Twakulaendela mwi Shina lya kwa Yehova Umuyayaya!

“Ifwe twakulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu umuyayaya umuyayaya.”—MIKA 4:5.

1. Bukombe nshi bwaba muli Mika ifipandwa 3 ukufika ku 5?

YEHOVA nakwata fimo ifyo alefwaya ukweba abantu bakwe, kabili alebomfya Mika ukuba kasesema wakwe. Ico Lesa alefwaya kulimuna incitatubi. Ali no kukanda Israele pa busangu bwakwe. Lelo ica kulenge nsansa ca kuti, Yehova akapaala abendela mwi shina lyakwe. Ubu bukombe bwalyumfwika bwino bwino mu fipandwa 3 ukufika ku 5 ifya mu kusesema kwa kwa Mika.

2, 3. (a) Mibele nshi intungulushi sha mu Israele shilingile ukulanga, lelo cinshi shilecita? (b) Kuti mwalondolola shani imilandile ya mampalanya iyaba pali Mika 3:2, 3?

² Kasesema wa kwa Lesa abilisha ati: “Shi umfweni, mwe bakasomo ba kwa Yakobo, mwe bacilolo ba ba ng’anda ya kwa Israele; bushe te cenu ukwishibo bupingushi?” Cine cine, uyu ufwile ukuba e mulimo wabo, lelo cinshi balecita? Mika atila: “Mwe bapato busuma no kutemwo bubi, mwe basusule nkanda yabo pali bene, no munofu wabo pa mafupa yabo; kabili abalyo munofu wa bantu bandi, no kubafunde nkanda, na mafupa yabo balatobaula, bayaputaula nga ya mu nongo, nge nama ya mu kati ka njipiko.”—Mika 3:1-3.

³ Iye, intungulushi shiletitikisha abapiina, abalanda! Abaleumfwa Mika cabangukila ukuumfwa imilandile ya mampalanya iyo abomfya pano. Nga baipaya impaanga, ilyo bashilaipika balatala baifunda no kuiputaula. Inshita shimo balatobaula amafupa pa kufumyamo ubufyompo. Inama na mafupa fiipikilwa pamo mu njipiko ikalamba nge yalumbula Mika. (Esekiele 24:3-5, 10) Mwandini cilangililo calinga icilelanga ifyo abantu mu nshiku sha kwa Mika balesungwa buluku buluku ku ntungulushi shabo ishibifi!

Yehova Atwenekela Ukuba Aba Mulinganya

4. Bupusano nshi bwaba pali Yehova ne ntungulushi sha Israele?

⁴ Pali ubupusano bukalamba pali Kacema wa kutemwa Yehova, ne ntungulushi sha Israele. Apo tabacita bupingushi, bafilwa ukubomba umulimo wabo uwa kucingilila impaanga. Lelo bena baliila impaanga sha mampalanya pa mitwe, ukukanabacitila ubulungi kabili “ku mulopa” e ko babatekela, nga fintu Mika 3:10 asosa. Finshi twingasambilila kuli iyi mibele?

5. Cinshi Yehova enekela ku batungulula pa bantu bakwe?

⁵ Lesa enekela abatungulula pa bantu bakwe ukucito bupingushi. E fintu tumona ku babomfi ba kwa Yehova lelo. Kabili ici caumfwana na Esaya 32:1, apo tubelenga ati: “Moneni, Imfumu ikabe mfumu ku bulungami, na bacilolo bakaba bacilolo ku bupingushi.” Lelo, cinshi cilecitika mu nshiku sha kwa Mika? “Abapato busuma no kutemwo bubi” baikalila fye ukupotonganya ubulungi.

Mapepo ya Bani Ayasukwa?

6, 7. Cishinka nshi cacindama icakomailwapo pali Mika 3:4?

⁶ Bushe aba mu nshiku sha kwa Mika kuti baenekela Yehova ukubasenamina? Awe iyo! Mika 3:4 atila: “Bakakuuta kuli Yehova, na o takabaasuke; akafise cinso cakwe kuli bene mu nshita ilya, pantu bacito bubi mu milimo yabo.” Ici cilekomaila pa cishinka cimo icacindama nga nshi.

⁷ Yehova takaasuke amapepo yesu nga tulecita imembu. Maka maka nga tuleikala imikalile ya kuifungushanya, ukufisa ifilubo fyesu e lyo tuleilanga kwati tulabombela Lesa mu busumino. Ukulingana na Amalumbo 26:4, Davidi aimbile ati: “Nshaikele na bantu ba bufi, kabili nshingengila pamo na ba bumbimunda.” Yehova taasuka amapepo ya ba musango yo pali bufi aya batoba ifyaba mu Cebo cakwe ku mufulo!

Ukupeelwa Amaka ku Mupashi wa kwa Lesa

8. Cinshi bakasesema wa bufi aba mu nshiku sha kwa Mika basokwako?

⁸ We fibelesho fili pa ntungulushi sha bena Israele ububi! Bakasesema ba bufi balelubansha abantu ba kwa Lesa lwa ku mupashi. Intungulushi abafunushi balebilikisha abati, “Mutende”! lelo bateyanishisho bulwi ku ushiliisha tunwa twabo. Yehova atila: “Ni pali ici kukabelo bushiku kuli imwe, ukwabule cimonwa, kabili kukabe mfifi kuli imwe, ukwabulo lubuuto; akasuba kakawila bakasesema, kabili kukafiita pali bene inshita ya kasuba, bakasuke bakamona babo bakabe ne nsoni, na bakabuka babo bakafwilame, no kufimba pa mwefu [wa pa muulu, NW] bonse bene.”—Mika 3:5-7a.

9, 10. Bushe ‘ukufimba pa mwefu wa pa muulu’ calola mwi, kabili cinshi Mika ashikwatile mulandu wa kucite fyo?

⁹ Mulandu nshi bali no ‘kufimbila pa mwefu wa pa muulu’? Ici, cintu aba mu nshiku sha kwa Mika ababifi bacita nga baikatwe nsoni. Kabili aba baume babifi bafwile ukwikatwe nsoni. Bena baleti fye “takuli ukwasuka kwa kwa Lesa.” (Mika 3:7b) Yehova tapeepeka ku mapepo ya babifi ba miiya.

¹⁰ Mika wena takwete mulandu wa ‘kufimbila pa mwefu wa pa muulu.’ Tali na nsoni. Yehova alasuka amapepo yakwe. Moneni pali Mika 3:8, apo ulya kasesema wa busumino atila: “Cine cine naisulamo amaka ku Mupashi wa kwa Yehova, no bupingushi na bumpalume.” Fintu Mika aletasha pa mulandu wa kuti mu butumikishi bwakwe bonse abombele na bucishinka, lyonse aleba na “maka ku Mupashi wa kwa Yehova”! Ici camukosha “ku kulongola kuli Yakobo ubupulumushi bwakwe, na kuli Israele ulubembu lwakwe.”

11. Bushe abantunse bakwata shani amaka ya kubilisha ubukombe bwa kwa Lesa?

¹¹ Mika alekabila amaka yacila pa ya buntunse pa kuti abilishe ubukombe bwa kwa Lesa ubwa bupingushi bwaluma. Alekabila umupashi wa kwa Yehova, nelyo amaka yabomba. Ni shani ulwa ifwe? Umulimo wesu uwa kushimikila kuti wapwishishiwa fye nga ca kuti Yehova atukosha ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo. Kuti twafilililwa fye ukushimikila nga ca kuti tulecita ulubembu ku mufulo. Nga cabe fyo Lesa te kuti asuke amapepo yesu aya kulomba ubukose bwa kubomba uyu mulimo. Cine cine te kuti tubilishe ubukombe bwa bupingushi ubwa kwa Shifwe wa ku muulu, kano “Umupashi wa kwa Yehova” uli pali ifwe. Ukupitila mu mapepo ayomfwikwa kabili no kwafwa kwa mupashi wa mushilo, tulaba na maka ya kulanda icebo ca kwa Lesa no kushipa, nge fyacitile Mika.

12. Cinshi calengele abasambi ba kwa Yesu aba kubalilapo ‘ukulanda icebo ca kwa Lesa no kushipa konse’?

¹² Napamo muleibukisha ifyalembwa pa Imilimo 4:23-31. Elenganyeni ukuti muli umo uwa mu basambi ba kwa Yesu aba mu myaka ya kubalilapo. Bakapakasa bakalipe cibi balefwaya ukutalalika utunwa twa bakonshi ba kwa Kristu. Lelo aba aba cishinka bapepa kuli Shikulwibo Mulopwe, ukupaapaata ati: “Mwe Yehova, lolekesheni pa fintiinya fyabo, no kusuminisha abasha benu ukuti balelanda icebo cenu no kushipa konse.” Cinshi cafumamo? Ilyo bapaapaata, mwatenshiwa mu ng’anda umo balongene, na bonse baisushiwamo umupashi wa mushilo no kulande cebo ca kwa Lesa no kushipa. E ico shi natulepepa kuli Yehova no kushintilila pali wene ukuti atwafwe ku mupashi wakwe uwa mushilo ilyo tulebomba ubutumikishi bwesu.

13. Cinshi cikacitikila Yerusalemu na Samaria, kabili mulandu nshi?

¹³ Tontonkanyeni pa nshiku sha kwa Mika na kabili. Ukulingana na Mika 3:9-12, intungulushi shaba no mulandu wa mulopa shipingula nga bashipeela amafisakanwa, bashimapepo pa kusambilisha kano babalipila, kabili bakasesema wa bufi balabuka ukuti bapange ndalama. Te ca kupapa kanshi ukuti Lesa abika icipope ca kuti Yerusalemu, ulya musumba ukalamba uwa Yuda, “ukabo mwina wa fitantala”! Apo ukupepa kwa bufi ne mibele yabipa fili fye mpanga yonse na mu Israele, Mika apuutwamo ukusoka ukuti Lesa akacita Samaria ukubo “mupili [wa fitantala].” (Mika 1:6) Na kuba, ilyo ubonaushi bwa Samaria ku milalo ya bena Ashuri bwacitika mu 740 B.C.E., Mika ninshi acili uwa mweo. (2 Ishamfumu 17:5, 6; 25:1-21) Nacimoneka fye ukuti ni ku maka ya kwa Yehova e ko ubu bukombe bwa maka pali Yerusalemu na Samaria bwingabilishiwa.

14. Bushe ukusesema kwalembwa pali Mika 3:12 kwafishiwepo shani, kabili ico cilingile ukutukuma shani?

¹⁴ Ukwabula no kutwishika Yuda takashale fye ukwabula ukupingulwa ubupingushi bwa maka ubwa kwa Yehova. Mu kufishiwapo kwa kusesema kwalembwa pali Mika 3:12, Sione ‘akalimwa nge cilime.’ Fwe bali muli ino myaka ya ba2000, twalishiba ukuti ifi fintu fyalicitike ilyo abena Babele baonawile Yuda na Yerusalemu mu 607 B.C.E. Ici cacitike ninshi palipita imyaka iingi apo Mika asesemene, lelo alishininkishe ukuti cali no kucitika. Na ifwe tulingile ukucetekela ukuti buno bwikashi bubifi bukapwa ilyo “ubushiku bwa kwa Yehova” bukesa.—2 Petro 3:11, 12.

Yehova Akalulula

15. Kuti mwalanda shani mu mashiwi yenu ukusesema kwalembwa pali Mika 4:1-4?

¹⁵ Nga twabwelela ku numa, twamona ukuti Mika mu kukonkapo alanda ubukombe bwawamisha ubwe subilo. Mwandini mashiwi ya kusansamusha tusanga pali Mika 4:1-4! Amashiwi yamo Mika asosa ya kuti: “Mu nshiku sha ku mpela, ulupili lwa ng’anda ya kwa Yehova lukabo lwapampamikwa pa muulu wa mpili, kabili ulwasumbulwo kucilo tupili. Bakanokela pali lwene abantu na bantu. . . . Wene akapingula pa kati ka bantu na bantu abengi, no kukalulule nko ishakulisha ukufiko kutali, bakasuke abafule mpanga shabo shibe baplao, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti; uluko talwakasumbwile ku luko lunankwe ulupanga, nangu kusambilila kabili ubulwi. Bakekalo muntu onse mwi samba lya mwangashi wakwe, kabili mwi samba lya mukunyu wakwe, tapakabe na wa kututumya; pantu akanwa ka kwa Yehova nakasosa.”

16, 17. Bushe Mika 4:1-4 alefishiwapo shani ilelo?

¹⁶ Bushe “abantu na bantu” ne “nko” abalandwapo pano ni bani? Te nko na mabuteko aya cino calo. Lelo, uku kusesema kulanda pa bantu abafuma mu nko shonse abaikatana mu kubombela Yehova umulimo washila mu lupili lwakwe ulwa kupepa kwa cine.

¹⁷ Ukulingana no kusesema kwa kwa Mika, ukupepa kwasanguluka ukwa kwa Yehova nomba line fye kuli no kwandatila isonde lyonse. Ilelo, abantu ‘abalemenena ku bumi bwa muyayaya’ balesambilishiwa imibele ya kwa Yehova. (Imilimo 13:48) Yehova alepingula kabili abasumina no kuba ku lubali lwa Bufumu alebakalulwila imilandu lwa ku mupashi. Bakapusuka “ubucushi bukalamba” pantu bakaba pa kati ke “bumba likalamba.” (Ukusokolola 7:9, 14) Apo balifula impanga shabo ukuba baplao, na ndakai line bekala mutende mutende ne Nte sha kwa Yehova shinabo e lyo na bantu bambi. Mwandini ca kulenga ukusekelela ukuba pa kati kabo!

Abapampamina pa Kwendela mwi Shina lya kwa Yehova

18. Bushe ‘ukwikala mwi samba lya mwangashi no mukunyu’ cilangililo ca cinshi?

¹⁸ Muno nshiku, ilyo umwenso ukupile fye isonde lyonse, tulaba ne nsansa pantu abengi balesambilila imibele ya kwa Yehova. Tulafuluka inshita iyo ipaleme nga nshi ilyo abo abatemwa Lesa tabakasambilile kabili ubulwi lelo, bakekala mwi samba lya myangashi yabo ne mikunyu. Ilingi line imikunyu ilimbwa mu mabala ya myangashi. (Luka 13:6) Ukwikala mwi samba lya mwangashi no mukunyu kwimininako umutende, ubusambashi, no mutelelwe. Na lelo line, bucibusa bwesu na Yehova butulenga ukuba no mutende mu mitima no mutelelwe wa ku mupashi. Ilyo ifintu fikabe fyo mu kuteka kwa Bufumu, tatwakatiine kabili tukaba mu mutelelwe wine wine.

19. Bushe ukwendela mwi shina lya kwa Yehova e kutila shani?

¹⁹ Pa kuti Lesa atusenamine no kutupaala, tufwile ukwendela mwi shina lya kwa Yehova. Ici calilondololwa na maka pali Mika 4:5 apo uyu kasesema abilisha ati: “Pantu inko shonse sha bantu shendela ulo no lu mwi shina lya mulungu wa luko, lelo ifwe twakulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu umuyayaya umuyayaya.” Ukwendela mwi shina lya kwa Yehova te kulanda fye ati ni Lesa wesu. Te kwasukapo fye ku kulongana kwesu ukwa Bwina Kristu no kubombako umulimo wa kushimikila Ubufumu, nangu ca kuti ifyo fintu na fyo fyalicindama. Nga tuleendela mwi shina lya kwa Yehova, ninshi twali-ipeela kuli wene kabili tule-esha ukumubombela no busumino pa mulandu wa kumutemwa no mweo onse. (Mateo 22:37) Kabili apo tuli bakapepa bakwe, cine cine twapampamina pa kwendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu ku ciyayaya conse.

20. Cinshi casobelwe pali Mika 4:6-13?

²⁰ Mukwai nomba moneni ukusesema kwa kwa Mika 4:6-13. “Umwana mwanakashi Sione” afwile ukusendwa bunkole “ukuya ukufika ku Babele.” Ico cine fye e cacitikile abekashi ba mu Yerusalemu mu 607 B.C.E. Nangu ni fyo, ukusesema kwa kwa Mika kwalangilila ukuti abakashalapo bali no kubwelela ku Yuda, kabili ilyo Sione akabweshiwa Yehova akashininkisha ukuti abalwani bakwe bashonaulwa.

21, 22. Bushe Mika 5:2 afishiwepo shani?

²¹ Mika icipandwa 5 asobele ifintu fya lulumbi na fimbi. Ku ca kumwenako, moneni ifyasoswa pali Mika 5:2-4. Mika asesema ati, Kateka wasontwa na Lesa—“uo intulo shakwe sha ku kale”—akafuma mu Betlehemu. Akateka ngo mucemi “mu bukose bwa kwa Yehova.” Kabinge, uyu Kateka akaba umukulu, te mu Israele mweka, lelo ‘ukufika ku mpela sha pano isonde kwine.’ Aba pano isonde mu cinkumbawile calibafulunganya, tabaishiba uyu kateka, lelo kuli ifwe taba ni nkama.

²² Muntu nshi wacindamisha pali bonse abafyalilwe mu Betlehemu? Kabili nani uo “ubukulu bwakwe bukafika ku mpela sha pano isonde kwine”? Uyu ni Mesia, Yesu Kristu! Ilyo Herode Mukalamba aipwishe bashimapepo bakalamba na bakalemba uko Mesia aali no kufyalilwa, bayaswike ati: “Mu Betlehemu wa mu Yudea.” Bayambwile na mashiwi ya pali Mika 5:2. (Mateo 2:3-6) Abantuuntu fye bamo na bo balishibe ci, pantu Yohane 7:42 atila balesosa abati: “Bushe Amalembo tayasosa ukuti Kristu akafuma mu bufyashi bwa kwa Davidi, na mu Betelehemu, umushi wa kwa Davidi?”

Ukupembesuka kwa Cine Kwaisa pa Bantu

23. Cinshi cilecitika nomba ku kufishapo Mika 5:7?

²³ Mika 5:5-15 alanda pa lwa kusansa kwa bena Ashuri ukukaba fye kwa pa kashita akepi no kulondolola ukuti Lesa akacite cilandushi ku nko ishishumfwa. Mika 5:7 alaya abashalapo ba busumino aba mu baYuda balapila ukuti bakabweshiwa ku calo cabo, lelo aya mashiwi yalabomba na lelo. Mika abilisha ati: “Abashalako ba kwa Yakobo bakaba mu kati ka bantu na bantu abengi ngo mume uufuma kuli Yehova, nga bacipungufula pa cani.” Iyi milandile ya mampalanya iisuma nga nshi ku kusobela ukuti abashalako ba kwa Yakobo wa ku mupashi, nelyo Israele, bakaba lipaalo lya kwa Lesa ku bantu. “Impaanga shimbi” isha kwa Yesu ishakwata isubilo lya kwikala pe sonde, shibekelwa mu kubombela pamo na bashalapo ba muno nshiku aba kwa “Israele wa kwa Lesa,” ukwafwa ukupembesula bambi lwa ku mupashi. (Yohane 10:16; Abena Galatia 6:16; Sefania 3:9) Pali icishinka na cimbi ica kutontonkanyapo pa lwa uyu mulandu. Apo tuli bakabila ba Bufumu, ifwe bonse tufwile ukukatamika ishuko lyaibela twakwata ilya kupembesula bambi ukupembesula kwine kwine.

24. Fishinka nshi muli Mika ifipandwa 3 ukufika ku 5 ifimufikile pa mutima?

²⁴ Cinshi mwasambilila mu fipandwa 3 ukufika ku 5 ifya mu kusesema kwa kwa Mika? Napamo ifishinka pamo nge fi: (1) Lesa enekela abatungulula bantu bakwe ukucito bulungi. (2) Yehova takaasuke amapepo yesu nga tulecite membu ku mufulo. (3) Umulimo wesu uwa kushimikila kuti wapwishishiwa fye nga ca kuti Lesa aletukosha ukupitila mu mupashi wakwe uwa mushilo. (4) Pa kuti Lesa atusenamine, tufwile ukupampamina pa kwendela mwi shina lya kwa Yehova. (5) Apo tuli bakabila ba Bufumu, tulingile ukukatamika ishuko twakwata ilya kupembesula abantu ukupembesula kwine kwine. Napamo kuli ifishinka na fimbi ifyacimufika pa mutima. Finshi fimbi twingasambilila kuli ili buuku lya mu Baibolo ilya kusesema? Icipande cikonkelepo cili no kutulanga amasambililo yengabomba mu fipandwa fya kulekelesha fibili ifya kusesema kwa kwa Mika ukwa kukoshe citetekelo.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Cinshi Lesa enekela ku batungulula pa bantu bakwe?

• Mulandu nshi ipepo no mupashi wa mushilo fyacindamina mu mulimo wesu kuli Yehova?

• Bushe abantu bacita shani pa ‘kwendela mwi shina lya kwa Yehova’?

[Icikope pe bula 15]

Bushe kuti mwalondolola icilangililo ca kwa Mika ica njipiko?

[Ifikope pe bula 16]

Tubomba ubutumikishi bwesu mu kushipa nge fyacitile Mika