Ipaalo lya kwa Yehova Lyalincindamika

Nga fintu cashimikwa na Elsie Meynberg

“IPAALO lya kwa Yehova lyene lilacindamika, kabili talundako ukulungulula.” (Amapinda 10:22) Pa lwandi nalikumanya bucine bwa ili pinda lya mu Baibolo. Nsuminisheni ukumweba ifyo caba.

Ilyo fye naali ne myaka mutanda, nalekutika ku kulanshanya kwa kwa mayo mu kuba na kafundisha wa Baibolo uwaletutandalila, kabili nalimwene ifyo mayo aali uwa kusekelela nga nshi pa cintu alesambilila. Ubushiku bumo ubwa mupepo watalala, naikile amatabo ku kunwa amenshi no kusanga Mayo alebelenga mupepi na ku mwinshi waisuka uwa uveni. Mu cifulo ca kunkalipila nga fintu naenekele, alinkumbatile no kulondolola ukuti ishina lya kwa Lesa ni Yehova. Icikabilila mwi shiwi lyakwe canjebele ukuti cintu asambilile cali icacindama nga nshi kuli wene.

Pa numa ya kulanshanya kunono ukwafulilako mu kuba na kasambilisha wa Baibolo, Mayo atendeke ukuya pa nkasa ku kwakana na bena mupalamano imbila nsuma asambilile. Nangu cibe fyo, lyonse talepokelelwa bwino. Twaikele mu calo mupepi na Beatty, Saskatchewan, Canada, kabili abena mupalamano besu baali ukucilisha bantu besu bene, aba Lutheran nelyo aba Evangel bacincila. Nangu ni fyo, Mayo atwalilile ukubatandalila.

Naali no kumona ukupula mu mawindo yatalala na fube fube ilintu Mayo ashombweke ku kufumya bakabalwe ukufuma umwa kusungile ifinama, pa kwishiba ukuti tabeleshe ukubatinta. Pa nshita shimo aali no kuya ku kulongana nelyo mu butumikishi bwa mwi bala te mulandu no kuilishanya kwa kwa Tata. Talesuminishanya ne citetekelo cipya ica kwa Mayo, lelo aali uwapampamina. Lyonse aali no kubwela ne nsansa sha lwa nkati ishamoneke kuli bonse. “Ipaalo lya kwa Yehova lyene lilacindamika,” e fintu aali no kusosa. Nalepapushiwa cintu alepilibula kuli co. Nangula naali fye ne myaka mutanda, na ine wine nafwaile ukubombela Yehova.

Kasuba kamo naali pa mutenge na tata, apo alewamya ama insonshi. Mayo na nkashi yandi Eileen baikele ne bumba muli Model T Ford ku kubuulamo ulubali mu “kwenda kwa kusambilisha.” Baali no kwenda ukupita mwi tauni mu kuba ne fishibilo ukubilisha ilyashi lya Baibolo.

“Tawakabale auba uwatumpe fyo, bushe e fyo?” e fyo Tata anjipwishe. Lelo nangu cingati naali umukashana uwasekelele mu kunina, naali no kuisansha muli uko kwenda kwa kusambilisha ukucila ukuba pa mutenge. Nangu cibe fyo, basosele ukuti naali uwaipipisha ku kusenda icishibilo.

Ukukumanya Ukusonsomba kwa Cibindo

Mu kupelako, ishuko lyandi ilya kubalilapo ukwakana mu kushimikila Ubufumu lyaishile mu November 1940. We kucincimuka we! Apantu umulimo wa kushimikila uwa Nte sha kwa Yehova walibindilwe mu Canada pali ilya nshita, twaile pa kati ka bushiku no kusha akatabo ka End of Nazism pa mwinshi wa ŋanda iili yonse.

Ilyo naali ne myaka pabula iya bukulu, napampamine ukupeela ubumi bwandi kuli Yehova no kubatishiwa. Pa mulandu wa kupakasa, tatwaebelwe icifulo ca kulonganinako, lelo twalitungulwilwe ku cifulo mu mpanga uko ibumba likalamba ilya Nte baipakishe “ukwangala kwa mu mpanga.” Kulya nkashi yandi umukalamba Eleanor na ine twali pa kati ka bengi ababatishiwe mu menshi yatalala mu cishiba cali mupepi.

Isukulu muli shilya nshiku lyaletendeka no kupika sulupu ku mendela mwi kalasi no kwimba ulwimbo lwa cishipa. Te mulandu no kusekwa kwabipisha ukwa banensu ba mu makalasi, mu mucinshi twali no kukaana ukwakanamo pa mulandu wa kusambilisha kwa Baibolo pa kupepa utulubi. (Daniele, icipandwa 3) Umufyala wandi Elaine Young, uwali na o Inte, aali no kwenda amakilomita mutanda ukuya ku sukulu, lelo cila bushiku aali no kutamfiwa pa mulandu wa kukanapika sulupu ku mendela. Pa numa aali no kwenda ukubwelelamo ku ŋanda na kabili. Acitile ici citika wa mwaka we sukulu pa kuti te kuti etwe ngo uushilipo no kufilwa kosi.

Pa numa ya kushe sukulu, nabombele mu banki. Lelo ubwesho bwalishile lintu nataninwe ukwipusha ku kusangwa kwi bungano lya pa kati ka nko ilya Nte sha kwa Yehova mu New York mu 1950. Nalikwete indalama shinono kabili napingwilepo ukuleka incito no kutendeka ubutumikishi bwa nshita yonse. E co Elaine na ine twakuukile ku musumba wa Regina. “Akabwela ku ŋanda alelombelesha mupepi ne nshita ya mupepo,” e fyapumishe bamo. Nangu cibe fyo, naali na maka ya kuipayanishisha ne mwine pa kubomba pamo ngo muleshi wa nshita lubali. Ukucindama kwe paalo lya kwa Yehova kwalinsunga mu butumikishi bwa nshita yonse ukutula lilya.

Ukufika pa Buyo Bwesu

Mu 1955 Elaine na ine twalicincimushiwe pa kulaalikwa kwi kalasi lyalenga 26 ilya ku Gileadi kabili pa numa twapokelele umulimo ukuya ku Bolivia, South America. Kwaliko fye mupepi ne Nte 160 mu calo conse pali ilya nshita. Mu kulekeleshako, twalolele ku Tarija ku kuilunda kuli bamishionari bambi babili mu mulimo wesu uwa kubalilapo.

Tarija yaali litauni lyayemba. Caali ica kusekesha nga nshi ukumona abanakashi mu mifwalile ya cikaya ukusenda ififulukutu pa mitwe yabo. Abantu baali abasuma kabili tabaali nakutweba ukuti tabali abasekelela. Mu kushininkisha bayumfwile ukuti caali icacilapo ukube ica mucinshi ukutweba ukubwela kabili pa nshita iyo baishibe ukuti tabakabe pa ŋanda. Calisendele inshita pa kuti tubeleshe co.

Kasuba kamo twalelanda ku mwaume pa mwinshi wakwe lintu motoka yaiminine kabili mwafumine shimapepo wakalipa, ne cinso cakashika. “Nga ca kuti tawaleke ukulanda kuli abo bakashana, uli nokuputulwako ukufuma ku calici!” e fyo apaatile umwaume. Ukwalukila kuli ifwe, atiinishe ukuti: “Tamwakwata nsambu ya kushimikila kuno. Nga ca kuti twamwaleke, ndi no kubuula intampulo shalundwapo.” Ukufika pali iyi nshita abena mupalamano abengi baali nabesa ku kutamba. E co twatwalilile fye ukubomba umulimo wesu, ukushalika ifitabo ifingi na ma Baibolo ku bakutambako bafwaisha ukwishiba.

Pa kuba natupoosa imyaka ibili muli uyu mukonko wayemba uko ama peaches, imbalala, ne myangashi fyafula, pa kubalilapo tatwali aba nsansa ukupokelela ukwaluka mu mulimo ukuya ku Potosí, umusumba wa mukoti uwacilapo kutalala uwabelele pa kusumbuka kwacila amamita 4,000. Twalibeleshe ku mipepo yatalala iya mu Canada, lelo ubupusano bwali bwa kuti mu Potosí amayanda lyonse tayakwete fya kukafya. Nangu cibe fyo, mu Potosí mwali ukubishanya kwa cikabilila ukwa cilonganino ca Bwina Kristu, ilintu takwali icilonganino icali na cipangwa mu Tarija.

Ukwisula Icifulo ca Kubombelamo Icipya

Icakonkelepo, Elaine na ine twapeelwe umulimo ku Villamontes ku kwisula umulimo wa kushimikila kulya. Icimbayambaya twanininemo calongelwepo na shuga yaibilwe, e co pa kusengauka impika na bakapokola bacilika umusebo, namutekenya tatendeke ukwensha ukufikila icungulo. Fintu twalangulwike ukuti nga twalisendele no mwenge, pantu mu kupumikisha icintu cimo calitutiinishe pa lubali lwesu pe nsamba lye tenti! Cali ni kaafwa wa kwa namutekenya.

Pa faifi koloko ulucelo, twaliminine. Abalwala ku mwela walefuma ukufumine cushi kabili ababutuluka ku lukungu, twalyamfwile no kufuma. Ukubunguka kwacilikile ukupita kwesu. Mu kupelako, pa numa ya maawala yane aya kubombesha, umwine aebele kaafwa wakwe ukupisha motoka pa bulalo bunono apo apakungwilwe. Umwine tali na kulolesha ilintu icimbayambaya calecilingaya mu kuba ne mipeto ya ku numa mu lwelele pa calemoneka ngo muyenge wabule mpela pa lubali lwa musebo. Elaine na ine twaabwike pa nkasa. Ilintu twatwalilile ukulola ku Villamontes mu cimbayambaya, ifinshoko pa misebo ya pa lupili fyali ifyatitikana ica kuti namutekenya mu kubwekeshabwekeshapo apatikishiwe ukubwelela ku numa kabili ukufishinguluka. Mu kupelako, pa numa ya maawala 35 aya kufunshika, twalifikile.

Caali cakukumanya icipya kuli Elaine na ine ukuba fweka pa lwesu fye. Na kabili icaali icipya kuli ifwe caali tushishi twa mu mpanga shakaba. Intekute shikalamba shali no kuponena pali ifwe pa numa ya kupuma kwi laiti lyali pa mulu pa mitwe yesu. Balunshi bacepesha bali no kutusuma icabipisha, ukulenga ifipumba fibabilila ifyo ifyalefumya amenshi. Ubushiku bwa kubalilapo mu ŋanda yesu iipya, naile mu kubomfya icimbusu ca pa nse. Lelo lintu naashishe umwenge wandi, pa nshi ponse pamoneke impefu sheka sheka. Bamulinso balifulumwike, ne fyula fikalamba fyantulumwinine fye amenso ukufuma mu fifutu. Napingwilepo ifyo kuti nalolela ukufika ulucelo.

Pa numa, twali mupepi no mumana kabili twatontonkenye ukuti twali no kutusha pa mulando twamwene palya. Nangu cibe fyo, twapingwilepo intanshi ukucita icipempu ca kubwelelamo ica mupepi. Lintu twabwelulwike, umulando wali nauya. Umupita nshila wacincimuka atwebele ukuti icisoka caciba caali palya. Ndi uwa kutasha tatwaeseshe ukwikala pali ulya “mulando”!

Cintu twaipakishe sana pa lwa Villamontes caali kutandalila abantu mu cungulo bushiku. Twali no kusanga bene nabekala pa mipando yalukwa mu mbali ya tushila, ukunwa ifya kunwa fya finsabwansabwa ifiitwa maté. Twapoosele amaawala ya nsansa ayengi ukulondolola amalayo ya Bufumu muli filya ifyashingulukako fya musango yo. Lelo inshita shacilapo kwafya shaishile lintu Elaine aupilwe kabili ine napeelwe umulimo cipya cipya ku Vallegrande no munandi umupya.

Ukupala Inshita ya pa Ntanshi ye Funde no Muyano

Ukufika ku Vallegrande, ulwendo lwa kufunshika na lumbi ulwa nshiku shitatu lwalekabilwa, kabili iyi nshita naali fye neka. Imisebo inono iya fiko yamoneke ukutwalilila kuli pe na pe mu ciswebebe. Mu kupelako ilintu akasuba kalewa nalifikile. Basi yapumfyenye umutalalila we tauni uko bakabalwe baali abafulisha ukucila imyotoka. Abantu bapapile ukufuma mu nsaka, ishali mupepi no tushila ishakoshiwe ne nceshi. Bamo aba baume abashintilile ku nceshi bafwele imishipi ukwali imfuti. Mupepi no uuli onse amoneke ukufwala ifyafiita. Natontonkenye ukuti: ‘Kwena ici cipalile fye inshita ya pa ntanshi ye Funde no Muyano!’

Kabili e fyo yali, mu ca kufumamo. Ukukansana kwalamunwininwe ku mfuti. Nangu cingati caali litauni ilya bantu fye amakana ikumi limo, ubukomi no lukakala fyali ifyaseeka pali ilya nshita. Ubwingi bwa bantu bwatekelwe kwi bumba ilyo ilyapyene apa kucilika umusebo ilyali apa kwingilila mwi tauni. Ifilundwa fye bumba fyapangile ubwikalo bwa fiko pa kwimika amabasi no kubebila. Bashibulimi na bo baleibilwa ilintu balelete ifisabo fyabo mwi tauni. Abakashana balecitwa ubucende bwa kwikatwa kama pa kusontwe mfuti pa ntanshi ya menso ya bafyashi babo. Banyinabo tabali fye nakusuminisha abana babo abakashana ukuya beka kwi tuuka lyali pa cifutu ku kushita.

Elenganya amatontonkanyo yesu ilyo intungulushi ye bumba yaingile mu Ŋanda ya Bufumu akasuba kamo. Alikolelwe. Kangalila wa muputule, uwalepeele lyashi, afwileme fye. “Ndecetekela!” e fyapaatile intungulushi ye bumba lintu aumine ikofi ku numa ye benci mu kuba na maka ya musango yo ica kuti lyalipandwike. Lyene aikete kangalila wa muputule. Lelo mu kupumikisha alitalele, kabili cibusa wakwe uwa kale uwa ku sukulu uwali mwi bumba aali na maka ya kumufumya.

Mu kulekeleshako, umukalamba wa bashilika asonsombele intungulushi ye bumba ku bulwi bwa kulwila ku mpanga. Umushilika akwete umutwe wa mbwa iyafwa ukukobekwa pa ciyanda ca bunkolonya mu kuba ne cishibilo ca kuti: “Fuma mwi tauni, nga te ifyo cimo cine cikacitika kuli iwe.” Ibumba lyalifumine, ne mibele yaliwamineko mu Vallegrande.

Inshita shimo twaendele amaawala 12 pali bakabalwe ku kushimikila mu mishi ya mu mbali. Kafundisha we sukulu muli umo uwa mishi atupokelele ne cileela nga nshi kabili pa numa abele umo uwa Nte sha kwa Yehova. Inshita imo naashime impunda ukuya kulya, lelo inshita iili yonse yapitile pa ŋanda iya wali umwine wa iko, yalolele kulya, kabili baali no kututungulula mu nshila na kabili.

Ukusonsomba—Lelo Uwacindamikwa

Nga fintu cabe ica cine kuli bamishionari bambi, nalisanga ukuti ukusonsomba kwacilishapo bukulu te kuti kube kukaba nelyo utushishi, ukutalala nelyo imibele, nelyo nangu fye ubulwele no bupiina. Ukucila, kuti caba kukansana kwa buntu. ‘Mulandu nshi amafya ya musango yo yeshilako mu kuteyanya kwa kwa Yehova?’ e fyo napapile, kabili natendeke fye no kutwishika nga ca kuti Yehova alencindamika mu kuba na mapaalo. Lyene naibukishe ilembo pa lwe paalo lya kwa Yehova pa Amapinda 10:22. Ulubali lwa bubili ulwa cikomo lusosa ukuti, “Kabili talundako ukulungulula.” E co tatulingile ukupeela Yehova umulandu kuli aya mafya. Naishile mu kwishiba ukuti yaba lubali lwa cintu Adamu apisha kuli ifwe kabili yalisanshiwamo mu cintu Paulo alondolola pa Abena Roma 8:22 ukuti: “Ifibumbwa fyonse filetetela no kukomenwe fumo capamo.”

Nalelembeshanya na Walter Meynberg uwa ku Bethel ya mu Canada, kabili lintu naali pa kutusha mu Canada mu 1966, twalyupene kabili twapeelwe umulimo ku La Paz, umusumba ukalamba uwa Bolivia. We paalo lintu caisaba ukumona ifilonganino kuno ukufushiwa ukufuma pali cimo fye ukufika kuli 24 ilyo nafikile mu Bolivia, mu cifutu icili conse ica musumba. Caliba cimo cine mu misumba imbi mu calo. Mu cine cine, ibumba lya baali mupepi na bakasabankanya 160 abaleshimikila imbila nsuma mu Bolivia lintu nafikile mu kubalilapo mu 1955 lyalikula ukufika kuli bamo 7,000!

Ica kumwenako ca mupampamina ica kwa mayo cintu aimike kale sana califumamo ukucila pe kumi limo aba lupwa lwesu lwine ukuba mu mulimo wa nshita yonse. Ndi uwasekelela ukusosa ukuti tata abele Inte yaipeela, kabili ukucila pa bantu 30 abo nakwete ishuko lya kusambilila na bo Baibolo balibatishiwa. Bushe ifi te fyuma? Ee, ndecetekela fyuma. Mu cine cine, ‘ipaalo lya kwa Yehova—e lyancindamika.’