Umuntu Wasoma
“MONENI ukwitwa kwenu, mwe bamunyinane; mwe bengi tamwali ba mano ku buntunse; te bengi aba maka, te bengi abakankaala.” (1 Abena Korinti 1:26) Nga fintu aya mashiwi yalangilila, mwalibamo ubusanso mu kuba abashikamamo mu mano ya ku calo nelyo ukukwata icifulo casumbuka ica fya kwangalila pamo. Ifintu fya musango yo kuti fyaba cipindami kuli umo ukupokelela imbila nsuma.—Amapinda 16:5; Marko 10:25.
Nangu ni fyo, mu kasuba ka kwa Paulo bamo abali aba mano mu nshila ya ku mubili balipokelele icine, kabili umo uwa aba aali ni Paulo wine. Uwasoma bwino kabili mu kumonekesha ukufuma ku lupwa ulukankaala, Paulo aali ni kabila wa mbila nsuma uwapimpa. Muli ifyo alangilile ukuti abashuka muli ici calo kuti babombela Yehova nga ca kuti umutima wabo walilungama. Kuti babomfya fye no kulamuka kwabo ukwa ku calo mu mulimo wa kwa Yehova.—Luka 16:9.
Umukaya wa ku Tarsi
Paulo afyalilwe mu Tarsi, “umusumba uushaba mu bumfisolo,” nga fintu pa numa aulondolwele. (Imilimo 21:39) Nakalimo cali ni kulya e ko anonkele ukwishiba kwa ndimi—ukucilisha ukulamuka kwa ciGreek—ukwali ukwa mutengo nga nshi mu mulimo wakwe uwa bumishonari. Ubumi mu Tarsi bulingile bwalisansalike Paulo te ku nshila fye yeka iya ciYuda lelo na kabili ku ntambi sha Bena fyalo, ukubelesha uko abomfeshe mu myaka yakonkelepo ngo mutumwa ku nko. Alishibe ifya kulumbulula icine mu nshila baali no kumfwilamo. (1 Abena Korinti 9:21) Nge ca kumwenako, languluka ilyashi lyakwe ku bena Atena ilyacitwa lipoti mu Imilimo 17. Palya, mu kulamuka akakenye ifya kuloshako ku butotelo bwa cina Atena kabili nelyo fye ukwambula ukufuma kuli umo uwa bakashika wabo uwa nshintu mu mipeelele yakwe iya cine.
Umwikashi wa ku Roma
Paulo akwete ishuko na limbi ilya ku calo. Aali mwikashi wa ku Roma, kabili abomfeshe ili nalyo ku kulundulwilamo imbila nsuma. Mu Filipi, wene ne fibusa fyakwe balyuminwe no kubikwa mu cifungo ukwabula ukulubulwishiwa. Tacali ca mwi funde ukucita ici ku mwikashi wa ciRoma, kabili lintu Paulo aletele ici cishinka ku kusakamana kwa balashi, balimusuminishe ukwikala kulya no kupyungila icilonganino ilyo aali talaya ku cifulo cakwe cakonkelepo.—Imilimo 16:37-40.
Pa numa, lintu amonekele pa cinso ca kwa Kateka Feste, Paulo ashukile ukuba kwakwe umwikashi wa ciRoma ku kushina umulandu wakwe kuli Kaisare. Muli fyo, alicingilile imbila nsuma pa ntanshi ya bulashi bwasumbukisha ubwa Buteko bwa ciRoma.—Imilimo 25:11, 12; Abena Filipi 1:7.
Paulo apokelele ukukanshiwa mu nshila ibomba uko kwashininkishe ukuba ukwacindama pa numa. Asambilishiwe ukupanga amatenti, mu kupalishako ukufuma kuli wishi. Mu kuba no ku kwaafwa, aali no kuisungilila umwine mu butumikishi lintu indalama shacepele. (Imilimo 18:1-3) Na kabili apokelele amasomo ya fya butotelo ayashika. Akushiwe ngo “muFarise, umwana wa baFarise.” (Imilimo 23:6) Mu cituntulu, asambilile mu ceni ca kwa Gamaliele, umo uwa bakasambilisha balumbukisha aba ciYuda. (Imilimo 22:3) Amasomo ya musango uyo, nakalimo ukulinganishiwa ku masomo yafikapo aya ku universiti ilelo, yatubulula ukuti ulupwa lwakwe lwali ulwalumbuka nga nshi.
Imimwene Yalinga
Icikulilo ca kwa Paulo no kukanshiwa fyatambike inshita ya ku ntanshi iyabembela mu buYuda. Nga alitungulwike nga nshi. Nangu cibe fyo, lintu fye asumine ukuti Yesu aali e Mesia, amabuyo ya kwa Paulo yalyalwike. Lintu alelemba ku bena Filipi, atantawile amashuko yamo aya ku calo aya kale kabili asosele ukuti: “Ifintu ifyali ifya bunonshi kuli ine, fyene nafitungo kuti kulufya pa mulandu wa kwa Kristu; awe cene ntunga na fyonse ukuti kulufya, pa mulandu wa cuma icapulamo ica kwishiba Kristu Yesu Shikulu.”—Abena Filipi 3:7, 8.
Uyu mwaume wasoma taloleshe ku numa mu kuba no kufuluka pa lwa cintu aali no kucita mu kuba na masomo yakwe aya ku calo; kabili tabomfeshe ‘ukusambilila kwakwe ukwingi’ ku kutiinya bambi. (Imilimo 26:24; 1 Abena Korinti 2:1-4) Ukucila, ukubika icitetekelo cakwe icakumanina muli Yehova Lesa, aloseshe ku filolelo fyakwe ifya ku numa, ukusosa ukuti: “pa kulaba ifya ku numa, no kusupile fya ku ntanshi, nkonkelela ukulola ku buyo, ku mwaala wa bwite bwa mu mulu bwa kwa Lesa muli Kristu Yesu.” (Abena Filipi 3:13, 14) Paulo akatamike ifintu fya ku mupashi.
Nangu ni ifyo, Paulo abomfeshe kulya kukanshiwa kwa ku numa mu mulimo wa kwa Yehova. Lintu asosele ulwa baYuda ukuti, “ndi nte, nati, ukupimpa kwa kuli Lesa balikwata,” alandile ukufuma ku ca kukumanya ca pa lwakwe. (Abena Roma 10:2) Pamo ngo muFarise wabelesha, mu kushininkisha alikwete ukupimpa kwa kuli Lesa no kwa Malembo. Pa numa Paulo abele Umwina Kristu, ukupimpa kwakwe kwalikoshiwe ku kwishiba kwalungikwa, kabili aali no kubomfya amasomo yakwe aya mu kubangilila ku mifwaile ya bulungami. Mwi buku lya AbaHebere, ku ca kumwenako, abomfeshe ukwishiba kwakwe ukwashika ukwa lyashi lya kale ilya bena Israele no kupepa kwa mwi tempele ku kulangilila ukupulamo kwa micitile ya Bwina Kristu.
Ilelo bamo aba mano mu nshila ya ku mubili nabo bene balankulako ku mbila nsuma. Abantu abakwata ukufikapo kwalekanalekana ukwa masomo, capamo ne filundwa fya misango yonse iya kulamuka no butukushi, balipokelela icine no kubomfya ukukanshiwa kwabo ukwa mu kubangilila mu mulimo wa kwa Yehova. Nangula ni fyo, te mulandu na masomo yabo aya ku calo, Abena Kristu tababala abalufya icishinka ca kuti ukufikapo kwabo kwakatama kwa ku mupashi. Ifi e “fyacilamo” pantu kuti fyatutungulula ku bumi bwa muyayaya.—Abena Filipi 1:10.