Inshuwalansi iyo Bonse Bakabila
NGA mwikala uko inshuwalansi yaseeka nelyo nga mwikala uko ishaba, nalyo line kuliko inshuwalansi imo iyo bonse twingakwata kabili iyo tufwile ukukwata. Apo “inshuwalansi” yaba ni “nshila ya kushininkishishamo ukucingililwa,” kuti mwashukila shani iyi inshuwalansi?
Kuti mwacite fyo pa kukonka inshila shine shine isha kucefeshamo amasanso yengamuponena. Baibolo itila “inshita ne ca mankumanya” fiponena bonse. (Lukala Milandu 9:11) Lelo, nga tatuleibika mu kapoosa mweo ku mulandu wa mulekelesha kuti twacefyanyako amasanso ya kucenwa nelyo ukonaulwa kwa fintu.
Tontonkanyeni pa lwa Nshita ya ku Ntanshi
Ukubomfya amano bucingo. Mu nshita lintu ubunonshi bwa calo buliko e yefilya, kuti mwasungapo fimo ifya kwisabomfya mu nshita ya kubulwa. Mu nshita sha ku kale umwaume waletiina Lesa, Yosefe, ailangile ukuba “umuntu uwailuka kabili uwa mano” pa kututila ifilyo mu nshita fyapakile ifyali no kwisakumana icalo ca Egupti conse. Lintu mu calo mwaponene icipowe, imilimo ya kwa Yosefe yapuswishe abena Egupti kabili yapuswishe no lupwa lwakwe lwine.—Ukutendeka 41:33-36.
Ukusala ifya kushita nako kuti kwaba bucingo. Kuti twasungilila indalama no kucefyanyako isakamika pa kukanafwaya lyonse ukukonkelela ukushita ifyakupangapanga fya nomba line, amafashoni, nelyo ifya kusekesha—ifintu ifishitwafwa nangu panono nangu kulundako umutelelwe wa cine cine. Na kuba, nga fintu tulandilepo kale, umuntu nga akwata ifipe ifingi e lyo fingonaika sana kabili no kwibilwa fye.—Luka 12:15.
Muletontonkanya pa fyo Mwingaicingilila
Kuti twacefyanyako amasanso nga tuletontonkanya pa fyo twingaicingilila. Masanso yanga aya pa musebo yengasengaukwa nga ca kuti onse alepoosako amano pa kwensha kabili talebutusha? Tontonkanyeni na pa myeo ingapusushiwa nga ca kuti takuli uuleensha ilyo nanaka nelyo nakolwa ubwalwa. Kwaliba na masanso ya pa musebo na yambi ayo twingasengauka.
Ku ca kumwenako, mu fyalo ifingi ifunde litila mwilalanda pali foni wa kwenda na o ilyo muleensha motoka. Abalesapika basondwelele ukuti ukubomfya bafoni pa kwensha kulalundako nga nshi amasanso ya pa musebo. Kwalingana na masanso yengapangwa ku muntu uli no bwalwa mu mubili wakwe ukufika ku mapesenti 0.1. Kabili mu fyalo ifingi ukuba na yo mapesenti ya bwalwa mu mubili ninshi umuntu nakolwa sana ica kuti tengasuminishiwa no kwensha motoka.
Ukuikaka imishipi ya muli bamotoka nako kulacefyako imfwa kuli banamutekenya na kubo basendele. Lelo mwitila ukuikaka umushipi wa muli motoka e lyo no kukwata ifyo beta ati ama air bags, (e kuti ificingilila abali muli motoka ukukanaipama ku fyela nga kwaba ubusanso) nelyo ukukwata inshuwalansi ninshi cili fye bwino. Ifyo bafwailisha filangilila ukuti ukutontonkanya kwa musango yo kutungulula ku masanso ayengi.
Ukulatontonkanya pa fya kuicingilila nako kwine ni inshuwalansi musuma mu ng’anda na ku ncito. Bushe mulabika bwino ifintu mu ng’anda yenu na ku ncito ukulingana no mo fifwile ukubikwa ica kuti tafingaleta ubusanso? Taleni lolekesheni apo muli. Bushe mu kashila muli ica kuipununako abantu? Bushe ifipe fyatwa nelyo ifikaba pamo nga ifitofu, imbabula sha malaiti, ne nshimbi, fitekelwe apo fingacena abantu nelyo ukuboca? Bushe palipo apo mwatulika ifipepala nelyo ifipe fimbi ifyambilwa no mulilo? Beni abaibukila ku fingaletela abana amasanso. Ku ca kumwenako, bushe ubwalwa ne miti yonse iya kuwamishako iyakwata sumu fyaba apashingafika baice?
Sakamaneni Ubumi Bwenu
Nga mulesakamana ubumi bwenu mu nshila yalinga, kuti mwacefyanyako ukulwalalwala. E co, ubwishibilo kuti bwaba nga inshuwalansi. Cenjeleni ku fintu ifingamulwalika, kabili mwiikata na ku cani nga mwamona ukuti ubulwele bwatendeka. Na kucilisha, ishibeni ifya kusungilila ubumi bwenu no bwa lupwa lwenu. Ibukisheni ipinda litila: “Bangilila mulamba talatulula.”
Magazini wa Loleni! ni kale atendeka ukupayanya ifyebo ifikoselesha abantu ukwikala umwabela ifishinte fya mu Baibolo pa kuti bengaicingilila ku fibelesho ne mikalile yonaula ubumi. Ku ca kumwenako, pa malyashi ayengi ayo Loleni! ilandapo paba na malyashi yalanda pa bucindami bwa kuba no busaka, ukulya ifya mulyo, ukupwisha utulo, no kulatukusha umubili lyonse e lyo no kukabila kwa kulama ukusakamikwa pa mulandu wa mafya kabili ilanda na pafikile imikalile.
Inshuwalansi Yacindama
Muli cino calo icishapwililika, inshuwalansi kuti yaba cintu ica kwaafwa sana, lelo takuli inshuwalansi nangu imo iingafikapo ukutucingilila nelyo ukufikapo ukutubwesesha ico twalufya. Lelo, nangu balikwata inshuwalansi nelyo tabakwata, kwaliba abantu abacetekela ukuti tabakalekeleshiwe. Mulandu nshi? Pantu lintu basanswa, abakonshi bene bene aba kwa Yesu Kristu—ababombela Wishi, Yehova Lesa—balacita apapelele amaka yabo ku kwafwilishako abanabo.—Amalumbo 83:18; Yakobo 2:15-17; 1 Yohane 3:16-18.
Na kabili, Yehova umwine alilaya ukuti takalekeleshe ababomfi bakwe aba busumino. Kemba wa malumbo ya mu Baibolo alembele ukuti: “Ilyo tata na mayo bandekelesha, e lyo Yehova ambuula.” (Amalumbo 27:10) Apo e Kamfukumfuku ka mweo, Yehova kuti abuusha abafwa, kabili ukulingana na Baibolo, alipeela Yesu Kristu Umwana wakwe, amaka ya kubuusha abafwa. (Amalumbo 36:9; Yohane 6:40, 44) Lelo Icebo ca kwa Lesa cilangilila ukuti te bonse bakabuushiwa. (Yohane 17:12) Nga kuti twashininkisha shani ukuti Lesa akatwibukisha mu kubuuka kwa bafwa?
Mu Lyashi lyakwe ilyalumbuka ilya pa Lupili, Yesu alandile, na kuba, pali inshuwalansi yacetekelwa. Atile: “Mwiilonganikila fyuma pano isonde, apo icipelebesha ca bushiku ne ndalawa filonaula, apo abapupu batulamo no kwiba: lelo ilonganikileni ifyuma mu muulu, umo icipelebesha nangu ni ndalawa tafyonaula, umo abapupu tabatulamo nangu kwiba. Pantu ukuli icipao cobe, e kuli no mutima obe.”—Mateo 6:19-21.
Ilingi line abantu batontonkanya pa lwa kututila indalama ukusubila ukuti kasuba kamo shikesabalenga ukwikala bwino lintu bakota. Lelo, Yesu alangilile umusango wa inshuwalansi uwa cine cine. Ubucindami bwa iyi tabwingalinganishiwako, kabili tayakatale aipwa! Alondolwele ati: “Awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.”—Yohane 17:3.
Ukwishiba bwino bwino Lesa no Mwana wakwe no kubomfya ifyo tusambilila mu mikalile yesu, tukaipangila ishina lisuma na Lesa. (AbaHebere 6:10) Umutumwa Petro no mutumwa Yohane, pa kushimpa ifisumino fyabo pa fyasambilishe Shikulu wabo Yesu Kristu, bakomaile pa kutila imitekele ya bantu iya nomba ili no kupwa. Lelo, Yohane alondolwele ati: “Uucito kufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.”—1 Yohane 2:17; Mateo 24:3, 14; 2 Petro 3:7, 13.
Kuti twacetekela ukuti nga tulebombela Lesa kabili twafwa, akatubuusha nelyo nga tukabako ilyo akonaula buno bwikashi, akatubakilila no kutwingisha mu calo cipya icalungama. Na cine, ukulaya kwa kwa Lesa kwa ‘kufuute filamba fyonse ku menso [yesu]’ no kulenga ‘ifintu fyonse fipya.’ (Ukusokolola 21:4, 5) Ukubombela Lesa no kutetekela mu malayo yakwe e inshuwalansi yawamisha pali yonse. Kabili onse fye kuti aikwatako.
[Ifikope pe bula 26, 27]
Ukulatontonkanya pa fya kuicingilila na pa fya kusungilila ubumi bwesu musango uwa inshuwalansi
[Icikope pe bula 28]
Ukusambilila pa lwa kwa Lesa no kulacita ukufwaya kwakwe e inshuwalansi wawamisha uwa ku nshita ya ku ntanshi