwa e lyo bakapoke indalama.”
Uusakamana ulupwa napamo kuti aluteyanisha na inshuwalansi wa fya cipatala, iya kulemana, na mainshuwalansi yambi. Abantu abengi abashaupa nelyo ukuupwa balapoka inshuwalansi uwa kubasakamaninamo no kubacingilila ukukanaitumpa mu nkongole nga baponenwa no busanso nelyo ubulwele.
Ubufumacumi bwalicindama mu fya mainshuwalansi. Umwina Kristu wa cine takatale afinsha akampani ka mainshuwalansi, nalimo ilyo aleisusha formu wa kwipushishapo inshuwalansi nelyo ilyo alecita lipoti ubusanso. (AbaHebere 13:18) Akebukisha ubufwayo bwa inshuwalansi ukuti bwa kwaafwa ukubwesesha pa caonaika. Te tiketi lya lotari—ilya kufwaya ukunonkelapo no kwikala nga kanabesa.—1 Abena Korinti 6:10.
Abena Kristu balomfwila amafunde yonse ayalanda pa fya kupoka inshuwalansi. Nga ca kuti ifunde litila bafwile ukukwata inshuwalansi washininkishiwa bwino pa kulacita ubukwebo nelyo pa kulaensha motoka, balomfwila. (Abena Roma 13:5-7) Nga tuli abafumacumi kabili tulebomfya na mano tukatwalilila ukulalipila indalama sha inshuwalansi. Nga tatulelipila, akampani ka inshuwalansi kuti katufuuta kabili te kuti katupeele ne ndalama nga twasanswa. Pa numa ya ciputulwa ca nshita caliba bwino ukuyashininkisha kuli ako kampani nga ca kuti indalama shilafika no kupokako icipepala cilelangilila ukuti mulalipila.
Nangula inshuwalansi eko yaba uko mwikala nelyo takwaba, kwaliba ifyo mwingacita ifingamwaafwa ukusengauka ubusanso no kuicingilila mwe bene na batemwikwa benu ku kukalipwa uko inshuwalansi ishingafumyapo. Icipande cikonkelepo calalanda pa fyo mwingacita.
[Icikope pe bula 25]
Umwiminishi wa kampani ka inshuwalansi uwacetekelwa kuti amwaafwa ukupingulapo pa lwa inshuwalansi
[Icikope pe bula 25]
Abengi balikwata inshuwalansi, cibe e fyo ifunde lifwaya nelyo iyo