Mu Kwangufyanya Takwakabe Ukulwala Nelyo Imfwa!

TAKWABA nangu umo uipakisha ukulwala, nelyo abantunse tabafwaya ukufwa. Profesa wa kwangalila capamo mu fya cipatala asumine ukuti: “Ukusapika ubumi bwatantalila kumoneka ukuba mupepi no kwa uli onse ukupulinkana ilyashi lya kale kabili mu masosaite ayafulilako. Kwayampana ku kucincisha kwa kutendekelako ukwa kuibaka . . . Ponce de Leon e umo uwacilishapo ukulumbuka mu mutande walepa uwa baume abapoosele ubumi bwabo balefwaya ubumi bwalepelako. Ubwingi bwa sayansi ya fya cipatala yaipeela ku kubaka ubumi bwatantalila ukupitila mu kulwisha ubulwele ne mfwa.”

Imfwa itoba no kukalifya icifyalilwa cesu ica lwa nkati ica kuti lintu icimfya ifibusa ne filundwa fya lupwa, mu cifyalilwa twesha ukucingilila ubukali bwa iko. Icitabo Funeral Customs the World Over cilandapo ukuti: “Takwaba ibumba, te mulandu no kukanatumpuluka ku lubali lumo nelyo ukutumpuluka ku lubali lubiye, ilyo lintu cashalila mu maka ya liko kabili mu mipaka ya liko ilishishika ifilundwa fya liko mu kuba no kusefya. . . . Cikusha ukucincisha konse ukwashika. Ukubomba cene kumoneka ‘ukwalungama,’ kabili ukukanabomba cene, ukucilisha kuli abo abapalamisha mu kulundana no lupwa, ukuyumfwa, abaikele pamo, abakwete ukubelesha kumo kwine nelyo ifikakilo fimbi, kumoneka ‘ukwalubana,’ ukusuulako takwaba ukwa cifyalilwa, umulandu wa kulombelapo ubwelelo nelyo ukulengelwapo insoni. . . . [Umuntu] muntu uushika abafwa bakwe mu kuba no kusefya.”

Intendekelo ya Kulwala ne Mfwa

Itontonkanyo lya kuti ukulwala ne mfwa kasuba kamo fikafumishiwapo muli ifyo lyalikwata ukwipukisha kwa maka, lelo bushe kwalibako intendekelo ya cisumino ca musango yo? Mu cine cine e ko kwaba, kabili ponse pabili kwaliba ukwa kupelulula, ukwashintililwapo, kabili ukushingaluba. Caba cebo capuutwamo ica kwa Kabumba wesu—Baibolo ya Mushilo.

Ico citabo mu kulengama cilondolola intendekelo ya bulanda bwa muntunse. Citweba ukuti umuntunse wa ntanshi, Adamu, abumbilwe na Lesa no kubikwa mwi bala lya paradise ilyabelele ku cifulo cimo mu Middle East. Adamu abumbilwe uwapwililika; ukulwala ne mfwa tafyaishibikwe kuli wene. Mu kwangufyanya alundilweko no mukashi uwapwililika mu kulinganako, kabili capamo baipakishe icilolelo ca bumi bwa ciyayaya pe sonde.—Ukutendeka 2:15-17, 21-24.

Iyi mibele yawamisha tayakokwele. Mulandu nshi? Pantu Adamu mu kubamo akaso asalile inshila ya bumi iyalubuka ukufuma kuli Lesa. Ukubomba kwakosesha, ukukalipwa, ukulwala, na mu kupelako imfwa fyalifuminemo. (Ukutendeka 3:17-19) Ubufyashi bwakwe bwapyene umusango wa bumi bwabule nsansa ubo Adamu asalile. Abena Roma 5:12 balondolola ukuti: “Filya ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano isonde, ne mfwa yaingilile mu lubembu; e fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse, pantu bonse balibembwike.” Abena Roma 8:22 balundapo ukuti: “Twaishibo kuti ifibumbwa fyonse filetetela no kukomenwe fumo capamo ukufika na kuli nomba.”

Pe Sonde Nelyo mu Mulu?

Nangu ni fyo, Baibolo ilatwebekesha ukuti Lesa mu kwangufyanya akabwesesha umutundu wa muntu uwa cumfwila ku mibele iyo Adamu na Efa balufishe. E fisosa Ukusokolola 21:3, 4 ukuti: “Lesa umwine akaba pamo na bo: kabili akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.” Kasesema wa pa kale mu kupalako amwenene libela inshita lintu “umwikashi wa mu calo takasose, ati, Nindwala.”—Esaya 33:24.

Bushe kuti waelenganya icalo cabula ifipatala, ama mortuary (umwa kusungile fitumbi), ne nshishi? Bushe kuti waelenganya ukutwalilila uwa mweo, uwalubukako ukufuma fye na ku cintiinya ca kucula ne mfwa? Ee, ubulayo bwa kwa Lesa bwikate inkuntu mu kushika mu kati na nkati kesu. Nalyo line, kuti twaba shani abashininkisha ukuti ici cilolelo ca kusungusha ca planeti wesu Isonde—te ca mu mulu? Moneni amashiwi yashingulukako aye Lembo lilumbwilwe mu kubangilila. Ifikomo fya kubalilapo ifya Ukusokolola icipandwa 21 filanda pa lwa “umulu upya ne calo cipya.” Ubulondoloshi bwaumfwika bwalicitwa ukuti Lesa akekala pamo no mutundu wa muntu no kuti bakaba bantu bakwe. Ubulayo mwi buku lya kwa Esaya ubwa kuti tapali nangu umo uukalwala bukonkwapo no kuloshako ku “bantu abaikalamo,” abo abakaba “abalekelelwa amampuulu yabo.”

E co ubu bulayo bwa kukoselesha bulosha ku bumi pe sonde! Kabili bumfwana ne pepo lya kwa Yesu kuli Wishi ilya kuti: “Ukufwaya kwenu kucitwe pano nse nga mu mulu.”—Mateo 6:10.

Mulandu Nshi mu Kwangufyanya?

Inte sha kwa Yehova balyafwa amamilioni ukwisa mu kumwensekesho ukuti aya malayo yakesushiwa mu nshita ya ku ntanshi iipalamishe. Ni pa cishinte nshi, nangu ni fyo, bayumfwila abashininkisha ulwa ici? Pa cishinte ca bushinino bwa kupapusha ubwa kuti twikala mu “nshiku sha kulekelesha” isha micitile ya fintu iya nomba, nelyo imitantikile, ya fintu pe sonde. (2 Timote 3:1-5) Abasambi ba kwa Yesu baipwishe icishibilo ukukuma ku nshita lintu ukusondwelela kwa micitile ya fintu kwali no kubako. Mu kwasuka Yesu asobele mu kulonsha ukusumbana kwa fya kuponako fya calo ifyo ifyacitika ukutula pa kupuuka kwa Nkondo ya Calo iya I mu 1914.a Lyene alundilepo ukuti: “Ilyo mukamona ifi fyonse, ishibeni ukuti ali mupepi, ali pa mwinshi. Ndemwebe cine cine, ndeti, inkulo ino tayakapite, fikasuke ifi fyonse afiisa.” E co inkulo imo iyali iya mweo mu 1914 ikamona impela ya micitile ya calo iya lelo.—Mateo 24:33, 34.

Pali iyo nshita Yehova Lesa akatuma Umwana wakwe, Kristu Yesu, ukuya no konaula fyonse ifilenga ukucula no bulanda ukufuma muli uyu planeti Isonde uwayemba. Baibolo ilanda pa lwa kufumyapo kwa bubifi ngo “kulwa kwa bushiku bukalamba bwa kwa Lesa wa maka yonse” pa Armagedone.—Ukusokolola 16:14, 16.

Impendwa ikalamba iya bantunse batiina Lesa ikapusunsuka uku kulunduluka kwa kutiinya no kwikala aba mweo ku kumona ukuteka kwa mutende ukwa kwa Kristu Yesu kwatendeka. (Ukusokolola 7:9, 14; 20:4) Nangu cingati ukuteka kwakwe kukaba mu mulu, ifya kufumamo fya kumwenamo ifya kuko fikapakishiwa kuli bonse abo abakekala pe sonde—bakapusunsuka ba nkondo ya Armagedone capamo na mamilioni ya mamilioni abo mu kukonkapo bakabuushiwa ukufuma ku bafwa. Ubulayo lyene bukaba ubwa cine cine ukuti: “Ali [Kristu] no kuteka, akasuke abika abalwani bonse pa nshi ya makasa yakwe. (Umulwani wa kupelelekesha ukufubalishiwa ni mfwa.)”—1 Abena Korinti 15:25, 26.

Muli ifyo kuti twapunda mu kushininwa ukuti: “Mu kwangufyanya takwakabe kulwala ne mfwa!” Ici tacili ciloto ca kutunganya, nelyo ukutontonkanya kwa kwelenganya fye. Buli bulayo bwashininkishiwa ubwa kwa Yehova Lesa, “uushibepa.” Bushe ukabika ukucetekela kobe muli ubu bulayo? Kuti bwakunonsha ku ciyayaya!—Tito 1:2.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 7]

Ukulwala ne mfwa mu kwangufyanya fikapyanikwapo no butuntulu bwabembela kabili ubumi bwa ciyayaya