Isambililo lya Lupwa Ilileto Kusekelela

“Ni ku kwishiba imiputule iisushiwamo ifyuma fyonse ifyaumo mutengo kabili ifyawama,” e fisosa Baibolo. (Amapinda 24:4) Ifi fyuma fyaumo mutengo kabili ifyawama tafili fye fyuma fya ku mubili lelo fisanshamo ukutemwa kwine kwine, akatiina ka bukapepa, ne citetekelo cakosa. Imibele ya musango yo mu cine cine ilanonsho bumi bwa lupwa. (Amapinda 15:16, 17; 1 Petro 1:7) Pa kufinonka, nangu cibe fyo, tulekabila ukubika ukwishiba Lesa mu finshingwa-ng’anda fyesu.

UMUTWE wa lupwa e washingamwa ukulimba uku kwishiba mu baba mu lupwa. (Amalango 6:6, 7; Abena Efese 5:25, 26; 6:4) Imo iya nshila shawamisha iyo ici cingacitilwamo kupitila mwi sambililo lya lupwa ilya lyonse. Fintu ici cingaleto kucankwa ku basangilweko lintu isambililo lyatungululwa mu nshila iya kufunda kabili iya kuipakisha! Nomba, kanshi natulanguluke ififwaikwa fimo pa kutungulula isambililo lya lupwa ilya kufumamo cimo.a

Isambililo lya lupwa lilabomba bwino nga lileba ilya lyonse. Nga lyaba fye lya cela mushuke nelyo ukupingulapo fye ukuti libeko lintu camwimina fye, cilemoneko kuti nangu cibe shani talyakaletwalilila. E co mufwile ‘ukulubule nshita’ kwi sambililo lya lupwa. (Abena Efese 5:15-17) Pa kusale nshita iyo lyonse ingalawamina bonse kuti bwaba bwafya ubwine bwine. “Twalicisangile ukwaafya ukulasunga isambililo lya lupwa pa nshita ya liko iya lyonse,” e fyaisosela umutwe umo uwa lupwa. “Twaeseshe inshita shalekanalekana mpaka fye twasuka twasanga inshita yalinga iya cungulo bushiku iyatuwamiine bonse. Nomba isambililo lyesu ilya lupwa lyaba ilya lyonse.”

Ilyo mwasanga inshita yalinga, cenjeleni ukukanasuminisha ifya kupumbula ukupumfyanya isambililo. “Nga aba kutandala baisa ilyo tulesambilila, Tata alebeba ukuti balolele mpaka tupwishe isambililo. E lyo nga mafoni, alebeba fye ukuti aalabatumina limbi,” e fibukisha Maria,b nomba uuli ne myaka 33.

Ici, nangu cibe fyo, tacilepilibulo kuti takwingabako ukuteuluka. Kuti kwaimako ifya kucitika fya mu kampampa nelyo ifya mankumanya, kabili kuti cafwaikwa inshita shimo ukufumyapo isambililo nelyo ukulisesesha ku ntanshi. (Lukala Milandu 9:11) Lelo cenjeleni ukukanalasuminisha icili conse ica ifi ukupumfyanya ifyo mwatantika.—Abena Filipi 3:16.

Bushe isambililo lilingile ukuba shani ubutali? Robert, uwakusha bwino umwana mwanakashi umo no mwaume umo, atila: “Amasambililo yesu ilingi line yalesenda iawala limo. Lintu abana baali abanono, twaleesha ukusungilila ubuseko bwabo mu kati ke awala ukupitila mu kulanguluka ifintu ifyalekanalekana, pamo nga amaparagrafu yanono mu cipande ca kusambililamo ica mu Ulupungu lwa kwa Kalinda, ifipande ifyo twalesala ukufuma muli Baibolo, ne mbali sha mu mpapulo shimbi.” Maria ebukisho kuti: “Lintu ine na bankashi nandi babili twali abanono sana, isambililo lyesu lyalesenda fye mupepi na maminiti 20 imiku ibili nelyo itatu mu mulungu umo. Ilyo twalekulilako, isambililo lya lupwa ilya cila mulungu lyalesenda iawala no kucilapo.”

Cinshi Tuli no Kusambilila?

Ukutontonkanya pa co mwalasambilila lintu bonse nabalongana kwi sambililo kuti calenga ukufulunganishiwa no konaula inshita ya mutengo iye sambililo. Nga calabe fyo, abana tabengenekela icintu cimo ica kulungatika ica kusambilila kabili mu kwangufyanya kuti balufya no buseko. E co ilyo kucili inshita salenipo lumo ulwa mpapulo sha Sosaite ulo mukesasambililamo.

“Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” alipayanya impapulo ishishaifulila isho mwingasalapo. (Mateo 24:45-47) Nakalimo kuti mwabomfya icitabo ico ulupwa lushilati lusambililemo. Kabili ifyo cileto kucankwa ukulanguluka imbali shimo ishisalilwe ukufuma muli Insight on the Scriptures nga ca kuti ifi fitabo e ko fyaba mu lulimi ulo mwaishiba! Ku ca kumwenako, kuti mwapituluka mu fipande fya pa Umulalilo wa kwa Shikulu mu milungu iletangilile Cibukisho. Indupwa ishingi shilaipakisha ukupekanya Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda ilya cila mulungu. Lelo ifipande fyalundwako ifya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na fyo filakwata ifyebo ifingawama nga nshi ukusambilila. Umutwe wa lupwa, uwaishiba ifilekabila ulupwa lwa ku mupashi, e wingasala bwino impapulo ishilingile ukusambililwa.

“Lyonse fye twalesambilila ulupapulo ulwalesoobolwa ilyo kucili nshita,” e fibukisha Maria. “Lelo lintu kwaliko icipusho nelyo kwacitika icintu cimo ku sukulu, lyene twalealukila ku fyebo ifikumineko.” Ukwangwako kwaibela pamo nga amafya yantu imisepela ilolenkana na yo pa sukulu, ukwishishanya, imibombele ya pa numa ye sukulu, ne fyapalako, filemako. Lintu cabe fyo, kuti mwapaatukako ukuya ku fipande nelyo ku mpapulo ishilanda pa bwafya ubwaimako. Nga mwamona ifyebo muli magazini wa nomba line uwa Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo Loleni! fintu mwingatemwa ukulanshanya no lupwa ilyo line fye, mwishingashinga ukufitantika. Kwena, cili bwino ukweba ulupwa pa lwa uko kwaluka ilyo kucili inshita. Lelo shininkisheni ukubwelela ku fyebo mwatantike ilyo uyo mulandu wapwishishiwa.

Sungilileni Imibele ya Cibote

Ukusambilila kulenda bwino nga pali umutende. (Yakobo 3:18) E co kusheni imibele yakookoloka, lelo iyabamo mucinshi. Umutwe wa lupwa umo mu United States atila: “Nampo nga tulesambilila mu muputule wa kutuushishamo nelyo mu lukungu, tuleesha ukwikala natupalamanako ukucila ukusalangana fye mpanga yonse mu muputule uukalamba. Uku kupalamana, kutupeela ukuyumfwa kwa cikabilila.” Kabili Maria aibukisha no kufuluka ati: “Ine ne nkashi nandi baaletusuminisha ukusala incende mu ng’anda apaali no kubela isambililo uyo mulungu. Ico caletulenga ukuyumfwa abapembesulwa.” Ibukisheni ukuti ulubuuto lwalinga, umusango walinga untu ifipuna fiteekelwemo, ne cifulo cishifulilemo ifipe ifili nsaale nsaale e fingalenga ukuti pabe icibote. Ukukwata ifya kutalalika ku mukoshi lintu ulupwa lwapwishe sambililo na co cilaafwa ukulenga ico cungulo ukuba ica kuipakisha.

Indupwa shimo shilafwaya fye no kusanshamo indupwa shimbi mwi sambililo lyabo mu nshita mu nshita, ukulundako ubuseko pamo no kulandapo kwapusanako. Lintu abapya mu cine balaalikwa ukubako muli uku kutantika, kuti banonkelamo pa kumona umutwe wa lupwa uwabelesha uko aletungulula isambililo lya lupwa.

Bikenimo Ubumi Muli Baibolo

Lengeni inshita sha kusambilila shibe isha kucincimusha ku bana abanono, e lyo bakafwaisha nga nshi ukuti iyo nshita ifike. Kuti mwacite fyo ukupitila mu kukoselesha abana ukulenga ifikope fya mu Baibolo. Lintu mwamono kuti nacilinga, lekeni abaice baciteko ifilangililo fya mu Baibolo. Nga muli na bana banono tacifwaikwa ukulambatila ku musango waimikwa uwa fipusho ne fyasuko. Ukubelenga nelyo ukushimike lyashi pa lwa bantu balembwa mu Baibolo ni nshila ya kusekesha iya kufundilamo ifishinte fya bukapepa. Robert untu tulumbwile mu kubangilila, ebukisho kuti: “Inshita shimo twalebelenga ifipande fya mu Baibolo, ukulalekanina, ukupeelwe mbali sha kulabelengako ‘amashiwi’ ya balimo.” Abana kuti baebwa ukusala umuntu wa mu Baibolo uo balefwaya ukwimininako mu kubelenga.

Ukubomfya bamapu na macharti kukaafwa abana bakulileko ukwelenganya bwino incende ne fyaliko mu calo uko ifintu ifilelandwapo fyacitikiile. Mu kumonekesha, ukupitila fye mu kupekanishisha libela, isambililo lya lupwa kuti lyabe lya kucincimusha mu cifulo ca kuba ilyaundalila. Kabili abana bakalafuluke Cebo ca kwa Lesa.—1 Petro 2:2, 3.

Afweni Onse Ukulalandapo

Pa kuti abana bengalaipakisha isambililo, bafwile ukulayumfwo kuti nababimbwamo. Ukuleka abana ba mishinku yalekanalekana ukulalandapo, nangu cibe fyo, kuti bwaba bwafya ubwine bwine. Lelo icishinte ca Baibolo cilondololo kuti: “Uuteka ateke no kucincila.” (Abena Roma 12:8) Ukucincimuka kulaafwa, pantu ukucincimuka kulambukila bambi.

Ronald alabimbamo umwana wakwe umwanakashi uwa myaka isano, Dina, pa kumuleka ukuti alebelenga utumitwe tunono utwa mwi sambililo no kumwipusha ukulanda pa fikope. Ilyo Icibukisho ca mfwa ya kwa Kristu calepalama umwaka wapwile, atontomeshe pa fikope fyalekuma ku Cibukisho ifyaba mu citabo ca Umuntu Wakulisha Uwabalile Abako Uwa Mweo.c Alandapo ati: “Ici camwaafwile ukumfwikisha ubupilibulo bwa ici ca kucitika.”

Nomba nga ni kuli Misha, umwana wakwe umwanakashi uwa myaka 10, Ronald kwena alacishapo apo. “Misha alilunduluka ukufika ku kumfwikisha te fikope fye fyeka lelo na cintu fipilibula,” e fyasosa Ronald. “Kanshi lintu twalesambilila mu citabo ca Ukusokolola—Akalume ka Kuko Kakalamba Nakapalama!,d twakomaile sana pa bupilibulo bwa fikope, kabili ici calimwaafwa.”

Ilyo abana balekula ukufika mu myaka ya bupungwe, bacincisheni ukulangilila ifyo ifyebo filesambililwa fingabomfiwa. Lintu ifipusho fyaimako mwi sambililo, bapeeleni imbali shintu bali no kusapikapo. E fyacitile Robert lintu Paul, umwana wakwe uwa myaka 12 aipwishe pa lwa kalabu kapangilwe pa sukulu akaibimbile mu cangalo ca Dungeons and Dragons. Paul na bambi mu lupwa balisapike ifyebo ukubomfya Watchtower Publications Index, no kwisapituluka muli ifyo fyebo pe sambililo lyabo ilya lupwa. “Icafuminemo cali ca kuti Paul bwangu bwangu alyumfwikishe ukuti cilya cangalo cali icalubana ku Bena Kristu,” e fyasosa Robert.

Robert na kabili alepeela imbali sha kusapika pa nshita na shimbi. Umukashi wakwe, Nancy, ebukisho kuti: “Ilyo twalesapika pa batumwa ba kwa Yesu, umo umo uwa ifwe alepeelwa umutumwa umo cila umulungu. Mwandi caletubimbula ukumona abana uko mu kucincila baleleta lipoti wabo pe sambililo lya lupwa!” Ukuisapikila abene no kwebako ulupwa ifyebo kulaafwa abana ‘ukukula kuli Yehova.’—1 Samwele 2:20, 21.

Ukwipushe fipusho—ifipusho fya kufwailisha imimwene pamo pene ne fipusho fyalundwapo—na yo ni nshila ya kulenga abana ukubimbwamo. Kasambilisha Mukalamba, Yesu, aaleipusha ifipusho fya kufwailisha imimwene, pamo ngo kuti, “Iwe uletila shani?” (Mateo 17:25) Maria ebukisho kuti: “Lintu uuli onse pali ifwe aakwete icipusho, abafyashi besu tabaletwasuka mu kulungatika. Lyonse baleipusha ifipusho fyalundwapo, ukutwafwilisha ukupelulula pali uyo mulandu.”

Lanshanyeni—Mwibafulwisha!

Ubuseko bwe sambililo lya lupwa bulengilishiwako nga ca kuti bonse balelanda fintu balemono mulandu na fintu baleyumfwa ukwabula ukutiina ukubaseka. Lelo “ukulanshanya kusuma mwi sambililo lya lupwa kuti kwacitika fye nga paliba ukulanshanya kwakakuka na kale pa nshita shimbi,” e fyasosa wishi umo. “Tacili cintu ico wingafwala fye pa nshita ye sambililo.” Lyonse fye, mufwile ukusengauka ukulanda kwa kususwa ukwingakalifya, pamo ngo kuti, ‘Ico cine fye e co wacilafwayo kulanda? Ine nacilati nalimo ulelandapo ifikankaala’; ‘te fya buwelewele fye fyo’; ‘Nakabushe, lelo mwati iwe kuti cacila apo? Te bwaice fye ubo bulelanda.’ (Amapinda 12:18) Beni aba kulangulukilako kabili aba nkumbu ku bana benu. (Ilumbo 103:13; Malaki 3:17) Angileni muli bene, no kubatungilila ilyo baletukuta ukubomfya fintu balesambilila.

Imibele ya pe sambililo lya lupwa ilingile ukuba ya kuti ilelenga umuntontonkanya wa mwana ukulapokelela ukufunda. “Nga mwatendeka ukulalungika abana, ciba kwati bucibusa bwafumapo,” e fyalondolola umufyashi umo uwatunguluka uwakwata abana bane. Mu mibele ya musango yo, ifyebo tafipeka. E co sengaukeni ukulenga inshita she sambililo ukuba kwati e pa kusalapwila abana no kukanda. Ifyo fintu nga filekabilwa, kuti mwafibombelapo pa numa kabili ku muntu umo umo.

Cili Bwino Ukubombesha Pantu Ififumamo Filawama

Ukukuula ulupwa ulwakwata icuma ca ku mupashi cifwaya inshita no kubombesha. Lelo kemba wa malumbo abilishe ati: “Moneni, abana baume cikwatwa icafuma kuli Yehova; ubufyashi bwa mwi fumo e cilambu apeela.” (Ilumbo 127:3) Kabili abafyashi baliseekeshiwa icishingamo ca ‘kulela [abana] mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Yehova.’ (Abena Efese 6:4) E co lundululeni ukulamuka kwa kutungulula isambililo lya lupwa ilya kufumamo cimo ilyo mwingaipakisha. Bombesheni ku kupayanya “ishiba lya bumupashi ilyabulo bucenjeshi” pa kuti abana benu ‘bakakulileko ukufika ku kupusuka.’—1 Petro 2:2; Yohane 17:3.

[Amafutunoti]