Ubumi Bwabo
Twalebombela Pamo
NGA FINTU CASHIMIKWA NA BA MELBA BARRY
Pa July 2, 1999, ine no mulume wandi twali pa kulongana kukalamba ukwa Nte sha kwa Yehova, nge fyo twacitile imiku iingi pa myaka 57 iya mu cupo cesu. Lloyd alelanda ilyashi lya kulekelesha pe bungano lya citungu mu Hawaii pali Cisano. Apumikishiwe fye no kupona. Nangu baeseshe sana ukumupuupuutula, alifwile.a
MWANDI bamunyina na bankashi aba Bwina Kristu ku Hawaii abangafwile ilyo nalolenkene na bulya bwafya no kungafwa ukushipikisha balicindama nga nshi! Lloyd alibafikile pa mitima e lyo ne mitima ya bambi abengi mwi sonde lyonse.
Pa myaka mupepi na ibili iyapita ukutula apo afwilile, ndatontonkanya pa myaka iisuma iyo twali na wene—twabombele imyaka iingi mu mulimo wa bumishonari na pa maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn, ku New York. Na kabili ndebukisha ilyo nali umukashana mu Sydney, ku Australia, na mafya ine na Lloyd twakwete pa kuti tuupane pa kutendeka kwa Nkondo ya Calo iya Cibili. Ica kubalilapo, lekeni mushimikileko ifyo naishileba Nte ne fyo naishibene na Lloyd mu 1939.
Ifyo Naishileba Nte
Ba James na ba Henrietta Jones e bali abafyashi bandi abantemenwe kabili aba cikuuku. Nali fye ne myaka 14 ilyo napwishishe isukulu mu 1932. Pali ilya nshita kwali amafya ya ndalama mwi sonde lyonse. Natendeke ukubomba ku kwafwilisha ulupwa lwandi, umwali na baice bandi abanakashi babili. Ilyo papitile fye imyaka inono, natendeke ukubomba mwi ofeshi umo naleangalila abakashana nalebomba nabo kabili nalefola indalama ishingi.
Pali iyi nshita, mu 1935 bamayo balipokeleko impapulo sha Baibolo ku Nte ya kwa Yehova imo kabili mu kwangufyanya bashininwe ukuti nabasanga icine. Bonse mu ng’anda twaleti fye nabapena. Lelo, bushiku bumo namwene akatabo akaleti Where Are the Dead? (Abafwa baba kwi?) kabili aya mashiwi yanengele ukufwaisha ukukabelenga. E ico mu bumfisolo nabelengele kalya katabo. Kabili palya e po nayalukile! Lilya line fye natendeke ukuya na bamayo ku kulongana kwalebako pa kati ka mulungu uko baleita ati Model Study. Akatabo ako baleita Model Study—pa numa kwali tutatu—kakwete ifipusho ne fyasuko na malembo ayalelangilila ukuti ifyasuko fyalimo fya cine.
Mu April 1938, mupepi na ilya ine nshita, Joseph F. Rutherford, umwiminishi ukufuma ku maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova, atandele ku Sydney. Ukulongana alandilepo ilyashi lya pa cintubwingi e kwali ukulongana kwa kubalilapo uko nasangilweko. Kwali no kubela mu cikuulwa ca Sydney Town Hall, lelo abalwani balengele ukuti batukanye ukubomfya cilya cikuulwa. E ico, ilyashi lyalandilwe mu cibansa icikalamba nga nshi ica Sydney Sports Ground. Pa mulandu wa kusabankanya kwalundwako uko abaletukanya bacitile, abantu nalimo 10,000 balisangilweko, kabili yali ni mpendwa ya kupapusha pantu kwali fye Inte 1,300 mu Australia.
Tapapitile sana inshita, nabombele umuku wa kubalilapo mu mulimo wa kushimikila—kabili ukwabula ukukanshiwa. Ilyo ibumba twalimo lyafikile ku cifulo twali no kushimikila, munyina uwaletutungulula anjebele ati, “Ilya palya e ng’anda walashimikilapo.” Naletiina sana ica kuti ilyo umwanakashi wa pali ilya ng’anda afumine, namwipwishe ukuti, “Bushe inshita yaba shani mukwai?” Aingile mu ng’anda, amwene inshita ifyo yali, no kwisanjeba. Kabili e fyo kulya kutandala kwapwile. Nabwelele na kuli motoka.
Lelo, nshanenwike, kabili pa numa fye ya nshita inono natendeke ukulashimikilako bambi ubukombe bwa Bufumu. (Mateo 24:14) Mu March 1939, nalangile ukuti naliipeela kuli Yehova pa kubatishiwa muli cibaafwa ca kusambilamo icali pa ng’anda ya mwina mupalamano wesu, Dorothy Hutchings. Apo takwali bamunyina, pa numa fye ya kubatishiwa, napeelwe imilimo ya mu cilonganino iifwile ukupeelwa fye ku baume ba Bwina Kristu.
Ilingi twalelonganina fye mu mayanda, lelo inshita shimo twalesonkela icikuulwa umo amalyashi ya pa cintubwingi yalelandwa. Umulumendo wayemba ukufuma ku Bethel, amaofeshi yesu ayanono, atandalile icilonganino cesu ku kulande lyashi. Nangu ca kuti nshaishibe, umulandu umbi atandalile icilonganino cesu kufwaya ukwishibilapo ifingi pali ine. Kwena ifyo e fyo naishibene na Lloyd.
Ukwishibana na ba Lupwa ba kwa Lloyd
Mu kwangufyanya natendeke ukufwaya ukubombela Yehova inshita yonse. Lelo, ilyo naipwishe bupainiya (ukubomba umulimo wa nshita yonse uwa kushimikila), banjipwishe nga kuti natemwa ukubombela pa Bethel. E ico mu September 1939, umwaka Inkondo ya Calo iya Cibili yatendeke, natendeke ukubomba nga umo uwa mu lupwa lwa Bethel mu Strathfield, umushi uwabela mu Sydney.
Mu December 1939, naile ku New Zealand ku kusangwa kwi bungano. Apantu Lloyd ali mwina New Zealand, na o aleya kulya kwine. Twaninine ubwato bumo bwine, kabili twalishibene bwino sana. Lloyd ashininkishe ukuti namonana na bafyashi bakwe ne nkashi shakwe pa kulongana mu Wellington e lyo na pa numa ukumonana nabo ku myabo mu Christchurch.
Ukubinda Umulimo Wesu
Pa Cibelushi, pa January 18, 1941, abalashi ba Buteko baishile kwi ofeshi linono muli bamotoka bakalamba nalimo 6 ku kupoka icikuulwa. Apo nalebombela mwi ofeshi mufikila abeni pa Bethel, nine nabalilepo ukubamona. Amaawala nalimo 18 mu kubangilila, balitwishibishe ukuti umulimo wesu naubindwa, e co impapulo ishingi na mafaelo fyalifumishiwe mu maofeshi yanono. Umulungu wakonkelepo, abaume basano abalebomba pa Bethel, ukusanshako Lloyd, babikilwe mu cifungo.
Nalishibe ukuti ifyo bamunyina bali mu cifungo balekabila sana fya kulya fya ku mupashi. E co pa kukoselesha Lloyd, natendeke ukumulembela “amakalata ya cintemwa.” Naletendekela na mashiwi yaba mu makalata ya musango yo, lyene nalekopolola ifipandwa fyonse ifya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda no kusondwela ngo mutemwikwa wakwe. Ilyo papitile imyeshi ine na citika, Lloyd alifumine mu cifungo.
Icupo no Kutwalilila Umulimo wa Nshita Yonse
Mu 1940, banyina Lloyd batandele ku Australia, kabili Lloyd abebele ukuti tulefwaya ukuupana. Bamukoseleshe ukukanaupa pantu impela ya buno bwikashi yalemoneka kwati naipalama sana. (Mateo 24:3-14) Kabili aebeleko na banankwe ukuti alefwaya ukuupa, lelo lyonse ilyo alebeba, balemufuupula. Lelo, bushiku bumo mu February 1942, Lloyd ansendele mu bumfisolo, pamo na ba Nte bambi bane abalaile ukuti tabali na kusokolola ifyo twalefwaya ukucita, kabili twaile kwi ofeshi lya kulembeseshako icupo no kuupana. Pali ilya nshita, mu Australia tamwali ifunde lyalesuminisha Inte sha kwa Yehova ukuufya.
Nangu ca kuti tabatusuminishe ukutwalilila ukubomba pa Bethel ilyo twaupene, batwipwishe nga kuti twatemwa ukutendeka umulimo wa bupainiya bwaibela. Twasumine ne nsansa uyu mulimo wa kuyabombela ku musumba wabelele ukutali uwa Wagga Wagga. Umulimo wesu uwa kushimikila wali ucili uwabindwa, kabili tatwaleyafwilishiwa ne ndalama, e co twali no kupoosa icisendo cesu pali Yehova.—Amalumbo 55:22.
Ilyo twaleya mu mishi, twalebomfya incinga yakwete apa kwikala abantu babili, kabili twalekumanya abantu abasuma no kulanshanya sana na bene. Banono fye balesumina ukusambilila Baibolo. Lelo, umwaume umo uwaleshitisha mwi shitolo aliteseshe nga nshi umulimo twalebomba ica kuti cila mulungu aletupeelako ifisabo no musalu. Ilyo twabombele imyeshi 6 mu Wagga Wagga, batulaalike ukuyabombela pa Bethel na kabili.
Ulupwa lwa Bethel lwakuukile kwi ofeshi lyabelele ku Strathfield mu May 1942 kabili lwaleikala mu mayanda ya bamunyina. Balekuukakuuka ilyo papita imilungu pa kuti bakapokola beishiba uko bali. Ilyo ine na Lloyd twabwelele ku Bethel mu August, twatendeke ukubombela pamo nabo mu ng’anda baleikala. Umulimo twalebomba akasuba wa kupulinta mu bumfisolo ukubomfya bamashini. Lelo, mu June 1943, umulimo wesu walisuminishiwe.
Ukuipekanishisha ku Mulimo wa Bumishonari
Mu April 1947 twapeelwe amaformu ya kubalilapo aya balefwaya ukusangwa kwi Sukulu lya Baibolo Ilya Gileadi ilya Watchtower, ilyabelele mu South Lansing, mu New York, ku U.S.A. Ilyo twalelolela icasuko, batupeele umulimo wa kutandalila ifilonganino fya mu Australia no kufikosha lwa ku mupashi. Ilyo papitile imyeshi inono, twapokelele kalata uwa kutulaalika kwi kalasi lyalenga 11 ilya Gileadi. Twakwete imilungu itatu iya kuipekanya no kulonga ifipe fyesu. Mu December 1947, twashile balupwa ne fibusa no kwima ubulendo bwa kuya ku New York pamo na bambi 15 ukufuma ku Australia abalalikwe kwi kalasi limo line.
Imyeshi twali kwi Sukulu lya Gileadi yapwile fye bwangu bwangu, kabili twatuminwe ukuyabombela bumishonari ku Japan. Apo palipitile inshita pa kupoka ifitupa fya kusuminishishapo ukuya ku Japan, Lloyd na kabili apeelwe umulimo nga kangalila wenda uwa Nte sha kwa Yehova. Ifilonganino twapeelwe ukutandalila fyali ukutula mu musumba wa Los Angeles ukufika ku mupaka wa Mexico. Tatwakwete motoka, e co cila mulungu Inte shaletukuusha ukufuma ku cilonganino twatandalila no kututwala ku co twali no kutandalila. Cilya cifulo umwali ulya muputule ukalamba pali lelo caba lubali lwa fitungu fitatu ifya ciNgeleshi na fitatu ifya ciSpanish, kabili mu citungu cimo cimo mwaba imiputule nalimo 10!
Cali pa October 1949 ilyo twaimine ubulendo bwa kuya ku Japan ukubomfya ingalaba iyo kale yalebomfiwa ku bashilika. Ku lubali lumo ulwa ngalaba kwaleikala fye abaume lyene ku lubali lumbi abanakashi na bana. Ilyo kwashele fye ubushiku bumo ukuti tufike mu Yokohama, kwaishile inkuuka yabipisha. Kwati iyi nkuuka yalisendele amakumbi pantu akasuba kalibalike ubushiku bwakonkelepo pa October 31, kabili twamwene Ulupili lwa Fuji ifyo lwawama. Mwandi twalipokelelwe bwino mu mulimo wesu uupya!
Ukubomba na Bena Japan
Ilyo twapaleme ku cabu, twamwene abantu abengi abakwete umushishi wafiita. Ilyo twaumfwile icongo twatile, ‘kwena aba bantu ba congo!’ Bonse bafwele indyato shapangilwe ne mbao ishalepanga icongo. Pa numa ya kulala ubushiku bumo mu Yokohama, twaninine ishitima ukuya ku Kobe uko twatuminwe ukubombela bumishonari. Don Haslett, uo twali nankwe mu kalasi limo line ku Gilead aile ku Japan imyeshi inono mu kubangilila, kabili alesonkela ing’anda ya bamishonari mu Kobe. Yali ni ng’anda iisuma, iikulu, kabili yakuulilwe mu musango wa cina America—lelo tamwali nangu fimo!
Pa kupanga ubusanshi, twakumpile icani icitali icali ku lukungu lwa ng’anda no kubika panshi. E fyo ubumi bwesu ubwa bumishonari bwatendeke, ifipe twakwete ni filya fye ifyali mu fyola. Twashitile imbabula shinono, isho beta hibachi, isho twalebomfya ukukafya mu ng’anda no kwipikilapo. Ubushiku bumo, Lloyd asangile bamishonari banensu babili, Percy na Ilma Iszlaub, nabafwa icipuupu. Alibapuupuutwile ilyo aiswile insolokoto ku kuleka umwela usuma kabili uwatalala upite. Na ine nafwilepo icipuupu ilyo naleipikila pa mbabula. Tapalepita inshita sana ukubelesha ifintu fimo!
Ukusambilila ululimi kwali e ca ntanshi, kabili twalesoma iciJapanese amaawala 11 cila bushiku pa mweshi umo. Pa numa, twatendeke ukuya mu butumikishi ninshi natulemba amashiwi aya kutendekelapo ukulanshanya. Ubushiku bwa kubalilapo naile mu butumikishi, nasangile Miyo Takagi, umwanakashi umusuma uwampokelele bwino. Ilyo natendeke fye ukulabwelelako, twaleshomboka pa kulanshanya, ukubomfya dikishonari iyakwete amashiwi ya mu ciJapanese ayapilibulwa mu ciNgeleshi ukufikila aba isambililo lya Baibolo ilyalelunduluka. Mu 1999, ilyo nasangilwe ku kupeela kwa maofeshi yanono mu Japan ayakushiweko, twalimonene na Miyo na kabili, ukusanshako fye na bantu basuma abengi abo nasambilile na bo. Napapita imyaka 50, lelo bacili ni bakabilisha bapimpa aba Bufumu, ukucita apo bengapesha mu kubombela Yehova.
Pa April 1, 1950 ilyo twali mu Kobe, abantu nalimo 180 balisangilwe ku kusefya kwesu ukwa Cibukisho ca mfwa ya kwa Kristu. Twalipapile ilyo ubushiku bwakonkelepo abantu 35 baishile kukubomba ubutumikishi bwa mwi bala. Mishonari umo na umo aile na bapya batatu nelyo bane mu kushimikila. Abantu twalesanga pa mayanda tabalelanda na ine, ne wafumine ku calo cimbi uushaleumfwikisha ululimi lwabo, lelo balelanshanya na balya bena Japan abasangilwe ku Cibukisho abo naile nabo. Balelanshanya sana, lelo nshaleumfwa ifyo balelandapo. Ndi uwa nsansa ukutila bamo pali balya bapya balilunduluka mu kwishiba kabili balitwalilila mu mulimo wa kushimikila ukufika na lelo.
Imilimo Ingi Iisuma Kabili Iileta Insansa
Twatwalilile ukubomba umulimo wa bumishonari mu Kobe ukufika mu 1952, inshita iyo twatuminwe ku Tokyo, uko Lloyd apeelwe umulimo wa kwangalila iofeshi linono. Mu kuya kwa nshita, imilimo yakwe yamulengele ukubombela mu Japan monse na mu fyalo fimbi. Pa numa, ilyo Nathan H. Knorr, uwafumine ku maofeshi yakalamba, atandalile Tokyo, atile kuli ine: “Na kuba, bushe nawishiba uko umulume obe akaya pa bulendo bwakwe ubukakonkapo mu mulimo wa kutandalila ifyalo? Ku Australia na ku New Zealand.” Kabili atile: “Kuti waya na iwe nga kuti wailipilila.” Mwandi nalitemenwe! Na kuba, palipitile imyaka 9 ukutula apo nafumine ku ng’anda.
Bwangu bwangu twalilembeshenye bakalata ne ndupwa shesu. Bamayo balimpeleko indalama sha kushita itikiti lya kuninina indeke. Ine na Lloyd twalipamfiwe mu milimo yesu, kabili tatwakwete indalama sha kwendela ukutandalila ba lupwa lwesu. E ico uku kwali kwasukwa kwa mapepo yandi. Nge fyo mwingelenganya, Bamayo balitemenwe sana ukumona. Batile, “Kwena, nkasunge ndalama na shimbi pa kuti ukese tutandalila pa numa ya myaka itatu.” E fyo twaletontonkanya ilyo twafumineko, lelo ku ca bulanda, bafwile umwaka wakonkelepo mu July. Mwandi njenekela ukuti cikawama ilyo tukaba bonse na kabili mu calo cipya!
Mpaka 1960, nalebomba fye umulimo wa bumishonari, lelo ulya mwaka napokelele kalata yatile: “Ukufuma lelo naupeelwa umulimo wa kucapa no kucisa ifya kufwala fya lupwa lonse ulwa Bethel.” Mu lupwa lwa Bethel lilya mwali abantu nalimo 12, e co nalekumanisha ukubomba uyu mulimo no mulimo napeelwe uwa bumishonari.
Mu 1962 ing’anda yesu iyakuulilwe mu musango wa ciJapanese yalitobawilwe, kabili umwaka wakonkelepo pa cifulo cimo cine pakuulilwe Ing’anda ya Bethel iipya iyakwete intunti 6. Napeelwe umulimo wa kwafwilisha bamunyina bacaice abapya abali no kulabombela pa Bethel ifya kusunga imiputule yabo iya busaka kabili no kusunga ifintu fyonse ifya busaka. Ukulingana ne ntambi, abalumendo ba ku Japan tabalesambilishiwa ukubomba imilimo ya mu ng’anda. Icalekomailwapo sana masomo ya ku calo, kabili banyinabo balebacitila fyonse. Lelo basambilile ukuti nshali no kubacitila fyonse nge fyo banyinabo balebacitila. Bamo basukile balunduluka no kupeelwa imilimo ikalamba mu kuteyanya.
Bushiku bumo mu lusuba, umusambi wa Baibolo atandalile ifikuulwa fyesu, kabili amwene ndewamya mu miputule ya kusambilamo. Atile: “Shi ebeni umukalamba wa ncito ukutila kuti natemwa ukuleta umukashana wa kubomba iyi ncito mulebomba kabili nkalamulipila.” Namulondolwelele ukuti nalitashishe sana pa kunangulukilako, lelo nali uwaitemenwa nga nshi ukubomba umulimo onse uyo ningapeelwa mu kuteyanya kwa kwa Yehova.
Mupepi na ilya ine nshita, ine na Lloyd twalalikwe ukusangwa kwi kalasi lyalenga 39 ilya Gilead! Mwandi cali lishuko ukubwelela ku sukulu na kabili mu 1964 ilyo nali ne myaka 46! Ili sukulu lyapekanishiwe maka maka ku kwafwilisha abalebomba mu maofeshi yanono ukubomba bwino imilimo yabo. Pa numa ya yalya masomo ya myeshi 10, twatuminwe ukubombela ku Japan na kabili. Pali iyi nshita, mwali bakabilisha ba Bufumu 3,000 mu Japan.
Kwali ukulunduluka sana ica kuti ilyo 1972 yafikile mwali Inte ukucila pali 14,000, kabili amaofeshi yanono ayapya ayakwete intunti shisano yalikuulilwe mu Numazu, icifulo cabela ku kapinda ka ku kulyo aka Tokyo. Pa fikuulwa fyesu, twaletamba Ulupili lwa Fuji ulwalemoneka bwino sana. Ba magazini ukucila pali milioni umo mu lulimi lwa ciJapanese batendeke ukupulintwa ukubomfya mashini ikalamba iya kupulintilako. Lelo ifintu fyali no kwaluka mu kwangufyanya kuli ine na Lloyd.
Ku mpela ya 1974, Lloyd apokelele kalata ukufuma ku maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova mu Brooklyn ukumulaalika ukubomba mwi Bumba Litungulula. Ilyo naumfwile natile: ‘Kwena, pano epo capwila. Apo Lloyd akwata isubilo lya kwikala ku muulu kabili ine nakwata isubilo lya kwikala pe sonde, nangu cibe shani tukapatukana. Nalimo Lloyd akaye fye eka ku Brooklyn.’ Lelo nalyalwile ifyo naletontonkanya kabili mu kuitemenwa naile na Lloyd mu March 1975.
Amapaalo pa Maofeshi Yakalamba
Nangu fye ilyo twali mu Brooklyn, Lloyd aletontonkanya sana pa lwa ku Japan, kabili ilingi alelanda fye pa fyacitike ilyo twali kulya. Lelo nomba twalikwete amashuko ya kwishiba bamunyina balekanalekana. Pa myaka 24 iyasheleko ku bumi bwakwe, Lloyd alibomfiwe sana mu mulimo wa bukangalila bwa calo, uwasanshishemo ukwenda ukushinguluka icalo conse. Pa nshita ishingi naleya nankwe.
Ukutandalila bamunyina ba Bwina Kristu mu fyalo fimbi kwangafwile ukutesha bwino imibele umo abengi babombela no kwikala. Nshakalabe icinso ca kwa Entellia, umukashana wa myaka 10 uo nasangile ku kapinda ka ku kuso aka Afrika. Alitemenwe ishina lya kwa Lesa kabili aleenda amaawala yatatu ukuya no kubwela ku kulongana kwa Bwina Kristu. Nangu balupwa balemupakasa, Entellia aliipeele kuli Yehova. Ilyo twatandalile icilonganino alimo, kwali fye ilaiti limo ilishaleaka sana, ilyalebomfiwa fye kuli kalanda, lelo mu cifulo ca kulonganinamo mwena mwafiitile fititi. Nangu mwafiitile fyo, cali ica kusansamusha ukukutika ku mashiwi yasuma aya bamunyina na bankashi.
Icintu cikalamba mu bumi bwesu cacitike mu December 1998 ilyo ine na Lloyd twasangilwe kwi Bungano lya Citungu ilya “Imikalile ya Bukapepa” ilyabelele ku Cuba. Mwandi nalikoseleshiwe ku fyo bamunyina na bankashi batashishe no kusekelela pa kutandalilwa ku bafumine ku maofeshi yakalamba mu Brooklyn! Ndebukisha sana ukukumanya abantu batemwikwa abali abapimpa ukulumbanya Yehova.
Ukwikala Bwino na Bantu ba kwa Lesa
Nangu ca kuti ku calo nafuma ni ku Australia, naletemwa abantu bonse konse uko ukuteyanya kwa kwa Yehova kwalentuma. E fyo cali ku Japan, kabili nomba apo naikala mu United States pa myaka ukucila 25, na kuno kwine e fyo caba. Ilyo umulume wandi afwile, nshaletontonkanya pa kubwelela ku Australia, lelo ukwikalilila ku Bethel mu Brooklyn, uko Yehova antuma.
Nomba imyaka nkwete naicila pali 80. Nangu ni momba imyaka 61 mu butumikishi bwa nshita yonse, ncili uwaitemenwa ukubombela konse uko Yehova amona ukuti e ko mfwile ukuya. Alinsakamana nga nshi. Nalicindamika imyaka ukucila pali 57 iyo twali pamo na cibusa watemwikwa uwatemenwe Yehova. Ndi uwashininwa ukuti Yehova akatwalilila ukutupaala, kabili nalishiba ukuti takalabe umulimo twabomba no kutemwa uko twalangile kwi shina lyakwe.—AbaHebere 6:10.
[Futunoti]
a Moneni Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa October 1, 1999, amabuula 16 na 17.
[Icikope pe bula 25]
Na bamayo mu 1956
[Icikope pe bula 26]
Na Lloyd ne bumba lya bakasabankanya abena Japan ku kutendeka kwa ba 1950
[Ifikope pe bula 26]
Ine no yo nabalilepo ukusambilila nankwe Baibolo ku Japan, Miyo Takagi, ku kutendeka kwa 1950 na mu 1999
[Icikope pe bula 28]
Na Lloyd tulebomba umulimo wa magazini ku Japan