Ifipusho Ukufuma ku Babelenga
Muli shino nshiku sha mafya ya fya bunonshi, abantu abafulilako na makampani balealukila ku kubilisha ukuwa kwa bukwebo. Bushe ukulingana na Malembo calilinga ku Mwina Kristu na o ukwalukila ku kubilisha ukuwa kwa bukwebo?
Icasuko kuli ici cipusho cipayanya icilangililo calinga ica fintu Icebo ca kwa Lesa citutambika ukutungulula kubomba pa milandu iyo mu kumonekesha iingaba iya muno nshiku. Ifyalo ifingi fyalikwata amafunde ukukuma ku kuwa kwa bukwebo. Amafunde yalalekanalekana ukufuma ku calo ne calo, kabili tacaba cishingamo ca cilonganino ca Bwina Kristu ukupeela ukupanda amano ukwa mwi funde pali uyu mulandu. Lelo lekeni tukwate imimwene yasaalala iya kupayanya kwa mwi funde ukwa kuwa kwa bukwebo.
Umulandu umo amakamfulumende yasuminishisha abantu na makampani ya makwebo ukwalukila ku kubilisha ukuwa kwa bukwebo wa kuti cipeela abo abashimisha indalama nelyo abakongwesha icipimo ca kucingilila ukufuma ku bantu nelyo amakampani ya makwebo ayakongola indalama nelyo ayakwate nkongole lelo ayashilipila ifyo yakongola. Ku bakongwesha kuti pambi camoneka kwati inshila fye ishalako iba kwipusha ifilye ukukwata uwa nkongole ukubilisha ubukwebo bwakwe ukuti nabuwa pa kuti ifyuma fya ukwete nkongole lyene fingakanishiwa ngo kulipila kunono ukwa nkongole.
Inshila na imbi iyo ukubilisha ukuwa kwa bukwebo ibombelamo kwaba bucingo ku ba nkongole abo mu bufumacumi abashingekusha ababakongweshe. Uwa nkongole kuti pambi asuminishiwa ukubilisha ukuwa kwa bukwebo, muli ifyo abamukongwesha kuti basenda ifyuma fyakwe fimo. Nalyo line, ifunde kuti pambi lyamusuminisha ukushala ne ŋanda yakwe nelyo ifyuma fimo ifinono kabili lyene ukutwalilila no bumi ubwalubuka ku fintiinya fya kulufya nelyo ukupokololwa ku bamukongweshe.
Cili icamonekesha, lyene, ukuti aya mafunde yabelapo ku kutambika icipimo ca kucingilila ku mbali shonse shibili mu mibombele ya fya ndalama nelyo iya fya makwebo. Lekeni, nangula ni fyo, tumone ukufunda kwa kwaafwa uko Baibolo itambika.
Umo te kuti abelenge Baibolo ukufuma ku nkupo ne nkupo ukwabula ukumona ukuti taikoselesha ukuyobeka mu nkongole. Tusanga ukusoka kwa musango yo pamo nga pa Amapinda 22:7 ukwa kuti: “Umucindami ateka bashimakabe, no washima musha ku muntu uumwashima.”
Ibukisha, na kabili, icilangililo ca kwa Yesu pali Mateo 18:23-34 icasanshishemo umusha uwakwete nkongole ishingi. “Shikulu wakwe asosele ukuti apooswe no mukashi wakwe na ’bana na fyonse ifyo akwete,” lelo lyene shikulu, imfumu, alinakile ku kupaapaata no kulangisha inkumbu. Lintu ulya musha pa numa aali uwabulwa inkumbu, imfumu yakambishe ukuti ‘apooswe mu cifungo, akasuke afute ca misha conse.’ Ukwabulo kutwishika, inshila yawamisha, inshila yatashiwa, yaba ukusenguka ukukongole ndalama.
Ababomfi ba kwa Lesa aba mu Israele wa pa kale balebomba mu fya makwebo, kabili inshita shimo shimo baleyashima no kwashimisha. Cinshi cintu Yehova abakambishe ukucita? Nga ca kuti umuntu alefwaya ukukongole ndalama ku kutendeka ubukwebo nelyo ukutanununa bwene, cali ca mwi funde kabili ica lyonse ku muHebere ukufwaya ica kulundapo pa kubwesha. Lesa aebele abantu bakwe, nangu cibe fyo, ukukanaba aba kaso lintu balekongwesha ku mwina Israele uuli mu kukabila; tabali no kumwenamo mu mibele yabipa pa kupingula ica kulundapo. (Ukufuma 22:25) Amalango 15:7, 8 yatila: “Muli imwe nga mwabo mubusu . . . ukufumbatula mukamufumbatwile iminwe yenu, no kwashima mukamwashime ica kubulwa kwakwe icabulwa kuli wene.”
Icikuuku capalako nelyo ukulangulukilako calibelebeshiwe mu mafunde yalelondolola ukuti abakongwesha tabaali na kupokolola ififwaikwa fya bumi ukufuma ku wa nkongole, ifintu pamo nge mpelo nelyo ica kufwala icikabilwa ku kusungilila umuntu uwakangabuka ubushiku.—Amalango 24:6, 10-13; Esekiele 18:5-9.
Kwena, te bonse abaYuda abapokelele no kubomfya umupashi wa aya mafunde yabamo ukutemwa ukufuma kuli Kapingula wabo umukalamba kabili Kapeela wa fipope. (Esaya 33:22) AbaYuda bamo abafunuka basungile bamunyinabo mu bukalushi nga nshi. Ilelo, nalyo line, abakongwesha bamo kuti pambi baba abakaluka kabili abashakondenkana mu kupinda kwabo, nelyo fye ni ku Bena Kristu bafumaluka abo pali ako kashita tabali na maka ya kubwesha pa mulandu wa kuponenwa ne ca mankumanya. (Lukala Milandu 9:11) Pa kukanakondenkana kwabo, ukupinda kwa kutitikisha, abakongwesha ba ku calo kuti pambi bapatikisha uwa nkongole ukwingila mu mibele umo ayumfwile ukuti ali no kuicingilila. Shani? Mu milandu imo icintu fye ceka ico abakongwesha bakacindika cili lutampulo lwa mwi funde ulwa kubilisha ukuwa kwa bukwebo. E co Umwina Kristu, uushaseshiwe ku kufunuka nelyo umuleketela pa lwa nkongole shakwe, kuti pambi ayalukile cilye ukuti cibilishe ubukwebo bwakwe ukuti nabuwa.
Tulingile ukuba abapempwila, nangula ni fyo, ulwa lubali lumbi ulwa uyu mulandu. Umwina Kristu kuti pambi aba mu nkongole pa mulandu fye wa kuti tabomfeshe ukuilama mu fintu aali no kushita nelyo ubwingi bwa shintu aali no kupoosa nelyo pa mulandu wa kuti tabomfeshe ukumwena libela kwabamo ukupelulula mu kupingulapo kwakwe ukwa mu bukwebo. Bushe alingile ukuba fye uushayangwako pa lwa nkongole no kufwaya ukwiluluka mu kwangufyanya ukupitila mu kubilisha ukuwa kwa bukwebo, muli ifyo ukucena bambi pa mulandu wa bupingushi bwakwe ubwabipa? Baibolo taisuminisha umulekelesha wa fya ndalama uwa musango yo. Icincisha umubomfi wa kwa Lesa ukuleka ee wakwe abe ee. (Mateo 5:37) Ibukisha, na kabili, amashiwi ya kwa Yesu pa lwa kupenda ifipooswa pa ntanshi ya kutampa ukukuula ulupungu. (Luka 14:28-30) Mu kumfwana ne co, Umwina Kristu alingile mu kubamo ukutontonkanya ukulanguluka ifya kufumamo fyabipa ifingabako pa ntanshi talaingila mu nkongole sha mu fya ndalama. Lintu akongola, afwile ukwishiba ukukakililwako kwakwe ukwa kubwesha ku bantu akongweleko nelyo ku makampani. Nga ca kuti abengi bambi basanga ukuti Umwina Kristu tali uwayangwako nelyo tengacetekelwa, kuti pambi aonaula ukushimikwa kusuma uko atukwite ukukwata na muli ifyo te kuti akwate ukushimikwa kusuma na kabili ku ba ku nse.—1 Timote 3:2, 7.
Ibukisha ico Ilumbo 15:4 litweba pa lwa musango wa muntu Yehova apokelela. Tubelengo kuti: “Uo [Lesa asuminisha] nga alapo mulapo wa kuicushako, tatelula.” Ee, Lesa enekela Abena Kristu ukusunga ababakongwesha indalama nga fintu bena bengafwaya ukusungwa.—Mateo 7:12.
Mu kusupawila, lyene, Baibolo tayakaanya ukucitikako kwa kuti mu mibele yacishamo, Umwina Kristu kuti afwaya ukucingililwa ukufuma ku mafunde yabilisha ukuwa kwa bukwebo aya kwa Kaisare. Nangu cibe fyo, Abena Kristu balingile ukukwata ubufumacumi no kushintililwapo ifyawamisha. Muli ifyo, balingile ukuba ifya kumwenako mu kufwaisha kwabo ukwafumaluka ukwa kufikilisha ukukakililwako kwabo ukwa mu fya ndalama.