Ifya Kupwisha Amafya mu Mutende

ABANTUNSE batendeke ukucita ulukaakala mupepi fye na lintu balengelwe. Baibolo ilanda pa lukaakala lwacitile Kaini, munyina kwa Abele kabili ibeli lya bantu ba kubalilapo. Lintu Lesa aloleshe pe lambo lya kwa Abele, Kaini ‘afulilwe cibi.’ Cinshi acitilepo? “Kaini [aimine] Abele munyina, no kumwipaya.” Kabili alikalifye Lesa nga nshi. (Ukutendeka 4:5, 8-12) Ulukaakala lwacitile Kaini talwalungike imibele yakwe yabipa pa ntanshi ya kwa Kabumba wakwe.

Kuti twasengauka shani ukucita ulukaakala nga Kaini pa kupwisha amafya?

Ukuleka Ulukaakala no Kuba Uwa Mutende

Tontonkanyeni pa waletambako no kusuminisha ukuti Stefani epaiwe. Na kuba, Stefani ali e Mwina Kristu wabalilepo ukufwila pa cisumino cakwe. (Imilimo 7:58; 8:1) Sauli umwina Tarsi, tatemenwe imipepele ya kwa Stefani kabili alisuminisheko ukuti Stefani epaiwe pa kuti fye umulimo ulaale. Ca cine, Sauli napamo tali wa lukaakala mu mikalile yakwe yonse. Lelo alisuminishe ulukaakala nge nshila ya ku kupwishishamo amafya. Ilyo fye Stefani afwile, Sauli ‘atendeke ukonaula ulukuta lwa Bwina Kristu, aleingila mu ng’anda ne ng’anda, ukukulamo abaume na banakashi, no kubapoosa mu cifungo.’—Imilimo 8:3.

Ukulingana no wasoma ifya Baibolo Albert Barnes, ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “ukonaula” lilangilila fintu ifiswango fyapala inkalamo ne mimbulu fyonaula. Barnes atila: “Sauli aleonaula icalici kwati ciswango, kabili mashiwi ya maka nga nshi ayalangilila ukupimpa no bukali fintu ali na fyo pa kubapakasa.” Lintu Sauli aleya ku Damaseke ku kwikata abakonshi ba kwa Kristu na bambi, ali “acili aletusaila amapange yakali ne misoka ku basambi ba kwa Shikulu [Kristu].” Mu nshila, Yesu wabuushiwa alilandile nankwe kabili calengele ukuti Sauli aluke no kuba Umwina Kristu.—Imilimo 9:1-19.

Ilyo ayalwike, Sauli alyalwile ne nshila aleumfwaninamo na bambi. Icacitike pa numa ya myaka 16 calangilile ukuti alyalwike. Kwali abaishile ku cilonganino alimo mu Antioke no kutendeka ukupatikisha Abena Kristu ukumfwila Ifunde lya kwa Mose. ‘Ukukansana kwaliko te kunono.’ Sauli untu nomba baleita ati Paulo, aliisanshishemo mu kukansana. Cilemoneke fyo kwali ukukansana icine cine. Paulo tacitile ulukaakala. Lelo alisuminishe fintu icilonganino capingwilepo ukuti umulandu utwalwe ku batumwa na bakalamba ku Yerusalemu.—Imilimo 15:1, 2.

Mu Yerusalemu, na kabili kwalimine na kabili “ifikansa ifingi” pa kukumana kwa bakalamba. Paulo alilolele ukufikile “bumba lyonse lyatalele tondolo” kabili ashimike ifipesha mano ifya mupashi wa kwa Lesa pa basumina bashasembululwa. Pa numa ya kulanshanya kwa mu Malembo, abatumwa na bakalamba ba ku Yerusalemu bapingwile no “umutima umo” ukukanatwika abasumina abashasembulwilwe icisendo lelo ukubakonkomesha “ukutalukako ku fyaipailwo tulubi, na ku kulyo mulopa, na ku fyatitilwa, na ku bulalelale.” (Imilimo 15:3-29) Cine cine, Paulo alyalwike. Alisambilile ifya kupwisha ukukansana ukwabulo lukaakala.

Ifya Kulwisha Imibele ya Lukaakala

Ilyo papitile inshita, Paulo akonkomeshe ati: “Umubomfi wa kwa Shikulu tafwile ukucito lubuli; lelo afwile ukuba uwa congwe kuli bonse, uwakampuko kusambilisha, uushipikisha; afunde ifibambe mu kufuuka.” (2 Timote 2:24, 25) Paulo akonkomeshe kangalila wacaice, Timote, ukulwisha imibele yaafya mu kutekanya. Paulo alishibe ukuti na Bena Kristu kuti bakalifyanya. (Imilimo 15:37-41) E calengele alembe ati: “Kalipeni, lelo mwibembuka; mwileka kasuba kawe mucili no bukali.” (Abena Efese 4:26) Inshila yawamisha iyakulaminamo ubukali bwa musango yo yaba kukanapuuka mu bukali. Lelo kuti twacita shani co?

Ilelo, tacayanguka ukulama ubukali. Inkonkani ya mukalamba wa pa Harvard School of Public Health, Dokota Deborah Prothrow-Stith, yatile: “Abantu abengi balakalipa bwangu. Na kuba, inshila sha kumfwaninamo na bantu, e kuti ukulanshanya, ukusuulako, ukulangulukilako, ukubelelo luse shimonwa nge nshila sha bakuwe.” Lelo iyi mibele ya bantu bene bene e yacindama pa kuti twilakalipa bwangu.

Ilyo asangwike Umwina Kristu, Paulo asambilile inshila yawamisha iya kupwishishamo ukukansana. Yashimpilwe pa fisambilisho fya mu Baibolo. Apantu alisomene ifya buYuda, Paulo alishibe Amalembo ya ciHebere. Afwile alishibe amalembo pamo nga: “Wifinuka muntu wa lufyengo, kabili wisalapo imibele yakwe yonse.” “Awama uukokolo kukalipa ukucile mpalume, no uteko mutima awama ukucilo wacililo musumba.” “Umuntu uushaba no kukaanyo mutima aba ngo mushi uwapumpuntwa apashabe linga.” (Amapinda 3:31; 16:32; 25:28) Nalyo line, ilyo talaaluka, fintu aishibe tafyaleseshe Paulo ukucita ulukaakala ku Bena Kristu. (Abena Galatia 1:13, 14) Lelo cinshi cayafwile Paulo, ngo Mwina Kristu ukupwisha ukukansana pa kubomfya ukulanshanya no kunashanasha ukucila ulukaakala?

Paulo atupeela amakii pa kusoso ati: “Mube abampashanya, ifyo na ine mpashanya Kristu.” (1 Abena Korinti 11:1) Alitashishe apakalamba fintu Yesu Kristu amucitile. (1 Timote 1:13, 14) Paulo alepashanya Kristu. Alishibe fintu Yesu aculiile abantunse ababembu. (AbaHebere 2:18; 5:8-10) Paulo ali na maka ya kushinino kuti ukusesema kwa kwa Esaya pa lwa kwa Mesia ukwafikilishiwe muli Yesu kwali ukwa cine cine ukwa kuti: “Alecikilishiwa, alecushiwa, lelo taasamwine akanwa kakwe; atwelwe nge mpaanga ku kwipaiwa, filye mpaanga nkota iswima ku cinso ca baibeya, taasamwine akanwa kakwe.” (Esaya 53:7) Umutumwa Petro atile: “Wene [Yesu] ilyo atukilwe tatukene, ilyo aculile tapangishe iyo, lelo aipeele ku upingwilo mwalungama.”—1 Petro 2:23, 24.

Ukumfwikisha fintu Yesu Kristu alebomba ne mibele yaafya kwalengele Paulo ukwaluka. Akonkomeshe abasumina banankwe ati: ‘Belelaneni uluse nga umo aba na kafiimbo ku mubiye; ifyo Shikulu amubelelo uluse, e fyo na imwe mubelele uluse.’ (Abena Kolose 3:13) Lelo te kwishiba fye ukuti tatufwile ukucito lukaakala. Ukutasha pa fintu Yehova na Yesu Kristu batucitila kuti kwatukosha ukucimfya imibele ya lukaakala.

Bushe Kuti Twaleka Ukucito Lukaakala?

Umwaume wa ku Japan akabile ukucincisha kwa musango yo. Bawishi abali abashilika balekalipa bwangu kabili batekele ulupwa ku munga we fwafwa. Apantu alepumwa no kumona fintu banyina nabo balepumwa, abele uwa lukaakala. Alesenda bapanga babili abapusano butali abo alebomfya ku kupwisha amafya no kutiinishako abantu.

Ilyo umukashi wakwe atendeke ukusambilila Baibolo, alisangilwepo lelo tapooseleko mano. Lelo ilyo abelengele akatabo ka Imbila Nsuma iyi iya Bufumu,a alyalwike. Mulandu nshi? Asoso kuti: “Lintu nabelengele ifyebo pa tumitwe twaleti ‘Kristu Yesu’ na ‘Icilubula,’ nalyumfwile nsoni. Nangu cingati naleikale mikalile yapumbusa, nali uwa cikuuku ku bantu naleumfwana nabo. Nalitemenwe ukusansamusha ifibusa fyandi lelo te kubasuminisha ukupumfyanya imikalile yandi. Yesu, Umwana wa kwa Lesa aliitemenwe ukufwila abantunse, kumo na ine. Camponeshe pa musao.”

Alilekele ukwangala ne fibusa fya kale kabili alembeshe mwi Sukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi mu cilonganino ca Nte sha kwa Yehova. Ili sukulu lilaafwa abalembesha abapya ukulamuka mu kusambilisha bambi Baibolo. Kabili isukulu lyamunonseshe mu nshila na imbi. Ebukisho kuti: “Ku bwaice, naletiinya abantu no kubapuma pantu nshaishibe ifya kulanshanya na bo fintu naleumfwa. Lintu nasambilile ukulanshanya na bo ifyo naletontonkanya, ne ci calengele tulelanshanya na bantu bwino no kuleko kupuma.”

Bushe alitendeka ukwikala imikalile ya kwa Kristu nge fyacitile Paulo? Icitetekelo cakwe calyeshiwe lintu uo bayambene nankwe bucibusa no kubikapo umulapo aeseshe ukumulesha ukuba Umwina Kristu. Uyu “cibusa” wakwe alimupumine no kupontela Lesa wakwe, Yehova. Uwalecita kale ulukaakala takalipe bwangu kabili amupaapeete ukumubelelako uluse pa kukanasunga umulapo. Uwali kale “munyina” alengelwe nsoni ica kuti amulekele fye.

Ukupitila mu kulama ubukali bwakwe, uyu mwaume uwalekalipa bwangu nomba alikwata bamunyina ba ku mupashi abengi ne nkashi abaikatana mu kutemwa Lesa e lyo na banabo. (Abena Kolose 3:14) Na kuba, pa numa ya myaka 20 ukutula apo asangwike Umwina Kristu waipeela, nomba ni kangalila wenda uwa Nte sha kwa Yehova. Fintu aba ne nsansa pa kuba na maka ya kubomfya Baibolo ukulangilila ukuti abantu abakwate mibele ya bunama kuti basambilila ukupwisha ukukansana ukwabula ulubuli nge fyo acitile! Fintu aba ne shuko lya kulanda pa kufikilishiwa kwa mashiwi yawamisha aya kusesema ayatila: “Tafyakacite bubi, kabili tafyakonaule, mu lupili lwandi lwa mushilo monse; pantu icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba”!—Esaya 11:9.

Na imwe kuti mwasambilila ukubomba ne mibele yaafya no kupwisha amafya mu mutende kwati ni fintu Paulo no yu mwaume wali no lukaakala kale bacitile. Inte sha kwa Yehova kuntu mwikala kuti shaitemenwa ukumwaafwa.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 5]

Paulo alishibe ukuti na Bena Kristu kuti bakalifyanya

[Icikope pe bula 7]

Ukutasha pa fintu Lesa atucitila kutulenga ukumfwana na bambi mu mutende