Ifyo Twingasambilila ku fyo Yakobo Asobele Ilyo ali Mupepi no Kufwa—Ulubali 1

1-2. Finshi Yakobo acitile ilyo ali mupepi no kufwa, kabili mulandu nshi acitiile ifyo? (Moneni ne cikope pa nkupo.)

ILYO Yakobo akotele, akuukile ku Egupti pamo no lupwa lwakwe. Mu myaka yonse 17 iyo aikele ku Egupti, alitwalilile ukubombela Yehova ne cishinka. (Ukute. 47:28) Ilyo aile ku Egupti alitemenwe sana pantu alimonene no mwana wakwe Yosefe uo atemenwe sana. Na kabili alitemenwe pantu ulupwa lwakwe lwaishileba pamo na kabili. Lelo alishibe ukuti tapali no kukokola ali no kufwa. E ico aebele aba mu lupwa lwakwe ukuti balongane pantu kwali ifyacindama ifyo alefwaya ukubeba.—Ukute. 49:28.

² Pali ilya nshita, ilingi line umufyashi umwaume nga ali mupepi no kufwa, aleita aba mu lupwa lwakwe pa kuti abebe amashiwi ya kulekeleshako. (Esa. 38:1) Nga balongana, kuti abeba no wali no kulatungulula ulupwa ena nga afwa.

3. Ukulingana na mashiwi yaba pa Ukutendeka 49:​1, 2, cinshi twingalandila ukuti amashiwi ayo Yakobo aebele abana bakwe yalicindeme sana?

³ Belengeni Ukutendeka 49:​1, 2. Uku kukumana kwali-ibelele. Cinshi twalandila ifi? Ni co Yakobo ali ni kasesema. Yehova alengele Yakobo alande ifintu ifyacindama ifyali no kukuma sana abana bakwe, e lyo na bali no kutuntuka mu bana bakwe. Kanshi ifyo Yakobo alandile ilyo ali mupepi no kufwa, bwali busesemo.

4. Bushe ifyo Yakobo asobele, ni bani fyali no kukuma kabili finshi twingasambililako? (Moneni na kabokoshi akaleti “Ulupwa lwa kwa Yakobo.”)

⁴ Muli cino cipande twalasambilila pa fyo Yakobo aebele abana bakwe 4, e kutila Rubene, Simeone, Lebi na Yuda. Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila pa fyo Yakobo aebele abana bakwe bambi 8. Nga fintu twalamona, ifyo Yakobo alandile tafyakumine fye abana bakwe, lelo fyali no kukuma na bali no kutuntuka muli bena, abali no kuba uluko lwa bena Israele. Nga twaishiba ifyacitikile uluko lwa bena Israele, twalamona ukuti ifyo Yakobo asobele fyalifikilishiwe. Nga twaishiba bwino amashiwi ayo alandile, kuti twasambililako amasambililo ayacindama ayengalenga twalacita ifingalasekesha Shifwe wa ku muulu Yehova.

RUBENE

5. Finshi nalimo Rubene ale-enekela?

⁵ Yakobo abalilepo ukulanda na Rubene. Amwebele ati: “Niwe ibeli lyandi.” (Ukute. 49:3) Apo Rubene e wali ibeli, afwile ale-enekela ukuti bali no kumupeela ifintu ifingi ifya kwa wishi ukucila ifyo bali no kupeela abaice bakwe. Na kabili afwile ale-enekela ukuti e wali no kulatungulula ulupwa wishi nga afwa. Afwile ale-enekela no kuti abali no kulatungulula mu lupwa lwa kwa Yakobo, bali no kulatuntuka muli ena.

6. Cinshi calengele Rubene bemupeela ifyo balingile ukumupeela nangu ca kuti ali libeli? (Ukutendeka 49:​3, 4)

⁶ Lelo Rubene tabamupeele ifyo balingile ukumupeela nangu ca kuti e wali ibeli. (1 Imila. 5:1) Cinshi calengele bemupeela? Ni co kale alileele na Bilha uwali kanakashi wa kwa wishi. Bilha ali mubomfi wa kwa Rakele uwali umukashi wa kwa Yakobo uo atemenwe sana, nomba alifwile. (Ukute. 35:​19, 22) Rubene ali mwana wa kwa Lea uwali umukashi umbi uwa kwa Yakobo. Nalimo icalengele Rubene alaale na Bilha ni co alimukumbilwe. Nelyo nalimo ni co alefwaya Yakobo asuule Bilha pa kuti atemwe sana Lea uwali nyina. Nampo nga ifi e fyalengele nelyo iyo, Yehova tatemenwe ifyo acitile, kabili na wishi na o tatemenwe.—Belengeni Ukutendeka 49:​3, 4.

7. Finshi fyacitikile Rubene na batuntwike muli ena? (Moneni na kabokoshi akaleti “Ifyo Yakobo Asobele Ilyo ali Mupepi no Kufwa.”)

⁷ Yakobo aebele Rubene ati: “Tawakacile bamunonko.” Ifi alandile fyalifikilishiwe, pantu tapaba nangu pamo apo Baibo yalanda ukuti umo pa batuntwike muli Rubene ali ni mfumu, shimapepo nelyo kasesema. Lelo Yakobo takeene umwana wakwe. Abatuntwike muli Rubene baishileba uluko mu Israele. (Yosh. 12:6) Pa nshita shimo, Rubene alelanga ukuti alikwete imibele iisuma, kabili Baibo tayalandapo ukuti Rubene alicitile ubulalelale na kabili.—Ukute. 37:​20-22; 42:37.

8. Finshi tulesambilila ku lyashi lwa kwa Rubene?

⁸ Finshi tulesambililako? Tulingile ukulaesha na maka yesu yonse pa kuti tuleilama, kabili tulekaana nga twatunkwa ukucita ubulalelale. Nga twatunkwa ukucita ulubembu, tulebala twatontonkanya pa fyo Yehova engomfwa, pa fyo aba mu lupwa lwesu bengomfwa na pa fyo abantu bambi bengomfwa nga twacita ulo ulubembu. Tufwile ukulaibukisha no kuti “ico umuntu alebyala, e co akasombola.” (Gal. 6:7) Lelo ifyacitikile Rubene fitwibukishako no kuti Yehova wa luse. Nangu ca kuti Yehova te kuti atucingilile ku fyabipa ifingafuma mu fyo tucita, kuti atupaala nga ca kuti tuleibikilishako pa kuti tulecita ifyalungama.

SIMEONE NA LEBI

9. Finshi Yakobo ashatemenwe pali Simeone na Lebi? (Ukutendeka 49:​5-7)

⁹ Belengeni Ukutendeka 49:​5-7. Lyena Yakobo alandile na Simeone na Lebi, lelo ifyo abebele fyalangile ukuti tatemenwe ifyo bacitile. Imyaka imo ku numa, Shekemu umwina Kanaani alyulungene na Dina, umwana mwanakashi wa kwa Yakobo. Ifi acitile fyalengele abana ba kwa Yakobo bonse bakalipa sana. Nomba Simeone na Lebi bena tabalamine ubukali bwabo. Abana ba kwa Yakobo balibepele Shekemu ukuti abaume bonse aba mu musumba wa Shekemu nga basumina ukusembululwa, bali no kulaumfwana nabo. Abaume ba mu Shekemu bonse balisumine ukusembululwa. Nomba ilyo aba abaume bonse bacili balekalipwa pa mulandu wa kusembululwa, Simeone na Lebi “cila muntu abuulile ulupanga no kupumikisha abaleikala muli ulya musumba, kabili baipeye umwaume onse.”—Ukute. 34:​25-29.

10. Bushe ifyo Yakobo asobele pali Simeone na Lebi fyafikilishiwe shani? (Moneni na kabokoshi akaleti “Ifyo Yakobo Asobele Ilyo ali Mupepi no Kufwa.”)

¹⁰ Yakobo alyumfwile ububi sana pa fyo Simeone na Lebi bacitile. E ico asobele ukuti tabali no kwikala pa ncende imo, lelo bali no kusalanganina mu Israele monse. Ifi asobele fyalifikilishiwe ilyo abena Israele baingile mu Calo ca Bulayo, ninshi palipita ne myaka ukucila pali 200. Aba mu mukowa wa kwa Simeone babapeele imisumba iyalekanalekana iyali mu mpanga ya mukowa wa kwa Yuda. (Yosh. 19:1) Aba mu mukowa wa kwa Lebi nabo babapeele imisumba 48 iyalekanalekana mu Israele monse.—Yosh. 21:41.

11. Fisuma nshi aba mu mukowa wa kwa Simeone na ba mu mukowa wa kwa Lebi bacitile?

¹¹ Abatuntwike muli Simeone na Lebi bena tabacitile ifyo aba abali ifikolwe fyabo bacitile. Abatuntwike muli Lebi, balitungilile sana ukupepa kwasanguluka. Ilyo Mose aile ku Lupili lwa Sinai mu kupoka Amafunde kuli Yehova, abena Israele abengi batampile ukupepa umwana wa ng’ombe. Lelo abena Lebi bena bali ku lubali lwa kwa Mose, kabili balimwafwileko no kwipaya bonse abapepele kalesa ka bufi. (Ukufu. 32:​26-29) Yehova alipaatwileko aba mu mukowa wa kwa Lebi kabili abapeele umulimo uusuma, uwa bushimapepo. (Ukufu. 40:​12-15; Impe. 3:​11, 12) Pa numa, aba mu mukowa wa kwa Simeone balyafwileko aba mu mukowa wa kwa Yuda ukulwisha abena Kanaani pa kuti babafumye mu Calo ca Bulayo, nga fintu Yehova alefwaya.—Abapi. 1:​3, 17.

12. Finshi twingasambilila ku lyashi lya kwa Simeone na Lebi?

¹² Finshi tulesambililako? Tulingile ukulalama ubukali. Kwena mu cifyalilwa fye tulakalipa nga ca kuti batucusha nelyo nga bacusha uo twatemwa. (Amalu. 4:4) Na lyo line, tuleibukisha ukuti Yehova tatemwa nga ca kuti twalanda ifyabipa nelyo twacita ifyabipa ku batukalifye. (Yako. 1:20) Nampo nga uutukalifye alapepa Yehova nelyo iyo, tulakonka amashinte ya mafunde ya mu Baibo. Ifi filenga twilanda nelyo twicita ifingakalifya abantu. (Rom. 12:​17, 19; 1 Pet. 3:9) Cimbi ico tulesambililako ca kuti, nangu ca kuti abafyashi besu balacita ifyabipa, ifwe tatufwile ukubapashanya. Tamulingile ukulatontonkanya ukutila te kuti mukumanishe ukulacita ifyo Yehova afwaya. Yehova akalamwafwa pa kuti mulecita ifisuma, kabili akamulambula pa fisuma ifyo mucita.

YUDA

13. Finshi nalimo fyalengele Yuda asakamane ilyo inshita ya kuti wishi alande nankwe yafikile?

¹³ Lyena Yakobo alandile na Yuda. Ilyo Yuda aumfwile ifyo wishi aebele abakalamba bakwe abo abalilepo ukulanda nabo, afwile alisakamene pantu na kuba, na o wine alicitilepo ifilubo ifikalamba. Ilyo Simeone na Lebi baipeye abaume bonse mu Shekemu, Yuda na o afwile ali pamo na bamunyina abaile mu kusenda ifipe muli ulya musumba. (Ukute. 34:27) Na kabili, ilyo bamunyina baleshitisha Yosefe, Yuda na o wine e po ali, kabili na o wine alibepeleko wishi pa fyacitikile Yosefe. (Ukute. 37:​31-33) Yuda alileele na nafyala Tamari pantu alemona kwati ali ni cilende.—Ukute. 38:​15-18.

14. Fisuma nshi Yuda acitile? (Ukutendeka 49:​8, 9)

¹⁴ Lelo Yakobo apaalile fye Yuda kabili amutashishe fye. (Belengeni Ukutendeka 49:​8, 9.) Cinshi calengele? Yuda alilangile ukuti alibikile sana amano kuli wishi uwali umukote. Na kabili alilangile ukuti alelangulukilako Benjamini uwali umwaice pali bonse.—Ukute. 44:​18, 30-34.

15. Bushe Yuda apaalilwe shani?

¹⁵ Yakobo asobele ukuti Yuda e wali no kulatungulula bamunyina. Nomba pali no kupita inshita iikalamba pa kuti ifi asobele fifikilishiwe. Baibo itila Yuda atendeke ukutungulula bamunyina nalimo pa numa ya myaka 200 ukutula apo bafumine mu Egupti. Aba mu mukowa wa kwa Yuda e baleba pa ntanshi ya luko lwa bena Israele ilyo bali mu matololo mpaka bayaingila mu Calo ca Bulayo. (Impe. 10:14) Pa numa ya myaka iingi, aba mu mukowa wa kwa Yuda e baleba pa ntanshi mu kulwisha inko ishali mu Calo ca Bulayo. (Abapi. 1:​1, 2) Na kabili, Davidi uwatuntwike muli Yuda e wabalilepo ukuba imfumu pa mfumu shonse ishatuntwike muli Yuda. Lelo ifyo Yakobo asobele pali Yuda fyalifikilishiwe mu nshila na shimbi.

16. Bushe ubusesemo ubwaba pa Ukutendeka 49:10 bwafikilishiwe shani? (Moneni na kabokoshi akaleti “Ifyo Yakobo Asobele Ilyo ali Mupepi no Kufwa.”)

¹⁶ Yakobo alandile ukuti Kateka uwali no kulateka abantu umuyayaya, ali no kutuntuka muli Yuda. (Belengeni Ukutendeka 49:10.) Uyu Kateka ni Kristu Yesu uo Yakobo aitile no kuti Shilo. Malaika alandile pali Yesu ati: “Yehova Lesa akamupeela icipuna ca bufumu ica kwa Davidi wishi.” (Luka 1:​32, 33) Yesu bamwita no kuti “Inkalamo ya mukowa wa kwa Yuda.”—Ukus. 5:5.

17. Kuti twalapashanya shani Yehova mu fyo tumona aba bwananyina?

¹⁷ Finshi tulesambililako? Yehova alipaalile Yuda nangu ca kuti alicitile ifilubo ifikalamba. Lelo nalimo bandume nankwe baletontonkanya pa calengele amupaale. Nangu ca kuti tatwaishiba ifyo bandume nankwe baletontonkanya, twalishiba ukuti Yehova alimwene ifisuma ifyo alecita kabili alimupaalilepo. Kuti twapashanya shani Yehova? Nga ca kuti uwa bwananyina bamupeela umulimo uwaibela, nalimo kuti twalatontonkanya pa cilengele bamupeele uyo mulimo, pantu twalishiba fimo ifyo ashicita bwino. Lelo tufwile ukulaibukisha ukuti Yehova alitemwa imibele iisuma iyo uyo uwa bwananyina akwata. Yehova abika amano ku fisuma ifyo ababomfi bakwe bacita. Na ifwe bene natule-esha na maka ukulacita ifi fine.

18. Mulandu nshi tulingile ukubela abatekanya?

¹⁸ Na cimbi ico twingasambilila ku lyashi lya kwa Yuda ca kuti tulingile ukuba abatekanya. Lyonse Yehova alafikilisha ifyo alaya. Nomba te lyonse afifikilisha mu nshila iyo tule-enekela nelyo pa nshita iyo tulefyenekelapo. Palipitile inshita pa kuti abatuntwike muli Yuda batampe ukutungulula abantu ba kwa Lesa. Lelo baleitemenwa ukutungilila abo Yehova alesonta ukuti baletungulula abantu bakwe, nampo nga ni Mose uwali umwina Lebi, nelyo Yoshua uwali umwina Efraimu nangu Imfumu Shauli uwali umwina Benjamini. Na muno nshiku mwine Yehova alasala abakutungulula abantu bakwe. E ico na ifwe natuleitemenwa ukulabatungilila.—Heb. 6:12.

19. Finshi twasambilila pali Yehova ku fyo Yakobo asobele pa bana bakwe ilyo ali mupepi no kufwa?

¹⁹ Finshi twasambilila ku fyo Yakobo asobele pa bana bakwe ilyo ali mupepi no kufwa? Naci-ilanga fye apabuuta tuutu ukuti “ifyo umuntu amona te fyo Lesa amona.” (1 Sam. 16:7) Yehova alitekanya sana kabili alabelela abantu uluse. Nangu ca kuti tatemwa nga twacita ifyabipa, tatwenekela ukuba abapwililika. Kuti apaala na bantu aba kuti balicitapo ifilubo ifikalamba, lelo balilapila icine cine kabili balacita ifisuma. Mu cipande cikonkelepo tukasambilila pa fyo Yakobo aebele abana bakwe bambi 8.