Bushe ica Bupe ca Ndimi Lubali lwa Bukristu bwa Cine?

“NAYUMFWILE, ilyo nakutike uko wene alepepela mu ndimi, kwati kwali amaka yacincisha mu mwela,” e fyasosele Bill pa numa wene na bambi mutanda bakolongene ku cinso ca kwa kashimikila mupepi ne cipailo ce calici. Bushe ifya kukumanya fya musango uyo fibwekeshapo ukubomba kwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ukwa mupashi wa mushilo? Bushe fishibisha ubutotelo bwa muli Baibolo? Kuti twasange fyasuko fya kwikusha pa kubebeta Amalembo mu kusakamana.

Icalembwa ca Baibolo cisokololo kuti lintu ica bupe ca cipesha mano ica mupashi icili conse capeelwe, mu kucefyako umo uwa batumwa 12 nelyo umutumwa Paulo alebapo. Iya kubalilapo iya ishi nshita shitatu ishalembwa isha kulandila mu ndimi yaishile pa basambi 120 aba kwa Yesu abalongene mu Yerusalemu pa Pentekoste 33 C.E. (Imilimo 2:1-4) Imyaka itatu na citika pa numa, ilintu ibumba lya bena Italia bashasembululwa balekutika kuli Petro uwaleshimikila, bapokelele umupashi kabili batendeke ‘ukulandila mu ndimi shimbi, no kucindika Lesa.’ (Imilimo 10: 44-48) Kabili imyaka 19 pa numa ya Pentekoste, mupepi na 52 C.E., Paulo alandile kwi bumba mu Efese no kubikapo amaboko yakwe pa basambi 12. Nabo bene “balalandila mu ndimi, no kusesema.”—Imilimo 19:6.

Mulandu Nshi wa ca Bupe ca Ndimi?

Pa ntanshi fye talanina ukuya ku mulu, Yesu aebele abakonshi bakwe ati: “Lelo mukapokelela amaka ilyo ukeso mupashi wa mushilo pali imwe; kabili mukabe nte shandi mu Yerusalemu . . . no kufika ku mpela ya pano nse.” (Imilimo 1:8) Mona ukuti muli fyo apeele ica kulangilila fintu fye uyu mulimo ukalamba uwa kucitilo bunte uli no kupwishishiwa—mu kuba no kwaafwa kwa mupashi wa mushilo.

Ifya kupangapanga ifya muno nshiku ifya kumfwaninamo ifitwafwilisha ukutuma ubukombe mu kusaalala kwe sonde mu ndimi ishingi tafyaliko ku numa lilya. Imbila nsuma yali no kusalangana ukucilisha ku cebo ca pa kanwa, kabili muli ici ubupe bwa cipesha mano ubwa kulandila mu ndimi isheni bwali no kuba ica kwaafwa nga nshi. Ifyo e fyo cali ilyo Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo bashimikile ku baYuda ne nsangu mu Yerusalemu pa Pentekoste 33 C.E. Abena Partia, abena Mede, abena Elamu, abena Krete, abena Arabia, abekashi ba mu Mesopotamia, Yudea, Kapadokia, Ponti, ne citungu ca Asia, pamo pene na batandashi ukufuma ku Rome, baumfwile “ifikalamba fya kwa Lesa” mu lulimi lwabo lwine kabili bailwike icalesoswa. Amakana yatatu bwangu bwangu basangwike abasumina.—Imilimo 2:5-11, 41.

Icishinka icilabwako ilingi line ca kuti ukulandila mu ndimi yali fye ni imo iya mibombele pabula iya mupashi wa mushilo intu umutumwa Paulo alumbwile muli kalata wakwe ku Bena Kristu mu Korinti. Nangu cingatila Paulo amwene ukulandila mu ndimi nge ca bupe cacepako, cali ca mutengo ku cilonganino ca mu kubangilila mu kusalanganya imbila nsuma pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa ubwa ku mulu. Cali ni cimo ica “fya bupe” ifyasangwilile ku kukula mu mpendwa no kukuulililwa kwa cilonganino caice ica Bwina Kristu.—1 Abena Korinti 12:7-11; 14:24-26.

Imibombele yalekanalekana iya mupashi wa mushilo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ukusanshako ukulandila mu ndimi, yali na kabili bushininkisho ubumoneka ubwa kuti Lesa talebomfya na kabili icilonganino ca kwa Israele icakokwele imyaka 1,500 pamo nga bantu bakwe abaibela. Ukwabulo kutwishika, ukusuminisha kwakwe nomba kwaikele pa Cilonganino ca Bwina Kristu icipya, icaimikwe no Mwana wakwe wafyalwa eka.—Linganyeniko AbaHebere 2:2-4.

Iyi mimonekele ya mupashi wa mushilo yali e mabwe ya mpikwe aya kukuulilako mu kwimika icilonganino caice ica Bwina Kristu no kucafwilisha ukukula ukufika ku bukalamba. Paulo alondolwele ukuti pa numa fibe nafibomba imifwaile ya fiko, ifi fya bupe fya cipesha mano fyali no kuleka: “Lelo ukusesema, kukafubalishiwa; kabili indimi, shikaleka.”—1 Abena Korinti 13:8.

Ee, Baibolo yaba iyaumfwika ukuti ica bupe ca ndimi cali no kuleka. Lelo bushe ni lilali? Imilimo 8:18 isokololo kuti ifya bupe fya mupashi fyapokelelwe “mu kubikapo iminwe ya batumwa.” Mu kumonekesha, lyene, mu kuba ne mfwa ya mutumwa wa kulekelesha, ukupeeleshanya kwa fya bupe fya mupashi kwali no kuleka—ukusanshako ukulandila mu ndimi. E co, lintu abo abapokelele ifi fya bupe ukufuma ku batumwa nabo bafuminepo pe sonde, ica bupe ca cipesha mano cali no kuleka. Ukufika pali iyo nshita icilonganino ca Bwina Kristu cali no kuba nacikwata inshita ku kuba icaimikwa bwino kabili cali no kuba nacisalanganina ku fyalo ifingi.

“Indimi Shishaishibikwa” no Kwilulwa kwa Shiko

Ukubukuluka kwa mu kasuba ka lelo ukwa kulandila mu ndimi “kwamonwa kuli bamo nga ukubilima kushalamwa ukwa nkuntu ukwa bafwayo kumonwa abashashikatala, ilintu bambi bakumona nge capalana ne cinjelengwe ca kulandila mu ndimi ica nshita sha Batumwa.” Mu kubungana kwa muno nshiku ukwa macalici uko ukulandila mu “ndimi shishaishibikwa” kucitika, ilingi kubimbamo ukupuuka kwa kucilimuka ukwa fiunda fishingalondololwa. Mu kulinganako, umuntu umo aisosele ati: “Ndabomfya ica bupe candi ica ndimi ukucilisha lwa pa mbali ku kwetetula kwandi ne mwine. . . . Ndayumfwako ukulengwe nsoni ku cinso ca bantu bambi.” Umbi ashimike ati: “Ndomfwa amashiwi yandi yene, nshumfwo bupilibulo bwa yako, lelo ntwalililo kumfwo lulimi lwandi ukupatikishiwo kulanda.”

Fyebo nshi fya mutengo wine wine fipeelwa ukupitila mu ndimi sha musango uyo ishishaishibikwa, kabili ni shani pa lwa kwilula? Abo abaitunga ukwilula iyi milandile balipeela ubulondoloshi bwapusanapusana ku mashiwi yamo yene ayashingalondololwa. Mulandu nshi ukupusana? Balacefya ukupusana kwa musango uyo pa kusoso kuti “Lesa apeele ku muntu umo ukwilula kumo ukwa milandile na kuli umbi ukwilula kumbi.” Umuntu umo asumine ukuti: “Nalimona utushita lintu ukwilula takwali kwa musango walungikwa.” D. A. Hayes, mu citabo cakwe The Gift of Tongues, aloseshe ku nshita lintu umwaume akeene ukwilula imilandile ya mwanakashi uwalandile mu lulimi lushaishibikwa pantu “ululimi lwali ulwabipisha pa shabipa.” We kucilana ico caba ku kulandila mu ndimi ukwaliko mu mwanda wa myaka wa kubalilapo kabili ukwali mu cituntulu kwa kukuulilila icilonganino!—1 Abena Korinti 14:4-6, 12, 18.

Bamo ilelo batungo kuti balyumfwapo ukwilula kwa kupapusha, kabili kuti mu kufumaluka basumino kuti Lesa alabomfya ici ca bupe lintu “afwaya ukupeela ubukombe bwa kulungatika ku bantu.” Lelo bukombe nshi ukufuma kuli Lesa tukabila ilelo ubo Yesu Kristu na batumwa bashatupayanishishe? Paulo, uyo umwine wine apeelwe ca bupe ca mupashi wa mushilo, atile: “Amalembo yonse yantu yapuutwamo kuli Lesa, kabili ya mulimo ku kusambilisha, ku kwebaula, ku kulungika, ku kufunda kwa mu bulungami; ukuti umuntu wa kwa Lesa abe uwapwililila, uwaiteyanya ku kubombo mulimo onse usuma.”—2 Timote 3:16, 17.

Icishinka cili ca kuti, icilonganino ca Bwina Kristu tacaba na kabili mu bwaice bwa ciko, kabili muli ifyo ukusokolola kwa bulesa nelyo ifya bupe fya cipesha mano ifya mupashi tafikabilwa na kabili ku kukosha ulubali lwa ciko. Baibolo isoko kuti: “Lelo nga ni fwe bene, atemwa ni malaika wa mu mulu, onse uubila kuli imwe imbila nsuma iyalekana [“iyaba mu kupusana,” The New English Bible] na iyo twabilile kuli imwe, abe uwakungwe cilai!”—Abena Galatia 1:8.

Ukulanda mu cipesha mano mu ndimi tacaba na kabili icakabilwa, kabili takwaba icishinte ca mu Baibolo ica kusumino kuti kwaba lubali lwa Bwina Kristu bwa cine ilelo. Nomba apo Baibolo yabe yakumanina kabili yalibako mu kusaalala, twalikwata ico tukabila mu Cebo ca kwa Lesa. Cilatusuminisha ukunonka ukwishiba kwalungikwa ukwa kwa Yehova no Mwana wakwe ukutungulula ku bumi bwa muyayaya.—Yohane 17:3; Ukusokolola 22:18, 19.

Nelyo fye mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, umutumwa Paulo apatikishiwe ukulembela icilonganino mu Korinti ukulungika imimwene yabo pa mulandu untu ica bupe ca ndimi capeelelwe ku Bena Kristu ba mu kubangilila. Mu kumoneka, bamo babeele abacebushiwa ku ca bupe ca ndimi, kabili balebomba nga abana banono, abashakosoka lwa ku mupashi. Ukucindama kwacishamo kwalekakatikwa ku “ndimi.” (1 Abena Korinti 14:1-39) Paulo akomaile pa kuti te Bena Kristu bonse mu mwanda wa myaka wa kubalilapo balandile mu ndimi sha cipesha mano. Tacali icakabilwa kwi pusukilo lyabo. Nelyo fye ni ku numa lilya lintu caliko, ica bupe ca ndimi cali icacepako kucindama ku kusesema kwa cipesha mano. Ukulandila mu ndimi tacali, kabili tacaba, icifwaikwa ku Bena Kristu ku kunonka ubumi bwa muyayaya.—1 Abena Korinti 12:29, 30; 14:4, 5.

Amaka ku Numa ya Ndimi Shishaishibikwa Ilelo

Bamo balisumina ukuti amaka yatuninkisha ku numa ya balandila mu ndimi aba lelo ni ntungulushi sha macalici aya congolo abacincisha ifilundwa fya mukuni wabo ukunonka aya maka. Mu milandu imo imo ciletwako no kukuntukilwa no kukanashikatala. Cyril G. Williams, muli Tongues of the Spirit, asoso kuti calisanguka “mu milandu iingi icishibilo ca kusoobokamo ica bantu ba pa mulu mu kati ke bumba” kabili cipeelo muntu “iciimo no bulashi mu kumonwa kwi bumba kabili na mu menso yabo yene.” Ukukuntwa, kanshi, kuti kwaba kufwaisha kwa kuba kwi bumba lya lulimi lushaishibikwa ulwacilapo.

Uwali pali iyo nshita president wa Loyola Universiti Donald P. Merrifield amwene ukuti “indimi kuti caba ca kukumanya ca ciwowo, nelyo, ukulingana na bamo, ica buciwa.” Shibutotelo Todd H. Fast atile: “Indimi caba ca kukansaninapo. Ciwa akwata inshila ishingi isha kutwambukilamo.” Baibolo iine ilatusoka ukuti Satana ne fibanda fyakwe baliba na maka ya kusonga abantu no kulama imilandile yabo. (Imilimo 16:17, 18) Yesu alwishishe umupashi wa cibanda uwalengele umwaume ukukuuta no kupona pa nshi. (Luka 4:33-35) Paulo asokele ukuti ‘Satana kuti aifungushanya ku kuba malaika wa lubuuto.’ (2 Abena Korinti 11:14) Abo ilelo bafwaya ica bupe ca ndimi cintu Lesa ashibika na kabili pa bantu bakwe mu cituntulu baleisansalika abene ku kubepwa na Satana, untu twasokwako, ifyo kuti abomfya “maka yonse ne fiishibilo ne fipesha amano fya bufi.”—2 Abena Tesalonika 2:9, 10.

Indimi—No Bwina Kristu bwa Cine

Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo abapokelele ica bupe ca kulandila mu ndimi bacibomfeshe ku kulondolola ifikalamba ifya kwa Lesa. Ukukomaila kwabikilwe pa kukabila kwa kwilula mu kumfwika ubukombe ubwapishiwe mu ndimi pa kuti bwingomfwika kuli bonse kabili ukufumamo ukuwamishiwa kwa bengi. (1 Abena Korinti 14:26-33) Paulo akonkomeshe ati: “Ifyo fine na imwe nga tamusosela mu lulimi insoso iingomfwika, kuti caishibwa shani icilelandwa? pantu ninshi mulelandila mu mbilibili.”—1 Abena Korinti 14:9.

Ilintu umupashi wa kwa Lesa wapeele Abena Kristu ba mu kubangilila ica bupe ca ndimi, tawabalengele ukulanda ifishingalondololwa nelyo ukuŋoŋonsa ukushingapilibulwa. Mu kumfwana no kufunda kwa kwa Paulo, umupashi wa mushilo wapayenye imilandile yafuminemo imbila nsuma ‘ukubilwa ku cibumbwa conse ca mwi samba lya mulu’ mu kwangufyanya kwacilapo.—Abena Kolose 1:23.

Ukukuma kuli shino nshiku sha kulekelesha isha micitile ilipo, Yesu Kristu akambishe ukuti: “Ne mbila nsuma [iya Bufumu bwaimikwa] ili no kubililwa kabela ku nko shonse.” (Marko 13:10) Nge fyo cali mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, icibumbwa conse cifwile ukumfwa ubukombe bwa Bufumu. Ici kuti cacitika pantu Baibolo nomba yalipilibulwa, yonse nelyo lubali, mupepi na mu ndimi 2,000. Umupashi umo wine uwaiswile mu Bena Kristu ba mu kubangilila ku kulanda mu ndimi mu kushipa na mu bukose nomba uletungilila umulimo ukalamba kabili uwa kusungusha uwa kushimikila uwa cilonganino ca lelo ica Nte sha kwa Yehova. Ku cebo ca pa kanwa na ku kubomfya ifya kupangapanga fya kupulintilako ifya muno nshiku ku kulenga ukubako icine ca mu Malembo ku mabula yapulintwa, balalanda “ululimi lwine lwine.” Ubu bukombe buleya ku fyalo ukucila pali 200 ne fishi fya muli bemba. Inte sha kwa Yehova baiminina beka nga bantu abaseshiwa no mupashi wa kwa Lesa ku kulengo kwishibikwa kuli bonse ifikalamba fya kwa Lesa.—Sefania 3:9; 2 Timote 1:13.

[Ifikope pe bula 7]

Ukucitilo bunte ku mwinshi no mwinshi mu Japan

Ukucitilo bunte ku ngalaba ne ngalaba mu Colombia

Pe samba: Isambililo lya Baibolo mu Guatemala

Pa nshi: Ukucitilo bunte mu mishi mu Netherlands