Bakacema ne Mpaanga Muli Teokrasi

“Yehova e kapingula wesu, Yehova e wa kutupeele fipope, Yehova e mfumu yesu, wene akalatupususha.”—ESAYA 33:22.

1. Ni shani fintu cingasoswa ukuti Abena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo na Bena Kristu ilelo baba ni teokrasi?

TEOKRASI cipilibula ukutekwa na Lesa. Cibimbamo ukupokelela ubulashi bwa kwa Yehova no kukonka ifya kutungulula fyakwe na makambisho mu kupingulapo kukalamba no kunono uko tucita mu bumi. Icilonganino ca mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo cali ni teokrasi wa cine cine. Abena Kristu ba ilya nshita bali na maka ya kulanda mu bufumacumi ukuti: “Yehova e kapingula wesu, Yehova e wa kutupeele fipope, Yehova e mfumu yesu.” (Esaya 33:22) Mu kuba na bashalapo basubwa nge citendekelo ca kuko, ukuteyanya kwa kwa Yehova Lesa ilelo mu nshila imo ine ni teokrasi wa cine cine.

Ni mu Nshila Nshi Twabela aba Teokratiki Ilelo?

2. Ni nshila nshi imo iyo Inte sha kwa Yehova banakilamo ku kuteka kwa kwa Yehova?

² Ni shani twingasosa ukuti ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa pano isonde kwaba ni teokrasi? Pantu abo ababa muli kwene mu cituntulu banakila ku kuteka kwa kwa Yehova. Kabili bakonka ukutungulula kwa kwa Yesu Kristu, umo uyo Yehova abika pa cipuna nge Mfumu. Ku ca kumwenako, mu nshita ya mpela, uku kukambisha kwa kulungatika ukufuma kuli Teokrati Mukalamba kulapeelwa kuli Yesu ukwa kuti: “Ingishe cikwakwa cobe, ulelobolola; pantu naiise nshita ya kulobolola, ico nafipiisha ifya kulobolola fya pe sonde.” (Ukusokolola 14:15) Yesu alomfwila kabili alabomba pa kulobolola kwe sonde. Abena Kristu balafwilisha Imfumu yabo muli uyu mulimo ukalamba pa kushimikila mu kupimpa imbila nsuma no kupanga abasambi. (Mateo 28:19; Marko 13:10; Imilimo 1:8) Mu kucite fyo, baliba nabo ni bakabomba banankwe na Yehova, Teokrati Mukalamba.—1 Abena Korinti 3:9.

3. Ni shani fintu Abena Kristu banakila kuli teokrasi mu milandu ya mibele isuma?

³ Mu myendele na mo, Abena Kristu balanakila ku kuteka kwa kwa Lesa. Yesu atile: “Uucite cine esa ku lubuuto mu kuti imilimo yakwe imoneke, pa kuti muli Lesa e mo ibombeelwe.” (Yohane 3:21) Ilelo, kwalibako kukansana kushipwa pa lwa fipimo fya mibele isuma, lelo uku kukansana takwakwate cifulo pa kati ka Bena Kristu. Bamona nge ca bucisenene cintu Yehova atila ca bucisenene, kabili bacisengauka nge cikuko! Na kabili balasakamana indupwa shabo, ukumfwila abafyashi babo, no kuba abanakila ku mabulashi yacilamo. (Abena Efese 5:3-5, 22-33; 6:1-4; 1 Timote 5:8; Tito 3:1) Muli fyo, babomba mu musango wa teokratiki, mu kumfwana na Lesa.

4. Mibele nshi yalubana yalangilwe na Adamu na Efa na Shauli, kabili ni shani fintu Abena Kristu balangisha imibele yapusanako?

⁴ Adamu na Efa balilufishe Paradise pantu bafwaile ukucito kupingulapo kwabo abene ukukuma ku cali calungama ne cali calubana. Yesu afwaile icapusanininako. Atile: “Nshifwaya kufwaya kwandi, lelo ukufwaya kwa wantumine.” Abena Kristu bafwaya icintu cimo cine. (Yohane 5:30; Luka 22:42; Abena Roma 12:2; AbaHebere 10:7) Shauli, imfumu ya kubalilapo iya Israele, alyumfwilile Yehova—lelo lubali fye. Pali ici alikeenwe. Samwele amwebele ukuti: “Ukunakila kwawamo kucile lambo, kabili ukuumfwa kwawamo kucila amafuta ya basukusuku.” (1 Samwele 15:22) Bushe ca teokratiki ukukonka ukufwaya kwa kwa Yehova ku cipimo cimo, nakalimo pa kuba uwa lyonse mu mulimo wa kushimikila nelyo mu kusangwa ku kulongana, kabili lyene ukunenuka mu milandu ya mibele isuma nelyo mu nshila imbi? Kwena iyo! Tutukuta ‘ukucito kufwaya kwa kwa Lesa no mweo onse.’ (Abena Efese 6:6; 1 Petro 4:1, 2) Ukukanapala Shauli, tunakila umupwilapo ku kuteka kwa kwa Lesa.

Teokrasi wa Muno Nshiku

5, 6. Ni shani fintu Yehova abomba no mutundu wa muntu ilelo, kabili cinshi cifuma mu kubombela pamo no ku kutantika?

⁵ Mu nshita sha kale, Yehova alitekele kabili asokolwele icine ukupitila mu bantu umo umo, pamo nga bakasesema, ishamfumu na batumwa. Ilelo, te fyo caba; takwaba bakasesema bapuutwamo nelyo abatumwa. Ukucila, Yesu atile mu kati ka kubapo kwakwe ukwa cifumu, ali no kwishibisha ibumba lya bakonshi ba busumino, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” kabili ali no kulilaasa pa fikwatwa fyakwe fyonse. (Mateo 24:45-47; Esaya 43:10) Mu 1919 ulya musha aishibishiwe nga abashalapo ba mu Bena Kristu basubwa. Ukutula lilya, nga fintu baimininwako ne Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova, lyaba e cifulo ca pa kati ica teokrasi pe sonde. Ukushinguluke calo, Ibumba Litungulula limininwako na Makomiti ya Misambo, bakangalila benda, na baeluda ba mu filonganino.

⁶ Ukubombela pamo no kuteyanya kwa teokratiki kwaba lubali lwakatama ulwa kunakila kuli teokrasi. Ukubombela pamo kwa musango yo kuletako ukwikatana no muyano mu kusaalala kwa calo mu “ba bwananyina.” (1 Petro 2:17) Mu kukonkapo, ici cilatemuna Yehova, uwaba ‘Lesa uushili wa cimfulumfulu, lelo uwa muyano.’—1 Abena Korinti 14:33.

Baeluda Muli Teokrasi

7. Mulandu nshi cingasoselwa ukuti baeluda ba Bwina Kristu basontwa mu musango wa teokratiki?

⁷ Abaume bakalamba abasontwa bonse, te mulandu ne cifulo cabo ica bulashi, balakumanisha imilingo yatantikwa muli Baibolo ku cifulo ca kwa kangalila, nelyo umukalamba. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Mu kulundapo, amashiwi ya kwa Paulo kuli baeluda ba ku Efese yalabomba kuli baeluda bonse aya kuti: “E ico muleyangwa mwe bene no mukuni onse uo [umupashi] wa mushilo wamubikileko bucilolo; akucemeni ulukuta lwa kwa [Lesa, NW].” (Imilimo 20:28) Ee, baeluda basontwa no mupashi wa mushilo, uufuma kuli Yehova Lesa. (Yohane 14:26) Ukusontwa kwabo kwa teokratiki. Mu kulundapo, bacema umukuni wa kwa Lesa. Umukuni wa mwine Yehova, te wa baeluda. Waba ni teokrasi.

8. Finshi fyaba e fishingamo fya mu cinkumbawile ifya baeluda ilelo?

⁸ Muli kalata wakwe ku bena Efese, umutumwa Paulo atantike ukushingamwa kwa mu cinkumbawile ukwa baeluda, ukusoso kuti: “Apeele bamo ukuba abatumwa, na bambi ukuba bakasesema, na bambi ukuba ababile mbila nsuma, na bambi ukuba abacemi na bakasambilisha, ku kuwamya abashila, ku mulimo wa kupyungila, ku kukuulo Mubili wa kwa Kristu.” (Abena Efese 4:11, 12) Abatumwa na bakasesema balifumapo pamo no bwaice bwa “Mubili wa kwa Kristu.” (Linganyeniko 1 Abena Korinti 13:8.) Lelo baeluda bacili abapamfiwa mu kubile mbila nsuma, ukucema, no kusambilisha.—2 Timote 4:2; Tito 1:9.

9. Ni shani fintu baeluda bengaipekanya ku kwimininako ukufwaya kwa kwa Lesa mu cilonganino?

⁹ Apantu teokrasi kutekwa na Lesa, baeluda ba kufumamo cimo balibeleshanya mu kukumanina no kufwaya kwa kwa Lesa. Yoshua akambishiwe ukubelenga Ifunde cila bushiku. Baeluda nabo bene bakabila ukusambilila no kufwaya mu Malembo lyonse no kuba ababeleshanya mu kukumanina ne fitabo fya Baibolo ifisabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka. (2 Timote 3:14, 15) Ici cisanshamo bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! ne mpapulo shimbi isho shilanga ifyo ifishinte fya Baibolo fibomba ku mibele ya kulungatika.a Nangu cibe fyo, ilintu calicindama kuli eluda ukwishiba no kukonka ifya kutungulula fyasabankanishiwa mu fitabo fya Watch Tower Society, alingile na kabili ukuba uwabeleshanya mu kukumanina ne fishinte fya mu Malembo ifyaba ku numa ya fiko. Akaba lyene mu cifulo ca kubomfya ifya kutungulula fya mu Malembo mu kuba no kumfwikisha no kulangulukilako.—Linganyeniko Mika 6:8.

Ukubomba mu Kuba no Mupashi wa Bwina Kristu

10. Mibele nshi yabipa intu baeluda balingile ukuibakako, kabili shani?

¹⁰ Mupepi no mwaka wa 55 C.E., umutumwa Paulo alembele kalata wakwe uwa kubalilapo ku cilonganino ca mu Korinti. Imo iya mpika abombelepo yakumine ku baume bamo abalefwaya ukulumbuka mu cilonganino. Paulo alembele ati: “Mwaikuta kale! Mwacindama kale! Mwakwato bufumu ukwabula ifwe! Iye, nga mwakwata no bufumu, ukuti na ifwe tukwate ubufumu pamo na imwe!” (1 Abena Korinti 4:8) Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., Abena Kristu bonse bakwete isubilo lya kuteka nge shamfumu sha mu muulu na bashimapepo capamo na Yesu. (Ukusokolola 20:4, 6) Mu kumonekesha, nangu ni fyo, bamo mu Korinti balilabile ukuti pe sonde tapaba ishamfumu muli teokrasi wa Bwina Kristu. Ukucila ukubomba nge shamfumu sha muli cino calo, bakacema ba Bwina Kristu balundulula ukuicefya, imibele iitemuna Yehova.—Ilumbo 138:6; Luka 22:25-27.

11. (a) Fya kumwenapo nshi fimo ifyapulamo ifya kuicefya? (b) Mimwene nshi iya bene pa lwabo intu baeluda na Bena Kristu bambi bonse balingile ukukwata?

¹¹ Bushe ukuicefya kwaba bunake? Nakalya! Yehova umwine alondololwa nga uwaicefya. (Ilumbo 18:35, NW) Ishamfumu sha Israele shatungulwile impuka mu bulwi kabili shatekele pe samba lya kwa Yehova. Nalyo line, imo na imo yalekabila ukusakamana “ukuti wituuma umutima wa iko pali bamunyina.” (Amalango 17:20) Yesu wabuushiwa ni Mfumu ya mu muulu. Lintu ali pe sonde, nangu cibe fyo, asambile amakasa ya batumwa bakwe. Mwandi kuicefya! Kabili ukulanga ukuti afwaile abatumwa bakwe ukuicefya mu kupalako, atile: “Ine, ne Shikulwinwe kabili Kasambilisha wenu, nga musambile amakasa, na imwe mufwile ukusambana amakasa.” (Yohane 13:14; Abena Filipi 2:5-8) Ubukata bonse ne lumbo filingile ukuya kuli Yehova, te ku muntu uuli onse. (Ukusokolola 4:11) Nampo nga ni baeluda nelyo iyo, Abena Kristu bonse balingile ukuimona abene mu lubuuto lwa mashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Tuli finangwa fya basha; ico tufwile ukucita, ni co cine twacita.” (Luka 17:10) Imimwene iili yonse imbi taili ya teokratiki.

12. Mulandu nshi ukutemwa kwabela mibele yakatama kuli baeluda ba Bwina Kristu ukulundulula?

¹² Capamo no kuicefya, baeluda ba Bwina Kristu balundulula ukutemwa. Umutumwa Yohane alangile ukucindama kwa kutemwa lintu atile: “Uushitemwa taishiba Lesa; ico Lesa kutemwa.” (1 Yohane 4:8) Abantu abashakwata kutemwa te ba teokratiki. Tabaishiba Yehova. Ukukuma ku Mwana wa kwa Lesa, Baibolo itila: “Yesu . . . pa kutemwa abakwe abali pano isonde, abatemenwe na ku mpela.” (Yohane 13:1) Ukulanda ku baume 11 abali no kuba lubali lwe bumba litungulula mu cilonganino ca Bwina Kristu, Yesu atile: “Ili e funde lyandi, ilya kuti mutemwane, ifyo natemwa imwe.” (Yohane 15:12) Ukutemwa e ca kwishibikilwako ca buKristu bwa cine. Kulacebusha abalopote mitima, abaloosha, na bankole ba ku mupashi abafuluka ukulubuka. (Esaya 61:1, 2; Yohane 13:35) Baeluda balingile ukuba ifya kumwenapo mu kulangisha kwene.

13. Nangu cingati impika ilelo kuti pambi shaba ishaafya, ni shani fintu eluda engaba kusonga kwa ku busuma mu mibele yonse?

¹³ Ilelo, baeluda ilingi line balepushiwa ukubomba pa mpika shapikana. Amafya ya mu fyupo kuti yaba ayalimbe mishila kabili ayatwalilila. Abacaice balakwata impika shintu abakalamba pambi bengasanga icakosa ukukolopanya. Ukulwala kwa mu nkuntu ilingi kulaba ukwaafya ukumfwikisha. Eluda uwalolenkana ne fintu fya musango yo kuti pambi aba uushashininkisha pa co engacita. Lelo kuti aba uwacetekela ukuti nga ca kuti mu kubamo ipepo ashintilila pa mano ya kwa Yehova, nga ca kuti asokota muli Baibolo na mu fyebo fyasabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka, kabili nga ca kuti abomba mu kuicefya kabili mu kubamo kutemwa ku mpaanga, akaba kusonga kwa ku busuma nangu fye ni mu mibele yacilapo kwaafya.

14, 15. Kulumbulula nshi kumo ukulelanga ukuti Yehova alipaala abantu bakwe mu kuba na baeluda abashaiwamina abengi?

¹⁴ Yehova alipaala mu kufumba ukuteyanya kwakwe mu kuba ne “fya bupe ku bantu.” (Abena Efese 4:8) Ukufuma ku nshita ne nshita, Watch Tower Society ilapokelela amakalata ya kukafya umutima ukwikalilo bunte ku kutemwa ukulangwa na baeluda baicefya abo mu kubamo inkumbu baceme mpaanga sha kwa Lesa. Ku ca kumwenako, eluda umo wa mu cilonganino alemba ati: “Kwali kutandala kwa kwa kangalila wa muputule uko nshingebukisha na kumbi ukwanyambukile mu kucilapo kabili ukucili kulelandwapo mu cilonganino. Kangalila wa muputule angafwile ukumona ubucindami bwa mibele yashininkishiwa lintu ndebomba na bamunyina, mu kuba no kukomaila pa kutasha.”

¹⁵ Nkashi umo uwali no kwenda ukuya ku kiliniki yabelele akatalamukila ku kundapwa alemba ati: “Fintu cali ica kwebekesha ukuba na maka ya kukumanya eluda bulya bushiku bwa kubalilapo ubwe sakamika mu cipatala ukutali nga nshi ukufuma ku mwandi! Wene pamo na bamunyina bambi bapoosele inshita iikalamba pamo na ine. Nangu fye bantu aba ku calo ababeleshenye na cintu nalepitamo bayumfwile ukuti nga nshapuswike ukwabula icisansamushi, ukusakamana, na mapepo ya abo bamunyina bakwato kutemwa kabili abaipeelesha.” Nkashi na umbi alemba ati: “Ndi umumi ilelo pa mulandu wa kuti baeluda mu kutekanya bantungulwile ukupula mu bulwi bwandi ubwa kupopomenwa kukalamba. . . . Munyina umo no mukashi wakwe tabaishibe ica kusosa kuli ine. . . . Lelo icankuntile apakalamba cali ca kuti nelyo fye bashaumfwikishe mu kukumanina cintu nalepitamo, balinsakamene mu kubamo kutemwa.”

16. Kukonkomesha nshi Petro apeela kuli baeluda?

¹⁶ Ee, baeluda abengi balebomfya ukufunda kwa mutumwa Petro ukwa kuti: “Cemeni umukuni wa kwa Lesa uuli kuli imwe, ukuumona, te ku kupatikishiwa lelo ku kuitemenwa; te ku kumwenamo ubunonshi bwa nsoni, lelo ku kucincila kwa mutima; te kuumyo lupaka pa baseekeshiwa kuli imwe, kano ukube ca kumwenako ku mukuni.” (1 Petro 5:1-3) We fintu baba lipaalo baeluda ba musango yo aba teokratiki!

Impaanga Muli Teokrasi

17. Lumbulenipo imibele imo intu ifilundwa fyonse ifya cilonganino balingile ukulundulula.

¹⁷ Nangu cibe fyo, teokrasi tapangwa fye na baeluda beka. Nga ca kuti bakacema bafwile ukuba aba teokratiki, e fifwile ukuba ne mpaanga. Mu nshila nshi? Cisuma, ifishinte fimo fine ifitungulula bakacema e fifwile ukutungulula impaanga. Abena Kristu bonse, te baeluda beka, bafwile ukuba abaicefya nga bali no kupokelela ipaalo lya kwa Yehova. (Yakobo 4:6) Bonse bafwile ukulundulula ukutemwa pantu ukwabula kwene amalambo yesu kuli Yehova tayamutemuna. (1 Abena Korinti 13:1-3) Kabili ifwe bonse, te baeluda beka fye, tulingile ‘ukwisulamo ukwishibo kufwaya [kwa kwa Yehova] mu mano yonse no mucetekanya ifya bumupashi.’—Abena Kolose 1:9.

18. (a) Mulandu nshi ukwishiba kwa pa muulu fye ukwa cine kushabela ukwakumanina? (b) Ni shani fintu ifwe bonse twingesulamo ukwishiba kwalungikwa?

¹⁸ Abanono na bakalamba mu nshila imo ine balolenkana libili libili no kupingulapo kwaafya ilyo baleesha ukutwalilila aba citetekelo te mulandu no kwikala mu calo ca kwa Satana. Ukukongama kwa calo mu mifwalile, inyimbo, ifikope fisela, ne fitabo filasonsomba bumupashi bwa bamo. Ukwishiba kwa pa muulu fye ukwa cine takwakumanina ku kutwaafwa ukusungilila ukushikatala kwesu. Pa kushininkisha ukutwalilila aba citetekelo, tulekabila ukwisulamo ukwishiba kwalungikwa. Tulekabila umucetekanya na mano fintu Cebo ca kwa Lesa ceka fye e cingatupeela. (Amapinda 2:1-5) Ici cilepilibula ukulundulula ifibelesho fisuma ifya kusambilila, ukwetetula pa fintu tusambilila, no kufibika mu kubomba. (Ilumbo 1:1-3; Ukusokolola 1:3) Paulo alelembela ku Bena Kristu bonse, te kuli baeluda beka, lintu atile: “Ifilyo ifyakosa fya bakalamba, abo bakansho kulingulula kwabo pa kweshaesha ukupaatululo busuma ukubulekanya no bubi.”—AbaHebere 5:14.

Bakacema ne Mpaanga Balabombela Pamo

19, 20. Kukonkomesha nshi kwapeelwa kuli bonse pa kubombela pamo na baeluda, kabili mulandu nshi?

¹⁹ Mu kulekelesha, cilingile ukusoswa ukuti umupashi wine wine uwa teokratiki ulalangwa na abo ababombela pamo na baeluda. Paulo alembele kuli Timote ati: “Abakalamba abateka bwino bwino balingwe abawamino mucinshi ubili, pali bufi abacucutikile cebo ne sambilisho.” (1 Timote 5:17; 1 Petro 5:5, 6) Bueluda lishuko lyawamisha, lelo ubwingi bwa baeluda baume ba ndupwa abaya ku ncito shabo isha ku mubili cila bushiku kabili abakwata abakashi na bana aba kusakamana. Ilintu baliba aba nsansa ku kubomba, umulimo wabo ulangukako no kucilapo kulambula lintu icilonganino cili ca kwaafwa, te kucishamo kulengulula no kupinda.—AbaHebere 13:17.

²⁰ Umutumwa Paulo atile: “Ibukisheni intungulushi shenu, ishalandile kuli imwe icebo ca kwa Lesa; tontonkanyeni umwaile imibele yabo, no kupashanye citetekelo cabo.” (AbaHebere 13:7) Iyo, Paulo takoseleshe bamunyina ukukonka baeluda. (1 Abena Korinti 1:12) Ukukonka umuntu te buteokratiki. Lelo mu cine cine calibamo amano ukupashanya icitetekelo caeshiwa ica kwa eluda wa teokratiki uwacincila mu mulimo wa kubile mbila nsuma, uwa lyonse ku kulongana, kabili uubomba mu kuicefya na mu kutemwa ne cilonganino.

Icipingo ku Citetekelo

21. Ni shani fintu Abena Kristu balangisha icitetekelo cakosa ukupala cilya ica kwa Mose?

²¹ Mu cine cine, ukubako kwa kuteyanya kwa teokratiki muli iyi nshita yacishapo kubotelela iya lyashi lya buntunse bwaba bunte ku maka ya kwa Teokrati Mukalamba. (Esaya 2:2-5) Bwaba na kabili bunte ku citetekelo ca Bena Kristu bali mupepi na mamilioni yasano abaume, abanakashi, na bana, abaleshomboka ne mpika sha bumi bwa cila bushiku lelo abashilaba ukuti Yehova e Kateka wabo. Pamo fye nga fintu Mose wa citetekelo “akoselele ngo umone Mfumu iishimoneka,” e fyo Abena Kristu ilelo bakwata icitetekelo cakosa icapalako. (AbaHebere 11:27) Balikwata ishuko lya kwikala muli teokrasi, kabili cila bushiku balatootela Yehova pa lwa cene. (Ilumbo 100:4, 5) Ilintu balekumanya amaka ya kupususha aya kwa Yehova, balaba aba nsansa ukubilisho kuti: “Yehova e kapingula wesu, Yehova e wa kutupeele fipope, Yehova e mfumu yesu, wene akalatupususha.”—Esaya 33:22.

[Futunoti]

Cinshi Cintu Baibolo Ilanga?

◻ Ni mu nshila nshi Abena Kristu banakila kuli teokrasi?

◻ Ni shani fintu teokrasi ateyanishiwa ilelo?

◻ Ni shani fintu baeluda balingile ukuipekanya ukufikilisha ifishingamo fyabo?

◻ Mibele nshi iya Bwina Kristu caba icakatama kuli baeluda ukulundulula no kulangisha?

◻ Muli teokrasi, kwampana nshi kulingile ukubapo pa kati ka mpaanga na bakacema?

[Icikope pe bula 16]

Adamu na Efa balilufishe Paradise pantu bafwaile ukucito kupingulapo kwabo abene ukukuma ku calungama ne calubana

[Icikope pe bula 18]

Nga ca kuti eluda abomba ne mpaanga mu kuicefya na mu kutemwa, akaba lyonse ukusonga kwa ku busuma