Imipili ya Mucanga Iisela mu Namibia

KU ULEMBA LOLENI! MU SOUTH AFRICA

INSHILA kapanga apangilamo imipili shilalukaaluka, nalyo line imipili ipangwa ilamoneka bwino. Pa kupanga abomfya umucanga. Bushe uyu wine kapanga ni ani? Mwela, uubumbilika imipili yapusanapusana iisela. Napamo imipili yaishibikwa sana ni ilya imoneka kwati mweshi nga e lyo uletula. Ulubali lwa mupili wa mucanga ululosha ukutulila umwela lulasuluka. Ulubali lwacingililwa ku mwela lubo lwipi kabili ulwasulukisha. Pa mulu wa mupili pamoneka apatwa sana kwati kanesala, nangu ca kutila tapakokola ukubatama nga umo apantapo.

Mu ciswebebe ca Namib Desert icaba pa kati ka kapinda ka kulyo na masamba ya Afrika e mo mwingamona bwino imipili ya mucanga iisela. E mwaba imipili ya mucanga iyalepesha pali yonse iyaba mu calo, ifika kuli bamita 400. Lelo iciswebebe ca Namib cinono nga kucilinganya ku fiswebebe fyakulisha ifyaba mu calo. Catendekela kuli Bemba wa Atlantic kabili cakwata amakilomita 160 mu bwipi e lyo mu butali 1,900.

Kwaba na Fimbi Ifipanga

Te mwela fye weka ‘uupanga iyi mipili’ muli iyi ncende. Nga mwabeebeta sana iyi mipili kuti mwamona ukuti kuli na fimbi ifiiyemfya. Ku ca kumwenako, kuti mwamona icapala umunyololo icisuma kabili icitali icanyongana cipitile pa mucanga. Nga mwalolela sana kuti mwamona uko ifipanga fimbi filebomba. “Umunyololo” upangwa ne fifwati fisha utushishi ilyo tulepita mu mucanga ubushiku. Lwa mupepi no yu “munyololo” paba imishilwa yalingana iimoneka kwati tupunda utunono sana mu mucanga. Ifi na fyo fifwati fya tukasa twa kwa tondo uwaba no mulomo kwati mulembe wa nsofu, uutolauka pa kuya kuntu emine. E co, mukasanga ukutila ici cifulo cimoneka icauma cakwata ifya mweo ifingi.

Lwa ku kapinda ka kuso, ku lulamba lwitwa Skeleton Coast, kuti mwamona ne mibombele ya fintu fimbi. Finyantaula fye umucanga no kuupasaula. Moneni! Isho shaisa, shilecilauka pa mipili. Cailanga fye ukuti shileipakisha. Ishi nama shakulisha shilabutuka sana ilyo shiletentemuka imipili, shilefukaula no mucanga. Shitila nga shabutuka, e lyo shalaikula, shilekula na molu ya ku numa no kupanga imikolwa mwi loba. Shibutukila ku cishiba ca menshi icili mupepi, no kutolokelamo kabili shilasamwa kwati baice bali ne nsansa. Ifyo tulelandapo ni nsofu sha ku Afrika. Insofu imo yafina mupepi na matani 6!

Cimbi icaibela, icipanga fimo pa kubomfya inshila sha kucebusha, ni nsoka ya busungu iitwa Péringuey. Ifyo ipanga mu mucanga fimoneka kwati tumuti twapindama. Insoka ipanga utu ilyo ileenda mu nshila yendelamo iyaibela. Ikuba lilapela ukwabula ukwenekela, kabili te kuti mumone ne cishibilo ca kuti pali nsoka. Ninshi ile kwi? Nga mwalolekesha kuti mwamona amenso yabili mu mucanga yalemulolesha. Insoka ilengisha umubili onse mu mucanga. E co nga yafisama, ilatekanya no kupembelela ica kulya, ilingi line ikata mulinso uulepita.

Ifilengwa mu mucanga fimo tafiwama sana. Umupita amatayela ayakalamba mulamoneka maka maka umupitile mpumpumpu wa mawilo yatatu ayapangwa bwino pa kuti yaleendamo bwino muli iyi ncende. Mulaba ne cishibilo ca muntu.

Kapanga Walulaalula

Kwaba na fimbi ifyo tushingakumamo ukulumbula ifipanga ifishilwa mu mucanga ifya kufishibilako. Pali fi paba bacipembele, inkalamo, indyabuluba, na ba mumbwe, ifyo mwingamona mu mpanga batengelamo inama iitwa Skeleton Coast e lyo na kumbi fye.

Lelo kapanga mukalamba mwela. E upima imimonekele ya ilya ncende no kwalula imimonekele ya mipili ya mucanga ukulingana ne fyo ulepuupa. Cila nshita ulalulako fimo. Nga mwabwelela kuli iyi ncende, pa numa ya mwaka umo, kuti mwasanga impili ya mucanga imo yalisela ukucila pali bamita 30! E fyo umwela wa ku Namibia ucita.

[Mapu pe bula 17]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

AFRIKA

NAMIBIA

[Icikope pe bula 16]

Akana ka tondo uwaba no mulomo kwati mulembe wa nsofu

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Des and Jen Bartlett