Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w95 1/1 amabu. 20-23
  • Icuma Caumo Mutengo ica Kwakana

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Icuma Caumo Mutengo ica Kwakana
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ica Kumwenako ca kwa Mayo ica Kukumbamo
  • Ukubomfya Inshita Yonse Ukwakanako Icuma Cesu
  • Ukufikilisha Ubuyo
  • Malta na Libya
  • Ukupeelwo Mulimo Ukupya
  • Amekalo ya ba Fibashi
  • Ukwikashiwa ku Cuma
  • Yehova Alinsambilisha Ukucita Ukufwaya Kwakwe
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2012
  • Icileela ca Melita Caleta Amapaalo
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1990
  • Ukutwalilila Ukutonta Amenso no Mutima pa Cilambu
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1996
  • Mfwaisha Ukutwalilila Ukubombela Kabumba Wandi
    The Ulupungu lwa kwa Kalinda—2005
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
w95 1/1 amabu. 20-23

Icuma Caumo Mutengo ica Kwakana

NGA FINTU CASHIMIKWA NA GLORIA MALASPINA

Lintu twalekele ukumona ululamba lwa Sicily, ine no mulume wandi twatendeke ukutontonkanya pa lwa cifulo twaleyako, icishi ca mu Mediterranean ica Malta. Mwandi kwali kwenekela kwa kucincimusha! Ilyo ingalaba yalelalanya bemba, twatontonkenye ulwa ca kukumanya ca mutumwa Paulo pa Melita (Malta) mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo.—IMILIMO 28:1-10.

UMWAKA wali ni 1953, kabili Malta pali ilya nshita tapeele insambu ku mibombele ya kushimikila iya Nte sha kwa Yehova. Umwaka wafumineko, twalipwishishe isukulu lya Watchtower Bible School of Gilead kabili twatuminwe ku Italy. Pa numa fye ya nshita inono iya kusambilila iciItalian, twali abaswatuka ukumona icaletupembelela pa Malta.

Ni shani fintu ine, ne mukashana fye, naishileba mishonari wa mu calo ca cilendo? Lekeni nondolole.

Ica Kumwenako ca kwa Mayo ica Kukumbamo

Mu 1926, lintu ulupwa lwesu lwaleikala mu Fort Frances, Ontario, Canada, mayo apokelele akatabo Millions Now Living Will Never Die ukufuma ku Musambi wa Baibolo (nga fintu Inte sha kwa Yehova shaishibikwe pali ilya nshita). Akabelengele mu kuba no buseko bwaswatuka, kabili ulya wine mulungu alisangilwe kwi sambililo lya Baibolo ilye bumba, ilyalebomfya magazini wa Watch Tower. Mayo aali ni kabelenga wacincila uwa Baibolo, kabili apokelele ubukombe pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa pamo nge cuma cintu alefwaya. (Mateo 6:33; 13:44) Te mulandu no kukaanya kwakaluka ukufuma kuli Tata, kabili nangu cingati akwete utukashana tutatu uto alesunga, ali uwashangila ku fintu alesambilila.

Icitetekelo ca kwa Mayo icabulo kupungaila mu kati ka myaka 20 yakonkelepo casungile ine na bankashi nandi abakalamba babili, Thelma na Viola, abaibukila ulwe subilo lyawamisha ilya bumi bwa ciyayaya mu calo cipya ica bulungami. (2 Petro 3:13) Alolenkene ne fya kwesha ifyayafya ifingi, lelo tatwatalile atutwishika ukulungama kwa nshila intu asalile.

Mu 1931, lintu nali fye ne myaka ikumi, twaseleele kwi farmu mu Minnesota wabela ku kapinda ka kuso, mu U.S.A. Kulya twaliputwilweko ku kubishanya kwa lyonse ne Nte sha kwa Yehova lelo tatwaputwilweko ku kufunda kwashimpwa pali Baibolo ukwa kwa Mayo. Umulimo wakwe uwa kuipeelesha pamo nga kolopota, nelyo umutumikishi wa nshita yonse, walimpuutilemo ukufwaya ukuilunda kuli wene muli ulya mulimo. Mu 1938 ine na bankashi nandi babili twalangishe ukuipeela kwesu kuli Yehova ukupitila mu kubatishiwa pa kulongana kukalamba mu Duluth, Minnesota.

Pa numa ya kupwisha isukulu lyandi ilya ku sekondari mu 1938, Mayo ankoseleshe ukusambilila kosi wa fya bukwebo pa kuti ningalayafwilisha ne mwine pamo nga painiya (ishina lipya ilya kwa kolopota). Ici cashinine ukuba kupanda mano kusuma, ukucilisha apantu Tata apingwilepo ukuya no kutusha fweka.

Ukubomfya Inshita Yonse Ukwakanako Icuma Cesu

Mu kupelako naseleele ku California, kabili mu 1947, natendeke umulimo wa bupainiya mu San Francisco. Ilintu nalebomba umulimo wa pa ntanshi ye bungano uwa Kulongana kwa “All Nations Expansion” (Ukusanduluka kwa mu Nko Shonse) mu Los Angeles, nakumene na Frances Malaspina. Amabuyo yesu aya mu cinkumbawile aya mulimo wa bumishonari yatungulwile ku kutendeka kwa kwampana kwabamo kutemwa. Twalyupene mu 1949.

Mu September 1951, ine na Francis twalilaalikwe kwi kalasi lyalenga 18 ilya Gileadi. Pa bushiku bwa kupwishe sukulu, February 10, 1952, pa numa ya myeshi isano iya kukanshiwa kwaluma, ifyalo ifyo twali no kutumwako fyalelumbulwa mu kukonkana kwa alufabeti kuli presidenti we sukulu, Nathan H. Knorr. Ilyo atile fye, “ku Italy, Munyina na Nkashi Malaspina,” ninshi kale kale natutendekako no kwelenganya ubulendo!

Imilungu inono pa numa, twaninine ingalaba mu New York ku kuya ubulendo bwa pa menshi ubwa nshiku ikumi ukuya ku Genoa, Italy. Giovanni DeCecca na Max Larson, aba muli bakabomba ba pa maofesi yakalamba aya mu Brooklyn, bali pa cabu ku kutushindika. Mu Genoa twasengeelwe na bamishonari ababeleshenye no tunkofyonkofyo twa kwingilila mu calo.

Pa kucincimushiwa kuli conse icatushingulwike, twaninine ishitima ukuya ku Bologna. Ico twamwene ilyo twafikile cali musumba walubana mu mimonekele pa mulandu wa kuponeshapo amabomba ukwa mu Nkondo ya Calo iya II. Lelo kwaliko na kabili ifintu ifingi ifya kusekesha, pamo nga kacena ka kucebusha aka kofi balesalula ako kaandatile umwela wa lucelo ne cena icasakaniwamo ifye fungo ica muto ushaiwamina uwalepekanishiwa ku kuliila imisango yalekanalekana iya pasta.

Ukufikilisha Ubuyo

Twatendeke ukuya mu butumikishi mu kuba ne mipeelele yasungilwe ku mutwe, kabili twalepeela yene ukufikila ubukombe bwapokelelwa nelyo icibi caisalwa. Ukufwaisha kwa kuilumbulwila kwatuseseshe ku kusambilila ululimi mu mukoosha. Pa numa ya myeshi ine, twatuminwe ku ŋanda ya bamishonari iipya mu Naples.

Uyu musumba ushaikulila waishibikilwa ku fya kutamba ifyashingulukako ifyayemba. Twaipakishe umulimo wesu kulya, lelo pa numa ya myeshi na imbi ine, umulume wandi apeelwe umulimo wa muputule, nelyo uwa kwenda, ukulatandalila ifilonganino ukufuma ku Rome ukufika ku Sicily. Mu kupita kwa nshita, twatandalile na Malta na Libya wine mu Northern Africa.

Inyendo sha mwi shitima ukufuma ku Naples ukuya ku Sicily muli ilya myaka shali bwesho bwa kushipikisha kwa ku mubili. Twalenina ishitima ilyaisulisha no kwiminina mu mpito shatitikanamo abantu, inshita shimo pa maawala mutanda nelyo cinekonsekonse. Nangu cibe fyo, catupeele ishuko lya mu nshita ilishaiwamina ilya kupimununa abo batushingulwike. Inshite shingi demijohn (umutondo wapikulwako ku nse) uukalamba uwa mwangashi wa kuipangila e walesanguke cipuna ku mwine wa uko, uyo mu tushita mu tushita ali no kucemfulamo umwangashi walimo ku kupwishe cilaka mu kati ka lwendo lwalepa. Abayendo ba bucibusa ilingi line baletwakanyako umukate na salami, icilangililo ca cileela, ica kukafyo mutima cintu twatesekeshe.

Mu Sicily twali no kupokelelwa ne fibusa Inte abasendele basutikeshi besu ukunina ulupili kwatwalilila ukwasendele amaawala yatatu na citika pa kuya ku cilonganino cabela pa muulu wa lupili. Ukupokelelwa kwa cikabilila ukwa bamunyinefwe ba Bwina Kristu kwatulengele ukulaba na ku kufunshika. Inshita shimo twaletentema pa mfalashi ishashangila, lelo tatwalelolesha mu cinsununkila pe samba apo ukushetuka kumo fye ku mfalashi kuti kwatuwikisha. Ukwiminina kwashangila ukwa bamunyinefwe ku cine ca Baibolo te mulandu na mafya yabo kwalitukoseshe, kabili ukutemwa kuntu twalangilwe kwatulengele ukuba aba kutasha ukuba na bo.

Malta na Libya

Ukusempaukamo ne fibukisho fya bamunyinefwe mu Sicily, twaile mu bwato ku Malta. Umutumwa Paulo asangile abantu ba cileela kulya, na ifwe twalibasangile. Inkuuka mu St. Paul’s Bay yatulengele ukwiluka ubusanso buntu ingalaba shinono shalolenkene na bo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo. (Imilimo 27:39–28:10) Lelo pa ntanshi pali Libya. Cali no kuba shani kuli ifwe muli ici calo ca mu Africa umo umulimo wesu wabindilwe?

Na kabili twakumenye ulutambi lwapusanininako nga nshi. Ifya kumona ne fiunda fya mu musumba wa Tripoli fyalincebwishe ilyo twaleenda ukupita mu misebo yakwate nceshi iya mu ncende ya fya makwebo. Abaume balebomfya ifya kufwala fya masako ya ngamali ku kuicingilila ku kukaba kwa ciswebebe ca Sahara mu nshita ya kasuba na ku kutalala kwa bushiku. Twasambilile ukutesekesha no kucindika inshila abantu baiteulwilamo ku miceele intu bekalamo.

Ukupimpa kwabamo kucenjela ukwa bamunyina kwatusambilishe ifingi pa lwa kushintilila apakalamba pali Yehova no kukonka amakambisho ya abo abacilapo kukwato bwishibilo pa lwa kushimikila pe samba lya mibele ya musango yo. Bamunyinefwe ba Bwina Kristu bali aba mu nko shalekanalekana; lelo babombele mu kumfwana mu mulimo wabo kuli Yehova.

Ukupeelwo Mulimo Ukupya

Pa mulandu wa kukaanya ku mulimo wesu, twali no kufuma mu Italy, lelo mu nsansa twalipokelele umulimo upya uwa kushimikila mu Brazil mu 1957. Ine na Francis twaliteulukile ku bumi ne myata, kabili pa numa ya myeshi cinekonsekonse, Francis aitilwe ku kubomba umulimo wa muputule. Twaleenda muli basi, mu ndeke, kabili ne nkasa. Ici calo cishaikulila, icayemba capabwike pa ntanshi yesu ukupala isambililo lya geography.

Umuputule wesu uwa kubalilapo wasanshishemo ifilonganino ikumi mu musumba wa São Paulo, pamo na matauni yanono ikumi lwa mu kati no kukonka incende ya lulamba lwa ku kapinda ka kulyo iya citungu ca São Paulo. Pali iyo nshita tamwali ifilonganino muli ayo matauni. Twalesanga icifulo apa kwikala, kabili pa numa ya kwikalako pamo, twali no kulatandala ukufuma ku ŋanda ne ŋanda no bukombe bwa Bufumu. Na kabili twalesha utupepala twa bwite kuli imo iya mafilimu ya masomo aya Watch Tower Society.

Ukunina muli basi na mafilimu, projekita, mashini aletako amalaiti, amafaelo, impapulo, utupepala twa bwite, ne fisolobelo fya kufwatikilako ifilembo pa tupepala twa bwite ku kulanga icifulo ca kutambishishako amafilimu wali mulimo wakosa. Mu kulinganyako, sutikeshi wesu munono uwa fya kufwala ali fye umunono. Projekita ali no kutekwa apanaka pa molu pa kuti tabongolweke pa mulandu no kwenda mu misebo yakalabana.

Pa numa ya kusanga icifulo apa kutambishisha filimu, twali no kuya ku ŋanda ne ŋanda no kusha utupepala twa bwite bwa kwisatamba filimu. Inshita shimo twalepoko lusa lwa kutambisha filimu mu ŋanda ya kuliilamo nelyo mwi hotela. Pa nshita shimbi twaletanika insalu pa kati ka fimuti fibili pa lwalaala. Ibumba lyakwato kutasha, ubwingi ubwa bene abashatalile abamonapo ifikope fisela, balekutika ubwiminine mu kusakamanisha ilyo Francis alebelenga ukushimika kwalembwa. Pa numa ya ico, twali no kwananya impapulo sha Baibolo.

Pa kufika ku mishi, twalenina basi. Imimana imo tayalekwata ubulalo, e co basi yali no kubikwa pa milando yatantikwa no kusendwa ku lubali lubiye. Twalyebelwe ukufuma muli basi kabili, nga twamwene basi yalatelemukila mu mumana, twaebelwe ukutolokela ku lubali lumbi ulwa milando yatantikwa ku kusengauka ukulilwa mu menshi. Ku ca kutasha, basi tayatalile aiwilapo mu mumana—ici cali icisuma, maka maka apo uyu mumana waishibikilwe ku kukwata isabi lya piranha ililye minofu ya fya mweo!

Pa numa ya kusangwa kwi bungano lya pa kati ka nko mu New York mu 1958, twabwelele ku Brazil, uko mu kwangufyanya pa numa twabwelele mu mulimo wa kwenda. Umulimo wa mu citungu waletufisha ku mupaka wa Uruguay ku kapinda ka ku kulyo, Paraguay ku masamba, icitungu ca Pernambuco ku kapinda ka ku kuso, na bemba wa Atlantic ku lubali lwa ku kabanga ulwa Brazil.

Amekalo ya ba Fibashi

Pa kati ka ba 1960, twapokelele ubwite ubwa kuyatambisha imo iya mafilimu ya Sosaite mu mekalo ya ba fibashi. Ukulande cishinka, nali mu nshila imo uwatiinishiwa. Tatwaishibe ifingi ulwa fibashi, kano fye ifyo twabelengele pa lwa fyene muli Baibolo. Ilyo twaingile mu mushi, uwashingwilweko impemba, twatungulwilwe ku ciyanda cikalamba. Iciputulwa cesu ne fisolobelo fyesu calyakanishiwe ne ntambo lwa pa kati ka cikuulwa.

Uwaishibe fya malaiti uwaletwaafwa aali mwikashi wa muli ayo mekalo uwa myaka 40. Alilufishe ifisansa fyonse fibili ne mbali shimbi isha mubili wakwe, ukumubifya apakalamba. Nalitulumushiwe pa kubala, lelo imibele yakwe iya kumwentula no kulamuka mu kubomba umulimo wakwe fyanengele ukwangukililwa. Mu kwangufyanya twatendeke ukulanshanya ulwa fintu ifingi ilyo twalepwishishisha amapekanyo yalekabilwa. Pa bantu ikana limo abacushiwa abatekwa muli ifi fikuulwa, ukucila pa myanda ibili balisangilweko. Lintu balesunkutika pa kwingila, twamwene ifipimo apafikile ubulwele baleculako ifyalekanalekana ifingi. Mwandi ca kukumanya ca kulengo bulanda, ica kukunta kuli ifwe!

Twatontonkenye ulwa cintu Yesu asosele ku wa fibashi uwamupaapeete ati, “Mukwai, nga mwatemwa, mwingansangulula. Na o atambalike ukuboko kwakwe, amukumishe, ati, Nintemwa; usangululwe.” (Mateo 8:2, 3) Pa numa programu apwile, abengi balitutununwike ukututasha pa kwisa, imibili yabo iyaonaika bwali bunte bwamonekesha ubwa kucula kukalamba ukwa mutundu wa muntu. Pa numa, Inte sha cikaya shalesambilila Baibolo na abo abalefwaisha ukusambilila ifyafulilako.

Mu 1967 twabweleele ku United States ku kusakamana impika shimo ishikalamba isha butuntulu bwa bumi. Ilyo twatwalilile ukubomba na shene, na kabili twakwete ishuko lya kubomba mu mulimo wa muputule. Pa myaka yakonkelepo 20, nayakene na Francis mu mulimo wa kwenda mu United States. Mu kati ka iyi nshita na kabili asambilishe Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu.

Mwandi yali ni ntulo ya kukoselesha kuli ine ukukwata umulume wakwato kutemwa kabili umunandi wa busumino uwasakamene umulimo onse untu apeelwe! Twakwete ishuko lya kwakana icuma ca cine ca Baibolo mu mbali sha fyalo fikalamba fine capamo.

Ukwikashiwa ku Cuma

Ku numa mu 1950, Mayo aupilwe kuli David Easter, munyina wa busumino uwabatishiwe mu 1924. Babombele capamo imyake ingi mu butumikishi bwa nshita yonse. Nangu cibe fyo, mu ciputulwa ca kulekelesha ica bumi bwa kwa Mayo, ubulwele bwa Alzheimer bwalitendeke ukumoneka. Akabile ukusakamana ukukalamba apantu ubulwele bwalemupoka amaka ya kupelulula. Bankashi nandi aba kwaafwa na David basunshile icishingamo cafina ica kumusakamana, apantu tabafwaile ifwe ukuleka amashuko ya mulimo wa nshita yonse. Ica kumwenapo ca busumino ica kwa Mayo ukufika fye na ku kufwa kwakwe mu 1987 calitwafwile apakalamba ukuteyanya inshila yesu mu bumi, kabili isubilo aleteesa ilya cilambu ca ku muulu lyalitusansamwishe.

Muli ba 1989, nailwike ukuti Francis tali na kabili uwa mapiki nga fintu aali. Tatwaibukile ukuti snail fever (ubulwele bwapalo mubongola), ubwaishibikwa nga nshi mu mbali ishingi isha calo, bwalimwikete. Mu 1990, uyu mulwani ashibwelela numa alimucimfishe, kabili nalufishe umunandi watemwikwa uo nali ninjakana nankwe imyaka ukucila pali 40 mu mulimo wa kwa Yehova.

Ukuteuluka kwaba lubali lwa bumi. Kumo kwaba ukwayanguka, na kumo ukwayafya. Lelo Yehova, Kapeela wa cuma caumo mutengo ica cine ca Baibolo, alinjikeshe ukupitila mu kuteyanya kwakwe no kutemwa no kukoselesha kwa lupwa lwandi. Ncili ndesanga ukwikushiwa ilyo ndelolesha ku ntanshi ku kufikilishiwa kwa malayo yonse aya kwa Yehova ayashingafilwa.

[Icikope pe bula 23]

Lintu ine no mulume wandi twali bamishonari mu Italy

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi