Bushe Kuti Mwayasuka Ici Cipusho?

Bushe abantu kale balecita shani nga balefwaya ukuya kumo no bwato?

ILYO Paulo ali pano isonde, mu ncende ishingi tamwaleba amato ayalesenda fye abantu. Abalefwaya ukuya kumo, baleipushako abantu bambi nga ca kuti balishibeko ubwato ubwalesenda ifipe ubwaleya ku ncende uko baleya kabili ubwingasenda na bantu. (Imil. 21:2, 3) Abali pa bulendo balenina ubwato nangu ca kuti tabuleya uko baleya kabili nga bwafika pa cabu, balefwaya ubwato bumbi ubwaleya uko baleya.—Imil. 27:1-6.

Te lyonse amato yaleenda mu mwaka, kabili baleyalula ubushiku ne nshita ubwato bwaleima nga ca kuti imiceele taili bwino nelyo nga balemona ukuti imipashi kuti yalenga ifyabipa fyabacitikila ilyo bali pali bemba. Ku ca kumwenako, nga kuli ico balemona ukuti cishibilo ca kuti tabaende bwino pamo nga mwankole uwikele ku ntambo sha bwato alelila nelyo nga bamona ubwato ku lulamba ubwaonaikile pali bemba, abalebombela mu bwato tabaleima ubulendo. Imiceele nga ili bwino, abalebombela mu mato baleima ubulendo. Uuli pa bulendo nga asanga ubwato ubo engaya nabo, aleya ku cabu ne fipe fyakwe kabili alelolela mpaka babilisha ukuti ubwato nomba bwalaima.

Abasambilila sana ilyashi lya kale ba Lionel Casson batile: “Mu musumba wa Rome caleyangukila abaleba pa bulendo ukusanga bwangu ubwato ubwaleya uko baleya. Icabu mu Rome cabelele apo Umumana wa Tiber upoosela muli bemba. Mu Ostia mu Rome mwali incende iikalamba apali amaofeshi ya bene ba mato ayaleya ukwalekanalekana. Kwali ubwato ubwaleya ku Narbonne [ino nshita ni France], bumbi bwaleya ku Carthage [ino nshita ni Tunisia] e lyo na yambi amato ayaleya ku ncende shimbi. Onse uwalefwaya ukuya no bwato alingile ukuya ku maofeshi ya bene ba bwato ubwingamufisha uko aleya.”

Kwena ukwenda pali bemba kwalelenga abantu bafika bwangu uko baleya, lelo balekwata na mafya. Ilyo Paulo alebomba bumishonari pa miku iingi aleba mu busanso.—2 Kor. 11:25.