Umutende wa Muntontonkanya Muli Sosaite Walemenena ku Kucimfyanya
“NGO muntu afwayo kubo wa ntanshi,” e fintu Yesu Kristu afundile abatumwa bakwe, “abe uwa numa kuli bonse, kabili kapyunga wa bonse.” Abatumwa balepaashanya pa lwa wali uwakulisha pa kati kabo. Balishibe ukuti umupashi wa musango yo wali wa kuselausha kuli Yesu. Tatalile alenga abasambi bakwe ukutangana nge nshila ya kusumbwilamo ukulunduluka kwa ku mupashi.—Marko 9:33-37.
Ilyo ashilaisa pe sonde, Yesu Kristu ayakene mu kubumba abaupana babili aba buntunse aba kubalilapo kabili alishibe ifyo babumbilwe. (Abena Kolose 1:15, 16) Abantunse ba kubalilapo balengelwe mu kuba na maka ya kulunduluka ukwabula ukucimfyanya na bambi mu bukatu. Abantunse tabakwete ukukabila kwa kulwa pa kati ka bene na bene ku kupima uwali intungulushi yabo, kabili tabalecimfyanya ne nama mu kushombokela ukupusunsuka.—Ukutendeka 1:26; 2:20-24; 1 Abena Korinti 11:3.
Intulo ya Mupashi wa Kucimfyanya
Ni shani, lyene, fintu umupashi wa kucimfyanya kwakaluka wasangwike amaka yateka muli sosaite wa buntunse? Umulandu wa bukomi uwa kubalilapo mu lyashi lya kale utupeelako utwebo tunono. Umupashi wa kucimfyanya pa lubali lwa kwa Kaini, umwana mwaume umukalamba pali bonse uwa baupana babili aba buntunse aba kubalilapo, watungulwile ku kayofi. Kaini aipeye munyina Abele pantu ilambo lya kwa Abele lyalitemwine Lesa, ilintu ilya kwa Kaini talyacitile fyo. Kabili Baibolo itila Kaini “[aali] wa Mubifi, kabili aipeye munyina.”—1 Yohane 3:12; Ukutendeka 4:4-8.
Ee, umubifi, Satana Ciwa, e katendeka kabili katuninkisha wa mupashi wa kucimfyanya. Nangula ca kuti aali mwana mwaume wa bumalaika uwa kwa Lesa mu kuba na mashuko yasumbuka, alefwaya ifyacilapo. (Linganyako Esekiele 28:14, 15.) Lintu abeleleke Efa, alangishe ulunkumbwa lwakwe lwine. Atile pa kulya ku cisabo cabindwa, Efa ali no ‘kuba ngo mulungu.’ (Ukutendeka 3:4, 5) Mu cishinka, cali ni Satana e wafwaile ukuba nga Lesa, ukutangana na Yehova. Umupashi wa kucimfyanya na Lesa wamucincishe ukupondoka.—Yakobo 1:14, 15.
Uyu mupashi waba wa lwambu. Pe samba lya kusonga kwa kwa Satana, umutende wapeelwe na Lesa ku kutantika kwa lupwa ukwa kutendekelako walilubile. (Ukutendeka 3:6, 16) Ukutula fye apo apondokele Lesa, Satana Ciwa aliteka umutundu wa muntu, ukukoselesha umupashi wa kucimfyanya, no kukopeka fye abaume na banakashi mu kusumino kuti ukucimfyanya kwakaluka e lufungulo ku kutunguluka. Nangu cibe fyo, Baibolo ilondololo kuti: “Ukuli akalumwa na kafindwe, e kuli cimfulumfulu no mulandu onse wabipa.” (Yakobo 3:14-16) Satana muli ifyo alipokolola umuntu insansa shakwe no mutende wa muntontonkanya.
Ukutunguluka Ukwabulo Kucimfyanya
Mu kupusana no kunashanasha kwa kwa Satana, Baibolo ipeela ifya kumwenako fya kutunguluka ukwabula ukucimfyanya. Icapulamo ni cilya ica kwa Yesu Kristu. Nangula ca kuti aali mu cipasho ca kwa Lesa, tatalile atontonkanya ulwa kulingana na Lesa lelo abuulile icipasho ca busha no kwisa pe sonde. Ne cacilapo, aliicefeshe no kuba uwa cumfwila ukufika fye na ku mfwa pa cimuti ca kucushiwilwapo. Iyi mibele ya mutima iyabamo icumfwila, iyabula umupashi uuli onse uwa bulwani, yamutungulwile ku kunonka ububile bwa kwa Lesa. “E ico na Lesa amusansabike, no kumupeele shina ilyacila amashina yonse.” (Abena Filipi 2:5-9) Kutunguluka nshi uko icibumbwa icili conse cinganonka ukwacila pali uku? Atemwine Wishi ukufika ku cipimo ico takwaba icibumbwa icili conse cimbi icingafikako, kabili acitile ci ukwabula umupashi uuli onse uwa bulwani nelyo uwa kucimfyanya.—Amapinda 27:11.
Imyanda mishila ya bamalaika ba busumino mu muulu balangisha iyi mibele ya mutima imo ine. Nangu ca kuti Yesu, uwali umutwe wa aba bamalaika, aishileba uwacepa panono kuli bene lintu aishile pe sonde, babombele ukukabila kwakwe mu kuitemenwa. Mu kumonekesha, tabatekeleshe itontonkanyo lya kushukila imibele no kwesha ukumupyana nga Malaika Mukalamba.—Mateo 4:11; 1 Abena Tesalonika 4:16; AbaHebere 2:7.
Ukupata kwabo ukwa mibele ya mutima iya kucimfyanya kwalicilanapo ukumonekesha lintu twalanguluka inshila bayankwilamo ku mifwaile ya kwa Lesa iya kusansabika abantunse bamo abashapwililika ku bumi bwa ku mupashi ubwa bumunshifwa, mu mibele umo ‘bakapingula bamalaika.’ (1 Abena Korinti 6:3) Bamalaika balikwata ukubelesha ukwafulisha mu kubombela Yehova kabili bakwata amaka yafulisha nga nshi ku kupwishishisha ubusuma ukucila abantunse bashapwililika. Nalyo line, bamalaika mu nsansa bapyungila abasubwa pe sonde, ababula akalumwa nangu fye panono pa lwa cintu aba bakapokelela. (AbaHebere 1:14) Imibele yabo ishaiwamina, iyabula ukucimfyanya ibalenga ukutwalilila ukubomba pa ntanshi ya cipuna ca bufumu ica kwa Shikulu Mulopwe Yehova.
Lyene, tontonkanya ulwa babomfi ba busumino aba pa kale aba kwa Lesa abakabuushiwa pe sonde. Abrahamu aali ca kumwenako capulamo ica citetekelo kabili aitilwe “shibo wa bonse abatetekela.” (Abena Roma 4:9, 11) Yobo aimike ica kumwenako casumbukisha ica kushipikisha. (Yakobo 5:11) Mose, “uwafuukisha ukucilamo mu bantu bonse aba pano isonde,” atungulwile uluko lwa kwa Israele ku buntungwa. (Impendwa 12:3) Nani pa bantunse bashapwililika uwaimika ica kumwenako cawamako ica citetekelo, ukushipikisha, no kufuuka ukucila aba baume? Nangu cibe fyo, baba mu mutande wa kupyana ubwikashi bwa pe sonde ubwa Bufumu bwa kwa Lesa. (Mateo 25:34; AbaHebere 11:13-16) Bene, ukupala Yohane Kabatisha, bakaba pe samba lya “wacepesha mu bufumu bwa mu muulu.” (Mateo 11:11) Bushe bakatontonkanyapo no kutontonkanya pa lwa kuilishanya, ukupampamina pa kuti icitetekelo cabo, ukushipikisha, nelyo ukufuuka fyalilingene nelyo mu milandu imo fyalicilile filya ifya abo abakapeelwa ubumi mu muulu? Mu kubamo ukwebekesha iyo! Bakaba batekwa ba pe sonde aba Bufumu bwa kwa Lesa aba nsansa.
Ilelo, nalyo line, cilawama ukuba pa bantu ababula imibele ya mutima iya kucimfyanya. Yasuo, uulumbwilwe mu cipande ca kwiswila, aishileingila mu nkongole mu kushika pa mulandu wa kushitisha golde ukwabamo ubusanso kabili alufishe ifipe fyakwe fyonse. “Ifibusa” fyakwe balimushile. Apantu umukashi wakwe atampile ukusambilila Baibolo ne Nte sha kwa Yehova, Yasuo aile ku kulongana kwabo pa mulandu fye wa kuyumfwa uwabipilwa ku kucula aingishemo ulupwa lwakwe. Mu kupelako, afuulile ukucimfyanya no kusanguka umo uwa Nte sha kwa Yehova. Nomba ali uwa nsansa ukuba pa kati ka fibusa fya Bwina Kristu, umusango wa fibusa abaitemenwa ukumwaafwa mu nshita sha kumanama.
Ifya Kusungilila Umutende wa Muntontonkanya
Tacaba lyonse icayanguka ukusungilila umutende wa muntontonkanya muli sosaite wabulwo luse, uwaisulamo ukucimfyanya. Tuba abacenjela ukumona ukuti Baibolo yalisenuka “ulupato, ifikansa, akalumwa, icipyu, akafindwe, akapaatulula, bucaibela, akaso” nge “milimo ya bumubili” iicilikila abantu ukufuma ku kupyana Ubufumu bwa kwa Lesa. Iyi milimo yonse yendela pamo no mupashi wa kucimfyanya. Te ca kupapa umutumwa Paulo akoseleshe abena Galatia ukuti: “Twiba na matutumuko, twikalifyanya [“twicimfyanya,” NW], twikwatilana akalumwa.”—Abena Galatia 5:19-21, 26.
Muli aya mashiwi yashingulukako, kalata wa kwa Paulo alangishe ulufungulo ku fya kubomba no kucimfyanya kwa matutumuko. Atile: “Ifisabo fya [mupashi] kutemwa, ukusekelela, umutende, ukutekanya, icongwe, ubusuma, icishinka, ukunakilila, ukuteko mutima; takuli mbela ya kupinkana na bacite fi.” (Abena Galatia 5:22, 23) Ifisabo fya mupashi filatwaafwa ukufumya mu mintontonkanya yesu ubulwani. Languluka, ku ca kumwenako, imibele ya kutemwa. “Ukutemwa takwikatwa kalumwa,” e fyalondolola Paulo. “Takucita mataki, takutuumikwa, takucita cishiyene, takuifwaila ifya kuko, takufiishiwa ku mutima.” (1 Abena Korinti 13:4-7) Pa kulundulula ukutemwa, kuti twanukula akalumwa, amaka yatuninkisha mu mupashi wa kucimfyanya. Ifisabo fimbi ifya mupashi na fyo fitwaafwa ukufumya mu mitima yesu ne mintontonkanya utulepelela tonse utwa mupashi wa kucimfyanya, uwakaluka. Pantu, mu kuba no kuilama ukucincisha ukuli konse ukuleimako ukwa kucimfyanya na bambi pa kuti twingacimfya te mulandu ne cili conse icingacitika mu kwangufyanya kulashimaishiwa!—Amapinda 17:27.
Nga tuli no kulundulula iyi mibele, nangu cibe fyo, tufwile ukusuminisha umupashi wa kwa Lesa ukubombela pali ifwe. Kuti twakoselesha iyi mibombele iituntulu iya mupashi wa mushilo pa kuba aba mukoosha mwi pepo no kulomba umupashi wa kwa Lesa ukutwaafwa. (Luka 11:13) Mu kwankula kwi pepo lyesu, cinshi cintu Lesa akatupeela? Baibolo yasuko kuti: “Mwisakamikwa nangu kamo, lelo mu fintu fyonse lekeni ifya kulomba fyenu fiishibikwe kuli Lesa mu kupepa no kupaapaata pamo no kutootela; no mutende wa kwa Lesa uwapulamo mu kwiluka konse, wakulalinde mitima yenu na mapange yenu muli Kristu Yesu.”—Abena Filipi 4:6, 7.
Ici cali icamonekesha mu mulandu wa batumwa ba kwa Yesu. Nelyo fye pa numa Yesu aali naimika Ica Kulya ca Cungulo ica kwa Shikulu pa bushiku bwakwe ubwa kulekeleshako na batumwa bakwe, baali bacili baleumanina pa walemoneka ukuba e wakulisha. (Luka 22:24-27) Yesu pa tushita twapusanapusana aali naesha ukubaafwa ukulungika ukutontonkanya kwabo, lelo iyi mibele ya kucimfyanya yaali iyashikama mu kushika muli bene. (Marko 9:34-37; 10:35-45; Yohane 13:12-17) Nangu cibe fyo, kabili bashipokelela fye umupashi wa mushilo mupepi ne nshiku 50 pa numa ya kulya kukansana, imibele yabo iya mutima yalyalwike. Tapaali ukupaashanya pa wali no kubemininako mu kulanda kwi bumba lyalefwaisha ukwishiba lyalongene pali bulya bushiku bwa Pentekoste.—Imilimo 2:14-21.
Takwali ukusuminisha kwa kuteka kwa buntunse ukuli konse pa cilonganino ca Bwina Kristu. Lintu baali no kupikulula impika iyakumine ku kusembululwa, Yakobo, uushali fye no musambi pa nshita ya mfwa ya kwa Yesu, e watungulwile kulya kukumana kwakatama. Takwaba icishibilo ca kupaashanya pa wali no kubuulo butungulushi pali kulya kukumana kwe bumba litungulula ilya cilonganino ca Bwina Kristu. Mwandi kwaluka ukufuma ku nshita lintu abatumwa bakantaikwe no mupashi wa kucimfyanya! Mu kuba no kwaafwa kwa mupashi wa mushilo, baibukishe ifisambilisho fya kwa Yesu no kutendeka ukumfwikisha ubupilibulo bwa masambilisho yakwe.—Yohane 14:26.
E fyo cingaba na kuli ifwe. Mu kuba no kwaafwa kwa mupashi wa mushilo, kuti twacimfya ukucincisha ukuli konse ukulekoselela ukwa kucimfyanya na bambi pa kuti twingacita ukulunduluka pa kubaliila pa mutwe. Ukucila, kuti twanonka umutende wa muntontonkanya uwacilamo mu kwiluka konse. Baibolo itwebekesha ukuti intulo ya kucimfyanya kwakaluka, Satana Ciwa, mu kwangufyanya akapooswa ku cilindi ca ku mbo, ukulengwa ukukanabomba. (Ukusokolola 20:1-3) Ubulwani pa kati ka bena mupalamano tabwakabeko na kabili. Bushe ica kufumamo cikaba ni sosaite iishakalelunduluka? Nakalya! Abantunse bakema ukufika ku kupwililika, te kupitila mu kucimfyanya ukuli konse pa kati kabo, lelo ukupitila mu kubomfya ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu ukulola kuli bene.—1 Yohane 2:1, 2.
Keinosuke, uulumbwilwe mu kubangilila, uyo inshita imo akumenye umucinshi wa kutunguluka kwa ku calo pa kushitisha bamotoka abafulisha ukucila abali bonse abamutangilile, aliilengele ukufunshika lwa ku muntontonkanya na lwa ku mubili, lelo mu kupelako alilekele incito. “Nomba, ubumi bwandi bwaisulamo ubuseko bwa cine,” e fintu asosa. Aishileiluka umulandu ukutunguluka kwa cine kwaishibishe ubumi bwa kwa Yesu. Nomba asanga ukupembesulwa mu cili conse engacita mu cilonganino ca kwa Lesa ica mu kusaalala kwa calo. Muli iyo nshila alepekanishiwilwa icalo cipya, icishakabemo ukucimfyanya. Nobe wine kuti wasondela libela uyu sosaite wa calo cipya pa kutandalila imo iya Mayanda ya Bufumu mu cifulo wikala na pa kubishanya ne Nte sha kwa Yehova.
[Icikope pe bula 7]
Sosaite wa buntunse akaipakisha umutende no kubombela pamo mu calo cipya ica kwa Lesa