Ifya Kulya Ukufuma Mwi Bala Lyenu
KU ULEMBA LOLENI! MU CENTRAL AFRICAN REPUBLIC
MU FYALO ifingi, cimo icisakamika abantu kutontonkanya pa fyo bengasanga ifya kulya fya kuliisha aba mu ng’anda yabo. Umutengo wa musalu naunina nga nshi kabili ici cilengele ukuliisha aba mu ng’anda ukwafya icine cine. Lelo, bamo balisanga inshila ya-anguka iyabaafwa nga nshi. Bena balailimina umusalu!
Nalimo na imwe mulefwaya ukutendeka ukulima ibala ilinono. Kwena, ca cine ukuti nalimo pa ncende mwikala tapaba incende apo mwingalima. Lelo nalimo kuti kwaba incende mupepi iyo mwingalalima. Tontonkanyeni pa ndalama mwingasunga nga muleilimina ifya kulya ifya mulyo kabili ifisuma! Ukulima kuti kwamwafwa no kutukusha umubili. Kabili ukulima mulimo uo abafyashi na bana bengalabombela pamo kabili uo abana bakatemwa. Cine cine ukukwata ibala lya kulimamo umusalu kulasambilisha. Kusambilisha ukuba ne mibele pamo ngo kutekanya. (Yakobo 5:7) Kabili, ilyo mulemona ifintu filekula, kuti mwapalama kuli Kabumba wa fintu fyonse ifisuma.—Amalumbo 104:14.
Na lyo line, mwitila ukuilimina ifya kulya mulimo wayanguka nelyo ukuti mukatumbuka ifisuma apo pene. Lelo, nga mulefwaisha ukukwata ibala lyenu kabili namwishiba ne fya kucita ici, kuti mwalima ifya kulya fisuma!
Ulupwa Lumo Lwakwata Ibala
Natulande pa ca kumwenako ca kwa Timothée na Lucie. Timothée na Lucie Bena Kristu baupana abakwata abana babili kabili abekala mu Bangui, umusumba ukalamba mu Central African Repubilic. Basangile ukuti ukutendeka ukuilimina ifya kulya fimo ni nshila isuma kabili iileta insansa iya kubafwako ukucefyako ifya kushita.
Ilyo Lucie aali ne myaka 13, alelima ibala linono mupepi na pa mwabo. Alebombela muli ili ibala ilyo ainuka ku sukulu e lyo na pa Cibelushi na pa Mulungu. Aleumfwa bwino sana ukumona ifyo ifimenwa fyalekula. Lelo palipitile imyaka iingi pa kuti na kabili atontonkanye pa kutampa ukulima ibala lya kwafwilisha aba mu ng’anda yakwe. Ateyenye ukuti alelima pa ncende yali mupepi apo balepoosa ifisoso. Alimwene ukuti iyi ncende kuti yaba bwino nga nshi. Ukupoosapo ifisoso takwalengele ukuti umushili onaike, lelo kwalengele umushili ukufunda nga nshi. Lucie na Timothée bapingwilepo ukucita ilya ncende ibala lisuma nga nshi.
Ifyo Batendeke
Lelo, intanshi balekabila ukufwailisha pa kuti beshibe ifya kucita. Balanshenye na bambi abaishibe ifya kulima umusalu kabili balekutikisha ilyo balebalondolwela. Incende balefwaya ukulimapo tapali amenshi. E ico basambilile ne fya kwimba icishima. Ukubelenga ifitabo filanda pa kulima na ko kwalibafwile.
Babelengele ne fyo ciba nga mwabyala imisango imo iya fimenwa mwi bala limo line, kabili basambilile ukuti ifimenwa fimo filakula bwino nga mwafibyala pamo no musango umbi uwa fimenwa. Lelo, ifimenwa fimo filenga fimbi ukukanakula bwino. Bamo batila amakarote na tomato filakula bwino sana nga mwafibyala mwi bala limo line. Kanyense ilonaula cilemba ne ntongwe. Nga ca kuti ifimenwa tafilekula bwino ilyo mwafilima mwi bala limo line, kuti fyafoota kabili kuti fyaonaulwa bwangu ku tushishi tonaula ifimenwa.
Timothée na Lucie na kabili basambilile ukuti tacali bwino ukulima fye umusango umo uwa filimwa mwi bala. Nga ca kuti ico cimenwa caliiwa ku tushishi, ninshi ifilimwa fyabo fyonse fyaonaika. Ukulima ifimenwa fyalekanalekana ifisuma kwabafwile ukucefyako ubwafya bwa musango yo. Amaluba ne fimenwa fimbi fyalengele ibala lyabo ukumoneka bwino nga nshi. Kabili fyalengele inshimu no tushishi tumbi utulenga ifimenwa ukukula bwino ukulaisa mwi bala lyabo.
Kabili basambilile ifya kwipaya utushishi ukwabula ukusansa umuti mwaba sumu ku filimwa fyabo. Basambilile ukuti ukubyala garliki mwi bala kuti kwalenga utushishi tumo ukufwa.a
Kwena Timothée na Lucie balibombesha kabili balitekenye sana pa kulima ibala lyabo. Lelo, nomba bakwata ibala lyayemba nga nshi. Balalimamo kabeji, parsley, tomato, amakarote, ifibimbi, ne mpwa. Limo balalima ne fingi ukucila ifyo balekabila!
Ilimineni Ibala!
Lelo, te mu Afrika fwe mweka abantu basanga ubusuma bwaba mu kuikwatila ibala. Ica kumwenako calo ca Germany. Muli ici calo, mwaba amabala ukucila pali milioni umo mu misumba ayo abantu bapeelwa. Aya mabala limo bayeta ati Schrebergaeten (ili shina lyafuma ku mwina Germany umulimi uwe shina lya Daniel von Schreber). Aya mabala te yakalamba sana (yaba bamita 400 mu butali kabili bamita 200 mu bwipi) kabili abekala calo balalipila pa kuti balelima muli aya mabala. Umo uufwailisha atile aya mabala yanono “yalafwilisha sana ukukwata ifisabo fisuma no musalu usuma.” Kabili aya mabala fifulo ifyo abalimi bamona nga paradaise. Yaba fifulo umo babombela no kutuushisha.
Baibolo ilaya ukuti bushiku bumo, isonde lyonse likaba ibala, e kutila likaba paradaise wa cine cine. (Luka 23:43) Lelo, pali ino nshita, nalimo kuti mwasanga incende no kusanga insansa shaba mu kukwata ifya kulya ukufuma mwi bala lyenu ilinono.
[Futunoti]
a Nga mulefwaya ifyebo na fimbi pa fya kwipaya utushishi tonaula ifilimwa ukwabula ukusansako umuti, moneni icipande cileti “Gardening the Organic Way,” (Ubulimi Bwabula Ukubomfya Imiti ya Sayansi) icali muli Awake! wa March 22, 2002.
[Icikope pe bula 16]
Timothée na Lucie baletapa amenshi ya kutapilila ibala lyabo
[Icikope pe bula 16]
Ibala mu Munich, ku Germany