Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w95 5/1 amabu. 22-26
  • Umukoosha Utwala ku Kulunduluka

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • Umukoosha Utwala ku Kulunduluka
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Intendekelo Inono
  • Ukutukuta mu Kukonke ca Kumwenapo ca kwa Tata
  • Ukwakana mu Mulimo wa Bufumu
  • Ukushipa pa Kulolenkana no Kukaanya
  • Kaafwa wa Busumino Kabili uwa Cishinka
  • Yehova Apaalile Umupampamina Wandi
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1990
  • Mu Kushipikisha Mulafuma Insansa
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2006
  • Ukucetekela Kwandi Muli Yehova Kwantungilila
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1997
  • Ukwitaba ku Bwite bwa kwa Yehova Kulaleta Amapaalo
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2001
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1995
w95 5/1 amabu. 22-26

Umukoosha Utwala ku Kulunduluka

NGA FINTU CASHIMIKWA NA JOSÉ MAGLOVSKY

Lintu kapokola afyambete ukuboko kwandi, nalefwaya ukwali tata. Nangu cibe fyo, ukwabula ukucishiba, kale kale aali natwalwa ku kapokola. Lintu nafikile kulya, bakapokola bapokolwele impapulo shesu shonse, ukusanshako amaBaibolo yesu, no kuyatuulika pa nshi. Pa kumone fi, tata aipwishe ukuti: “Bushe kuti wabika na maBaibolo pa nshi?” Umukalamba wa bakapokola alombele ubwelelo, lyene asendele amaBaibolo no kuyabika pe tebulo.

TWAISANGILE shani ku kapokola? Cinshi twalecita? Bushe twasangilishiwe na bakapokola ba mu bumfisolo aba buteko bwa bumukanalesa, ica kuti nelyo fye ni Baibolo yalipokelwe? Pa kwasuka ifi fipusho, twalabwelela ku numa mu 1925, ilyo nali nshilafyalwa.

Muli ulya mwaka tata, Estefano Maglovsky, na mayo, Juliana, bafumine mu cali kale Yugoslavia no kuselela ku Brazil, ukwikala mu São Paulo. Nangu cingati Tata aali ni Protestanti na Mayo aali Katolika, imipepele tayali ca kusangwilako ca malekano pa kati kabo. Na kuba, imyaka ikumi pa numa icintu cimo calicitike icabaletele capamo mu mipepele. Bukwe wa kwa tata amuletele akatabo aka fikope fyabalabata mu ciHungarian akalelondolola pa lwa mibele ya bafwa. Bukwe wa kwa tata apokelele akatabo ngo bupe, kabili aipwishe Tata nga kuti akabelenga no kumulondolwela ifyo aletontonkanya pa fyali muli kene, ukucilisha pa lwa “helo.” Tata abelengele akatabo mu kubwekeshabwekeshapo ubushiku bonse, kabili ubushiku bwakonkelepo, lintu bukwe bwakwe aishile mu kumfwa ifyo aletontonkanya, ukwabulo kutwishika Tata abilishe ukuti: “Ici e cine!”

Intendekelo Inono

Apantu ulupapulo lwali lwa Nte sha kwa Yehova, bonse babili baile mu kubafwaya pa kuti bengasambilila ifingi pa lwa fisumino fyabo ne fisambilisho. Lintu mu kulekelesha babasangile, ifilundwa fya lupwa lwesu abafulilako batendeke ukulanshanya kwa Baibolo ne Nte. Ulya wine mwaka, 1935, isambililo lya Baibolo ilya lyonse mu ciHungarian lyalitendekwe, mu kuba na avareji wa bantu abalesangwako cinekonsekonse, kabili ukutule lyo twakwete amasambililo ya Baibolo aya lyonse mu ŋanda mu mwesu.

Pa numa ya myaka ibili iya kusambilila Baibolo, Tata alibatishiwe mu 1937 kabili abele Inte ya kwa Yehova iyacincimuka, ukulaakana mu mulimo wa kushimikila ku ŋanda ne ŋanda, no kubomba ngo mubomfi wasontwa kabili katungulula we sambililo. Ayafwilishe mu kupangwa kwa cilonganino ca kubalilapo mu São Paulo, mu ciputulwa ca Vila Mariana. Pa numa icilonganino caselele pa kati ka musumba kabili caishileishibikwa nga Central Congregation. Imyaka ikumi pa numa icilonganino ca cibili calipangilwe, mu ncende ya Ypiranga, kabili tata asontelwe ngo mubomfi wa cilonganino kulya. Mu 1954 icilonganino calenga butatu calipangilwe, mu ciputulwa ca Moinho Velho, uko na ko abombele ngo mubomfi wa cilonganino.

Ilyo fye ili bumba lyakosele icalinga, atendeke ukwaafwa ibumba lyali lwa mupepi mu São Bernardo do Campo. Pa mulandu we paalo lya kwa Yehova pa kubombesha kwa utu tumabumba tunono utwa Nte mu kati ka iyo myaka, ukukula kwaliba ukwa kupapusha, ica kuti mu 1994 kwaliko ukucila pali bakasabankanya 70,000 mu filonganino 760 mu São Paulo wakulisha. Ku ca bulanda, Tata taikeleko ku kumona uku kukula. Afwile mu 1958 pa mushinku wa 57.

Ukutukuta mu Kukonke ca Kumwenapo ca kwa Tata

Imibele yapulamo iya kwa tata, nge fyo caba na ku Bena Kristu bakosoka bambi, cali cileela cakwe. (Mona 3 Yohane 1, 5-8.) Nge ca kufumamo, twakwete shuko lya kupokelela Antonio Andrade no mukashi wakwe no mwana wabo umwaume nga beni besu, abaishile ku Brazil ukufuma ku United States na Munyina na Nkashi Yuille mu 1936. Na bambi abeni mu mwesu bali ni Harry Black na Dillard Leathco babili abapwishishe isukulu lya Watchtower Bible School of Gilead, abo bali bamishonari ba kubalilapo ukupeelwo mulimo mu Brazil mu 1945. Na bambi abengi balikonkelepo. Aba bamunyina na bankashi lyonse baali ni ntulo ya kukoselesha ku uli onse mu lupwa lwesu. Pa kutesekesha ici kabili ku kumwenamo kwa lupwa lwandi, nalibombesha ukupashanya ica kumwenako ca kwa tata ukulosha ku musango wa Bwina Kristu uwa cileela.

Nangu cingati nali fye ne myaka ya bukulu pabula lintu Tata asambilile icine mu 1935, pamo ngo mwana mwaume umukalamba, natendeke ukumushindika mu mibombele yakwe iya teokrasi. Bonse twalesangwa ku kulongana na wene pa Ŋanda ya Bufumu iyabelele pa maofesi yakalamba aya Nte mu São Paulo pa Eça de Queiroz Street, Number 141. Pa mulandu wa kusambilisha no kukansha uko Tata ampeele, nalundulwile ukufwaisha kwabilima ukwa kubombela Yehova, kabili mu 1940, naipeele kuli Yehova, ukulangisha ici mu kwibishiwa mu menshi mu mumana wa Tietê uyo nomba wakoweshiwa, uukonkoloka ukupula pa kati ka São Paulo.

Mu kwangufyanya naishibe icalepilibulwa ku kuba kasabankanya wa lyonse uwa mbila nsuma, ukulimba no kutapilila ubukombe bwa cine muli bambi, no kutungulula kuli bene amasambililo ya Baibolo aya mu ŋanda. Nomba, ilyo namona amakana ya Nte sha kwa Yehova ishaipeela mu Brazil, ndakwata ubuseko bwashika pa kwishiba ukuti nalibomfiwe na Wene ukwaafwako abengi aba bene ukwisa ku kwishibe cine nelyo ukulenga ukutesekesha kwabo kuli cene ukushikilako.

Pa kati ka abo naafwile pali Joaquim Melo, uo nakumenye mu butumikishi bwa ku mwinshi no mwinshi. Nalelanda ku baume bambi batatu abalekutika lelo abashakwete ubuseko. Lyene namwene umulumendo uwailundile kuli ifwe kabili uwalekutika mu kusakamanisha. Pa kumona ubuseko bwakwe, nayalukile kuli wene kabili, pa numa ya bunte busuma, namulaalike kwi Sambililo lya Citabo pa Cilonganino. Tasangilwe pe sambililo, lelo alishile kwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi na pa numa ya ico alesangwa ku kulongana lyonse. Alilundulwike, abatishiwa, kabili pa myaka yafulilako abombele ngo mutumikishi wenda, mu kuba no mukashi wakwe.

Lyene kwali Arnaldo Orsi, uo nakumenye pa cifulo candi ica ncito. Nalecitilo bunte lyonse kuli kabomba munandi lelo namwene umulumendo umo uwa myefu uwalekutikako lyonse, e co natendeke ukulanda kuli wene mu kulungatika. Aali wa mu lupwa lwa ciKatolika ulwakosa lelo alipwishe ifipusho ifingi pa milandu imo pamo nga ukupeepa, ukutamba ifikope fya bwamba, kabili no kulamuka kwa kulwa ukwa judo. Namulangile ico Baibolo isosa, kabili mu kupapushiwa kwandi, ubushiku bwakonkelepo alinjitile ukuyamona uko alekontaula impaipi yakwe iya kupeepelamo ne ca kusontekelako capamo no musalaba wakwe, ukonaula ifikope fyakwe ifya bwamba, no kubeya umwefu wakwe. Aali muntu wayaluka mu kashita kacepesha! Alilekele icangalo ca judo kabili alombele ukuti ndemusambilisha Baibolo cila bushiku. Ukwabulo kusakamana ukukaanya ukufuma ku mukashi wakwe na wishi, alilundulwike bwino lwa ku mupashi mu kuba no kwaafwa kwa bamunyina abaikele lwa mupepi na wene. Mu kashita akepi, alibatishiwe kabili ilelo abomba nga eluda pa cilonganino. Umukashi wakwe na bana nabo balipokelele icine.

Ukwakana mu Mulimo wa Bufumu

Lintu nali ne myaka 14 iya bukulu, natampile ukubomba mu kampani ka kusabankanya, uko nasambilile ifya kulenga pa fipampa. Ici calibombele bwino, kabili pa myaka yafulilako nali nine munyina neka fye mu São Paulo uwabomfiwe ku kulembe fipampa fya mu musebo ifyasabankenye amalyashi ya cintubwingi na mabungano ya Nte sha kwa Yehova. Mupepi ne myaka 30, nalikwata ishuko lya kubomba nga kangalila wa Dipartimenti ya Fishibilo iye bungano. Lyonse nalelonganya inshiku shandi isha kutuusha pa kuti ningabomba pa mabungano, nelyo fye ukulaala mu ciyanda pe bungano pa kuti ningalemba ifishibilo mu nshita.

Na kabili nakwete ishuko lya mu nshita ilya kubomba na motoka wa Sosaite uwakwata ifisoselo fya kubilishishamo, icali icipya kabili ica kucincimusha pali iyo nshita. Twalebika impapulo shesu isha Baibolo pa ca kubikapo, kabili ilyo motoka wakwata ifisoselo fya kubilishishamo alebilisha ubukombe bwakopwa, twalelanda ku bantu baleisa ku kumona icalecitika. Inshila na imbi iyo twabomfeshe mu kulenge mbila nsuma iya Bufumu ukwishibikwa yali cilimba ca maseleti cayanguka ukusenda, kabili ncili nalikwata amaseleti ayabomfiwe ku kutambika impapulo sha Sosaite. Muli iyi nshila ifitabo fya Baibolo ifingi fyalishalikwe.

Muli isho nshiku Icalici lya ciKatolika lyakwete imilongo ya bantu iitali iya kwenda kwa kusefya mu misebo ya São Paulo, ilingi line mu kuba na baume ku ntanshi abaleiminika bamotoka ku kushako inshila. Bushiku bumo pa Mulungu, ine na Tata twaleshalika Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! pa musebo ilintu kwamoneke umulongo wa bantu uwa kwenda kwa kusefya. Tata, nge fyo cali mwata wakwe, alifwele icisote cakwe. Umwaume umo ku ntanshi ya mulongo apundile ukuti: “Fuule cisote cobe! Bushe taulemona umulongo wa bantu abaleisa?” Lintu Tata ashafuulile cisote, abaume abengi balishile, batendeke ukutusunkila kwi windo lye shitolo no kulenge cimfulunganya. Ici cacebwishe kapokola, uwaishile mu kumona icalecitika. Umwaume umo aikete kapokola pa kuboko, ukufwaya ukulanda nankwe. “Lekelako kuli yuniformu wandi!” e fyakambishe kapokola, pa kupama ukuboko kwa mwaume. Lyene kapokola aipwishe icalecitika. Umwaume alondolwele ukuti Tata tafuulile icisote ilintu umulongo wa bantu uwa kwenda kwa kusefya walepita, alundileko ukuti: “Ndi Roma Katolika uwa mutande wa basole.” Icasuko cabulo kwenekela cali ca kuti: “Bushe uletila uli mwina Roma? Lyene bwelela ku Roma! Kuno ni ku Brazil.” Lyene kapokola ayalukile kuli ifwe no kwipusha ukuti: “Ni bani bacifika intanshi kuno?” Lintu Tata ayaswike ukuti ni fwe, kapokola aebele aba bantu ukuya no kutweba ukuti tutwalilile no mulimo wesu. Aiminine pa mbali yesu ukufikila umulongo onse uwa bantu uwa kwenda kwa kusefya wapwile—kabili Tata tafuulile icisote!

Ifyakucitika ukupala ici tafyaseekele. Lelo lintu fyacitike, cali ca kukoselesha ukwishiba ukuti kwaliko abantu abasumine mu bulungi bwa banono kabili abashafukamine Icalici lya ciKatolika.

Pa kashita kambi, nakumenye umupungwe uwalangile ubuseko no kunjipusha ukubwelelako umulungu wakonkelepo. Ilyo nabweleleko alimpokelele bwino no kunyingisha mu ŋanda. Ifyo natulumushiwe ukusanga ibumba lya misepela ilyanshingulwike ukumpumya no kwesha ukumfulwisha! Imibele yalibipileko, kabili nayumfwile ifyo mu kwangufyanya kuti bansansa. Naebele uwandaalike ukuti nga ca kuti icili conse calicitike, aali no kushingamwa no kuti ulupwa lwandi lwalishibe uko nali. Nalibepwishe ukundeka ukuya, kabili balisumine. Nangu cibe fyo, ilyo nshilaya, nalibebele ukuti nga ca kuti uuli onse afwaile ukulanda na ine pa mbali, nali umuntungwa ukulanda nankwe. Pa numa, naishileishiba ukuti baali libumba lya mpelwa mano, ifibusa fya kwa shimapepo wa mu mushi uwabakoseleshe kuli kuno kukumana. Nabele uwa nsansa ukufuma pa kati kabo.

Kwena, mu kutendeka ukulunduluka mu Brazil kwali kwa panono panono, mupepi no kushingacitika. Twali mu ciputulwa ca kutendekelako ica “kulimba,” mu kuba ne nshita inono iya “kulima” no “kulobolola” ifisabo fya milimo yesu. Lyonse twaleibukisha ico umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ine nalilimbile, Apolo alitapilile, lelo ni Lesa e wameseshe. E ico nangu uulimba nangu uutapilila tali kantu; kano Lesa uumesha.” (1 Abena Korinti 3:6, 7) Mu kuba na bakubalilapo ukwisa abapwishishe isukulu lya Gileadi mu 1945, twayumfwile ukuti inshita yali naifika iya uku kukula ukwapembelelwe pa nshita ntali.

Ukushipa pa Kulolenkana no Kukaanya

Ukukula takwali na kwisa ukwabulo kukaanya, nangu cibe fyo, ukucilisha pa numa Inkondo ya Calo iya II yatendeke mu Bulaya. Kwali ukupakaswa kwine kwine pa mulandu wa kuti abantu mu cinkumbawile na ba mu bulashi bamo tabaumfwikishe ukwiminina kwesu ukwa kukanabuulamo ulubali. Pa kashita kamo, mu 1940, ilintu twalebomba umulimo wa pa musebo pa kati ka São Paulo mu kuba ne fipampa, kapokola aishile kuli ine ukufumina lwa ku numa, alepawile icipampa candi, no kunjikata ku kuboko pa kuntwala ku kapokola. Nafwaile Tata, lelo nshamumwene. Ukwabula ukwishiba, tata na bamunyina bambi abafulilako na bankashi, ukusanshako na Munyina Yuille, uwaleangalila umulimo mu Brazil, kale kale baali nabatwalwa ku kapokola. Nge fyo cilondolwelwe muli paragrafu ya kwiswila, kulya eko twailekumana na Tata na kabili.

Apantu nali umwaice, nshali na kulindikwa kabili mu kwangufyanya kapokola antwele ku ŋanda kuli mayo. Cilya cungulo bushiku cimo cine bankashi na bo balilekelweko. Pa numa bakapokola balangulwike ukulekelako bonse bamunyina, mupepi ne kumi mu mpendwa, ukushako fye Munyina Yuille. Nangu cibe fyo, bamunyina bapampamine pa kuti: “Nga ni fyo bonse twalaya nelyo tatwaye.” Bakapokola bali abatalama, e co bonse baleele mu muputule watalala pa nshi. Ubushiku bwakonkelepo bonse balibalekeleko ukwabule cipindami. Imiku yafulilako bamunyina baliketwe pa mulandu wa kushimikila ne fipampa. Ifishibilo fyabilishe ilyashi lya cintubwingi kabili na katabo ka kuti Fascism or Freedom, kabili abalashi bamo batontonkenye ukuti twali ku lubali lwa buteko bwa Fascism, icatungulwile ku kukanaumfwana.

Umulimo wa fita uwa kupatikisha na o waleteleko impika kuli bamunyina bacaice. Mu 1948, nali uwa kubalilapo ukubikwa mu cifungo mu Brazil pali uyu mulandu. Abalashi tabaishibe ica kucita na ine. Bankuushishe ku nkambi ya bashilika iya Caçapava no kupeelwo mulimo wa kulimba no kusakamana imisalu mwi bala pamo pene no kuwamya umuputule walebomfiwa na balashi ku cangalo ca kubomfyo lupanga lwaanguka. Nakwete amashuko ya mu nshita ayengi aya kucitilo bunte no kushalike mpapulo kuli bene. Umulashi mukalamba e wali uwa kubalilapo ukupokelela kope wa citabo ca Sosaite ica Children. Pa numa, napeelwe ulubali lwa mulimo ulwa kutungulula amakalasi ya mipepele ku bashilika mupepi na 30 nelyo 40 abashali na maka ya kutukusho mubili kabili abashalefuma mu muputule. Mu kupelako, pa numa ya myeshi mupepi ne kumi mu cifungo, naletelwe mu kulubulula kabili nalikakwilwe. Ndayumfwa uwa kutasha kuli Yehova, uwampeele ubukose bwa kulolenkana ne fintiinya, ukucefiwa, no kupuumiwa uko napokelele ukufuma ku baume bamo.

Kaafwa wa Busumino Kabili uwa Cishinka

Pa June 2, 1951, naupile Barbara, kabili ukutule lyo aliba munandi wa cishinka kabili uwa busumino mu kusambilisha abana besu no kubakushisha mu “mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Shikulu.” (Abena Efese 6:4) Pa bana besu basano, bane balebombela Yehova mu buseko mu fifulo fyalekanalekana. Isubilo lyesu lya kuti, capamo na ifwe, bakatwalilile ukushishimisha mu cine no kusangwilako ku kulunduluka kwa kuteyanya no mulimo ulecitwa. Ifilundwa fya lupwa abali mu cikope cakonkapo bonse babomfi baipeela aba kwa Yehova ukufumyako fye akacepesha, akanya kali mu maboko. Bane ni baeluda na babili baba na kabili ni bapainiya ba nshita yonse, ukulangilila bucine bwa Amapinda 17:6 apatila: “Abeshikulu e cilongwe ca bakote abaume, no bukata bwa bana ni bashibo.”

Nomba, pa mushinku wa myaka 68, ubutuntulu bwandi tabwawama sana. Mu 1991, napitile mu kulepulwa kwa kulundanye mishipa yacilike kabili pa numa angioplasty. Nangu cibe fyo, ndi uwa nsansa ukuba na maka ya kutwalilila ukubomba nga kangalila wa kutangilila mu cilonganino mu São Bernardo do Campo, ukukonka mu nkasa sha kwa tata, uwali uwa ntanshi ukutendeka umulimo kuno. Inkulo yesu mu cituntulu intu yaibela, pa kukwata ishuko lya mu nshita ilya kwakana mu mulimo ushakatale aubwekeshiwapo uwa kubilisha Ubufumu bwa buMesia ubwaimikwa ubwa kwa Yehova. E co tatufwile ukulaba amashiwi ya kwa Paulo kuli Timote aya kuti: “Awe, iwe . . . bombo mulimo wa bukabila bwa mbila nsuma, fishapo bukapyunga bobe.”—2 Timote 4:5.

[Icikope pe bula 23]

Abafyashi bandi, Estefano na Juliana Maglovsky

[Icikope pe bula 26]

José na Barbara ne filundwa fya lupwa lwabo ulwa babomfi baipeela aba kwa Yehova

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi