Yehova ni Lesa wa Luse Kuli Ine

NGA FINTU CASHIMIKWA NA JOHN ANDRONIKOS

Cali ni mu 1956. Inshiku fye 9 pa numa ya bwinga bwandi, nali mu cilye ca milandu ya apilu mu Komotiní wa ku kapinda ka ku kuso aka Greece. Nalesubilo kuti ilya myeshi 12 bampingwilile pa mulandu wa kushimikila pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa kuti yafumishiwapo. Ubupingushi bwa cilye ca apilu ubwa kukakwa imyeshi 6, bwafumishepo ilyo subilo kabili cali kwati amesho ya mutatakuya e lyo fye yatendeka. Muli fyonse fi, nangu cibe fyo, Yehova aishininkishe ukuba Lesa wa luse kuli ine.

LINTU nafyelwe pa October 1, 1931, ulupwa lwandi lwaleikala mu musumba wa Kaválla, Neapolis wa mu Makedonia uwatandalilwepo no mutumwa Paulo mu lwendo lwakwe ulwa bubili ulwa bumishonari. Bamayo babeele umo uwa Nte sha kwa Yehova lintu nali ne myaka isano, nangu ca kuti tabaishibishe ukulemba no kubelenga babombele apapelele amaka yabo ukunsambilisha ukutemwa Lesa no kumutiina. Batata bali muntu umo uwa ntambi sana abo mu bumankonso bakakatile ku ntambi sha Orthodox wa ciGriki. Tabatemenwe icine ca mu Baibolo nangu panono kabili balekaanya bamayo, icalelenga no kuti ilingi line mulefuma ulubuli.

E co, nakuliile mu ng’anda umwali abalepepa ukwapusana, umo Batata balepuma no kucusha Bamayo no kutubutuka fye. Ukutula fye ku bwaice, Bamayo baletusenda na ka nkashi yandi ku kulongana kwa Bwina Kristu. Nangu cibe fyo, lintu nakumenye imyaka 15, ulunkumbwa lwa bulumendo no kufwaisha ukuikwatila ubuntungwa fyalintalwishe ku Nte sha kwa Yehova. Te mulandu ne fyo, bamayo bena bayeseshe na maka ica kuti balelukushishapo ne filamba pa kungafwa.

Pa mulandu wa bupiina ne mibele yabipa nakwete, nalilwele icabipisha ica kuti nshaleima na kwima pa myeshi itatu. Pali yo ine nshita e po munyina waicefya, uwaafwilisheko na bamayo ukusambilila icine, aishileiluka ukutemwa kwandi ukwa kuli Lesa. Ayumfwile fyo kuti napuupuutulwa lwa ku mupashi. Bambi balemweba ukuti: “Uleyonawila fye nshita ukwafwilisha John; takatale apilibuka.” Lelo ukutekanya kwa kwa munyina uyu no kushipikisha kwakwe kwafuminemo ifisuma. Pa August 15, 1952, lintu nali ne myaka 21, nalangishe ukuipeela kwandi kuli Yehova pa kubatishiwa mu menshi.

Inshiku Shinono pa Numa ya Bwinga Lyene Ukukakwa

Pa numa ya myaka itatu naishileishibana na Martha, nkashi wa bumupashi uwaba ne mibele isuma, kabili ukwabulo kushingashinga nalimukobekele. Ubushiku bumo nalipapushiwe lintu Martha anjebele ukuti: “Lelo ndefwaya ukushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Bushe kuti twaya bonse?” Ukufika pali yi nshita nshabalile nshimikilapo ku ng’anda ne ng’anda, ilingi line naleshimikila fye ubunte bwa mu lyashi. Pali yo nshita umulimo wa kushimikila walibindilwe mu Greece, kanshi twaleshimikila mu bumfisolo. Pali uyu mulandu kwali ukwikatwa, ukupeelwa imilandu mu cilye, no kukandwa pa kupooswa mu cifungo. Nalyo line, nshali no kukaanina nkobekela wandi!

Twaupene na Martha mu 1956. Awe, inshiku fye 9 pa numa ya bwinga, icilye ca apilu mu Komotiní campingwilile ukukakwa imyeshi 6. Naibukishe ne cipusho naipwishe nkashi wa Bwina Kristu, cibusa wa bamayo ukuti: “Bushe kuti nalanga shani ukuti ndi Nte ya kwa Yehova iya cine cine? Nshabalankwatapo ishuko lya kulangisha icitetekelo candi.” Lintu uyu nkashi aishile mu kumpempula mu cifungo, anjibukisheko icipusho namwipwishe no kutila: “Nomba kuti walanga Yehova fintu wamutemwa. E mulimo upeelwe.”

Lintu naishileishiba ukuti loya alemfwaila impiya sha kumfumisha mu cifungo, namwebele fyo kuti natemwapo ukubomba imyeshi yonse mu cifungo. Fintu nayumfwile uwa buseko ukumona abafungwa banandi babili ukupokelela icine pa mpela ya ilya myeshi 6 nali mu cifungo! Mu myaka yakonkelepo, napeelwe imilandu iingi mu cilye pa mulandu wa mbila nsuma.

Ukusalapo Uko Tushabalile Atuyumfwilapo Ubulanda

Mu 1959, imyaka imo pa numa ya kukakulwa, nali umubomfi wa cilonganino, nelyo nga kangalila wa kutangilila, kabili nalilaalikwe ukusangwa kwi Sukulu lya Butumikshi bwa Bufumu, kosi wa kukansha baeluda ba mu filonganino. Nangu cibe fyo, incito iyali no kulatuletela indalama ishingi, yalimoneke mu cipatala ca cintubwingi. Cinshi nali no kusalapo? Kale kale nalibombeleko imyeshi itatu mu cipatala cine ci, kabili umukalamba wa mulimo alisekelemo mu fyo nalebomba, lelo lintu napokelele ubwite bwa kusangwa ku sukulu, umukalamba wa mulimo tansuminishe ukupoka fye nangu ni cuti wabula ukufola. Pa numa ya kutontonkanya no kupepa sana pali ubu bwafya, napingwilepo ukutangishako ifya Bufumu no kukanaingila incito.—Mateo 6:33.

Mu nshita ilya ine, kangalila wa citungu no wa muputule baishile mu kubombela icilonganino cesu. Pa mulandu wa kukaanya kwa bashimapepo ba Orthodox wa ciGriki e lyo no buteko, twalelonganina mu mayanda mu bumfisolo. Pa numa ya kulongana kumo, kangalila wa citungu anjipwishe nga nalitontonkenyepo pa mulimo wa kushimikila inshita yonse. Ukutubulula kwakwe kwaishilepama fye pa fyo naleyumfwa pantu ico e co nalefwaisha ukutula lintu nabatishiwe. Naaswike ukuti: “E co mfwaisha.” Nangu cibe fyo, kale kale nalikwete umulimo walundwapo uwa kukusha umwana wandi umwanakashi. Munyina anjebele ukuti: “Tetekela Yehova, na o akakwafwa ukufikilisha amapange yobe.” E co, ukwabulo kulekelesha umulimo wesu nga bafyashi, ine no mukashi wandi twateulwile imibele, ica kuti mu December 1960, natendeke bupainiya bwaibela ku kabanga ka Macedonia—ukuba umo uwa bapainiya baibela basano fye mu Macedonia.

Pa numa ya kubomba bupainiya bwaibela pa mwaka umo, iofeshi linono ilya Watch Tower ilya mu Athens lyansontele ukuba kangalila wenda. Lintu napwishishe ukukanshiwa nga kangalila wenda pa mweshi umo uutuntulu nabwelele ku ng’anda, kabili cilya ndeshimikilako Martha ifyo nakumenye, umukalamba wa mukoti wimba ulubwe lwa manganese na o atandala no kunjebo kuti walaba maneja wa ciputulwa ca mukoti ulopolola ulu lubwe, twalasainishanya icipangano ca kubomba imyaka isano, ndekupeela ing’anda iisuma, e lyo na motoka. Anjebele ukumwasuka mu nshiku shibili. Na kabili, ukwabulo kwikata na ku cani, napepele kuli Yehova ukuti: “Moneni, ine; ntumeni.” (Esaya 6:8) Umukashi wandi na o alisuminisheko no mutima onse. Ukutetekela muli Lesa, twatendeke umulimo wa kwenda, kabili Yehova mu luse lwakwe tatulengele nsoni.

Ukubomba na Mafya

Nangu ca kuti ubwafya mu fya ndalama e ko bwali, twatwalilile fye ukuya pa ntanshi kabili Yehova alepayanya ifikabilwa. Lintu natendeke fye, naletandalila ifilonganino ukubomfya mpumpumpu, ukwenda bakilomita 500. Ilingi line nalesanga amafya, na limo limo ukusangwa mu masanso. Inshita imo mu mpepo lintu nalefuma mu kubombela icilonganino, napitile mu kamulonga ninshi nakapoosa ilyo akacela ka kuli mpumpumpu kafwile, ica kuti nalibombele ukufika mu makufi. Lyene Itayela lya kuli mpumpumpu lyalipompolweke. Umupita nshila umo uwakwete pompi alingafwileko ukupompa itayela icalengele no kuti ningafika na pa mushi wapalamineko pantu namendele itayela. Kuli pele pele naishilefika pa ng’anda na 03:00 hrs ku maca, ninshi nimfwa ku mpepo kabili ninaka ukufuma na kwi fupa.

Inshita imbi na yo, lintu nalefuma ku cilonganino cimo ukuya kuli cimbi, mpumpumpu alishelele no kunjilika pa makufi ica kuti itoloshi lyalilepawike no kuba fye milopa milopa. Nshasendele itoloshi limbi e co naashime fye itoloshi lya kwa munyina umo pa kuti ningalandilamo ilyashi cilya cungulo, e lyo nalyo lyali likulu. Nalyo line, takwali ubwafya ubuli bonse ubwali no kufubalisha ukufwaya kwandi ukwa kubombela Yehova na bamunyina batemwikwa.

Mu busanso bumbi, nacenenwe icabipisha, ukuifuna ukuboko no kuisokola ameno ya pa ntanshi. Kabili pali iyi nshita nkashi yandi alintandalile, uushali Nte, uwaleikala ku United States. Fintu nailulwikwe ilyo angafwileko ukushita motoka! Lintu bamunyina pe ofeshi linono ilya Watch Tower ilya mu Athens baumfwile pa lwa busanso, bantumine kalata wa kunkoselesha, kabili pa fyebo fyalembelwe pali na Abena Roma 8:28, apaba amashiwi yamo ayatila: “Abatemwa Lesa, . . . ifintu fyonse fibombelako capamo ku kuletako ubusuma.” Ilingi line, nasangile ukuti e fintu cali mu bumi bwandi!

Ubuseko Bwabula Ukwenekela

Mu 1963, nalebomba na painiya waibela mu mushi umo abantu bashatemenwe ukumfwa icine. Twapingwilepo ukubomba umo umo, e kuti umo ukubombela mu mayanda yali ku lubali lumo ulwa musebo e lyo umbi ku lubali lubiye. Pa ng’anda imo, cilya fye ndekonkosha awe umwanakashi antintila na mu ng’anda abwela akoma na ko. Napukumene fye, no kupapushiwa pa calecitika. Awe bwangu bwangu, aita na painiya waibela ukwingila mu ng’anda. E lyo atwebo kuti: “Icongo! Mwiesha no kwenda!” Kashita kashita, twaumfwile ifyongo pa nse. Abantu balefwaya ifwe. Lintu patalele, umwanakashi atwebele ukuti: “Umulandu nacicitila ici kufwaya fye ukumucingilila. Nalimucindika pantu nasumino kuti muli Bena Kristu ba cine.” Twalimutootele sana no kumushilako ifitabo fyapusanapusana.

Pa numa ya myaka 14, lintu nali pe bungano lya citungu mu Greece, umwanakashi umo aishile kuli ine no kusosa ukuti: “Munyina, bushe mulenjibukisha? Nine namucingilile ku balwani lintu mwaishile mu kushimikila mu mushi wesu.” Uyu mwanakashi akuukile ku Germany, uko asambilile Baibolo, no kubishanya na bantu ba kwa Yehova. Nomba, ulupwa lwakwe lonse lwali mu cine.

Cine cine, mu myaka yonse yi, twalipaalwa na “bakalata wa kutasha” abengi. (2 Abena Korinti 3:1) Bamo abo twaafwile ukunonka ukwishiba kwa cine ca mu Baibolo nomba ni baeluda, bambi babomfi batumikila, na bapainiya. Fintu cileta ubuseko ukumona impendwa iinono iya bakasabankanya mu miputule nabombeele ku kutendeka kwa ba 1960 ukukula ukucila na pali bakapepa ba kwa Yehova 10,000! Ukutasha konse kuya kuli Lesa wesu uwa luse, uutubomfya mu nshila yakwe.

“Pa Busanshi bwa Kutembuka”

Mu myaka yesu iya mulimo wa kwenda, Martha abele kafwa musuma, lyonse fye ukuba uwa buseko. Nangu cibe fyo, mu October 1976, alilwele sana ica kuti balimubombele no kumubombela. Pa numa ya kulepulwa aishileba uwa bulebe no kulaendela mu cicinga ca balemana. Ni kwi twali no kulafumya indalama kabili twali no kucimfya shani ubulanda bwesu? Na kabili twatetekele fye Yehova. Twaliimwenene ukutemwa kwakwe na bukapekape bwakwe. Lintu naile mu kubombela ku Macedonia, ashele aleikala pa ng’anda ya kwa munyina mu Athens pa kuti engalaya ku cipatala ca balwala ubulebe. Alenkoselesha pali lamya ukuti: “Ndi fye bwino. Mutwalilile fye ukubomba, nga nakwatako amaka ya kwendela mu cicinga ca balemana, nkalamushindika.” Kabili ifyo fine fye e fyo acitile. Bamunyinefwe batemwikwa ukufuma ku Bethel batutumine bakalata ba kukoselesha abengi. Ilingi line baleeba Martha ukulaibukisha amashiwi ya pa Amalumbo 41:3 apatila: “Yehova amutungilila pa busanshi bwa kutembuka: ukusendama kwakwe konse mu kulwala kwakwe musangulo bumi.”

Pa mulandu wa kulwalika, mu 1986 napeelwe umulimo wa kubombela mu Kaválla nga painiya waibela, uko njikala nomba lwa mupepi no lupwa lwa mwana wesu uwatemwikwa. Mu March wafumineko umutemwikwa wandi Martha alifwile, uwa busumino ukufika na ku mpela. Ilyo ashilafwa, nga bamunyina bamuposha ukuti: “Muli shani?” lyonse aleasuka ukuti: “Apo nalipalamina kuli Yehova, ndi fye bwino!” Lintu twalepekanishisha ukulongana nelyo ukupokelela ubwite bushaiwamina ubwa kuyabombela mu ncende umuli ukulobolola ukukalamba, na lyo line Martha aletila: “BaJohn, natuyebombela ukuli ukukabila.” Tatalile ashimya ukupimpa kwakwe.

Imyaka imo iyapitapo, na ine wine nalolenkene no bulwele bwabipisha. Mu March 1994, naishilesangwa no bulwele bwipaya ubwa ku mutima, kabili icalefwaikwa fye kulepulwa. Na kabili Yehova alintungilile mu ciputulwa cayafya. Nshakatalelaba ipepo lyapepele kangalila wa muputule pa busanshi bwandi lintu nafumine mu muputule basungila abalwalishe. Cimbi ico nshakalabe Cibukisho ico nasefeshe mu muputule wine uwa mu cipatala na balwele banandi abatemenwe icine.

Yehova Aliba Kafwa Wesu

Inshita ilapita lubilo lubilo, ne mibili yesu na yo ilanakuka, lelo umupashi wesu ulalengwa cipya cipya ukupitila mwi sambililo na mu mulimo. (2 Abena Korinti 4:16) Nomba napapita ne myaka 39 ukutula pantu nalandile ukuti, “Moneni, ine; ntumeni.” Bwaliba bumi bwaisulamo insansa, ne filambu. Ca cine, inshita shimo njumfwa ukuti “Ndi mulanda kabili umupiina” lelo nangu cibe fyo kuti naeba Yehova ukwabula no kutwishika ukuti: “Uwa kunjafwa kabili uwa kumpokolola ni mwe.” (Amalumbo 40:17) Cine cine aliba ni Lesa wa luse kuli ine.

[Icikope pe bula 25]

Ine na Martha mu 1956

[Icikope pe bula 26]

Icabu pa Kaválla

[Icikope pe bula 26]

Ine na Martha mu 1997