Umusalaba Icishibilo ca Bukristu?

PA MYANDA ya myaka icinabwingi balipokelela umusalaba nge cishibilo ca buKristu. Lelo bushe mu cituntulu e fyo waba? Abengi abo mu kufumaluka abasumina ifyo balapapushiwa nga nshi pa kwishiba ukuti umusalaba tawaba fye wa Kristendomu eka. Mu kupusanako, walibomfiwa mu kusaalala mu mabutotelo yashili ya Bwina Kristu ukushinguluke calo conse.

Ku ca kumwenako, mu kubangilila kwa ba 1500, lintu Hernán Cortés no mulalo wakwe uwa “Bwina Kristu” bapekenye ukusansa ubuteko bwa cina Aztec, basendele imicincisho yalebilisha ukuti, “Natukonke icipasho ca Musalaba wa Mushilo mu citetekelo ca cine, pantu pe samba lya ici cipasho tuli no kucimfya.” Bafwile balipapushiwe ukusanga ukuti abalwani babo abasenshi baleshinshimuna umusalaba uwapalana no wabo. Icitabo Great Religions of the World cisoso kuti: “Cortés na bakonshi bakwe bashintwike ku malambo ya buntunse aya bena Aztec ne camoneke ukupala ifyalembwa fya busatana ifya buKristu: . . . ukushinshimuna ifishibilo fyapala umusalaba ifya kwa lesa wa mwela no wa mfula.”

Mu cipande ca mu nyunshipepala La Nación, kalemba José Alberto Furque alondolola ukuti muli citika wa mwanda wa myaka uwalenga 18, kwatendeke “ukukansana kwakakala kabili ukwa kucincimusha pa kati ka balondolole mikowa na bashula ifya mu mushili pa ntulo no bupilibulo bwa fishibilo fyapangwa ngo musalaba” ifyo balesanga ifingi ukucilinganya Central na South America. Mu kumonekesha bamo bali abafwaisha apakalamba nga nshi ukucingilila icifulo ca musalaba pamo nge cishibilo ca “BuKristu” epela ica kuti baimishe ukwelenganya kwa kuti mu nshila imo baAmerica balibililweko imbila nsuma pa ntanshi ya lwendo lwa pali bemba ulwakatama ulwa kwa Columbus! Iyi mfundo iishingasuminwa yali no kusuulwako pamo nge ishakwata icishinte.

Mu kupita kwa nshita, ukusanga kwalundwapo ukukuma kuli ici kwapwishishe ukukansana konse. Furque alandapo ukuti: “Mu citabo icasabankanishiwe mu 1893 na Smithsonian Institution, calipampamikwe ukuti umusalaba kale kale waleshinshimunwa . . . akale sana pa ntanshi ya kufika kwa bena Europe ba kubalilapo mu North America, icishininkisha ukwelenganya . . . kwa kuti icishibilo ca musango yo calemoneka mu bwikashi bonse ngo lubali lwa kupepa kwa kusefya ukwa maka ayo yatendeka ubumi.”

Baibolo ilanga ukuti Yesu taputunkanishiwe pa musalaba wa cishilano nelyo fye panono lelo, ukucila, pa cimuti fye, nelyo stau·ros΄. Ili ishiwi lya ciGreek, ilimoneka pali Mateo 27:40, mu kutendekelako lipilibula umwalo fye uwaololoka nelyo umulando, pamo nge fyo ifibomfiwa mu kukuula imifula. E ico, umusalaba tawabalile awimininako ubuKristu bwa cine. Yesu Kristu aishibishe icishibilo cituntulu, nelyo “ululembo,” lwa buKristu bwa cine lintu aebele abakonshi bakwe ukuti: “Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.”—Yohane 13:35.