Ica Kwafwa Icisuma mu Mulimo wa Kupilibula

KATENDEKA wa Baibolo, Yehova Lesa, afwaya imbila nsuma iya Bufumu bwakwe ukubilwa “ku luko lonse no mutundu no lulimi na bantu.” (Ukusokolola 14:6) Afwaya Baibolo, Icebo cakwe ukusangwa ku bantu bonse. Pa kuti cibe fyo, Baibolo yalipilibulwa mu ndimi ishingi sana ukucila icitabo icili conse cimbi pe sonde. Bakapilibula abengi sana, balipoosa inshita yabo ikalamba kabili balibombesha ukupilibula amatontonkanyo ya kwa Lesa ukuyabika mu ndimi shimbi.

Lelo Baibolo tayaba citabo icifwile fye ukupilibulwa. Ilingi line, Baibolo yalibomfiwa nge ca kwafwa ukupilibula ifitabo fimbi. Bakapilibula abengi balilinganya ifyo amashiwi yapilibulwa mu maBaibolo ya mu ndimi ishalekanalekana pa kuti bapilibule bwino amashiwi yamo. Baibolo nge ca kwafwa mu mulimo wa kupilibula yalikwata amashiwi ayasuma, ayo nomba yabomfiwa na mu kupilibula ukucitwa na kompyuta.

Calyafya sana ukuti kompyuta ipilibule bwino. Abasoma sana bamo basosa fye no kuti ukupilibula, cintu cimo ico kompyuta ishingacita. Mulandu nshi? Ni pa mulandu wa kuti ululimi talwaba fye mashiwi. Ululimi ululi lonse lwalikwata inshila basuntinkanishishamo amashiwi, ifyo bakonka pa kubomfya amashiwi, ifyo bashifwile ukubomfya ayo mashiwi, kabili kwaliba no kubomfya insoselo e lyo na mashiwi ya manshoko. Ukusambilisha kompyuta ukulacita fyonse fyo, takwabomba bwino sana. Ifingi ifyo kompyuta yapilibula abantu balafilwa ukufyumfwikisha.

Franz Josef Och uwaishibikwa sana mu kubomfya kompyuta ukupilibule fyebo atile, abaishibisha sana ifya makompyuta, balefwayafwaya nomba inshila shipya isha kuti kompyuta ikalepilibwilamo. Tutile mulefwaya ukupilibula, ukufumya mu ciHindu ukutwala mu ciNgeleshi. Ica kubalilapo buuleni amashiwi yamo ayalembwa mu ndimi shonse shibili no kuyengisha mu kompyuta. Kompyuta yalatendeka ukulinganya aya mashiwi. Ku ca kumwenako nga kompyuta yasanga ishiwi limo line ilya ciHindu apapusanapusana muli yalya mashiwi mwingishe mu kompyuta kabili lyonse ilesango kuti na mu ciNgeleshi ishiwi ilipilibula icintu cimo cine tutile “ing’anda,” kompyuta ikasondwelela ukuti lilye shiwi lya ciHindu lifwile ukupilibula “ing’anda.” Ilingi line amashiwi ayaba mupepi yaba ya kulondolwelako fye pamo nga “iikulu,” “iinono,” “iya kale” nelyo “iipya.” Kanshi, kompyuta ilapanga umutande wa mashiwi ayapilibula icintu cimo cine kabili ne fyo aya mashiwi yasuntinkanishiwa. Pa numa ya kukwata umutande wa mashiwi ayengi, icingasenda nalimo inshiku ishinono nelyo imilungu, kompyuta nomba kuti yabomfya ifyo “yasambilila” ku mashiwi yambi ayapya. Nangu cingatila ifyo kompyuta yapilibula te kuti fibe bwino sana mu nshila balandilamo ne nshila balembelamo, lelo ilingi line filomfwika umo filolele, kabili ne fishinka ifyacindama filomfwika.

Ubusuma bwa fipilibwilwe bukashintilila sana pa bwingi no musango wa mashiwi yabikilwe mu kompyuta. Ni muli ulu lubali e mo Baibolo yabela iya kwafwa. Yalipilibulwa bwino sana mu ndimi ishingi, ilasangwa ukuli konse, kabili mwaliba amashiwi ayengi. E ico bakasapika babalilepo ukubomfya Baibolo nge ya kusambilishishamo kompyuta ululimi lupya.