Ifipesha Mano fya kwa Yesu—Bushe Fyalicitike Nelyo Lushimi Fye?
“ABANTU bamuleteele [Yesu Kristu] abengi abali ne fibanda; na o afumishe imipashi ku cebo, no kuundapa bonse abalwele.” (Mateo 8:16) “[Yesu] aliimine no kukalipila umwela no kweba bemba ati: ‘Talala! Ba tondolo!’ No mwela walilekele, awe kwatalele na tondolo.” (Marko 4:39) Bushe mutontonkanyapo shani pali ayo mashiwi? Bushe mwalisumina ukuti yalondolola ifyacitike icine cine, nelyo bushe mutila yali fye milumbe nelyo inshimi?
Abantu abengi leelo balatwishika sana ifipesha mano fya kwa Yesu, ukuti fyali fya cine. Umulandu wa kuti pali nomba kuli ukulunduluka mu fya kupangapanga pamo nga fimashini fya kumwenako ifintu ifili apatali, fimashini ifilenga utuntu utunono sana ukulamoneka nge fintu ifikalamba, ukwendauka mu lwelele ukufwailikisha ifyabamo, e lyo no kwalula imfyalo sha bantu, nacilenga abengi ukukanasumina mu fipesha amano ne fipapwa.
Bamo batontonkanyo kuti ifipesha amano malyashi ya kwelenganya fye nelyo inshimi. Ukulingana na kalemba we buuku ilitunga ukulondolola Yesu wa “cine cine,” amalyashi pa lwa fipesha amano fya kwa Kristu “ni nshila ya kusabankanishishamo” imipepele ya Bena Kristu.
Bambi na bo bamona kwati ifipesha mano fya kwa Yesu fyali fya bufumfuntungu fye. Inshita shimo balasosa no kuti Yesu balimusangile no mulandu wa bucenjeshi. Justin Martyr uwa mu mwanda wa myaka uwalenga bubili C.E., alandile pa balefwailikisha ifilubo muli Yesu ukuti “bafikile na ku cipimo ca kwita wene ati uwa malele kabili kabepa .” Bambi batila Yesu “talecita ifipesha amano nga kasesema umuYuda, lelo aali muntu wa malele uwasambilishiwe ifya mu matempele ya basenshi.”
Ukulondolola Icishingacitika
Nalimo kuti mwatontonkanya ukuti kufwile kwalibo mulandu uukalamba uulenga abantu ukutwishika no kukanasumina mu fipesha amano. Caliba icakosa kabili icishingacitika kuli bene, ukusumina ukuti kwaba amaka yacila ubuntunse ayacita ifipesha mano. Umwaice umo uutila Lesa te kuti eshibikwe atile: “Ifipesha mano taficitika nangu panono.” Kabili ayambwile amashiwi ya kwa David Hume uwasoma amano ya buntunse uwa mu mwanda wa myaka uwalenga 18 uwalembele ati: “Ukucita ifipesha amano kutoba amafunde yatungulula ububumbo.”
Na lyo line abengi balatekanya ilyo bashilalanda ukuti ifinjelengwe fimo te kuti ficitike. Icitabo ca The World Book Encyclopedia cilondolola icipesha amano ukuti “cintu icishingalondololwa ukubomfya amafunde yatungulula ububumbo ayaishibikwa.” Ukulingana no bo bulondoloshi, ukwenda mu lwelele, ukulanshanya na bantu mu mashiwi ayapitila mu matamba, e lyo na fimashini fya kukopelako ifyaba mu lwelele, kuti fyamoneka nge “fipesha mano” ku bengi abaliko imyaka 100 iyapita. Ca cine, te ca mano ukusosa ukuti ifipesha amano te kuti ficitike pa mulandu fye wa kuti teti tufilondolwele mu musango twaishibilamo ifintu pali ndakai.
Nga twabebeta ubushininkisho bumo bumo ubwa mu Malembo ubulanda pa fipesha mano fya kwa Yesu Kristu, cinshi twalasanga? Bushe ifipesha amano fya kwa Yesu fyalicitike nelyo lushimi fye?