Imbila ya Bufumu Na. 34

Mulandu Nshi Mu Bumi Mubelele Impika Shafulishe Fi?

Bushe kuti kwabako paradise wabulamo impika?

Mulandu Nshi Impika Shakakala Shibipileko?

Abantu lyonse balikwata impika. Nangu cingati abengi batontonkenye ukuti ifya kupangapanga fya muno nshiku kuti fyapikulula shene, impika shakakala shilebipilako.

Imisoka: Banono nga nshi bayumfwa abacingililwa lintu baleenda mu misebo nelyo fye lintu bekele mu mayanda yabo yene. Mu calo cimo ica ku Bulaya, mupepi no muntu umo muli batatu aali cinakabupalu ca misoka mu mwaka umo uwa nomba line.

Ifyashingulukako: Ukukowesha umwela, umushili, na menshi nakusalangana nga nshi. Mu fyalo filelunduluka, iciputulwa cimo muli fine ica bantu tabakwata amenshi yasanguluka.

Ubupiina: Kuliko ababusu na ba nsala ukucila kale lyonse. Amaperesenti ya bantu ukucila 90 mu fyalo fimo bapiina; amaperesenti 30 aya bantu bengabomba incito mu calo, mupepi na mamilioni 800, tababomba nelyo tababomfiwa mu kufikapo—kabili ifipendo fileingilishiwako.

Insala: Nangu cingati iwe nukwata ifya kulya fyakumanina, amamilioni yaleingilishiwako tabakwete. Mu fyalo fishatumpuluka, cila mwaka abantu amamilioni nangu 13, ukucilisha abana banono, balafwa pa mulandu wa fifuma mu nsala.

Inkondo: Imyanda ya makana balipaiwa mu lukaakala lwa mishobo ulwa nomba line. Kabili mu mwanda wa myaka uwalenga 20, inkondo shalipaya abantu bacilile pa mamilioni umwanda umo.

Impika Shimbi: Lunda ku mpika shili pa muulu ukubongoloka kwa ndupwa ukulebipilako, banyina bashaupwa abafulilako, ukubulwa amayanda kwaingilishiwako, ukubomfya bubi bubi ukwa miti ikola ukwaanana, ukufulisha kwa bucisenene. Umo uwali kale icilundwa ca bacilolo ba buteko aba mu United States alisosele bwino ati: “Kuliko ubushininkisho ubwingi nga nshi ubwa . . . fintu ukutumpuluka kubotelele.” Mu ciputulwa fye ca nomba line ica myaka 30, ubwingi bwa bantu bonse aba mu United States bwalingilishiweko ukufika ku maperesenti 41, lelo ulukaakala lwasumbene ukufika ku maperesenti 560, abana ba kupula bafikile ku maperesenti 400, ukulekana kwafikile ku maperesenti 300, icipimo ca kuipaya kwa bapungwe cafikile ku maperesenti 200. E fyo cili na mu fyalo fimbi.

Mulandu Nshi Impika Shibipileko?

Kabumba wesu alapayanya icasuko. Icebo cakwe cita shino nshita shaisulamo impika nge “nshiku sha kulekelesha,” iciputulwa ca nshita lintu “inshita ishayafya” shili no kubako. (2 Timote 3:1) Inshiku sha kulekelesha isha cinshi? Baibolo ilanda ulwa “mpela ya calo.”—Mateo 24:3, King James Version.

Impika shileingilishiwako isha lelo shili bushininkisho bwamonekesha ubwa kuti impela ya ino micitile ya fintu naipalama, ukusanshako impela ya bubifi na babucita. (Mateo 24:3-14; 2 Timote 3:1-5; Ukusokolola 12:7-12) Mu kwangufyanya Lesa akanyantukilamo no kushininkisha ukuti impika sha lelo shonse shapikululwa umupwilapo.—Yeremia 25:31-33; Ukusokolola 19:11-21.

AMABUTOTELO YA MULI CINO CALO YALIFILWA

Mu cifulo ca kwaafwa ukupikulula impika sha lelo, amabutotelo ya cino calo yalalundako impika shimbi. Mu kati ka nkondo, baKatolika bepaya baKatolika, baProtestanti bepaya baProtestanti—ukufika mu mamilioni. Tapalepele sana mu Rwanda, umo abengi baba ni baKatolika, abantu baipayene ukufika mu myanda ya makana! (Mona icikope ku kuso.)

Bushe Yesu kuti aya ku nkondo mu kuba ne mfuti nelyo ulupanga no kwipaya abasambi bakwe pa mulandu wa kuti bali uluko lwapusana ukufuma ku lwakwe? Mu kushininkisha iyo! “Uuntu atemwa Lesa,” e fisosa Baibolo, “atemwe na munyina pamo.” (1 Yohane 4:20, 21) Amabutotelo ya muli cino calo yalifilwa ukucite co. “Basosa, abati, Twaishiba Lesa, lelo ku milimo yabo bamukaana.”—Tito 1:16.

Mu kulundapo, pa kukanaikatilila mu cituntulu ku fipimo fya Baibolo ifya mibele isuma, amabutotelo ya mu calo yalasangwilako ku kubongoloka kwa mibele isuma ukwa kutulumusha ukwa mu kusaalala kwe sonde.

Yesu atile kuti waishiba ubutotelo bwa bufi no butotelo bwa cine ‘ku fisabo fya buko’—ku cintu ifilundwa fya buko bacita. Na kabili atile: “Umuti onse uushitwala fisabo fisuma ulatetwa, no kupooswa mu mulilo.” (Mateo 7:15-20) Icebo ca kwa Lesa citucincisha ukufulumuka ubutotelo ubutwala ifisabo fyabipa na muli fyo ubulolenkene no bonaushi.—Ukusokolola 18:4.

Ubutotelo bwa Cine Tabwafilwa

Ubutotelo bwa cine ‘butwale fisabo fisuma,’ ukucilisha ukutemwa. (Mateo 7:17; Yohane 13:34, 35) Ni bamunyina ba Bwina Kristu nshi abaikatana pa kati ka nko abakwata ukutemwa kwa musango yo? Ni bani abakaana ukwipaya abo aba mu butotelo bwabo bwine nelyo uuli onse umbi?—1 Yohane 3:10-12.

Inte sha kwa Yehova bakwata ukushimikwa kwa kutwala ifyo “fisabo fisuma.” Ukushinguluke cibulungwa conse, mu fyalo ukucila 230, ‘balifule mpanga shabo shibe ifya kuliminako umushili.’ (Esaya 2:4) Ukutemwa kwabo abantu na kabili kulangwa mu cumfwila cabo ku kukambisha kwa kwa Kristu ku kushimikile “mbila nsuma” iya Bufumu bwa kwa Lesa mu kusaalala kwa calo. (Mateo 24:14) Na kabili balabelesha no kwikatilila ku mibele isuma iyasumbuka iisambilishiwa muli Baibolo.—1 Abena Korinti 6:9-11.

Ubutotelo bwa cine tabwafilwa. Butungulula abantu kuli Umo mpo uwaba na maka ya kupikulula impika sha mutundu wa muntu. Mu kwangufyanya uyo Umo akaletako icalo cipya mu cine cine. Nga kanshi nani Uyo wine? (Twapaapaata mona ibula lya ku numa.)

PARADISE WABULAMO IMPIKA AKABAKO MU CINE CINE

Nga ca kuti walikwete amaka, bushe te kuti upikulule impika shonse isho shicululusha umutundu wa muntu? Ukwabulo kutwishika kuti wapikulula! Bushe tulingile ukutontonkanya ukuti Kabumba wesu uwa kutemwa, umo fye mpo uwakwata amaka na mano ya kupikulwilamo impika sha mutundu wa muntu, akafilwa ukucite co?

Baibolo isokolola ukuti Lesa akanyantukilamo mu milandu ya bantunse ukupitila muli kamfulumende wakwe uwa ku muulu mu maboko ya kwa Yesu Kristu. ‘Akashonaula’ amakamfulumende ya pano isonde ayabola. (Daniele 2:44; Mateo 6:9, 10) Nga mulandu nshi? Ukulungatika kuli Lesa, kemba wa malumbo ayasuko kuti: “Ku kuleka beshibe ukuti imwe mweka, ishina lyenu Yehova, mwapulamo pano isonde ponse.”—Ilumbo 83:18.

Lintu ici calo capwa, bushe kukabako bakapusunsuka? “Pano isonde paleya,” e fisosa Baibolo, “lelo uucito kufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.” (1 Yohane 2:17) Ni kwi kuntu aba bakapusunsuka bakekala kuli pe na pe? “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe,” e fyasuka Baibolo.—Ilumbo 37:9-11, 29; Amapinda 2:21, 22.

Mu calo cipya ica kwa Lesa, “imfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka.” (Ukusokolola 21:4) Takwakabe na kabili imisoka, ubupiina, insala, ukulwala, ubulanda, nelyo imfwa! Nelyo fye bantu bafwa bakaba no mweo na kabili! “Kukabo kwima ku bafwa.” (Imilimo 24:15) Kabili isonde line likalwilwa muli paradise wa cine cine.—Esaya 35:1, 2; Luka 23:43.

Cinshi cintu tufwile ukucita pa kuipakisha ubumi mu calo cipya ica kwa Lesa? Yesu atile: “Awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.” (Yohane 17:3) Amamilioni ya bantu ba bufumacumi ukushinguluke calo balepokelela uko kwishiba. Ici cibalenga ukutunguluka mu kubomba no bwingi ubwa mpika sha pa lwabo isha pali nomba, lelo icacilanapo kucindama, cibalenga ukucetekela mu kukumanina ukuti impika isho bashingapikulula abene shikapikululwa umupwilapo mu calo cipya ica kwa Lesa.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 2]

Icikope ca ba WHO kuli P. Almasy

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]

Jerden Bouman/Sipa Press