Ukulingana na Baibolo
Ukukansha Abana mu Kufunda kwa kwa Lesa
“Ifyo Mwingabika Amafunde ayo Abana Bashingapulamo”
“Ifintu Fisano Ifyo Mulingile Ukusambilisha Abana Benu Ilyo Bali ne Myaka Isano”
“Imibele Isano Iyo Abana Balingile Ukusambilila”
“Ifya Kwishibilako Fisano Ifilangilila Ukuti Mwe Bafyashi Mwaliba no Mulekelesha”
“Amaka ya Nkaama ya Kusalapula mu Nshita Inono”
UKUSALAPULA abana akwanguka, nga te kuti kube ukufwaisha kwa kubelenga ifipande fya muli bamagazini pamo nge fi ifitantikwe pa muulu. Ifitabo ifingi ifilembwa pa fya kukusha abana, mu kuya kwa nshita kuti fyaleka ukubako. Lelo, ukukusha abana takwabala ukubapo ukwayanguka. Nangu fye imyaka iminshipendwa iyapitapo, calilandilwe ukuti “umwana mwaume umuwelewele kafiisha mutima kuli wishi, kabili malulu ku wamufyele.”—Amapinda 17:25.
Mu nshiku shesu, te mulandu ne miku ukufunda kubako pali ili ilyashi, abafyashi abengi tabaishiba bwino ifya kusalapula abana babo. Kwafwa nshi Baibolo ipeela?
Umwalola Ukusalapula
Baibolo ilalondolola bwino bwino umulimo wa bafyashi ukulosha ku kusalapula. Abena Efese 6:4 batila: “Na imwe, mwe bashibo, mwilakalifya abana benu, lelo mulebakusha mu kusalapula no kukonkomesha kwa kwa Yehova.” Ili ilembo lilumbula mu kulungatika ukuti shibo e ulingile ukuba pa ntanshi mu kusakamana abana bakwe. Lelo nyinabo na o wine alabombela pamo no mulume wakwe.
Ukulosha kuli ili isambililo The Interpreter’s Dictionary of the Bible itila: “Muli Baibolo ukusalapula kwapalana nga nshi no kukansha, ukufunda, no kwishiba, e lyo no kukalipila, ukulungika, kabili ku lubali lumbi kwapalana no kukanda. Ukusalapula ilingi line kulabomfiwa pa kukansha.” E ico, ukusalapula kwalicila pa kukalipila fye; kulundamo no kukansha uko abana bakabila pa kukula bwino. Lelo abafyashi kuti bacita shani pa kukanakalifya abana?
Beni Abalangulukila
Cinshi cikalifya umwana? Tontonkanyeni nga caali ifi. Uo mubomba nankwe alafulwa bwangu kabili tatekanya. Takwaba ico muwamya kuli ena. Amoneka ukufwailisha ifilubo muli conse ico mwacita nangu ukulanda. Ilingi alasuusha imibombele yenu no kumulenga ukuumfwa uwasuulwa. Bushe ico te kuti cimukalifye no kumutompola?
E fyo cingaba na ku mwana nga ca kuti lyonse abafyashi balemusokoosha nelyo ukulamulungika bukali bukali. Ca cine abana balakabila ukulungikwa inshita ne nshita kabili Baibolo yalisuminisha abafyashi ukulabalungika. Nangu cibe fyo, ukukalifya umwana pa kuba no bunkalwe, ukumusunga bubi bubi kuti kwamukalifya umutima, ukumufuupula ku mupashi nangu fye ukumucena.
Abana Benu Balilinga Ukubasakamana
Abafyashi balingile ukupangana inshita ya kuba na bana babo. Ukulosha ku fipoope fya kwa Lesa, Amalango 6:7 yeba abafyashi ukuti: “Kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.” Abana bafyalwa no kukabila kwa kufwaya sana ukusakamanwa na bafyashi. Ukulalanda na bana benu cila bushiku kuti kwamwafwa ukwishiba ifyo bayumfwa. Ukucite fyo kuti kwalenga cayanguka ukubafika pa mitima ne fishinte fya mu Baibolo, ukubalenga ‘ukubela Lesa akatiina, no kubaka amafunde yakwe.’ (Lukala Milandu 12:13) Iyi na yo ni nshila imo ya kusalapula iyafuma kuli Lesa.
Ukukusha abana nga kuti kwapashanishiwa ku kukuula ing’anda, ninshi kanshi ukusalapula na ko cibombelo ca kukuulila. Abafyashi nga babomfya bwino ici cibombelo, bakasambilisha bwino abana imibele ya buntu bwine bwine no kubakanshisha libela ku mesho ya mu bumi. Amapinda 23:24, 25 yalondola ififumamo. ayati: “Pantu ukwanga kuti ayanga wishi wa mulungami, no wafyalo wa mano kuti asamwa kuli wene. Leka wiso asamwe, leka aange uwakufyele.”
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 17]
‘UKUKONKOMESHA KWA KWA YEHOVA’
Abena Efese 6:4 balumbulo ‘ukukonkomesha kwa kwa Yehova.’ Ishiwi line line ilya ciGriki ilya nsoselo ya kuti “ukukonkomesha” mu maBaibolo yamo lyapilibulwa ukuti “kusakamanishisha” “ukufunda” no kukalipila kwa mutembo. Ishi nsoselo shilangilila ukuti abafyashi pamo na bana tabalingile ukupelela fye mu kubelenga Baibolo nangu ukulasambilila fye icitabo ca kusambililamo Baibolo icatantikwa iyo. Abafyashi balingile ukushininkisha ukuti abana babo baleumfwikisha umwalola Icebo ca kwa Lesa, ubucindami bwa cumfwila, ifyo Lesa abatemwa, ne fyo abacingilila.
Ni shani ici cingacitwa? Judi, uwakwata abana batatu, amwene ukuti talingile ukupelela fye mu kulacinkulako lyonse abana bakwe ifishinte fya kwa Lesa. Atile: “Namwene ukuti tabaletemwa nga ndebwekeshapo fimo fiine libili libili. Natampile ukufwaya inshila shimbi isha ku basambilishishamo. Inshila imo yali kumona ifipande muli Loleni! ifyalekuma abana bandi no kufibomfya mu nshila yapusanako ne nshila nalebomfya kale. E ico nasambilile ifya kucinkula abana ukwabula ukubakalifya.”
Angelo, uo ulupwa lwakwe lwalolenkenepo no bwafya, alanda ifyo asambilishe abana bakwe abanakashi ukulatontonkanya pa Cebo ca kwa Lesa ukuti: “Twalebelengela ifikomo fya mu Baibolo capamo, kabili nalesalamo amashiwi yamo no kulondolola ifyo yalekuma abana bandi. Pa numa ilyo balebelenga Baibolo pa lwabo, nalebamona baletontonkanyapo sana, ukulatontonkanya pa fyo fyalebakuma.”