Iciputulwa ca Myaka Ikana Limo Icalenga Butatu—Bushe Cikafikilisha Amasubilo Yobe?
UKUPENDE nshita kwa kufika pa kalume na kutendeka. Inkoloko ilanga fye ifipendo pa ntanshi ya cifulo ca fya ntambi ica Beaubourg mu Paris, France, ilanga impendwa ya masekondi yasheleko. Ikatwalilila ukupenda kwa iko ukwa kufika pa kalume ukwabulo kunakako ukufikila ubushiku pa kati ubwa December 31, 1999. Pali ilya nshita, icintu cimo icacitilwako ubunte umuku fye umo kale mu Nshita yesu Iyaishibikwa cikacitika: ukuletamo iciputulwa cipya ica myaka ikana limo, iciputulwa ca myaka ikana limo icalenga butatu.
“2000 cili, mu nshila imo, ‘ca kuponako cacilishapo bukulu icabala acenekelwa’ mu lyashi lya kale ilya buntunse,” e fitubulula kasapika uwa fya kwangalila pamo Bernward Joerges uwa ku Berlin, Germany. Mulandu nshi ukwenekela kwa musango uyo? Na kuba, umwaka wa 2000 bushiku fye na bumbi mu kupita kwa nshita. Pa mbali ya ico, ubushiku bwaishibikwa fye na abo abakonka kalenda ya ku Masamba. Ukulingana na kalenda ya buShilamu, 2000 C.E. ifika mu kati ka mwaka wa buShilamu uwa 1420; ukulingana na kalenda wa ciYuda, 5760 A.M.
Lelo mu kwipusha muli Dagens Nyheter ya cila bushiku iya Sweden, Profesa Joerges alondolola ukuti: “Pa mulandu wa kuteka kwa kupanse mpanga no kutekela ku maka, ukupende nshita kwesu ukwa kwa Gregory, ukutampa no kufyalwa kwatunganishiwa ukwa kwa Kristu, kwalikoselako mu mbali ishingi isha calo.” Umwaka wa 2000 muli ifyo ukaba cishibilo ca cibulungwa conse ica ciputulwa ca nshita cacindamisha ku ciputulwa cikalamba ica mutundu wa muntu. E fyasosa Profesa Joerges: “Abantu bonse bakampanya ilyashi lya bumi bwabo ilya pa mbali pamo pene ne cili conse cimbi kuli ici ca kuponako.”
Nalyo line, abengi balikwata ifingi mu muntontonkanya ukucila fye ukwishibishe nshita. “Imilimo ya pa cipimo cikalamba na maprogramu ku ‘kwishibisha’, ipeela ubupilibulo ku na ku kusefya ici ca kuponako kale kale filebomba mu mbali shonse isha bumi na pa fipimo fyonse ifya kwangalila pamo,” e fitunga Joerges. Alundako kuti “mu cibulungwa conse, abapange milimo ya fya kutungulula amakwebo abakulu na ‘bene ba bulangisho’ balelota no kwelenganya ifya kuponako fikalamba.” Bakasobela bambi basosa ukuti “tukanwena mu lyeshi lya fitabo ifya mwanda wa myaka wapita. Fyonse ifya kusabankanishishamo ilyashi fikafulungana pa lwa kwaluka kwa ciputulwa ca myaka ikana limo. Umulabasa wa TV uwa ku West Germany ulepekanya ukusabankanya pa mulabasa kwa maawala 24 ukwa kutula kwa kasuba ukushinguluke sonde.”
Ifya kusabankanishishamo ilyashi fikashininkisha na kabili ukucito kulonsha kwasakamanishisha ukwa kanya ka kulekelesha akafyalwa mu 1999 na kakubalilapo akafyalwa mu 2000. Bakalemba ba malyashi bakaba abapamfiwa ukusanga abashala abanono abafyelwe mu mwanda wa myaka walenga 19 ukwipusha ifyo cumfwika ukwikala mu myanda ya myaka itatu ne fiputulwa fibili ifya myaka ikana limo! Bamo bayumfwa fye no kuti aya makukumya yonse aya ciputulwa ca myaka ikana limo yakaletako umusango umo uwa kucincimuka kwakulisha. Ukulingana no kusobela kumo ukwa kutiinya, mu kupumikisha kwa bulya bushiku pa kati ka Bushiku bwa pa ntanshi ya Mwaka Upya, abengi bakaipaya.
Ukwabula ukusakamana ukucishamo kwa musango uyo ukwa pa bwelu, cili icaumfwika ukuti ica kuponako cibimbula ukucebusha. Ku bengi mu calo cesu icafunshika ku mafya, iciputulwa cipya ica myaka ikana limo cimonwa ngo mwengelele we subilo, ubwingililo ku nshita ya ku ntanshi iyacilapo kuwama. Bamo balolesha kuli sayansi ne fya kupangapanga ku kuletako inshita ya ku ntanshi umo tukalya mu kuwaminako no kwikala abomi mu kutantalilako, ukubomba panonoko no kwikala pa ŋanda inshita yakulilako; uko amaroboti yakatulubula ukufuma ku milimo ya kutendusha; uko ukutumbinkanya kwalamwa kukasangula amenshi ukuba ifya kukoseshako. Bamona mu cimonwa inshita ya ku ntanshi iya TV ya holograph (musango wa fikope), Amalamya ya fikope, bamashini ba fax abafilembo fyabalabata, na malamya ya kupilibula ilyo line fye. Balalota ulwa kupansa Umweshi, Mars, nelyo imbali shimbi isha mu mulu, ukutapa icuma ca fiko.
Lelo te bonse abakwate subilo lyacetekelwa ifyo ilya nshita ya ku ntanshi. Bakasapika bamo bamona iciputulwa cipya ica myaka ikana limo nge cileletamo inshita ya kukula kushalamwa ukwa bwingi bwa bantu ba mu calo no kubongoloka kwa fyashingulukako. Ukukowesha kwa mwela kukalwila umwela we sonde mu cikuulwa ca kupuuke libe (greenhouse). Ifimabwe fya menshi makasa fikasungulika kabili babemba bakesula, ukubunsha incende sha bulimi, ishaikalamo abantu lelo ukwalwila amamilioni ya maekare ya mpanga ya kulimamo ukube fiswebebe. Balamwena libela ukubongoloka kwa bunonshi bwa calo, ukukanashikatala kwa bupolitiki ukukatulumusha amakamfulumende na masosaite, imisoka ishingalamwa, kabili icabipisha pali fyonse, ukwipayaulula kwa manyukiliya ukukapwisha ubumi bwa buntunse bonse.
Bakasobela ba fya nshita ya ku ntanshi nabafiko kwalepa mu kutunganya nangu cingati bali abapelebela ukushininkisha lintu caisa ku ciputulwa ca myaka ikana limo icilepalamina. Mu kwangusha ifya kusangwilako fyafulisha ifishingamwenwa libela fili ifyabimbwamo ica kuti te kuti fisobele inshita ya ku ntanshi mu kulungika. Uwaishibisha ifya kucitikako fya nshita ya ku ntanshi apashanya ukucite fyo ku kuteya chess: “Ilyo nshilacita ukusela kwandi kwakonkapo, ndalolesha pa kusela ukwingi ukufika pantu ningapesha mu kubangilila. Lelo pa numa lintu untu tulelwishanya nankwe acito kusela kwakwe, ndapitulukamo cipya cipya.”
Cintu fye umwaka wa 2000 ukwete, inshita yeka e ikalanda. Ici tacilepilibula, nangu cibe fyo, ukuti inshita yobe iya ku ntanshi ili no kuba iishashininkishiwa. Baibolo ipayanya ubushininkisho bwakumanina ubwa kuti tuli mupepi no kufika kwa ciputulwa ca myaka ikana limo icakatamisha ukucila iciletendeka mu myaka ukucepako ukucila ikumi. Ici Ciputulwa ca Myaka Ikana Limo icilepalamina cikacila apakalamba pa kwenekela kwa buntunse ukuli konse! Cinshi cintu mu cine cine ici cipilibula? Cinshi cikabimbamo? Twakulaalika ukulanguluka icipande cesu icikonkelepo no kusambilila cintu Baibolo ili no kusosa.