Ukulolesha mu Kuba no Kutasha pa “Ŋanda ya kwa Lesa”

“ICINTU cimo nalomba kuli Yehova, e co ndefwayafwaya; ukwikala mu ŋanda ya kwa Yehova inshiku shonse sha mweo wandi, ku kutambo busuma bwa kwa Yehova, no kubuusha mwi tempele lyakwe.”—Ilumbo 27:4.

Imfumu Davidi uwaiswilemo kutasha aloleshe mu kuba no buseko, nelyo ukucankwa, pe tempele lya kwa Yehova. Bushe uyumfwa mu kupalako pa lwa fifulo fya kupepa kwa cine ilelo? Amayanda ya Bethel ayacila pali 95 pa misambo ya Watch Tower Society yaba pa kati ka fibombelo ifyaampana no kupepa kwa kwa Yehova mu nshita yesu.

“Ukulolesha ku numa pa myaka yandi iingi iya mulimo wa pa Bethel kunjisushamo ukutasha kwashika no kutesekesha kukalamba, uko kwakula mu kupita kwa myaka,” e fyalondolola Helga, uwatendeke umulimo pali ilya ŋanda ya mu Germany mu 1948. Helga ni umo pali 13,828 bakabomba ba buseko aba pa Bethel mu kusaalala kwa calo abo mu mwaka wa mulimo uwa 1993 ‘batambile ubusuma bwa kwa Yehova.’ Cinshi cintu mu kushininkisha ishina Bethel lipilibula? Ni shani fintu uuli onse uwa Nte sha kwa Yehova engalolesha mu kuba no kutasha pali uku kutantika, nampo nga abombela Lesa mu kati ka Bethel nelyo ku nse?

Ishina Ilifwaya Ukuipeelesha

“Bethel” lishina lyalingisha, apantu ishiwi lya ciHebere Behth-ʼElʹ lipilibula “Iŋanda ya kwa Lesa.” (Ukutendeka 28:19, NW, utulembo twa mwi samba) Ee, Bethel yapala iŋanda yateyanishiwa bwino, nelyo ‘iŋanda iyakuulilwa ku mano’ mu kuba na Lesa no kufwaya kwakwe ukuba e cintu capulamo. (Amapinda 24:3) “Caba ngo kwikala mu lupwa. Twalikwata imibombele ya cila kasuba iyateyanishiwa bwino,” e fyasosa Herta mu kubamo kutasha. Alibomba pali iyi Bethel imo ine na Helga ukucila pa myaka 45. Icilundwa cimo cimo ica ulu lupwa lukalamba aba no mulimo wakwe ne cifulo cakwe, ukumusuminisha ukuyumfwa uwa nsansa kabili uwacingililwa. Mu kumfwana ne shina Bethel, imitantikile isuma no kuteyanya yaba e mibele ya imo na imo iya madipartimenti. Ici cisumbula umutende, cilenga ukushimikila imbila nsuma ukwa kufumamo cimo ukucitikako, kabili cipeela ifilonganino umulandu usuma uwa kumona “Iŋanda ya kwa Lesa” no mucinshi wasumbukisha.—1 Abena Korinti 14:33, 40.

Mulandu nshi ifibombelo fya musango yo fyabela ifyafwaikwa? Uyu magazini, ku ca kumwenako, waletelweko ukufuma umwa kupulintila pa Bethel. Ukushimikila kwa bukombe bwa Bufumu no kwananya kwa ca kulya ca ku mupashi, ifyo ifyamwenenwe libela na Yesu Kristu, filenga imitantikile ya kuteyanya ukupala Bethel ukuba iishingafumishiwapo—iitungililwa na bakabomba baitemenwa kabili iimonwa no mucinshi ukalamba kuli bakapepa bonse aba kwa Yehova.—Mateo 24:14, 45.

Bushe kuti watemwa ukwishiba ifyafulilako pa lwa kutantika kwa kasuba ka mulimo pano? Umwikala Helga na Herta, mwalile ndibu ya ciunda cisuma mu fikuulwa fyonse ifya kwikalamo pa 06:30 hrs., nangula ca kuti ubwingi bwa bakabomba ba lyonse abacila 800 balashibuka fye na mu kubangililako ku kuipekanishisha ku mibombele ya kasuba. Ukutendeka pa 07:00 hrs., pali Cimo ukufika pa Cibelushi, ulupwa lulabungana mu mayanda ya kuliilamo ku kulanshanya kwe lembo lya bushiku, nelyo ukupepa kwa lucelo. Umwikulo wabamo mulyo ulakonkapo. Akasuba kamo na kamo aka mulimo katendeka pa 08:00 hrs. kabili kasenda amaawala cinekonsekonse, ukucilinganishiwa fye no kutusha kwa ca kulya ca kasuba pa kati. (Ulupwa ilingi line lulabomba akasuba citika pa Cibelushi.) Cibe ni mu cikini, umwa kupulintila, umwa kucapila, amaofesi, umwa kubombela, umwa kupangile fitabo, nelyo dipartimenti uuli onse umbi, kwalibako ifingi ifya kucita.

Mu fyungulo na pa mpela ya milungu, ifilundwa fya lupwa balabishanya ne filonganino fya cikaya pa kulongana na mu kushimikila kwa ku cintubwingi. Bamunyina abengi aba pa Bethel ni baeluda nelyo ababomfi batumikila muli ifi filonganino. Inte sha cikaya mu cine cine balatesekesha uku kubombela pamo, amabumba yonse ukulabombela pamo mu kumfwana ngo mubili umo, mu kuba no kucindikana no kumfwikisha. (Abena Kolose 2:19) Kabomba umo umo uwa pa Bethel alishiba ukuti umulimo wakwe mu “Ŋanda ya kwa Lesa” e ubula icifulo ca ntanshi pa mibombele imbi. Nangu cibe fyo, ukucincimuka mu kushimikila no kuisanshamo pamo ne cilonganino, ukwendela pamo ne mibele yashikatala, filakosha bumupashi bwa kwa kabomba wa pa Bethel, ukwingilishako ubuseko bwakwe, no kumulenga ukuba icilundwa cacilapo kusandulula ica lupwa. Fintu iyi mibele yaba iyakatama lintu ulebomba mu “ŋanda” iyo ishina lya iko lyasuntinkanishiwa no kuipeelesha kwa mweo onse!

Ukutunguluka mu Mulimo wa pa Bethel

Cinshi cayafwilisha abengi aba Nte sha kwa Yehova ukutunguluka mu mulimo wa pa Bethel? Ifilundwa fya lupwa lwa Bethel mu France ifyaba no kubelesha ukubwelela ku numa imyaka iingi balandapo nge fyakonkapo ukuti: “Ukutemwa kwa kuli Yehova. Ukukwata umupampamina wa kutwalilila ponse pantu atubika; ukuicefya, ukunakila, ne cumfwila ku butungulushi ubupeelwa kuli ifwe na Sosaite.” (Denise) “Nalimona ifyo cacindama ukucindika icishinte icalumbulwa na Paulo pa Abena Roma 12:10 ukuti: ‘Ku mucinshi mube abatangishanya.’ Ili lembo litulanga ubucindami bwa kukanapampamina pa kuti imimwene ya pa lwesu eyo ipokelelwe lelo, ukucila, ukulangulukilako imimwene ya bambi. Mu mashiwi yambi, ukukanafwaya ukupulamo.” (Jean-Jacques) “Umucinshi wesu ku mulimo wa pa Bethel kuti waonaika nga ca kuti twaloleshe pa fintu ukufuma ku mimwene ya ku mubili, iya buntunse,” e fyasosa Barbara, “pantu ici kuti catutungulula ku kufilwo kumone cishinka ca kuti Yehova aletungulula ukuteyanya kwakwe. Umucinshi wa musango yo kuti walufiwa nga ca kuti twaipununa pa kukanapwililika kwa bambi.”

Uuli onse pa Bethel aba uushapwililika, e co ukubishanya kukabila itontonkanyo lyabamo kusakamana. Abacaice nelyo abeshile nomba line balacita bwino ukukanapeleesha ukubishanya kwabo ku banabo fye kweka. Abo pambi bengalangisha ukukongamina ku kuilishanya nelyo ukutontonkanya mu kupusanako tababa ifibusa fya kukuulilila mu Bethel nelyo mu cilonganino. Pa lubali lumbi, ukupashanya “amano ayafuma mu muulu,” ayalondololwa pali Yakobo 3:17, kuleta amapaalo. Aya “pa kubala yantu ya musangwela, e lyo ya mutende, ya mutembo, ya bupete, yaisulamo uluse ne milimo isuma, ayashitwishika, kabili ayabula bumyalumyalu.” Imibele ya musango yo, pamo no kushishimisha ne cikuuku, ilamonwa mu “Ŋanda ya kwa Lesa,” ukulenga ukwikala kwa umo mulya ukuba ukwa buseko kabili ukwa kubimbula. Nangu fye abatandashi abashili Nte ilingi line balalumbulula ukukumbwa imibele isuma, bucibusa, no mupashi wa buseko uwa bakabomba.

Anny, uuli ukucila pa myaka 70 iya bukulu kabili aliba cilundwa ca lupwa lwa Bethel mu Germany ukutula 1956, alondolola fintu asungilila ukuitemenwa kwakwe ukwa kubomba ukuti: “Ku busuma bwandi ubwa ku mupashi, ndabikako ukubombesha kukalamba ukutwalilila ukwendela pamo ne mpapulo sha Sosaite, ukusangwa ku kulongana lyonse, no kukwata ukwakanamo kwa lyonse mu kushimikila. Ndesha na kabili ukwikala mu mibele isuma iya ku mubili pa kulacito kutukusho mubili cila lucelo, pa kutaluka ku kulabomfya icikwepe inshita shonse, no kwenda libili libili ukufika pantu ningapesha, ukucilisha mu mulimo wa mwi bala.”

Abengi ababeleshanya no bumi bwa pa Bethel kuti basuminishanya na Anny. Tabaleka kusambilila, tabaleka kubomba. Ubutuntulu bwa ku mubili bufwaya ukuti balekwata utulo twakumanina no kutukusho mubili kumo no kulanga ukulinga mu kulya no kunwa. Icacilishapo kucindama pali fyonse, tabalekelesha ipepo lya pa lwabo ne sambililo lya Baibolo.

Umucinshi Ukalamba ku Mulimo Washila mu Bethel

“Bushe ubombela kwi?” e cipusho caseeka ukwipusha ababa ifilundwa pa Bethel. Imilimo yalibe yalekanalekana, lelo umo na umo walilinga ukucindikwa apakalamba no uli onse. Mulandu nshi? Pantu umulimo umo na umo—nampo nga ubomba na mashini uupulinta ica kulya ca ku mupashi, ukucape fya kufwala, ukwipika no kuwamisha ulupwa, nelyo ukubomba umulimo wa mu ofesi—waba umulimo washila. Nga fintu cilumbwilwe pa muulu, Abena Kristu tabacita musobololo. Sunga mu muntontonkanya ukuti imilimo yafwaikwa yonse iyalebombwa na bashimapepo na bena Lebi pe tempele, mu mansa sha liko na mayanda ya kuliilamo, yonse yalangulwikwe ngo mulimo washila uwa kuli Yehova. Ico casanshishemo ukwipaya no kupekanye nama she lambo, ukwisushisha amafuta mu nyali, nangu fye ukuwamya no kubomba imilimo ya balinshi. Mu kupalako, umulimo umo na umo pa Bethel waba mibombele ya kwikusha kabili iyawama “mu mulimo wa kwa Shikulu,” muli fyo lishuko lyaibela.—1 Abena Korinti 15:58.

Languluka mu kwipifya imibele imo iingacilikila ukulolesha kwesu mu kuba no kutasha pa “Ŋanda ya kwa Lesa.” Abena Kristu aba mu Bethel na ku nse ya Bethel bakabila ukuibaka ku kafindwe na kalumwa, ifyaba “kufumuka kwa mafupa.” (Amapinda 14:30) Takuli nangu umo uwakwato mulandu wa kufinukila amashuko ya mulimo aya bakabomba ba pa Bethel. Mu kulundapo, takwaba incende mu kati ka lupwa lwa Bethel iya kalumwa, akaba ni umo uwa milimo ya ku mubili. Lolela mu kuicefya—uko kwaba kufunda kusuma kuli umo uwingamoneka ukuti alisuulwako lintu bambi bapeelwa amashuko yakulilako. Icacilapo, abantu ba mibele yapusana apakalamba mu fya ndalama bekala capamo mu kupalamana mu Bethel. Mwandi ca kufulunganya nga ca kuti umo amona imibele yakwe ‘mu kuilinganya ku muntu umbi’! Ukuba uwaikushiwa ne “fya kulya ne fya kufwala” kwalyafwilisha abengi ukutwalilila mu citetekelo pa makumi ya myaka mu “Ŋanda ya kwa Lesa.”—Abena Galatia 5:20, 26; 6:4; 1 Timote 6:8.

Inte sha kwa Yehova na mamilioni ya bambi balasanga ukumwenamo kukalamba ukufuma ku mibombele yabula amalipilo iibombwa pa Bethel—umulimo uubombwa ukwabula kaso ukufuma ku kutemwa Lesa no mwina mupalamano. Amayanda ya Bethel no mwa kupulintila ifya Watch Tower Society, ukupala ifibombelo fimbi ifya teokratiki, fyafwilishiwa mu ndalama ku misangulo ya kuitemenwa. (2 Abena Korinti 9:7) Ukupala Imfumu Davidi na bacilolo na bamushika ba mu Israele, kuti twalanga umucinshi wesu no kutasha ku “Ŋanda ya kwa Lesa” pa kupeela ukutungilila kwa mu mibele no kwa mu fya ndalama ku Sosaite. (1 Imilandu 29:3-7) Natumone nomba ifyo cingacitikako “ukutambo busuma bwa kwa Yehova” pa Bethel.

Amapaalo mu “Ŋanda ya kwa Lesa”

Lintu usangwa ku kulongana kukalamba, bushe ulomfwa ukwikushiwa kwashika, ilyo ushingulwikwe na bakapepa ba nsansa aba kwa Yehova? Tala elenganya, kabomba wa pa Bethel alikwata ishuko lya kubombela Yehova pa kati ke bumba lya bamunyina cila bushiku! (Ilumbo 26:12) Mwandi filolelo fyawamisha ifya kukuka kwa ku mupashi fintu ico citambika! Munyina alandilepo kuti asambilile ifyafula ku kumwaafwa ukumumunga ubuntu bwakwe mu kati ka mwaka umo pa Bethel ukucila fintu asambilile mu myaka itatu kumbi. Mulandu nshi? Pantu takwali ukuli konse kumbi uko akwete ishuko lya kumona no kupashanya icitetekelo ica buntu bwa Bwina Kristu bwakosoka ubwafule fyo.—Amapinda 13:20.

Pa Bethel umuntu ashingulukwa ne mpanda mano ishakwata ukubelesha, ukulandila muli yo nshila. Mu kulundapo, kwalibako ukumwenamo kwa kumfwa ukulandapo kwapekanishiwa bwino ukupeelwa mu kupepa kwa lucelo na pe sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilya lupwa lwa Bethel na lintu ulekutika ku malyashi pa fyungulo bushiku ifya pali Cimo. Abesa abapya balapokelela ukufunda mwi Sukulu lya ba Kwingila mu Bethel kabili balapeelwa ukubelenga Baibolo onse mu kati ka myeshi ya kubalilapo 12.

Amalipoti ne fya kukumanya ukufuma ku batandashi aba ku fyalo fimbi fipeela ukukoselesha kwalundwapo. Mu kulundapo, ifilundwa fye Bumba Litungulula nelyo abeminishi babo balatandalila amaofesi ya misambo. “Nangu cingati bakwate fingi ifya kucita,” e filanguluka Helga, “aba bamunyina lyonse balasanga inshita ukulande shiwi lya bucibusa nelyo ukumwentula.” Fintu cibe ca kukoselesha ukuimwena imibele ya kupembesula kabili iya bufuke iya baume ba bucishinka aba musango yo!

Maka maka pa Bethel e po umo engaba na maka ya kumona mu kupalamisha fintu ukuteyanya kwa kwa Lesa kubomba na fintu umupashi wakwe uwa mushilo ucincimusha imitima ya kuitemenwa na maboko ku ncitilo. “Pa Bethel umo ayumfwa ukupalamina kwacilapo ku ‘cifulo ca pa kati ica mupeto,’” e fyalondolola munyina, uwabomba pa Bethel mu France ukutula 1949. Atwalilila ukuti: “Mu cituntulu kuti natila kuli ine Bethel waba e musango wa mulimo wa nshita yonse uusuminisha ine ukupeeleshako ubwingi bwa cipimo ca pa muulu ubwa nshita no bukose ku mulimo wa kwa Yehova no kubombele mpendwa yakulisha iya bamunyina.” Kabili iyo bushe tayaba e mifwaile yesu ine ine mu bumi—ukucito kufwaya kwa kwa Lesa? Pa Bethel umo kuti ‘atasha akasuba konse.’ Mwandi lipaalo!—Ilumbo 44:8.

Nga fintu tusangile, umo uulebombela mu ŋanda ya Bethel kuti atambo busuma bwa kwa Yehova no kusange longo lyasaalala ilya mapaalo. (AbaHebere 6:10) Bushe umulimo pa “Ŋanda ya kwa Lesa” kuti waba cintu calinga kuli iwe? Abo pa kati ka Nte sha kwa Yehova abali mu kucefyako imyaka 19 iya bukulu, abaipakisha ubutuntulu busuma ubwa ku mupashi no bwa ku mubili, kabili abo, ukupala Timote, “[baleshimikwe] cisuma ku ba bwananyina” kuti baipusha ku kubombela pa Bethel. (Imilimo 16:2) Abengi balicita umulimo wa pa Bethel ukuba umulimo wa bumi bwabo bonse, pamo nga abo bambwilwe pa muulu. Kuli bene ukufuluka kwashika ukwa kwa kemba wa malumbo—‘ukwikala mu ŋanda ya kwa Yehova inshiku shonse isha bumi bwakwe’—kwalibo kwa cine.

Inte sha kwa Yehova balikwata umucinshi ukalamba ku mupashi wa kuipeela bulilambo uulangwa na bamunyinabo na bankashi pa Bethel, ababomba imilimo mu kuitemenwa na mu buseko. Nampo nga tubombela Yehova pa Bethel nelyo kumbi, umo umo uwa ifwe alikwata umulandu wa kuyumfwila nge fyayumfwile Imfumu Davidi—ukulolesha mu kuba no kutasha, nelyo no kucankwa, pa “Ŋanda ya kwa Lesa.”

[Icikope pe bula 31]

Aba Bena Kristu baliba abasekelela mu mulimo washila pa Bethel ya mu Germany pa makumi ya myaka