Lesa Aliba No Luse Kuli Ine

Abashimika ili lyashi ni ba Bolfenk Moc̆nik

“Nomba ufwile ukukosa.” Bamayo e banjebele aya mashiwi ninshi nabankumbatila. Abantu bamo abali ne fyanso fya bashilika bamfumishe ku bafyashi bandi, kabili no mulandu wali ku cilye ca milandu. Icilye casukile campingula ukukakwa imyaka isano mu cifungo. Ici napamo kuti caponya abengi pa musao nga e bo bakaka iyi myaka. Lelo ine ilyo bampingwile, ukulanda fye icishinka nalyumfwile na ku mutima kwatalala. Lekeni nondolole ifyo cali.

IFI nashimika fyacitike mu 1952 ilyo nali mu Slovenia.a Lelo nga kushimika ilyashi lyonse uko lyatendekele, kuti natampila mu mwaka wa 1930. Muli uyu mwaka, e lyo Abasambi ba Baibolo, abo nomba beta ati Inte sha kwa Yehova, bapekenye ukuti kube ukubatisha abantu pa muku wa kubalilapo mu calo cesu. Abafyashi bandi ba Berta na ba Franz Moc̆nik, bali pa babatishiwe. Iyo nshita nali ne myaka mutanda (6), e lyo nkashi yandi Majda, ali ne myaka ine. Pa ng’anda twaleikala e po balebombela imilimo iingi iya Bena Kristu mu musumba wa Maribor.

Adolf Hitler atendeke ukuteka icalo ca Germany mu 1933 kabili atendeke ukucusha Inte sha kwa Yehova. BaNte abengi abena German balekuukila mu calo cesu ica Yugoslavia pa kuti baleafwilishako mu mulimo wa kushimikila. Abafyashi bandi balitemenwe sana ukupokelela pa nga’anda aba bamunyinefwe ba cishinka kuli Lesa. Umweni umo uo njibukisha sana ni munyinefwe Martin Poetzinger, uo baishilebika mu nkambi ya kucushishamo abantu pa myaka 9, ku ba Nazi, e kutila abashilika abena German. Ilyo papitile imyaka iingi sana, aishileba mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova ukutula mu 1977 ukufikila imfwa yakwe mu 1988.

Ilyo aletutandalila, munyinefwe Martin lyonse fye alelala pa busanshi bwandi, e lyo ine na nkashi yandi twalesendama ku cipinda ca bafyashi besu. Ba Martin balikwete akatabo ako balesendela mwi tumba akalemoneka bwino sana, kabili nalefwaisha ukumona ifyalimo. Nalitemenwe ukulakupukula amapepala no kumona ifyabamo.

Ilyo Amesho Yakosele Sana

Mu 1936, ninshi na Hitler nomba nakwata na maka sana, abafyashi bandi basangilwe ku kulongana kukalamba ukwali abantu abafumine mu fyalo fyalekanalekana. Uku kulongana kwabelele mu Lucerne, ku Switzerland. Apo batata balikwete ishiwi ilisuma sana, balibasalile pali ilya ine nshita ukuti balebelenga amalyashi ya mu Baibolo, ayo balekopa pa maseleti pa kuti balelishisha abo baleshimikilako mu calo conse ica Slovenia. Tapakokwele ukutula pantu kulya kulongana kwapwilile, baNte bonse mu Bulaya batendeke ukubacusha icabipisha. Abengi baliculile kabili balifwile mu nkambi sha kucushishamo abantu isha ba Nazi.

Mu September 1939, Inkondo ya Bubili iya Calo conse yalitendeke, kabili mu mweshi wa April mu 1941, abashilika abena German bapokele ifyalo fimo fimo ifya Yugoslavia. Amasukulu ya mu Slovenia baliyesele. Balitukenye no kulalanda ululimi lwesu pa cintubwingi. Pa mulandu wa kuti Inte sha kwa Yehova tabaitumpa mu fikansa fya calo, balikaninine ndai ukwingila ubushilika.b Icaishilecitika ca kuti abengi balibekete e lyo bambi na bo balibepeye, pamo na Franc Drozg umulumendo uo naishibe sana. Abashilika aba Nazi baleipaila abantu lwa mupepi na pa ng’anda yesu. Ncili ndebukisha ifyo bamayo balecilika ifisalu mu matwi pa kuti belaumfwa sana iciunda ca mfuti balelisha. Amashiwi ya kulekelesha ayo Franc alembeele cibusa wakwe uo atemenwe sana ya kuti, “Tukamonana mu Bufumu bwa kwa Lesa.”

Ico Napingwilepo Ukucita Icinenga Ubulanda

Nali ne myaka 19. Nangu ca kuti nalekumbwa filya Franc ali uwashipa, nali sana no mwenso. Naleipusha ati, bushe na ine nkafwa? Icitetekelo candi cali icanaka, kabili icibusa candi na Yehova Lesa tacakosele. Lyena banjitile ukuti nkaye-ingila ubushilika. Umwenso nakwete walicililemo ukucila ne fyo icitetekelo cali, ica kuti nasumine ukwingila ubushilika.

Bantumine ukuya ku ncende uko abashilika besu balelwisha abashilika abena Russia. Ilyo twalelwa nalimwene uko abashilika banandi bafwile abengi nga nshi. Ala inkondo yalibipile kabili yaletiinya sana. Umutima wandi walenjebaula cila nshita pa fyo nalecita. Napapeete Yehova ukuti anjelele no kutila ampeko amaka ya kwenda mu nshila isuma. Ilyo abalwani batusanshile, ibumba lyesu lyalipelenganishiwe, kabili apa pene epo nasangiile apa kufyukila.

Nalishibe ukuti nga ca kuti banjikata, ninshi e mfwa yandi. Imyeshi 7 iyakonkelepo, nalefisama mu ncende shapusanapusana. Nalilembele na kardi kuli Majda, ukumweba ukuti: “Nindeka ukubomba kulya nalebomba, nalisanga incito kumbi.” Naloseshe mu kuti nalefwaya ukubombela Lesa, lelo palipitile inshita pa kuti ntampeko.

Mu August mu 1945, ninshi napapita imyaka itatu ukutula apo abena German babacimfishe ku balwani, nabweleele ku Maribor. Icaweme ca kuti batata, bamayo na nkashi yandi, bonse twalipuswike muli ilya nkondo. Lelo pali iyi nshita, ubuteko bwa Komyunisimu e bwaleteka kabili bwalecusha nga nshi Inte sha kwa Yehova. Bwalibindile baNte ukushimikila lelo tabalekele, balitwalilile ukushimikila mu bumfisolo.

Mu February mu 1947, baNte ba busumino batatu babapingwilile ukubepaya, na ba baali ni ba Rudolf Kalle, ba Dus̆an Mikić, e lyo na ba Edmund Stropnik. Lelo pa numa icilye catile balakakwa fye imyaka 20. Ili lyashi lyalisabankene mu manyunshipepala na mu milabasa ica kuti abantu abengi baishileishiba ifyo baNte balecula. Ilyo nabelengele ili lyashi, nalyumfwile ububi nga nshi. Lelo, namwene ukuti nalingile ukucitapo cimo.

Nalikosele na Kabili mu Kupepa

Nalishibe ukuti nalingile ukucitapo cimo pa cine ca mu Baibolo ico naishibe, e ico nalishipile no kutendeka ukupepa no kulashimikilako mu bumfisolo. Ico nalibikileko sana amano ku kusambilila Baibolo, umupashi wa kwa Lesa walingafwile ukuleka ifintu fyabipa ifyo nalecita, pamo nga ukupeepa fwaka.

Mu 1951, nalibatishiwe ku kulanga ukuti nali-ipeele kuli Lesa kabili natendeke cipya cipya ukukonka imikalile nashilile pa nshila imyaka 10 iyapitilepo. Kabili nalishininkishe ukuti Yehova ni Shifwe wa cine, wa cishinka, kabili ukutemwa kwakwe kwa muyayaya. Nangu cingati nshacitile bwino ilyo nali umwaice, filya Baibolo ilanda ukuti Lesa alelela, fyalinashisheko umutima. Ngo Mufyashi wa kutemwa, Lesa atwalilile ukumpalamika kuli ena “ku fikakilo fya kutemwa.”—Hosea 11:4.

Ilyo batubindile, twalelonganina mu mayanda yalekanalekana aya baNte. Kabili twalitwalilile ukushimikila ubunte bwa mu lyashi. Lelo balinjikete ninshi tapalapita no mwaka ukutula apo nabatishiwilwe. Bamayo balishilemona pa nshita inono ilyo nshilaya mu kulubulula. Nge fyo nacilanda pa ntendekelo, bamayo balinkumbatiile no kunjeba ukuti: “Nomba ufwile ukukosa.” Ilyo bampingwile ukukakwa imyaka isano mu cifungo, nshatutwime nakalya natile fye nacibe ifi fine.

Bambikile mu kamuputule akanono nga nshi umwali abafungwa bambi batatu, kabili nalebashimikilako icine ca mu Baibolo ico nalimo bashali na kumfwapo nga ca kuti bambikile mu muputule umbi. Nangu ca kuti nshakwete Baibolo nelyo ulupapulo ululi lonse, nalipapile ifyo naleibukisha amalembo ne fya kuyalondolola ukulingana ne fyo nasambilile kale. Natwalilile ukweba abafungwa banandi ukuti nga nkaba mu cifungo imyaka isano, Yehova akampeela amaka pa kuti nkashipikishe. E lyo limbi akamfumya bwangu. Natontonkenye ukuti Lesa umwine nga alefwaya ukumfumya, nani engamulesha?

Ukubomba Umulimo ku Matwi Tondolo

Mu November 1953, ubuteko bwakakwile Inte sha kwa Yehova bonse abali mu cifungo. E lyo naishileishiba ukuti ubuteko bwafumishe icibindo pali baNte imyeshi ibili ku numa. Twatampile ukulapanga ifilonganino cipya cipya no kupekanya ifya kushimikila. Twasangile icikuulwa mwi tauni lya Maribor umo twatendeke ukulonganina. Twabikilepo icipampa apalembelwe ukuti: “Icilonganino ca Nte sha kwa Yehova ica mu Maribor.” Twalitemenwe nga nshi pa kulabombelela Yehova ku matwi tondolo.

Mu kutampa kwa mwaka wa 1961, naambile umulimo wa kulashimikila inshita yonse. Ilyo papitile imyeshi mutanda, banjitile ukuyabombela pe ofeshi lya Nte sha kwa Yehova mu calo ca Yugoslavia. Ili ofeshi lyali mu musumba wa Zagreb, mu Croatia. Ili ofeshi lyali fye muputule umo uunono e lyo palebombela fye abantu batatu epela. BaNte banensu abaleikala mupepi baleisa akasuba mu kutwafwako imilimo ilyo twalepulinta magazini ya Ulupungu lwa kwa Kalinda mu ndimi sha cikaya.

Abanakashi abaleikala mupepi, abali Bena Kristu banensu nabo baleafwilishako. Balebilanya amapepala ya ba magazini, e lyo no kubombako imilimo imbi. Nalebomba incito shalekanalekana ukubikako fye no kupituluka mu fyo balepilibula ukushinkisha ukuti nafilembwa bwino, ukupilibula impapulo, ukutwala impapulo ku ncende shalekanalekana, no kulabika pamo amalipoti yalekanalekana.

Bantuma Ukuyabombela Kumbi

Mu mwaka wa 1964, bansontele ukuba kangalila wenda. Muli uyu mulimo naletandalila bamunyina mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova libili libili no kubakosha ukutwalilila ukupepa. Uyu mulimo e o natemwishishe. Inshita ishingi nale-endela muli basi ukufuma ku cilonganino cimo ukuya ku cibiye. Pa kuti mfike kuli bamunyina abaleikala mu tumishi utunono, ilingi nalecofa fye incinga nelyo ukwenda fye pa makasa kabili limo twalepita mu matipa.

Inshita shimo kwali ifyaletusekesha sana. Munyina twalepepa nankwe, aishilensenda ne cikocikala caletintwa na bakabalwe, ukuntwala ku cilonganino cimbi. Ilyo twalepita mu matipa, umupeto umo uwa cikocikala waishilekakuka no kusokoka kabili bonse twaponene mu matipa. Ilyo twaikele pa nshi ninshi tulelolesha kabalwe, na o atulumwine fye amenso kwati alepapa icacitika. Ala ici cintu twalesekapo fye pe nelyo papitile imyaka. Ukutemwa kwa cine cine ukwa bantu basuma abo twalepepa na bo kwalindetele insansa ica kuti nshakalabe.

Mwi tauni lya Novi Sad, nasangilemo umukashana uo baleita ati Marika uwalebomba umulimo wa kushimikila. Ifyo atemenwe icine ca mu Baibolo ne fyo aali uwapimpa mu kushimikila, fyalengele mutemwe no kufwaya ukumuupa. Ilyo papitile inshita twalyupene, twatampile no kubombela capamo umulimo wa kutandalila ifilonganino.

Balupwa lwandi nabo balishipikishe amafya ilyo baNte batubindile. Batata balibatamfishe incito, bababepeshe ukuti balyumene akapi na balwani ilyo kwali inkondo. Balyeseshe na maka ukuti bababweseshe pa ncito lelo tacabombele, ici calengele ukuti bafuupuke. Ilya nshita icitetekelo cabo calinakile pa nshita inono, lelo calikosele na kabili ilyo bashilafwa. Bali abacincila mu cilonganino mpaka fye na lintu bafwile mu mwaka wa 1984. Bamayo abaali abaiceefya kabili aba cishinka kuli Yehova e babalilepo ukufwa mu 1965. Majda acili alebombela Lesa mu cilonganino ca ku Maribor.

Ifyo Twalebomba Umulimo wa Kushimikila mu Austria

Mu 1972, Ine na Marika batwebele ukuya ku Austria ku kushimikila abena Yugoslavia abengi abaile mu kubombela ku Austria. Ilyo twafikile mu Vienna, umusumba uukalamba, tatwaishibe ukuti nomba e ko twali no kulaikala. Panono panono ifilonganino umo balelanda indimi sha ku Yugoslavia fyatendeke ukupangwa mu Austria.

Mu kuya kwa nshita, natendeke ukubomba umulimo uwa kutandalila no kukosha ababa mu filonganino ifingi ifyalelunduluka e lyo na mabumba yanono yanono mu calo conse. Mu kupita kwa nshita, batwebele ukulatandalila ne fyalo pamo nga Germany na Switzerland, pantu namo mwine mwali ifilonganino ifyapangilwe. Naleafwako ukuteyanya ukulongana kwa muputule e lyo no kulongana kwa citungu ukwalekanalekana muli ifi fyalo.

Inshita shimo ilyo twalelongana ukulongana kukalamba, aba mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova nabo baleisa mu kulonganako, kabili iyi e nshita twamonene na ba Martin Poetzinger na kabili. Twalandile pa fyalecitika imyaka 40 iyapitilepo ilyo baletutandalila sana pa ng’anda pa mwesu. Nabepwishe ukuti, “Bushe mulebukisha ilya nshita natemenwe ukulamona mu katabo kenu?”

Batile, “Naisa nomba line,” kabili bafumine mu muputule twali. Ilyo babwelele, baishile na kalya kene akatabo kabili balimpele. Batile, “Nakupeela pantu ni we cibusa wandi.” Na nomba aka katabo kaba mu laibulari yandi kabili nalikatemwa nga nshi.

Nangu ca Kuti Ndalwalilila, Ncili Uwacincila

Mu 1983, bansangile no bulwele bwa kansa. Badokota batile ubu bulwele bwalibipishe ica kuti nali no kufwa. Pali iyi nshita nalisakamikwe nga nshi, e lyo nga ni Marika ena calicilile, lelo pa mulandu wa kuti Marika na bamunyinane Abena Kristu balansakamana bwino, na nomba ncili umumi kabili uwakosa.

Ine na Marika twalitwalilila ukubomba umulimo wa kulashimikila abantu icebo inshita fye yonse mu Vienna. Ilingi line ulucelo, ndaya ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova uko momba umulimo wa kupilibula impapulo, kabili Marika na o alabomba umulimo wa kushimikila icebo mu musumba. Abena Yugoslavia abanono fye abakuukile ku Austria bamo balisanguka Inte sha kwa Yehova, kabili pali ino nshita balifula nga nshi ukucila pali 1,300. E ico nga natontonkanya pa fyo bafula, ndasansamuka sana. Pali aba bene, paliba abengi abo ine na Marika twasambilisheko icine ca mu Baibolo.

Mu myaka fye inono iyapita, nakwete ishuko lya kusangwa ku kulongana kwacindama. Pali uku kulongana twalepeela kuli Yehova amaofeshi ya Nte sha kwa Yehova ayapya mu fyalo ifyali kale icalo cimo ico baleita ati Yugoslavia. Mu 1999 twapeele amaofeshi ya mu calo ca Croatia kuli Yehova, kabili mu 2006 twapeele amaofeshi ya mu calo ca Slovenia kuli Yehova. Pa bakalamba abo baipwishe ukuti bashimike ifyo umulimo wa kushimikila watendeke muli ifi fyalo imyaka 70 iyapita, na ine wine epo nali.

Kwena, Yehova ni Shifwe uwaba ne citemwiko uutwelela nga twafilwa ukucita ifisuma na lintu twalufyanya. Ala mwandini ndatasha sana kuli Yehova pantu talolekesha pa filubo tucita! (Amalumbo 130:3) Cine cine, Yehova aliba uwa cikuuku kabili uwa luse kuli ine.c

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 27]

Ukufuma ku kuso ukuya ku kulyo: Abafyashi bandi, ba Berta na ba Franz Moc̆nik, Majda, na ine, ilyo twali mu Maribor, ku Slovenia, mu myaka ya 1940

[Icikope pe bula 29]

Ndi no mwina mwandi, Marika