Bushe Mfwile Ukukongola Kuli Munyina?

KASULI kwa Simon nalwala kabili alekabila umuti nga nshi. Lelo Simon mupiina sana ica kuti te kuti ashite no muti. Alecita shani? Cisuma, Umwina Kristu munankwe Michael alikwatako indalama ukumucila. Napamo Michael kuti amukongweshako. Nangu cibe fyo, Simon naishiba mu mutima ukuti napamo akafilwa ukubweshe nkongole.a

Michael teshibe ifya kucita ilyo Simon amutununuka. Naishibo kuti Simon alekabile ndalama icine cine lelo alemona kwati cikamwafya ukubwesha pantu alashomboka na pa kuliisha ulupwa lwakwe. Michael afwile ukucita nshi?

Mu fyalo ifingi, abantu kuti babulwa umwa kuliila mu kupumikisha kabili baisanga fye tabakwete ndalama nelyo ni ndalama sha ku inshuwalansi isha kubomfya nga balwala. Napamo te kuti bamukongweshe ndalama ku banki nelyo isha kubikapo pa kubwesha shalifulisha. Lintu indalama shilefwaikwa mu kampampa, icisa fye mu mano napamo kukongola. Nangu ni fyo, pali ifyo mulekabila ukutontonkanyapo ifyacindama ilyo mushilakongola.

Lingeni Ishingapooswapo

Amalembo yalatungulula uulekongwesha no ulekongola fintu bengacita. Pa kukonka uku kufunda, kuti twasengauka ukupusana no kufulwishanya.

Ku ca kumwenako, Baibolo ilatucinkulako kuti tatufwile ukumona inkongole nge cintu icayanguka. Umutumwa Paulo acincishe Abena Kristu ba ku Roma ati: “Mwiba ba misha ku muntu nangu umo kano iya kutemwana; pantu uwatemwo munankwe ninshi nafisha Amalango.” (Abena Roma 13:8) E co Umwina Kristu kuti aba fye ne misha ya kutemwa bambi. E ico, kuti twaipusho kuti, ‘Bushe icine cine ndekabila ukukongola?’

Nga tulekabila ukukongola, lyene kuti cawama ukutontonkanya pa fingacitika nga twakongola. Yesu alangilile ukuti ukupingulapo kwacindama kukabila ukutontonkanyapo bwino bwino no kutantika. Aipwishe abasambi bakwe ati: “Nani pali imwe, uutila pa kufwayo kukuulo lupungu, tabala ekala alinge shingapooswapo, amone nga akwete isha kulupwishisha?” (Luka 14:28) Ici cishinte cilabomba lintu mulefwaya ukukongola kuli munyina. Ukulinga ishingapooswapo kulepilibula ukwishiba fintu mukabweshe nkongole no bushiku mukabwesha.

Uulemukongwesha alikwate nsambu sha kwishiba fintu mukabweshe nkongole no bushiku mukabwesha. Ukupitila mu kutontonkanyapo bwino bwino, kuti twamweba ica cine. Bushe twalilinga ishingapooswapo pa kubweshe nkongole mu nshita yalinga? Kwena, kuti cayanguka ukweba munyina ati: “Nkabwesha nomba line. Na mwe bene mwalinjishiba ifyo naba.” Lelo bushe te kuti tubombe ne yi milandu mano mano? Lintu fye twakongola, tufwile ukupampamina pa kubwesha, apantu e fyo Yehova afwaya tucite. Ilumbo 37:21 litila: “Umubifi alaashima, no kukanabwesha.”

Pa kulinga ukumona fintu tukabweshe nkongole no bushiku tukabwesha, tulaicinkulako ukuti cintu tulecita calikakala. Ukucite fyo kulacefyanyako ukukanakongola icikongolekongole. Nga twingasengauka ukukongola, mwalibo busuma. Amapinda 22:7 yasoko kuti: “Uwashima musha ku muntu uumwashima.” Nangu fye uulekongwesha no uulekongola ni bamunyina ba ku mupashi, inkongole kuti shapumfyanyako panono bucibusa bwabo. Ukupusana pa nkongole kwalipumfyanya fye no mutende wa filonganino fimo.

Londololeni Umulandu Mulefwaila Ukukongola

Uuletukongwesha alikwate nsambu sha kwishiba ifyo tukabomfya indalama. Pa mbali ya ishi ndalama tulekongola, bushe tulekongola na kumbi? Nga ni fyo, tufwile ukumweba, pantu kuti capima nampo nga tukabweshe nkongole.

Calicindama maka maka ukwishiba inkongole sha kubomfya mu bukwebo ne ndalama shilekabilwa fye ku kupwisha ubwafya ubukalamba. Tapaba apali ponse mu Malembo apalanda ukuti munyina afwile ukulakongweshe ndalama sha kubomfya mu bukwebo. Lelo kuti afwaya ukwaafwa munyina umbi nga takwete sha kushita ifyo alekabila pamo nge fya kulya, ifya kufwala, nelyo isha ku cipatala no muti nga uko kukabila te mayobwele fye. Ukulanda ica cine pali iyi milandu kuti kwacilikila ukupusana.—Abena Efese 4:25.

Lembeni

Nga tulefwaya ukusengauka ukupusana ku ntanshi, ukulemba no kusunga ifyalembwa kwalicindama. Calyanguka ukulaba fintu mwapangene mu kulungatika nga tamufilembele. Tufwile ukulemba isho twakongola no bushiku tukabwesha. Kuti cawama ku uulekongwesha no ulekongola ukusaina icipangano e lyo cila muntu asungako icalembwa. Baibolo ilangililo kuti ifipangano fya ndalama filingile ukulembwa. Ilyo fye abena Babele tabalaonaula Yerusalemu, Yehova aebele Yeremia ukushite mpanga kuli ba lupwa lwakwe. Kuti twasambililako fimo pa kupituluka mu fyo acitile.

Yeremia atile: “Nashitile impanga iyali mu Anatote kuli Hanamele mwana tata mubiye, no kumulingilo kufina indalama amashekele ya silfere ikumi na cinelubali [17]. Kabili nalembele muli kalata, nalikomenene, nalengele ne nte shiciteko ubunte, no kulinga silfere mu ca kweseshamo ukufina. E lyo nabuulile kalata wa kushitilapo, uwakomenenwa, umwali ifunde ne fipope, no wa nsansalila, no kupeela kalata wa kushitilapo kuli Baruki mwana Neria mwana Maaseya, ku menso ya kwa Hanamele mwana tata mubiye, na ku menso ya nte isha kulemba muli kalata wa kushitilapo, na ku menso ya bena Yuda bonse abekele mu lubansa lwa bakalinda.” (Yeremia 32:9-12) Nangula cingati ici ca kumwenako cikumine ku kushita te ku nkongole, cilangilila ubucindami bwa kubomba ne fipangano fya ndalama bwino bwino kabili mu kulungatika.—Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda, March 15, 1974 ibula 143.

Nga kwaba amafya, Abena Kristu balingile ukwesha ukuyapwisha mu kumfwana no kufunda kwa kwa Yesu pali Mateo 18:15-17. Lelo eluda uwaesha ukwaafwa ababa na mafya ya musango yo atila: “Mupepi na bonse, tabalemba icipangano pe pepala. E cilenga uuwakongweshe no wakongwele ukupusana pa fyo inkongole shali no kulipilwa. Nalishininkisho kuti ukulemba fintu mwapangana kulangilila ukutemwa, takulangilila ukuti tamwacetekelana.”

Lintu twapangana, tufwile ukutukuta ukuba aba cishinka. Yesu akonkomeshe ati: “Lelo leka icebo cobe cibe Ee, ee, napamo Iyo, iyo; icacila pali ifi ca mu Mbifi.” (Mateo 5:37) Ngo bwafya tushaenekele bwatucilikila ukubweshe nkongole pa bushiku twaumfwene, tufwile ilyo line ukweba uwatukongweshe. Napamo kuti atusuminisha ukubweshe nkongole pa kulalipilako panono panono pa nshita yalepa.

Nalyo line, amafya tayatupususha ku kubweshe nkongole. Umuntu uutina Yehova alatukuta pantu engapesha ukubwesha. (Ilumbo 15:4) Nangu cingati ifintu napamo fyaba ifyo tushaenekele, tufwile ukuipekanya ukuipusula pa kuti twingabweshe nkongole, pantu e fyo tulingile ukucita nga Bena Kristu.

Cenjeleni pa Kukongwesha Indalama

Kwena, te ulekongola fye alingile ukutontonkanyapo bwino bwino. Na munyina uulekongwesha alingile ukupima ishingapooswapo. Ilyo tatulakongwesha indalama, kuti cawama ukutontonkanyapo bwino bwino. Baibolo itucincisha ukucenjela pa kutila: “Wiba wa mu bafunkana mu minwe, wa mu baleke ciikatilo ku fya kwashima.”—Amapinda 22:26.

Intanshi tamulamukongwesha, tontonkanyeni pa cingacitika nga munyina afilwa ukubwesha. Bushe cikalenga imwe ukubulwe ndalama? Nangu cingatila munyina ali fye ne mifwaile isuma, ifintu kuti fyaaluka nelyo kuti apendelekanya ifintu. Yakobo 4:14 atucinkulako kuti: “Mwe bashaishiba cintu cimo ica mailo. Pantu ni shani umweo wenu? Muli fye fubefube uumoneka akashita kanono, no kwanduluka apo pene.”—Linganyeniko Lukala Milandu 9:11.

Pali bufi nga ni nkongole sha fya bukwebo, kuti cawama ukutontonkanya pa fyo uulekongola aishibikwa. Bushe aishibikwa ngo wa cishinka no wacetekelwa, nelyo ngo uupoosaika indalama? Bushe aba ne misango ya kulombelesha indalama ku ba mu cilonganino bambi? Kuti cawama ukwibukisha aya mashiwi ayatila: “Uwapelwa amano atetekele cebo conse; lelo uwacenjela amwensekeshe nyantilo shakwe.”—Amapinda 14:15.

Inshita shimo, inkongole te kuti shiwame na ku uulekongola. Kuti shasanguka fye icisendo no kumuletelo bulanda. Bushe tulefwaya munyina wa ifi ukuba “umusha” wesu? Nga tabweseshe, bushe shikonaula bucibusa bwesu, no kumulenga ukulaumfwa insoni?

Nga ali no bwafya ubukalamba, bushe kuti twatontonkanya pa kumupeelako fye ndalama, nangu cingati kuti shaba ishinonopo? Lintu twamona munyina nabulisha lwa ku mubili, Amalembo yatukoselesha ukumulangulukilako. Kemba wa malumbo aimbile ati: “Uwalungama acita no luse, kabili alapeela.” (Ilumbo 37:21) Ukutemwa kufwile ukutulenga ukucita apo twingapesha ku kwaafwa bamunyinefwe ababulishe lwa ku mubili.—Yakobo 2:15, 16.

Tontonkanyenipo Bwino Bwino

Kuti twamona ukukongola nge cintu twingacita ilyo ifintu fyaafya fye lelo te mwa kupwishisha ubwafya bwangu, pantu inkongole shilalenga abantu ukupusana. Nga fintu tulandilepo, uulekongola afwile ukulanda ica cine ku ulemukongwesha no kulemba ifyo indalama shikabwela no bushiku shikabwela. E lyo nga aali no bwafya ubukalamba, icingawamisha kumupeela fye indalama ngo bupe.

Michael takongweshe Simon indalama alefwaya, lelo amupeeleko fye ishinono isha kumupa fye. Simon alitashishe pa kumupeelako indalama sha muti wa mwana. Kabili Michael ali ne nsansa pa kulanga ukutemwa kwa bwananyina mu nshila ya cine cine. (Amapinda 14:21; Imilimo 20:35) Michael na Simon balolela inshita Ubufumu bukalateka lintu Kristu ‘akapokololo mubusu uwakuuta’ kabili takwakabe uukasosa ati, “Nindwala.” (Ilumbo 72:12; Esaya 33:24) Kano iyo nshita ikafike, shi natutontonkanyepo bwino bwino nga tulefwaya ukukongola kuli munyina.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 25]

Ukulemba fintu mwapangana kulangilila ukutemwa, takulangilila ukuti tamwacetekelana