Ku Ntanshi Kuli Imbila Nsuma!
IFWE bonse tulalengwo bulanda lintu twaumfwe mbila ya bulanda iitukumine. Pa lubali lumbi, tulasekelela ilyo kwaisa imbila nsuma—imbila ya kusekelela fwe bene nelyo abo twatemwa e bapokelela. Lelo lintu ilyashi lyabipa lyaponena bambi kabili talitwambukile, lyonse kulabako ukufwaisho kwishiba icicitike; bamo balaipakisha fye no kumfwa ulwa ciponene bambi. Ici kuti calanga umulandu ilyashi lyabipa balishitila sana!
Mu kubangilila kwa Inkondo ya Calo iya II, kwaliko ica kumwenako camonekesha ica kusekelela kwabipisha mu kayofi uko abantu bamo bakwata. Ingalaba isende fyanso iyalebomfiwa mu bulwi Graf Spee iya matani 10,000, yali iyawamisha pa ngalaba sha bena Germany mu 1939. Pa milungu iingi iyi ngalaba mu Atlantic ocean wa ku Kapinda ka Kulyo na mu Indian ocean yalesansa ingalaba sha ba makwebo isha fyalo fyalelwisha Germany. Mu kupelako, amato yatatu aya bena Britain yalikonkeleko no kusansa iyi ngalaba ya Graf Spee, ukulofye myeo no kuipatikisha ukufika no bwafya pa cabu ca ku Uruguay ica Montevideo pa kuti bailungishe. Ubuteko bwa Uruguay bwakambishe ukuti iyi ngalaba ya mu bulwi ibwelele pali bemba mu kwangufyanya, nga te ifyo bali no kuikata. E co kwamoneke ukuti kwali no kubako ubulwi bwakaluka umo ulubali lumo lwali no kucimfya.
Pa kumfwa ulwa ico, ibumba lya bamakwebo abakankala aba mu United States balipilile indeke, pa madola 2,500 pa muntu umo, ukuya ku Uruguay ukuyatamba ubulwi bwa kusumyo mulopa. Ku ca nsoni, ubu bulwi tabwaliko. Adolf Hitler akambishe ukuti Graf Spee abunshiwe. Aba kutambako abali amakana abaishile ku lulamba ukwenekela ukutamba ubulwi bwa pa menshi ubwakaluka, mu cifulo ca ico bamwene fye no kumfwa ukupuuka kwa kukomya amatwi ukwalengele Graf Spee ukwibila, ukubunshiwa kuli bakensha bene aba iko. Umukalamba wa ngalaba aliipeye umwine pa kuipika imfuti mu mutwe.
Te mulandu no kukankala kumo ukwa bantu bamo, abengi kuti basumine fyo kuti basalapo imbila nsuma ukucila pa lyashi lyabipa. Bushe iwe te fyo uyumfwa ifyo? Mulandu nshi, kanshi mu fyacitika ku kale mwafulila amalyashi yabipe fyo ne mbila nsuma ukucepe fyo? Bushe iyi mibele kuti yapilibuka?
Ifilenga Amalyashi Yabipa
Baibolo ishimika ulwa nshita lintu kwaleba fye ilyashi lisuma lyeka lyeka. Amalyashi yabipa tayaishibikwe, tayaleumfwika. Lintu Yehova Lesa apwishishe imilimo yakwe iya kubumba, planeti we Sonde aliteyanishiwe ukuti umuntu ne nama baleipakisha. Ubulondoloshi bwa mu Ukutendeka butwebo kuti: “Lesa amwene conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.”—Ukutendeka 1:31.
Ukukanabamo ilyashi lyabipa takwakokwele sana pa numa ya kubumbwa kwa muntu. Ilyo takulafyalwa abana abali bonse kuli Adamu na Efa, ilyashi lyabipa lyalishimikwe ilya kupondokela Lesa no muyano waba mu mitantikile ya mu kubumbwa konse iya busuma. Umwana wa ku mupashi uwakwete icifulo cikalamba afutukiile icifulo cakwe icaseekeshiwe kuli wene kabili alitungulwike mu kufumya abaupana ba kubalilapo aba buntunse ukuilunda kuli wene mu nshila yakwe iya kupondoka, iya bushikamfutu.—Ukutendeka 3:1-6.
Ukufula kwa lyashi lyabipa lintu umuntunse aamona e po kwatendekele. Te kuti tupape kanshi ukuti kulya kucincimusha, ukukopeka, ubufi, ukubepesha, no kufise cine conse fyalimoneka sana mu lyashi lyabipa ilyayandatila icalo ukutula lilya. Yesu Kristu apeele Satana Kaseebanya umulandu mu kulungatika pamo ngo watendeke amalyashi yabipa, ilyo aebele intungulushi sha fya mapepo isha mu kasuba Kakwe ati: “Imwe muli ba kwa shinwe Kaseebanya, ne fya lunkumbwa fya kwa shinwe e fyo mufwayo kucita. Ulya ni nkomi ya bantu ukufuma na pa kutendeka, na mu cine taimininamo, ico muli wene tamwaba cine. Ilyo alande ca bufi, alande cafuma mu mwine; ico wa bufi, kabili e wishi wa buko.”—Yohane 8:44.
Ilyo abekashi ba buntunse baaleya baleingilishiwako mu mpendwa, amalyashi yabipa yaleya yalefulilako na yo. Kwena, ici tacilepilibulo kuti takwatalile akubako utushita twa kusekelela ne nsansa, pantu kwaliko ifintu ifingi ifyalelenga ubuseko. Lelo, ukufimbilikishiwa na macushi no bulanda e fimoneka ukupulinkana mu nkulo iili yonse iya mutundu wa muntu ukufika na nomba.
Kwalibako na cimbi icilenga cikalamba ica iyi mibele ya fintu iya bulanda. Ico caba kukongama kwesu uko twapyana ukutulosha ku kulufyanya no tuyofi. Yehova umwine aleshibisha icilenga amalyashi yabipa ico tushingasengauka pa kusoso kuti: “Ukulinga [“ukukongama,” NW] kwa mutima wa muntu kubi ukufuma ku bwaice bwakwe.”—Ukutendeka 8:21.
Mulandu Nshi Imbila sha Bulanda Shifulile Fi?
Kwalibako umulandu, nangu cibe fyo uo imbila sha bulanda shananine muli uno mwanda wa myaka walenga 20. Uyu mulandu walondololwa mu kumfwika muli Baibolo, iyasobele ukuti umutundu wa muntu mu mwanda wa myaka walenga 20 uli no kwingila mu ciputulwa caibela ica nshita icaishibikwa nge “nshiku sha kulekelesha” nelyo “inshita ya ku mpela.” (2 Timote 3:1; Daniele 12:4) Ubusesemo bwa Baibolo no kupende nshita ukwa mu Baibolo fishibisha ici “ciputulwa ca mpela,” icatendeke mu 1914. Ku bushinino bwa mu Malembo ubwa kulonsha ubwa ici, twapaapaata mona icipandwa 11 ica mu citabo ca Ukwishiba Uko Kutungulula ku Mweo wa Muyayaya, icasabankanishiwa na Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Inshiku sha kulekelesha shali no kutendeka ne ca kuponako ico mu cine ceka cali no kulenga ilyashi lyabipa ukwanana pe sonde. Ca kuponako nshi ico? Cali kupooswa kwa kwa Satana Kaseebanya ne milalo yakwe iya fibanda ukufuma mu muulu. Kuti wabelenga ubu bulondoloshi bwamonekesha pa Ukusokolola 12:9, 12 pa lwa kwingilishiwako ukushingasengaukwa ukwa lyashi lyabipa: “Iciŋwena cikalamba capooselwe pa nshi, icisoka cikote iciitwa Kaseebanya kabili Satana, icilufya bonse abaikala mu calo conse; capooselwe pe sonde, na bamalaika wa ciko bapooselwe pamo na co. . . . Kalanda kuli imwe, mwe calo na bemba! pa kuti Kaseebanya naikila pali imwe, ali ne cipyu cikalamba, pa kwishibo kuti ali ne nshita inono fye.”
E co mu nshita iili yonse iisheleko ukufikila lintu inshiku sha kulekelesha shikapwa, kuti twaenekela ilyashi lyabipa ukutwalilila no bwingi fye bwa liko ukwingilishiwako e lyo no kuluma.
Tacakatwalilile Ukube Fi
Mu nsansa ku bekashi ba pe sonde, imibele ya kubombomanika iiletako icikuko ca lelo ica malyashi yabipa tayakatwalilile ukubako. Na kuba, kuti twasosa no kuicetekela ukuti inshiku nashicepa isha malyashi yabipa aya mutatakuya. Imibele taili ya kulengo kupelelwa, te mulandu no musango ifintu filemonekelamo. Impela ya malyashi yonse ayabipa naipalama kabili mu kushininkisha ikesa mu nshita yalinga iya kwa Lesa.
Kuti twaba abashininkisho lwa ici pantu inshiku sha kulekelesha shalisobelwa ukwisafika pa kalume nelyo ukupwila mu bonaushi ubo Lesa akaleta ku kufumyapo fyonse ifilenga ilyashi lyabipa. Akafumyapo abantunse abatwala pa ntanshi ukukansana abakaana ukwaluka no kufuma ku nshila yabo iyalubana. Ici cikafika pa kalume mu nkondo ya bushiku bukalamba ubwa kwa Lesa Wa maka yonse, ubwaishibikwa mu cinkumbawile nga ubulwi bwa Armagedone. (Ukusokolola 16:16) Mu kwangufyanya fye pa numa ya ico, Satana Kaseebanya ne milalo yakwe iya fibanda bakaleko kubomba. Ukusokolola 20:1-3 kulondolola ukukakwa kwa kwa Satana, katendeka wa mbila ya bulanda ukuti: “Namwene malaika aleika mu muulu, ali no lufungulo lwa cilindi ca ku Mbo no munyololo ukalamba mu minwe yakwe. Wene aikete iciŋwena, icisoka cikote (e Kaseebanya kabili Satana), no kucikaka imyaka ikana limo, no kucipoosa mu cilindi ca ku Mbo, no kwisalako no kukakatikapo pa muulu wa ciko, ukuti ciilufya kabili inko.”
Pa numa ya ifi fya kuponako fyamonekesha, inshita ya mbila nsuma iishatala ayumfwikapo ikesa kwi sonde na ku bekashi ba liko. Aba bekashi bakasanshamo amamilioni abakapusunsuka ubulwi bwa Armagedone na mabilioni abakabuushiwa ku tulo twabo utwa mfwa mu nshishi. Imbila nsuma yawamisha pa mbila shonse ishisuma yalondololwa mwi buuku lya kulekelesha ilya Baibolo ukuti: “Ubwikalo bwa kwa Lesa buli pamo na ’bantu, kabili akekalilila pamo na bo; na bo bakaba abantu bakwe, na Lesa umwine akaba pamo na bo: kabili akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.”—Ukusokolola 21:3, 4.
Bushe kuti waelenganya iyo nshita ya nsansa? Mu cituntulu ni nshita ya lulumbi umushakabe na kabili imbila ya bulanda. Ee, imbila yonse iyabipa ikaba naipwa kabili tayakomfwike na kabili. Imbila nsuma e ikaanana, no kufula ku ciyayaya conse.