Umutelelwe wa mu kusalala kwe sonde—Shani?

ELENGANYA ukwikala pe sonde lyalubuka ukufuma ku busanso no kubulwa. Ico e cintu umutelelwe wa mu kusalala kwe sonde upilibula. Bushe ciloto fye?

Iyo. Languluka inshiku sha Mfumu Solomone uwa pa kale. Ukukuma ku kuteka kwakwe ukwa mano, Baibolo ilondolola ukuti: “Abena Yuda na ʼbena Israele baikele umutelelwe, umuntu onse mwi samba lya mwangashi wakwe kabili mwi samba lya mukunyu wakwe . . . inshiku shonse sha kwa Solomone.”—1 Ishamfumu 4:25.

Isambililo Ukufuma ku Kuteka kwa kwa Solomone

Ubulondoloshi bwalembwa ubwa Baibolo ubushili bwa lyonse, ukupala ubuli pa mulu, bulapeelwa mu kulubana na bakalengulula pamo nga makukumya. Muli ifyo, umuntu umo kuti pambi aipusho kuti: ‘Ni shani fintu ningashininkisha ukuti ukuteka kwa kwa Solomone te lushimi fye?’ Ubushininkisho bushili bwa kulungatika ubwa kushuule fyashikama nabupeelwa ukukonka pali ici cipande. Kwena, ubushininkisho bwawamisha ubwa bucine bwa kuteka kwa kwa Solomone bwa kuti bwalicitwa lipoti mu Cebo cishingaluba ica kwa Lesa wa mweo, Yehova.—Yohane 17:17; 1 Petro 1:24, 25.

Inkama ya mutelelwe wapakishiwe pe samba lya kuteka kwa kwa Solomone yalala mu kubomfya amafunde yalungama aya kwa Yehova. Pa ntanshi abena Israele tabalaingila mu Calo ca Bulayo, Lesa atile: ‘Nga mukalaenda mu fipope fyandi na mafunde yandi mwayabaka no kucita, icalo cikalafumyo bulimi bwa ciko. Kabili mukekalo mutelelwe mu calo cenu. Nkalapeela no mutende mu calo, na imwe mukalasendama, apabula uwa kututumya.’—Ubwina Lebi 26:3-6.

Mu ca bulanda, pa numa ya mfwa ya kwa Solomone abena Israele balekele ukumfwila Yehova; bayalukile ku kupepo tulubi no kupepa kwa bwamba ukwa fiko. Pamo nge ca kufumamo, balufishe umutelelwe wabo, kabili impanga yaliingililwe na Farao Shishaki uwa ku Egupti. (1 Ishamfumu 14:21-26) “Imwe mwansuula, na ine namuleka mu kuboko kwa kwa Shishaki,” e fyo Yehova alondolwele kuli bacilolo bakunganine pa Yerusalemu.—2 Imilandu 12:5.

Umo Uwacila Pali Solomone

Yesu Kristu ashininkishe icine ca mu lyashi lya kale pa lwa kwa Solomone no “bukata bwakwe bonse.” (Mateo 6:29) Lelo ukukuma ku mwine wine, Yesu atile: “Moneni, uwacila Solomone ali pano.” (Mateo 12:42) Cinshi apilibwile? Umutelelwe wapakishiwe pe samba lya kuteka kwa kwa Solomone wali uwapelela. Ilya mfumu ya buntunse tayali na maka ya kulubula abatekwa bakwe ukufuma ku kulwala, ulubembu, ne mfwa. Yesu, nangu cibe fyo, asambilishe abantu ababembu fintu benganonka ubumi bwapwililika mu mutelelwe wa muyayaya.—Yohane 10:10; 13:34, 35; 17:3.

Icitendekelo ca kunonka umutelelwe wapwililila uwa musango uyo caimikwe ne mfwa ya kwa Yesu no kubuuka. (Yohane 3:16; 1 Abena Korinti 15:20) Ukufuma ku kuboko kwa kulyo kwa kwa Lesa mu mulu, mu kwangufyanya akaleta umutelelwe wa mu kusalala kwe sonde kuli bonse abanakila ku kuteka kwakwe. Imfumu Davidi iya pa kale apuutilwemo ukulemba pa lwa ici mwi Ilumbo lya mishikakulo ilyalenga 72. Aya mashiwi yakwete ukufikilishiwa kwa lubali mu kati ka kuteka kwa mwana mwaume wa kwa Davidi, e co kwabela utulembo twa pa mulu utunono utwa liko utwa kuti, “Ulwa kwa Solomone.” Nalyo line, ukufikilishiwa kukalamba kukuma ku kuteka kwa Bufumu ukwa kwa Solomone Wacilapo Bukulu, Yesu Kristu.

Ukulingana ne Ilumbo 72:7, 8, umutelelwe uli no kupakishiwa pe samba lya kuteka kwa kwa Kristu ukaba wa mu cibulungwa conse kabili uwa muyayaya. “Lekeni ubulungami bupuuke mu nshiku sha iko, no bwingi bwa mutende ukasuke aubulapo umweshi. Lekeni ibe no bufumu ukutula kuli bemba no kufika kuli bemba, kabili ukutula ku Mumana no kufika ku mpela sha calo.”—Linganyeniko Sekaria 9:9, 10.

Abatekwa ba kuteka kwa kwa Kristu bakaipakisha na kabili ubuntungwa ukufuma ku kubulwa, pantu Ilumbo 72:16 litwebekesha ukuti: “Mube ukupaka kwa ngano mu calo, na pa [mulu] wa mpili, fifukile.” Mu cifyalilwa, kukabako na kabili ubuntungwa ukufuma ku musobololo, ukunyanyantilwa, no lukakala. “Pantu ipokololo mubusu uwakuuta, no mulanda, no ushikwete wa kumwafwa. Ilubule myeo yabo mu kunyanyantilwa na mu kufyengwa; no mulopa wabo walifinisha mu menso ya iko.”—Ilumbo 72:12, 14.

Nga fintu cali mu nshita ya Mfumu Solomone, icitendekelo ca mutelelwe wa mu kusalala kwe sonde uwa musango uyo cikaba kubomfya kwa mano ukwa mafunde ya mu kubumbwa konse aya kwa Yehova. Ici cikaba mu kwasuka ku kulomba kwa mu busesemo ukwa kwa Davidi ukwa kuti: “Mwe Lesa, ifya bupingushi fyenu peeni ku mfumu . . . Lekeni ipingule abalanda ba mu bantu; ipusushe abana ba babusu, no kufwanto wa lumanimani.”—Ilumbo 72:1, 4.

Ni Shani Pa Lwa Kukabila Kwesu Ukwa Ndakai?

‘Ico conse cili cisuma nga nshi,’ e fintu pambi umuntu umo engasosa, ‘lelo ndekabila umutelelwe wa ku mubili nomba.’ Ca cine, Abena Kristu bacili ifinakabupalu fya mibele yabulo mutelelwe iilepuma umutundu wa muntu—imisoka, ubulwele, utuyofi twa cifyalilwa, ubukote, ne mfwa. Ica kukumanya ukushinguluka icibulungwa conse calanga, nangu cibe fyo, ukuti mu kuba no kwishiba kwa Baibolo, balicilapo ukukwata amaka ya kubomba na yene. (Amapinda 15:1; 22:3) Na kabili, balikwata ukwikushiwa kwe subilo lyakosa. Umusambi mupya uwa Baibolo ukufuma kwi komboni lyaisulamo imisoka ilya Johannesburg, South Africa, alondolwele inshila imo intu Amalembo yamwafwilemo: “Nomba ninjishiba ukuti imisoka taili ya kubelelela; ya pa nshita fye inono.”

Pantu, kwalibako nelyo fye isubilo kuli abo abafwa nge finakabupalu fya lukakala lwa misoka. “Ni ʼne kubuuka kabili umweo,” e fyalaile Yesu, kabili lyene alundileko ukuti: “Uuntetekela, nangu afwa, akaba no mweo.”—Yohane 11:25.

Pa kuipakisha ukuyumfwa kwa musango uyo ukwa mutelelwe, ulekabila ukukwata icitetekelo cakosa, icisa ukufuma ku kusambilila Icebo ca kwa Yehova. Pa kubika pa mbali cila bushiku inshita ku kusambilila Baibolo, kuti wakumanya ukufikilishiwa kwa ici cilayo ca kupapusha ica kuti: “Lelo uumfwa kuli ine akekalo mutelelwe, akekale cibote ukubulwo mwenso wa bubi.”—Amapinda 1:33; 2:21, 22.

[Akabokoshi pe bula 6]

“Pe samba lya kwa Solomone, intambi sha fimoneka isha bena Israele shalundulwike ukucilapo mu makumi yatatu aya myaka ukucila fintu shali mu kati ka myaka imyanda ibili iyabangilileko. Tusanga mu fyashikuka fya kwa Solomone ifyashala fya makuule yakalamba, imisumba ikalamba mu kuba na malinga yakulisha, ukusumbana kwa mayanda ya kwikalamo mu kuba no kutitikana kwakuulwa bwino ukwa mekalo ya bakankaala, ukulunduluka kwacindama mu kulamuka kwa kwishiba kwaibela ukwa mubumfi ne nshila shakwe isha kupangilamo. Tusanga, na kabili, ifyashala fya fibombelo fya pa kale ukwimininako ifipe ifyapangilwe mu ncende sha kutali, ifishibilo fya kushisha no kushita kwa maka ukwa pa kati ka nko.”—The House of David, ica kwa Jerry M. Landay.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 5]

NASA photo