Icipusho ca Kupelenganya ku Basoma Ifya Butotelo

“IMFUNDO ya bumunshifwa bwa mweo ne citetekelo mu kubuuka kwa bafwa . . . shaba ishapusana nga nshi ukufuma kuli imo ne inankwe, isho kufwile ukuba ukusalapo imo.” Aya mashiwi ya kwa Philippe Menoud yasupawila icipusho ca kupelenganya icalolenkana na basoma ifya butotelo aba ciProtestanti na ba ciKatolika ukukuma ku mibele ya bafwa. Baibolo ilanda ulwe subilo lya kubuuka “mu bushiku bwa kupelelekesha.” (Yohane 6:39, 40, 44, 54) Lelo isubilo lya basumina abengi, e fisosa uwasoma ifya butotelo Gisbert Greshake, “lyashimpwa muli bumunshifwa bwa mweo, uyo ufuma mu mubili pa mfwa no kubwelela kuli Lesa, ilintu isubilo mu kubuuka lyalifumapo umupwilapo.”

Muli uyo mulandu, impika yakakala ilemako, e fyalondolola Bernard Sesboüé ukuti: “Bushe imibele ya bafwa iba shani mu nshita ya ‘pa kati’ ka mfwa yabo iya ku mubili no kubuuka kwa kupelako?” Ico cipusho cimoneka ukukansaninwapo nga nshi ku basoma ifya butotelo mu myaka inono ifumineko. Cinshi catungulwile kuli cene? Kabili icacilapo kucindama, cinshi caba isubilo line line ilya bafwa?

Ukwatula Icipusho ca Kupelenganya na Fintu Calunduluka

Abena Kristu ba kubalilapo balyumfwikishe bwino uyu mulandu. Balishibe ukufuma ku Malembo ukuti abafwa tabaishiba akantu nangu kamo, apantu Amalembo ya ciHebere yasoso kuti: “Aba mweo bantu abaishibo kuti bakafwa, lelo abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo . . . Takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Mbo uko uleya.” (Lukala Milandu 9:5, 10) Abo Bena Kristu basubile mu kubuuka ukwali no kucitikako mu “kwisa kwa kwa Shikulu” ukwa ku nshita ya ku ntanshi. (1 Abena Tesalonika 4:13-17) Tabaenekele ukuba aba mweo ku cifulo cimbi ilintu balepembelela kalya kashita. Joseph Ratzinger, pali ino nshita uyo ali mukalamba wa Vatican Congregation for the Doctrine of the Faith, atila: “Takwabako ukusuminisha kwa fifundisho ifyaliko mwi Calici lya ku kale pa lwa bumunshifwa bwa mweo.”

Nangu cibe fyo, Nuovo dizionario di teologia, ilondololo kuti lintu tulebelenga ifyalembwa fya baali Basolwesolwe be Calici, pamo nga Augustine nelyo Ambrose, “twiluka icintu cimo icipya ukukuma ku cishilano ca Baibolo—ukwisako kwa fisumino fya pa mfwa no kubuuka ifya ciGreek, ifyo fyaba ifyapusanako nga nshi kuli filya ifya Bena Kristu ba ciYuda.” Ici icifundisho cipya cashimpilwe pali “bumunshifwa bwa mweo, pa kupingulwa umo umo ukukuma ku cilambu nelyo ku kukandwa mu kwangufyanya fye pa numa ya mfwa.” Muli fyo, icipusho calimishiwe pa lwa “bumi bwa pa kati ka mfwa no kubuuka” ukuti: Nga ca kuti umweo taufwa lintu umubili wafwa, cinshi cicitika kuli wene ilintu ulepembelela ukubuuka mu “bushiku bwa kupelelekesha”? Abasoma ifya butotelo balishomboka ne ci cipusho ca kupelenganya.

Mu mwanda wa myaka uwalenga mutanda C.E., Papa Gregory I alondolwele ukuti pa mfwa imyeo mu kwangufyanya ilaya ku fifulo fya iko. Papa John XXII uwa mu mwanda wa myaka uwalenga 14 alishininwe ukuti abafwa bakapokelela icilambu cabo ica kupelako pa Bushiku bwa Bupingushi. Papa Benedict XII, nangu cibe fyo, apilike uwamutangilileko. Muli Benedictus Deus (1336) uwa bupapa, abilishe ukuti “imyeo ya bafwa ilaya mu kusangalala [ku muulu], ku kulopololwa [mu mutwala], nelyo ku kukandwa [muli helo] mu kwangufyanya fye pa numa ya mfwa, ukulolela ukubwelela ku mibili ikabuushiwa pa mpela ya calo.”

Te mulandu no kukansana no kulanshanya, ifi e fyasuminamo amacalici ya Kristendomu pa myanda ya myaka iingi, nangu ca kuti amacalici ya ciProtestanti na Orthodox mu cinkumbawile tayasumina mu mutwala. Nangu cibe fyo, ukutula ku mpela ya mwanda wa myaka uwapwile, impendwa yaingilishiwako iya basoma balilondolola intulo ishili ya mu Baibolo iya cifundisho ca bumunshifwa bwa mweo, kabili nge ca kufumamo, “ukusoma ifya butotelo ukwa muno nshiku pali nomba kuleesha ukumona umuntu pamo nga umo uusunguluka mu mfwa umupwilapo.” (The Encyclopedia of Religion) Abasoma Baibolo, muli fyo, balacisanga ukuba icayafya ukulungamika ukubako kwa “bumi bwa pa kati ka mfwa no kubuuka.” Bushe Baibolo ilalanda pa lwa yene, nelyo bushe ilanda pa lwe subilo lyapusanako?

Bushe Paulo Alisumine mu Kubako kwa “Bumi bwa pa Kati ka Mfwa no Kubuuka”?

Catechism of the Catholic Church isoso kuti: “Pa kwima na Kristu, tufwile ukufwila pamo na Kristu: tufwile ‘ukusha umubili no kuyaikala na Shikulu.’ [2 Abena Korinti 5:8] Muli lulya ‘lwendo’ ulwaba ni mfwa umweo ulafuma mu mubili. [Abena Filipi 1:23] Ukabweshiwa mu mubili pa bushiku bwa kubuuka kwa bafwa.” Lelo mu malembo yaambulwa pano, bushe umutumwa Paulo alesosa ukuti umweo taufwa lintu umubili wafwa lelo upembelela “Ubupingushi bwa Kulekelesha” ku kubweshiwa mu mubili?

Pali 2 Abena Korinti 5:1, Paulo alosha ku mfwa yakwe no kulanda ulwa ‘ŋanda ya pano nse’ iyo ‘iwishiwa.’ Bushe alelanda pa lwa mubili uwashiwa ku mweo wa uko uushifwa? Iyo. Paulo asumine ukuti umuntu e mweo, te kutila alikwata umweo. (Ukutendeka 2:7; 1 Abena Korinti 15:45) Paulo aali Mwina Kristu wasubwa no mupashi uo isubilo lyakwe, ukupala lilya ilya bamunyina ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, ‘lyabikilwe mu myulu.’ (Abena Kolose 1:5; Abena Roma 8:14-18) ‘Ukufuluka’ kwakwe, kanshi, kwali kubuushiwilwa ku muulu pamo nge cibumbwa ca mupashi icishifwa pa nshita ya kwa Lesa iyalinga. (2 Abena Korinti 5:2-4) Ukulanda ulwa ili subilo, alembele ukuti: “Tukaaluka bonse . . . pa ntandala ya kupelelekesha. Pantu intandala ikalila, e lyo abafwa bakabuushiwa abashingabola, na ifwe tukaalulwa.”—1 Abena Korinti 15:51, 52.

Pali 2 Abena Korinti 5:8, Paulo atila: “Twateke mitima, kabili tutila icawamako kukanaba pamo no mubili, no kuba ku mwesu kuli Shikulu.” Bamo basoso kuti aya mashiwi yalosha ku bumi bwa pa kati ka mfwa no kubuuka. Abo bantu na kabili balosha ku bulayo bwa kwa Yesu ku bakonshi bakwe aba busumino ubwa kuti aaleya ku kubapekanishisha icifulo umwa ‘kubapokelela kuli wene umwine.’ Lelo ni lilali lintu ifilolelo fya musango yo fyali no kufikilishiwa? Kristu asosele ukuti cali no kuba lintu ‘aisa kabili’ mu kubapo kwakwe ukwa ku nshita ya ku ntanshi. (Yohane 14:1-3) Mu kupalako, pali 2 Abena Korinti 5:1-10, Paulo asosele ukuti isubilo lyakwata Abena Kristu basubwa lyali kupyana ubwikalo bwa mu myulu. Ici cali no kucitikako, te kupitila muli bumunshifwa bwa mweo ubwatunganishiwa, lelo ukupitila mu kubuuka mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu. (1 Abena Korinti 15:23, 42-44) Uwilula amalembo Charles Masson asondwelela ukuti 2 Abena Korinti 5:1-10 “kuti yaumfwikwa bwino lyene ukwabula ukwalukila ku kutunganya kwa ‘bumi bwa pa kati ka mfwa no kubuuka.’”

Pa Abena Filipi 1:21, 23, Paulo atila: “Kuli ine ukuba no mweo ni Kristu, kabili ukufwa bunonshi. Lelo naobelwa kuli ifi fibili. Mfuluko kuya no kuba pamo na Kristu, pantu e cawamisha ukucila.” Bushe Paulo pano alelosha ku “bumi bwa pa kati ka mfwa no kubuuka”? Bamo e fyo batontonkanya. Nangu cibe fyo, Paulo asosa ukuti aobelwe ku fintu fibili—ubumi nelyo imfwa. ‘Mfuluka,’ e fyo alundileko, ukulumbula icintu calenga butatu, “ukuya no kuba pamo na Kristu.” Bushe “kuya” ku kuba na Kristu mu kwangufyanya fye pa numa ya mfwa? Kwena, nga fintu cimwenwe kale, Paulo asumine ukuti Abena Kristu basubwa aba busumino baali no kubuushiwa mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu. E ico, afwile alelanda pa lwa fya kuponako fya cilya ciputulwa ca nshita.

Ici kuti camonwa ku mashiwi yakwe ayasangwa pa Abena Filipi 3:20, 21 na 1 Abena Tesalonika 4:16. “Ukuya” kwa musango yo mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu Yesu kwali no kulenga Paulo ukupokelela icilambu ico Lesa amupekanishishe. Icishinka ca kuti ici cali e subilo lyakwe cilamonwa mu mashiwi yakwe ku mulumendo Timote ayatila: “Nomba kwambikilwa icilongwe ca bulungami, ico Shikulu, Kapingula mulungami, akapeela kuli ine mu Bushiku bulya: awe, te kuli ine neka lelo na kuli bonse abatemwa no kufuluko kwisa kwakwe.”—2 Timote 4:8.

Ukubuuka Kwaba Lisubilo Lyabembela Ilya Cine ca Baibolo

Abena Kristu ba kubalilapo balangulwike ukubuuka nge ca kuponako icali no kutendeka mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu, kabili balikoshiwe no kusansamushiwa kuli ici cine ca Baibolo icabembela. (Mateo 24:3; Yohane 5:28, 29; 11:24, 25; 1 Abena Korinti 15:19, 20; 1 Abena Tesalonika 4:13) Mu busumino bapembelele bulya buseko bwa ku nshita ya ku ntanshi, bakeene ifisambilisho fya busangu ifya mweo wa bumunshifwa.—Imilimo 20:28-30; 2 Timote 4:3, 4; 2 Petro 2:1-3.

Kwena, ukubuuka takwapelela fye ku Bena Kristu bakwata isubilo lya ku muulu. (1 Petro 1:3-5) Ifikolwe na babomfi ba kwa Lesa bambi aba pa kale bakwete icitetekelo mu maka ya kwa Yehova aya kubwesha abafwa ku bumi pe sonde. (Yobo 14:14, 15; Daniele 12:2; Luka 20:37, 38; AbaHebere 11:19, 35) Nangu fye ni ayo mabilioni ayo mu myanda ya myaka iingi tayaishibe Lesa balikwata ishuko lya mu nshita ilya kubwela ku bumi muli paradise wa pe sonde, apantu “kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na ’bashalungama.” (Imilimo 24:15; Luka 23:42, 43) Bushe ici tacaba cilolelo ca kucincimusha?

Ukucila ukutulenga ukusumina ukuti ukucula ne mfwa fikabako lyonse, Yehova atulosha ku nshita lintu ‘umulwani wa kupelelekesha, imfwa,’ ikafubalishiwa kuli pe na pe kabili umutundu wa buntunse uwa busumino ukekala umuyayaya pe sonde lyabweshiwa kuli Paradise. (1 Abena Korinti 15:26; Yohane 3:16; 2 Petro 3:13) Fintu cikaba icawamisha ukumona abatemwikwa besu ukubweshiwa ku bumi! Fintu ili subilo lyashininkishiwa lyacilapo kuwama pali bumunshifwa bwa mweo wa buntunse ubwa kutunganya—icifundisho cashimpwa, te pa Cebo ca kwa Lesa, lelo pa mano ya buntunse ya ciGreek! Nga ca kuti washimpe subilo lyobe pa bulayo bwa kwa Lesa ubwashininkishiwa, na iwe wine kuti washininkisha ukuti mu kwangufyanya “imfwa tayakabeko kabili iyo”!—Ukusokolola 21:3-5.

[Icikope pe bula 31]

Ukubuuka kwaba cine ca Baibolo icabembela