Mulandu Nshi Uwa Kutiinina Lesa wa Cine Nomba?
“Bela Lesa akatiina, baka amafunde yakwe; pantu ici e ca buntunse bonse.”—LUKALA MILANDU 12:13.
1, 2. Mulandu nshi akatiina ka kuli Lesa kabela akalinga?
AKATIINA kabamo butuntulu kabili aka kucindikisha aka kuli Lesa kuti kacitilo muntu ubusuma. Ee, nangula ca kuti umwenso wa bantunse uwingi ulapumfyanya inkuntu, no kuba uwa kucena fye na ku butuntulu bwesu, cisuma ukuti ifwe tuletiina Yehova Lesa.—Ilumbo 112:1; Lukala Milandu 8:12.
2 Kabumba alishibe ci. Pa kuba no kutemwa ku bubumbo bwakwe, akambisha bonse ukumutiina no kumupepa. Tubelengo kuti: “Namwene malaika umbi alepupuka mu kati ka muulu, akwete imbila nsuma ya muyayaya ya kubila ku baikala pe sonde, na ku luko lonse no mukowa no lulimi na ’bantu, alesose shiwi likalamba, ati, Tiineni Lesa, no kumupeelo mucinshi, pa kuti naiise nshita ya bupingushi bwakwe; pepeni uwacitile umuulu ne calo.”—Ukusokolola 14:6, 7.
3. Cinshi ico Kabumba acitile abafyashi besu aba ntanshi?
3 Mu kushininkisha tatulingile ukusuula Kabumba wa fintu fyonse, Intulo ya bumi, pantu ifwe tuli bakwe pamo pene na ino planeti. (Ilumbo 24:1) Mu kulumbulula ukutemwa kwakwe ukukalamba, Yehova apeele abana bakwe aba pe sonde ubumi no kubapayanishisha icifulo cawamisha ica kwikalamo—paradise wayemba. Lelo, ici ca bupe cawamisha tacali ukwabula ifipangano. Mu cituntulu, capeelwe nge caseekeshiwa. Abafyashi besu aba kubalilapo baali no kusakamana umushi wabo no kutanununa wene ukufikila bawiswishemo abantu no kunasha isonde lyonse. Balikwete amashuko ne fishingamo ku nama sha ku mulundu, ifyuni, ne sabi, uko e kuti, ifibumbwa fya mweo fyonse fimbi ifyali no kwikala na bo capamo na bana babo pano isonde. Pali uku kuseekeshiwa kukalamba, umuntu aali no kulubulwilapo.
4. Cinshi umuntunse aacita ku bubumbo bwa kwa Lesa?
4 Te mulandu no kupeelwa iyo ntendekelo ishaiwamina, moneni cintu umuntu aacita ku kukowesha umushi wakwe uwayemba uwe sonde! Mu misuula yabamo musaalula ku bwine bwa kwa Lesa ubwa ici cibekobeko, umuntu alisafya isonde. Uku kukowesha kufikile fye na pa cipimo ica kutiinya ukubako kwa mabumba yafulilako nga nshi aya nama, ifyuni, ne sabi. Shifwe wa bulungi kabili uwa kutemwa takatekeleshe iyi mibele kuli pe na pe. Ukupumpunta kwe sonde kulepinda ukulubulwisha, icintu ico abantu abengi bakwata umulandu wa kutiina. Pa lubali lumbi, kuli abo mu mucinshi abacetekela Lesa, cili ca kusansamusha ukwishiba icikacitika. Yehova akalubulwisha, ne sonde likapuupuutulwa. Iyi mu cine cine ni mbila nsuma ku ba mitima yalungama aba pe sonde.
5, 6. Cinshi Yehova akacitapo pa cintu umuntunse aacita ku bubumbo Bwakwe?
5 Kupitila mwi umo Lesa akapingwila? Ukupitila muli Yesu Kristu, uwabikwa pa mupando wa cifumu nge Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu. Ukupitila muli ulya Mwana wakwe uwa ku muulu, Yehova akapwisha imicitile ya ndakai iyakowela, iya bucipondoka. (2 Abena Tesalonika 1:6-9; Ukusokolola 19:11) Muli iyi nshila akaletako ukwilulukwa kuli abo abamutiina kabili, pa nshita imo ine, ukupususha no kubaka umushi wesu uwe sonde.
6 Ni shani fintu ici cikacitika? Baibolo ilanda ulwa bucushi bukalamba ubuleisa ubukafika pa kalume mu nkondo ya Armagedone. (Ukusokolola 7:14; 16:16) Ubu bukaba bupingushi bwa kwa Lesa ukulwisha ino micitile ya fintu iyakowela na bakakowesha ba iko. Bushe kukabako abantunse abali bonse abakashala aba mweo? Ee! Ni abo batiina Lesa, te mu kuba no mwenso wa bukuuwe, uushili uutuntulu, lelo akatiina, akabamo umucinshi aka kuli wene. Bakapokololwa.—Amapinda 2:21, 22.
Ukulangisha Amaka Ukwa Kupesha Amano
7. Mulandu nshi Lesa anyantukilemo ku kwaafwa abena Israele mu kasuba ka kwa Mose?
7 Iyi ncitilo ya ca kutamba iya kwa Yehova Lesa yacitilweko icinshingwa ku mibombele ya maka iyo abombele mu kwimininako bakapepa bakwe mupepi ne myaka 1,500 pa ntanshi ya Nshita Yesu. Icalo ca maka yakulisha aya fita, Egupti cali nacibika mu busha ababomfi abalebeshi abena Israele, ukwesha fye no kwipaya umushobo onse lintu kateka wa lulya luko, Farao, akambishe ukwipaya abana baume bonse abalefyalwa abena Israele. Ukucimfya kwa kwa Lesa pali Egupti kwalubwile Israele ukufuma kuli ilya micitile ya bupolitiki iya lumanimani, ee, ubuntungwa ukufuma ku luko ulwakowela ku kupepa kwa balesa abengi.
8, 9. Bushe Mose na bena Israele bayankwileko shani ilyo Lesa anyantukilemo?
8 Ukufuma icipandwa 15 kwalilemba fintu Israele ayankwile ku kulubuka kwakwe ukufuma kuli Egupti. Ukubebeta ubu bulondoloshi bwalembwa kwalatwaafwa ukutesekesha fintu Abena Kristu bengapokololwa ukufuma ku micitile yakowela lwa ku mupashi na lwa ku mubili iya mu nshita yesu. Natulanguluke Ukufuma icipandwa 15, ukutontomesha pa fikomo fimo fimo ku kusambilila umulandu tulingile ukusalilapo ukutiina Yehova, Lesa wa cine. Twatendekela pa Ex 15 fikomo 1 na 2:
9 “E lyo Mose na ’bana ba kwa Israele baimbile ulu lwimbo kuli Yehova, no kutila, Ndeimbila Yehova, ico napulama apakalamba; kabalwe no watentemapo nabapoosa muli bemba. Ukukosa kwandi kabili ukulumba kwandi ni Yehova, kabili aisabe pusukilo lyandi.”
10. Fintu nshi fyatangilileko ilyo Lesa talaonaula umulalo wa bena Egupti?
10 Abantu ukushinguluke cibulungwa conse balibeleshanya ne lyashi lya fintu Yehova alubwile Israele ukufuma mu Egupti. Aletele ifinkunka pali cilya calo cakwatisha amaka ukufikila lintu Farao mu kupelako asuminishe abena Israele ukuya. Lelo pa numa imilalo ya kwa Farao yasupiile aba bantu babulo kucingililwa kabili abamoneke ukucilikilwa pa lulamba lwa Bemba Wakashika. Nangula camoneke kwati abana ba kwa Israele mu kwangufyanya baali no kulufya ubuntungwa bwabo ubwasangilwe ubupya, Yehova akwete icintu cimbi mu muntontonkanya. Mu cisungusho, aiswile nshila ukupula muli bemba no kupeela abantu bakwe ubucingo. Lintu abena Egupti bakonkele, abweseshe amenshi ya Bemba Wakashika pali bene no kuleka Farao ukunwena ne milalo yakwe iya fita.—Ukufuma 14:1-31.
11. Cinshi cafuminemo mu ncitilo ya kwa Lesa iya kulwisha Egupti?
11 Ukonaula kwa kwa Yehova ukwa fita fya Egupti kwalimusansabike mu menso ya bakapepa bakwe kabili kwalengele ishina lyakwe ukwishibikwa mu kusaalala. (Yoshua 2:9, 10; 4:23, 24) Ee, ishina lyakwe lyalisumbwilwe pa muulu wa balesa ba mu Egupti, ababulwa amaka, aba bufi, abashininkishe ukukanaba na maka ya kupokolola bakapepa babo. Ukucetekela mu milungu yabo na mu muntu umwina kufwa na mu maka ya fita kwatungulwile ku kulengwe nsoni ukwabipisha. (Ilumbo 146:3) E mulandu wine abena Israele baseshiwilwe ukwimba amalumbo ayabelebeshe akatiina kabo akalinga aka kuli Lesa wa mweo, uyo mu bukose apususha abantu bakwe!
12, 13. Cinshi tulingile ukusambililako ku kucimfya kwa kwa Lesa pali Bemba Wakashika?
12 Mu kupalako, tulingile ukwishiba ukuti takuli balesa ba bufi aba nshita yesu kabili takwaba uluko lwa maka, nangu fye ulwaba na maka ya kubomfya amanyukiliya, ulo lwingalingana na maka ya kwa Yehova. Kuti apususha kabili akapususha abantu bakwe. “Acito mwabelo kutemwa kwakwe mu mulalo wa mu muulu na mu bekashi ba pano isonde, kabili takuli uwingalesho kuboko kwakwe, no kutila kuli wene, Cinshi ico ulecita?” (Daniele 4:35) Lintu twailuka mu kukumanina ubupilibulo bwa aya mashiwi, na ifwe bene tulaseshiwa ukumwimbila amalumbo mu nsansa.
13 Ulwimbo lwa kucimfya ulwa pali Bemba Wakashika lwatwalilila aluti: “Yehova musalifi ku bulwi: Yehova e shina lyakwe.” Uyu Kalwa ushingacimfiwa, kanshi, taba cintu cimo icabulo kwishibikwa ica mu kwelenganya kwa muntu. Alikwata ishina! Ni ‘Umo uulenga ukubako,’ Kalenga Mukalamba, uo ‘ishina lyakwe ni Yehova, Uwapulamo pano isonde ponse.’ (Ukufuma 3:14; 15:3-5; Ilumbo 83:18) Bushe taulesumino kuti nga calimo amano kuli balya bena Egupti ba pa kale ukukwata akatiina kabamo ukupelulula kabili aka mucinshi ku Wa maka yonse ukucila ukumusonsomba?
14. Ni shani fintu calangililwe pali Bemba Wakashika ukuti akatiina ka bukapepa ka mutengo?
14 Pamo nga Kelenganya we sonde, uyu Kapanga wa bemba alikwata ukulama kwakumanina pa menshi ayengi. (Ukufuma 15:8) Ukubomfya ukulama kwakwe na pa mwela, apwilikishe icamoneke icishingacitika. Alepwile amatenga ya menshi pa cifulo cimo no kuyapaatukanya pa kupanga inshila yapita pa kati ka menshi pa kuti abantu bakwe bengapitamo. Elenganya ica kumoneka: amamilioni ya matani ya menshi ya muli bemba ukutuulikwa ukufika apatali mu musango wa fibumba fyalingana, ukupanga inshila ya kufyukilamo abena Israele iyacingililwa. Ee, abo balangishe akatiina akatuntulu aka kuli Lesa balicingililwe. Lyene, Yehova alekeleko amenshi, ukuyalenga ukupuminkana pamo nga mulamba wa maka, ukufimbilisha imilalo ya kwa Farao ne fyanso fyabo fyonse. We kulangisha kwa kutiinya ukwa maka ya bulesa pali balesa ba fye na maka ya fita aya buntunse! Mu cine cine, Yehova e umo uuli no kutiinwa, bushe te ifyo?—Ukufuma 14:21, 22, 28; 15:8.
Ukulangisha Akatiina Kesu aka Kuli Lesa
15. Ni shani fintu tulingile ukwankulako ku milimo ya kupususha iya maka iya kwa Lesa?
15 Atwiminina mu kucingililwa ku mbali ya kwa Mose, mu kushininkisha nga twaliseshiwe ukwimba ati: “Pa milungu pali uyani uwaba nga imwe, mwe Yehova? N’ ani uwaba nga imwe, umukankaala ku mushilo, uwa kutiinwa ku milimo ya lulumbi, uucite fipesha amano.” (Ukufuma 15:11) Ukuyumfwa kwa ku mutima ukwa musango yo kwalibwekeshiwapo ukupulinkane myanda ya myaka yonse ukutula ilya nshita. Mwi buuku lya kulekelesha ilya Baibolo, umutumwa Yohane alondolola ibumba lya babomfi ba kwa Lesa aba busumino abasubwa ukuti: “Baleimba no lwimbo lwa kwa Mose umusha wa kwa Lesa, no lwimbo lwa Mwana wa mpaanga.” Lwimbo nshi ulu ulwa lulumbi? “Ikalamba kabili yapesha amano imilimo yenu, mwe Shikulu Lesa wa maka yonse. Yalilungama kabili ya cine imibele yenu, mwe Mfumu ya muyayaya. N’ ani uushakatiine ishina lyenu, mwe Shikulu, no kulicindika, ico ni ’mwe mweka uwa mushilo?”—Ukusokolola 15:2-4.
16, 17. Fya kucitika nshi ifya kusungusha ifyo tulemona filecitika ilelo?
16 Na lelo line kwaliba bakapepa abatesekesha te milimo fye iyawamisha iya kwa Lesa lelo ne fipoope fyakwe. Abantu ukufuma mu nko shonse balilubulwa lwa ku mupashi, ukupaatulwako ukufuma kuli ici calo cakowela pantu balishiba kabili balabomfya ifipoope fyalungama ifya kwa Lesa. Cila mwaka, imyanda ya makana balafyuka kuli ici calo cabotelela ku kwikala no kuteyanya kwasanguluka, ukwatambalala ukwa bakapepa ba kwa Yehova. Mu kwangufyanya, pa numa ya mapingushi yabilima aya kwa Lesa pa kupepa kwa bufi ne micitile ya fintu iibifi iyashala, bakekala kuli pe na pe mu calo cipya ica bulungami.
17 Mu kumfwana no Ukusokolola 14:6, 7, umutundu wa muntu nomba uleumfwa ubukombe bwa kusoka ubwa bupingushi ububilishiwa mwi sonde lyonse ne Nte sha kwa Yehova pe samba lya butungulushi bwa bumalaika. Mu fyalo ukucila pali 230 umwaka wapwa, Inte sha kwa Yehova mupepi na mamilioni yasano babilishe imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ne nshita yakwe iya bupingushi. Pa kusambilisha abantunse banabo ifya kupusunsuka, ishi Nte shatandalile amayanda ya bantu ukutandala kwa lyonse, ukutungulula amasambililo ya Baibolo aya apa fye. Amakana ya myanda cila mwaka muli fyo balasambilila mu kukumanina ukutiina Lesa wa cine mu kubamo kupelulula, ukupeela ubumi bwabo kuli wene, no kubatishiwa. Fintu cili ica kulengo kucankwa ukuti abantu ba musango yo baliisa mu kutiina Lesa wa cine!—Luka 1:49-51; Imilimo 9:31; linganyako AbaHebere 11:7.
18. Cinshi cilangilila ukuti bamalaika balibimbwamo mu mulimo wesu uwa kushimikila?
18 Bushe ca cine ukuti bamalaika balibimbwamo muli uyu mulimo wa kushimikila? Cilemoneka kwati ubutungulushi bwa bumalaika ilingi line bwalitwale Nte sha kwa Yehova ku ŋanda uko kwali uwalefuluka, nelyo fye ukupepela ukwaafwa kwa ku mupashi! Ku ca kumwenapo, Inte sha kwa Yehova shibili shaile ku kushimikila no mwana munono alikonkele mu cishi ca pa Caribbean. Ilyo akasuba kalepalamina ukufika pa kati, aba bakalamba babili bapingwilepo ukulekela apa. Lelo uyu munono aali uwaswatuka mu kucishamo ukufwaya ukutandalila iŋanda yakonkelepo. Lintu amwene ukuti abakalamba tabalemenene ku kucite fyo pali iyo nshita, aile eka no kukonkonsha. Umukashana aliswileko. Lintu abakalamba bamwene ici, baliileko no kuyalanda nankwe. Alibengishe mu kati, no kubalondolwelo kuti ilya ine fye nshita aumfwile umo alekonkonsha ku ciibi, aali alepepa ukuti Lesa engatuma Inte ku kumusambilisha Baibolo. Calitantikwe ukuti engalakwata isambililo lya Baibolo.
19. Cinshi twingasontako ukuti ici caba e bunonshi bwa kutiina Lesa?
19 Ilyo tulebilisha mu busumino ubukombe bwa kwa Lesa ubwa bupingushi, na kabili tusambilisha ifipoope fyakwe ifyalungama. Lintu ifi fyabomfiwa mu bumi bwa bantu, mulafuma amapaalo ya ku mubili na ya ku mupashi. Ku ca kumwenako, Baibolo yalilondolola mu kumfwika ukuti bucisenene bwa bwamba bonse bwalisenukwa. (Abena Roma 1:26, 27, 32) Ilelo, ifipimo fya bulesa fyalisuulwa mu kusaalala mu calo. Cinshi caba ica kufumamo? Ifyupo filebongoloka. Ukuulungana kuleingilishiwako. Amalwele ya kulemanika ayapishiwa mu kwampana kwa bwamba, ayo nomba yandatile fye ponse muli citika wa kulekeleshako uwa uno mwanda wa myaka uwalenga 20, yaleanana. Mu cituntulu, intenda ya kutiinya iya AIDS itandanishiwa ku cipimo cikalamba na bucisenene bwa kwampana kwa bwamba. Lelo bushe akatiina kabamo umucinshi aka kuli Lesa takashininkisha ukuba ubucingo bukalamba kuli bakapepa ba cine?—2 Abena Korinti 7:1; Abena Filipi 2:12; mona na kabili Imilimo 15:28, 29.
Ififuma mu Kutiina Lesa Nomba
20. Cinshi cilangililo kuti bambi balishiba ukushimikwa kwa Nte sha kwa Yehova?
20 Amapaalo yalifula kuli abo batiina Lesa no kukonka ifipoope fyakwe. Languluka icacitike ku kulangilila icishinka cileishibikwa mu kukulilako ica kuti Inte sha kwa Yehova shapanga bumunyina bwa mutende ubwa Bena Kristu aba mibele yatambalala. Inte shafulilako, amakombe ayaile ku kulongana kwa pa kati ka nko mu South America, baleikala pe hotela limo ilyo inshita imo iya bushiku lyabomfiweko na bashali baNte abo presidenti wa calo ateekeshe akabungwe. Ilyo bakapokola baendeshe ukwingisha presidenti mu cikwepe, Inte uushaishibe uwali mu cikwepe na o alingilemo, icapapwishe bakapokola! Pa kwishiba ico acitile, uyu nkashi alilombele ubwelelo pa kubengilila. Alibalangishe baji wakwe uwa kwi bungano uwalemwishibisha nga Nte kabili atiile taali cintiinya kuli presidenti. Kapokola asosele lubali alemwentula ati: “Abantu bonse ababa nge Nte sha kwa Yehova, te kuti tukabile ukucingilila kwa musango uno.”—Esaya 2:2-4.
21. Ni ncitilo nshi isho abantu bengabombelapo ilelo?
21 Uyu e musango wa bantu abo Yehova nomba alelonganika no kupekanishisha ‘ukupula mu bucushi bukalamba’ ubukapwisha ino micitile. (Ukusokolola 7:9, 10, 14) Uko kupusunsuka takwakabe ni cela mushuke. Pa kupusuka, umuntu afwile ukutiina Yehova, ukwishiba wene nga Mulopwe wakwate nsambu, no kuipeela kuli wene. Nangula ni fyo, icishinka cili ca kuti, abengi tabakalundulule akatiina ako kakalenga ukuti bakawaminwe ukucingililwa. (Ilumbo 2:1-6) Ukulingana no bushinino bonse ubwabako, Kateka wasalwa uwa kwa Yehova, Yesu Kristu, alateka nge Mfumu ukutula mu mwaka wakakala uwa 1914. Ici cilepilibulo kuti inshita isheleko ku bantu ukulundulula no kulangisha akatiina katuntulu aka kuli Yehova ilepwa lubilo lubilo. Nalyo line, Kabumba wesu alesuminisha abantu, nelyo fye ni abo ababa mu fifulo fya maka ifyasumbuka, ukuti bankuleko: “E ico nomba, mwe shamfumu, shilimukeni; salapukeni, mwe bapingushi ba pano isonde; bombeleni Yehova mu katiina, kabili angeni mu kututuma. Mufyompeni [umwana mwaume] mu cishinka, epali aba no bukali, kabili mwalobela mu nshila; pantu kuti bwapya bwangu ubukali bwakwe—balishuka bonse abooba muli wene!”—Ilumbo 2:7-12.
22. Cikaba shani ku ntanshi kuli abo batiina Lesa nomba?
22 Shi natube pa kati ka abo abakalumba Kalenga wesu nga Umo uwatupokolola. Ici, nangula ni fyo, cilefwaya ukuti tutiine Lesa wa cine nomba! (Linganyako Ilumbo 2:11; AbaHebere 12:28; 1 Petro 1:17.) Tufwile ukutwalilila ukusambilila ifipoope fyakwe ifyalungama no kufinakila. Ulwimbo lwa kwa Mose no lwa Mwana wa mpaanga, ulwalembwa pa Ukusokolola 15:3, 4, lukafika pa kalume lintu Yehova akafuutapo ububifi bonse pe sonde no kutendeka ukuposha umuntu no mushi wakwe uwe sonde ku fya kufumamo fyonse ifya lubembu. Lyene, ne mitima yesu yonse, tukemba atuti: “Ikalamba kabili yapesha amano imilimo yenu, mwe [Yehova] Lesa wa maka yonse. Yalilungama kabili ya cine imibele yenu, mwe Mfumu ya muyayaya. N’ ani uushakatiine ishina lyenu, mwe [Yehova], no kulicindika?”
Bushe Uleibukisha?
◻ Mulandu nshi Yehova awaminwa akatiina ukufuma kuli ifwe?
◻ Cinshi calengelwe ukumoneka ku fintu Lesa apwishishishe pali Bemba Wakashika?
◻ Bunonshi nshi bufuma mu kutiina Yehova ukwabamo umucinshi?
◻ Ni nshita nshi ipembelela abo abatiina Lesa wa cine nomba?