Ifyacitike mu Mwaka Wapwile
NANGU ca kuti ifintu filebipilako fye mu calo, umwaka wapwile, Inte sha kwa Yehova shalibombele bwino umulimo wa kushimikila. Lesa alebapaala ica kuti imbila nsuma baleshimikila ‘iletwala ifisabo kabili ilesalangana pano calo ponse.’ (Kol. 1:5, 6) Tatuletwishika ukuti lipoti ya mwaka wapwile yalakosha icitetekelo cenu no kumukoselesha ukubombesha.
BUPAINIYA BWA KWAFWILISHA UBWA MA-AWALA 30
Bakasabankanya balitemenwe pa kumfwa ukuti abalefwaya ukubombako bupainiya bwa kwafwilisha kuti babomba ama-awala 30 nelyo 50 mu mweshi wa April. Abengi abalefilwa ukubombako bupainiya bwa kwafwilisha, balibombeleko mu April. Bakasabankanya abengi abashabalile ababombapo bupainiya bwa kwafwilisha balibombeleko, kabili na bengi ababombeleko bupainiya kale balibombeleko na kabili. E lyo bakasabankanya abengi abafililwe ukubombako bupainiya bwa kwafwilisha, balibombele ama-awala ayengi ukucila ayo bashimikila lyonse. Bushe twabombele shani?
Amalipoti yafumine ku maofeshi ya musambo ayengi yalelangilila ukuti twalibombeshe mu April. Bakasabankanya mwi sonde lyonse ababombeleko bupainiya bwa kwafwilisha bali 2,657,377. E ico impendwa ya babombeleko bupainiya bwa kwafwilisha mu 2011 yalifulileko imiku 5 ukucila pa mpendwa ya babombeleko mu 2010! Bamunyinefwe ne nkashi abengi sana ababombela pa maofeshi ya musambo mu fyalo fyalekanalekana, nabo balibombeleko bupainiya. Bonse pamo baba, 20,290, e lyo ababombeleko bupainiya bwa kwafwilisha bali 16,292. Bushe tamusansamwike ukwishiba ukuti umweshi wa April, mu 2011, e mweshi ababomfi ba kwa Yehova babombeshe sana pa myeshi yonse?
Ababomfi ba kwa Lesa mu Haiti nabo balibombeshe mu April, nangu ca kuti papitile fye umwaka umo apo abantu ukucila pali 300,000 bafwilile mu cinkukuma cacitike muli ici calo. Pali bakasabankanya 17,009 ababa mu Haiti, 6,185 balibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha mu April. Abantu abengi abaleloosha balisansamushiwe ilyo kwali kampeni ya kushalika broshuwa itila Ilyo Untu Watemwa Afwa, iyafumine mu ciCreole ca ku Haiti.
Bamunyinefwe na bankashi mu Nigeria balikwete ubwafya mu mweshi wa April. Muli ici calo, mwali ukusala kateka kabili ubuteko bwalileseshe abantu ukwendauka ukufuma 07:00hrs ukufika 17:00hrs. Balesuminisha fye abaleya mu kusala. Icabipishe ca kuti ubuteko bwasalile inshiku shine isho kwali no kuba uko kusala, (pali ishi nshiku, pali ne fibelushi fitatu). Lelo bamunyinefwe abalefwaya ukubombako bupainiya tabanenwike. Aba mu cilonganino cimo balembele ati: “Tuli ne nsansa icine cine pa kumulembela uno kalata wa kumutasha pe shuko twakwete uno mweshi ilya kubombako bupainiya.” Mu cilonganino cimbi umwaba bakasabankanya 127, ababombeleko bupainiya bwa kwafwilisha bali 92, pali aba pali baeluda bonse na babomfi batumikila bonse. Pa Bethel apaba ababomfi 688, ababombeleko bupainiya bwa kwafwilisha bali 555.
Balibombeleko Nangu Bakwete Amafya. Ba Jeannette abekala mu mushi uwabela mu mpili ku Burundi balefwaisha sana ukubombako bupainiya. Lelo apo balilwala ubulwele bwa ku mutima, balafilwa ukwenda apatali no kuninika imilundu. Ba Jeannette balitemenwe ilyo baumfwile ukuti nabacefyako ama-awala ya kubomba bupainiya bwa kwafwilisha mu April. Baeluda bapeele ba Jeannette icifulo ca kushimikilamo icali mupepi na pa ng’anda yabo pa kuti babafwe ukubomba bwino bupainiya. Na kabili bapainiya na bakasabankanya baleya na masambililo yabo pa ng’anda pali ba Jeannette e po bayatungulwila. Ilyo umweshi wapwile, ba Jeannette balitemenwe sana pantu batendeke ukutungulula amasambililo yane. Batile: “Kuti natemwa ukubombako bupainiya na kabili, ninjishiba ukuti Yehova akangafwa.”
Nkashi wacaice uwakoma amatwi uwikala pa cishi ca Grenada, alibombeleko bupainiya nangu ca kuti alilemana amolu. Atile: “Calengafya ukwenda ukuyafika ku citesheni ca basi pa kuya mu kushimikila.” Ubwafya bumbi bwa kuti talebomba, e ico alapepa lyonse ukuti Yehova alemwafwa. Pa kusanga umwa kuliila, alepikula no kupanga amasikiyo no twa mu mukoshi. Pa numa ya kubombako bupainiya atile: “Nalishimikile sana kabili aba bwananyina balentungilila no kunkoselesha. Ici calindeteele insansa sana!”
Ba Nkashi Toshi abali ne myaka 101, abekala ku Japan nabo balibombeleko bupaniya bwa kwafwilisha mu April. Apo tabafuma umo babasungila, bashimikila abesa mu kubabombela imilimo mu muputule wabo, e lyo kabili balalembela na bantu amakalata umo balanda pa Cebo ca kwa Lesa. Batile: “Ndapunda pa kulanda pantu nshumfwikisha. Kanshi na bali apatali balomfwako ifyo ndelanda.”
Ba Felix abekala ku Costa Rica balibombeleko bupainiya nangu ca kuti balilemana amolu na maboko. Bakumanishe shani? Balibikile itebulo pa musebo mupepi ne ng’anda yabo pa kuti baleshimikila abapita nshila. Ilyo umweshi walepwa, ba Felix balinakile lelo bali ne nsansa sana pa kukwata amasambililo ya Baibolo yane.
Bakasabankanya abaice abengi nabo balefwaisha ukubombesha mu April. Ku ca kumwenako, mu Spain, Sandra uuli ne myaka 11 na ndume yakwe Alejandro, uuli fye ne myaka 7 nabo balefwaya ukushimikila sana. Sandra na Alejandro balefwaisha ukubombako bupainiya bwa kwafwilisha pantu balimwene ifyo aba mu cilonganino na bafyashi babo bali abacincila mu kushimikila. Apo tababatishiwe, bali no kubomba shani bupainiya? Aba bana bapangile ukulabomba ama-awala yamo yene na yo abafyashi babo balebomba kabili balepekanya ifya kuyalanda mu mulimo pa Mapepo ya Lupwa. Abafyashi babo balemona kwati abana babo tabakakwanishe ukuya nabo mpaka umweshi ukupwa. Lelo aba bakasabankanya bacaice tababalile abanenuka. Ilyo April 30 yalefika, bonse muli ulu lupwa ninshi nabakumanisha ama-awala 30, Alejandro fye e wakwete ama-awala 27. E ico pali ubu bushiku bwa kulekeleshako, aile mu kushimikila na bawishi pa kuti akumanishe ama-awala 30. Ulu lupwa lwalitemenwe nga nshi pa kubombela capamo umulimo uwalengele baba ne nsansa!
Ba Jean batile: “Cila bushiku nalepepa ukuti ine na bena mwandi ba Philip tukakwanishe ukushimikila ama-awala 30.” Ba Philip abali bakangalila ba citungu akale, pali iyi nshita, bali mu cipatala ku Spain pantu kwali icafimbile kuli bongobongo kabili tabalelanda no kwenda. Ico balekwanisha fye ukucita, kukapa umuku umo nga balesumina, no kukapa imiku ibili nga balekaana.
Ba Jean batile: “Ilyo nabebele ukutila nkabombako bupainiya bwa kwafwilisha, banangile ukuti nabo kuti batemwa ukubombako.” Bushe ba Philip bakumanishe shani ukubombako bupainiya?
Imyeshi yafumineko, ba Jean na ba Philip baleshimikila abalwele, balupwa lwabo abaleisa mu kubamona, na babombela mu cipatala. Ba Jean batile, “Mu April twapangile ukushimikila mu cipatala twali kabili twatile tukalashimikila iawala limo cila bushiku ilyo ba Philip balelola pa kuti nabo balesuminishako ilyo tulelanshanya.”
Lelo mu March, ba Philip babatwele mu wardi umo bashisuminisha abantu ukupempula. Na lyo line, ba Jean na ba Philip ilingi line baleshimikila ku babomfi ba mu cipatala pa mamineti ayengi pa nshita shalekanalekana cila bushiku. Nasi umo uwapokeleko icitabo ca Bushe Cinshi Baibolo Isambilisha? aloleshe ba Philip no kubalaya ukuti ali no kwisa mu kubabelengela amalembo ubushiku bwakonkelepo. Ilyo Nasi abwelele, ba Jean bamwebele ukuti abelenge Yohane 17:3 no kulondolola umo ili ilembo lyalola. Batwalilile ukucita ifi fine pa kumusambilisha, kabili ba Philip balekapa pa kulanga nasi nga nalondolola bwino ilembo nelyo iyo. Uyu nasi aleya mu kupempula ba Philip nangu talebombela mu wardi bali, no kubeba ukuti alapepa kuli Yehova ukutila amwafwe ukuba cibusa wakwe.
Ababomfi ba kwa Yehova balabombesha mu nshita ya Cibukisho pa kulanga ukuti balitemwa abena mupalamano, balatasha pe lambo lya kwa Yesu Kristu, no kuti bali-ipeela kuli Lesa. Mu March, mu 2012 bakakwata ishuko lya kubombako bupainiya bwa ma-awala 30 nelyo 50 kabili balefwaisha ukwisabombako.
AMASUKULU UMO TUSAMBILILA IMIBELE YA KWA YEHOVA
Ibumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova lyalicindamika sana amashiwi ya busesemo ayaba pali Esaya 2:3 ayatila: “Natunine tuleya ku lupili lwa kwa Yehova, tuleya ku ng’anda ya kwa Lesa wa kwa Yakobo; kabili akatusambilisha imibele yakwe.” Ilyo kwali Inkondo ya Calo iya Bubili, umusha wa cishinka kabili uwashilimuka alimwene ukuti abantu mwi sonde lyonse balingile ukusambilila pali Yehova ilyo icalo ca kwa Satana tacilapwa. E ico, baliteyenye ukuti kuleba amasukulu pamo nga Isukulu lya Gileadi na Isukulu lya Butumikishi ilya Bulesa. Ibumba Litungulula nomba line lyalyalulako fimo pa masukulu yalekanalekana.
Ukutendeka mu October mu 2010, Isukulu lya Kukansha Ilya Butumikishi lyatendeke ukwitwa ati Isukulu lya Bamunyina Abashimbe. Nga filya fine caba, baeluda na babomfi batumikila abashimbe e bakulasangwa kuli ili sukulu pa myeshi ibili. Bamunyinefwe 37,445 mu fyalo fyalekanalekana balipita muli ili sukulu kabili abengi pali aba ni bapainiya, bakangalila benda, bamishonari, e lyo bambi babombela pa Bethel.
Mu July 2011, isukulu lya myeshi ibili ilitwa ati Isukulu lya Bena Kristu Abaupana lyalitendeke. Ikalasi lya kubalilapo lyali ku Patterson, ku New York. Aba kulasangwa kuli ili isukulu, ni balya abaupana abalanda iciNgeleshi, abali ne myaka pa kati ka 25 na 50, abashilwalilila, kabili abaupana pa myaka ibili nelyo ukucilapo. Bafwile ukuba bapainiya ba nshita yonse pa myaka ibili nelyo ukucilapo. Abalume balingile ukuba baeluda nelyo ababomfi batumikila ababomba imyaka ibili mu kukonkana nelyo ukucilapo. Ukutendeka mu 2012, ili Isukulu likatampa na mu fyalo fimbi umubela Isukulu lya Bamunyina Abashimbe.
Isukulu lya Bena Kristu Abaupana libeleleko ukusambilisha abaupana pa kuti balebombesha mu milimo ya kwa Lesa. Nga bapwisha isukulu, bakulaya mu kubomba bupainiya bwa inshita yonse mu fifulo umushaba sana bakasabankanya mu calo cabo. Lelo bamo bakalaba bapainiya baibela pa nshita iinono kabili bamo bakabasambilisha no mulimo wa kwangalila umuputule. E lyo bambi bakalabatuma ukuya mu kubombela na ku fyalo fimbi nga ca kuti baipeelesha ukuya.
Abalefwaya ukusangwa kuli ili isukulu bafwile ukuba bakapepa bakosa, kabili bafwile ukuitemenwa ukwafwa bambi. Bamunyinefwe abasambilisha mwi Sukulu lya Bamunyina Abashimbe, e bakalasambilisha na muli ili line isukulu kabili ifingi ifyo bakulasambilisha muli ili isukulu fimo fine ne fyaba mwi Sukulu lya Bamunyina Abashimbe. Lelo ilyo abena mwabo balesambilila ifishibakumine, bankashi bena bakulaya mu kushimikila. Fimbi ififwaikwa ku bengatemwa ukusangwa kuli ili isukulu fikalalandwapo pa kukumana kukalabako pa kulongana kwa citungu.
Ibumba Litungulula lyalyalulako fimo pe Sukulu lya Gileadi. Ukutampila ne kalasi lyalenga 132 ilya Gileadi ilyatendeke pa 24 October, mu 2011, abakulasangwa kuli ili sukulu, Bena Kristu baupana ababa mu mulimo wa nshita yonse uwaibela pamo nga bamishonari abashaya kwi sukulu lya Gileadi, bapainiya baibela, bakangalila benda, e lyo na babomfi ba pa Bethel. Nga ca kuti umulume no mukashi abalefwaya ukusangwa kuli ili isukulu balishiba iciNgeleshi, ababa mu Komiti ya Musambo kuti babasuminisha ukusangwako.
Abakulapwisha Isukulu lya Gileadi bakulaba bamishonari, nelyo ababomfi ba pa musambo, atemwa bakangalila benda. Bamishonari bakulabatuma mu kushimikila uko abantu bafula sana pa kuti bakaleshimikila ku bengi na pa kuti bakaleafwa icilonganino. Aba mu Komiti ya Musambo kuti batwalilila ukulomba ukuti babatumineko abapwisha Isukulu lya Gileadi nga mu calo cabo muli ukukabila. Kuti basuminisha aba mu calo cabo ababa mu mulimo wa nshita yonse uwaibela, ukuya kwi Sukulu lya Gileadi. Limo ababa mu Komiti ya Musambo kuti bapingulapo no kuti abapwisha ili isukulu babwelele mu kubombela mu fyalo fyabo.
Isukulu lya Baba mu Komiti ya Musambo na Bena Mwabo likalabako imiku ibili mu mwaka ku Patterson, kabili likalaba mu ciNgeleshi. Limo na baba mu Komiti ya Calo nabo bakalaya kuli ili isukulu. Bamunyinefwe ababa mu Komiti ya Musambo abaile kuli ili isukulu kale, bakaya mu kusambilila na kabili e lyo bakalaba mwi kalasi limo line na bakalasangwako umuku wa kubalilapo. Abakashi ba bamunyinefwe ba mu Komiti ya Musambo nabo bakalasambilila capamo na bena mwabo. Lelo ilyo kuli amasambililo ayakumine fye bamunyinefwe, bankashi bena bakalabomba imilimo imbi mu Bethel.
Isukulu lya Bakangalila Benda na Bena Mwabo na lyo likalabako imiku ibili cila mwaka ku Patterson. Pali nomba ku United States, abasangwa muli ili isukulu, hafu ni balya abapitamo kale. Abakashi ba bakangalila benda nabo ilingi line bakalasambilila capamo na bena mwabo.
Bushe abantu ba kwa Lesa tababa ne nsansa pa kukwata ili ishuko lya kusambilishiwa na Yehova? Yesu atile: “Calilembwa mu mashiwi ya Bakasesema ukuti, ‘Kabili bonse bakaba abasambilishiwa kuli Yehova.’” (Yoh. 6:45; Esa. 54:13) Tatuletwishika ukuti ukwaluka muli aya masukulu kukatwafwa ukuba aba bacincila mu kushimikila imbila nsuma mwi sonde lyonse ilyo impela ishilaisa.
ICINKUKUMA CIKALAMBA ICALI MU JAPAN
Ifiletela abantu amacushi, pamo nga ifinkukuma, ifimabimbi ifiima pali bemba no kubuunsha imishi ya bantu, kankungwe iikalamba, inkuuka, bamulamba, umulilo, e lyo ne mpili ishipuulika, fyalilandwapo sana mu malyashi ya pano isonde. Nangu ca kuti te kuti tulande pa tuyofi tonse utwacitike nomba line, ifyo bamunyinefwe ku Japan bashipile ilyo kwali icinkukuma, filanga ifyo Inte sha kwa Yehova bashipa ilyo bakwata aya mafya.
Pali Cisano, pa March 11, 2011, inshita ya 14:46 hrs, ku Japan kwapitile icinkukuma icikalamba sana. Pa numa ya cinkukuma, amabimbi ayakalamba yalimine pali bemba no kuyaonaula amatauni ne mishi iingi iyabela ku lulamba lwa bemba wa Pacific. Abantu nalimo 20,000 balifwa, nelyo tabamoneka ukufika na nomba. Ku cifulo ukwali icinkukuma, Amayanda ya Bufumu yane yalyonaike e lyo yambi yane nangu tayaonaikilila, te kuti balonganinemo. Amayanda 235 aya bamunyinefwe yalisendelwe na menshi nelyo ukonaika, e lyo yambi ukucila pali 1,000 yalefwaikwa ukuyawamya.
Icinkukuma na menshi fyaonawile ifyo balepangilako amalaiti ica kuti fyalipuulike no kukowesha umwela. E ico ubuteko bwaebele bonse abaleikala mupepi na cilya cifulo, ukufumako, ne ci calengele amatauni ayengi ukushala fye umwabula abantu. Bamunyinefwe bonse abali mu filonganino fibili muli ici cifulo, nabo balifumineko.
Pali ba Nte ukucila 14,000 abaleikala muli ici cifulo, 12 balifwile, 5 balicenenwe sana, e lyo babili tabamoneka na nomba. Abengi balipuswike, lelo amayanda yabo ne fipe fyalyonaike e lyo na bantu babo balifwile.
Kiyoko uwa ku Ofunato ashimika ukuti: “Nailesenda bamayo abalemana no kubengisha mu motoka, twatendeka no kuya ku cifulo abantu balefulumukila. Ilyo twaleya, naishileumfwa kwanunka icushi. Ilyo nafumine mu motoka, naishilemona amenshi ayengi yabunsha ing’anda yesu! Aya menshi yaleisa uko twali. E ico na-afwile bamayo ukunina pa muulu apapita inyanji. Motoka yesu yasendelwe na menshi ninshi tulemonako.”
Pa numa ya cinkukuma, Koichi, munyinefwe wacaice alimine ukuyamona abafyashi bakwe abaleikala ku Ishinomaki. Ukufuma pali ici cifulo ukufika pali bemba pali amakilomita 5. Ilyo ali mupepi no kufika, asangile icifulo conse nacibuunda. Atile: “Apo nshakwete ubwato, nalifililwe ukuyafika.” Ilyo papitile imilungu itatu, Koichi asangile icitumbi ca bawishi mu saini, na pa numa ya milungu imbi itatu, alisangile ne citumbi ca banyina.
Ilyo fye icinkukuma capitile, Munyinefwe Masaaki ku Shichigahama ailesha motoka pa Nga’nda ya Bufumu apali kilomita imo ukufuma pali bemba. Ba Masaaki batile: “Pa Ng’anda ya Bufumu nasangilepo nkashi uwabutukiilepo. Namwene kwati amenshi te kuti yafike pa Ng’anda ya Bufumu. Lelo, tapakokwele, amenshi yalifikile ne myotoka shesu shatendeke ukweleela! Naiswile iwindo no kufuma mu motoka, nanina na pa muulu wa motoka, lelo motoka ya kwa nkashi yena yalisendelwe na menshi, yaleka no kumoneka! Napepele kuli Yehova ukuti afwe uyu nkashi.
“Kwali imfula yabuuta bulya bushiku kabili yalindokele ica kuti nalitutwime. Imfula yalilekele, na lyo line kwalitalele sana. Bwasukile bwaila. Ubushiku intanda shalimoneke bwino sana mu muulu. Ilyo naiminine pa muulu wa motoka, cali kwati ndi pa cishi apatalala sana. Kwali na bambi abaisangile pa muulu wa fintu ifyaonaike abashaishibe ifya kucita, e lyo na bali pa mitenge ya fikuulwa. Namwene fye kwati pa kuti buce ninshi nimfwa. E ico pa kuisansamushako, natendeke ukulanda ku mutwe fye ilyashi lya ku cintubwingi nalandile imilungu ibili iyafumineko, ilyakwete umutwe uwankoseleshe sana uwaleti: ‘Ni kwi Twingasanga Ubwafwilisho mu Nshita ya Macushi?’ Pa numa, naimbile ulwimbo ulutila: ‘Lesa Wandi, Mufyashi Wandi Kabili Munandi.’ E lwimbo naishibepo fye ukwimba ku mutwe kabili nalilwimbile imiku iingi. Ilyo naleimba, natendeke ukupituluka mu fyo nabombela Yehova uku ninshi ndelukusha ne filamba.
“Naishileumfwa umuntu uwalefumina pa ng’anda yali mupepi abilikisha ati, ‘Bushe muli fye bwino? Nalaisamwafwa!’” Uyu mwaume abomfeshe amapulanga yale-eleela ku kwabula abantu mu menshi kabili e wayafwile na ba Masaaki ukwingila mu ng’anda ya ntunti ukupulila pa windo. Ilyo ba Masaaki baishileishiba ukuti nkashi uwali muli motoka imbi pa Ng’anda ya Bufumu na o alipuswike, umutima walikeele.
Kwali no kuba ubwinga bwa kwa Munyinefwe Kohei na Nkashi Yuko pa Cibelushi, pa March 12 pa Ng’anda ya Bufumu ku Rikuzentakata kabili abengi balefwaisha ukusangwako. Pa numa ya kulembesha icupo ku buteko pali Cisano, e lyo icinkukuma caishile. Ilyo ba Kohei baumfwile babilisha pa mulabasa ukuti kwalaba icinkukuma, babutukile apasansuka. Batile, “Namwene umusumba onse uli fye icushi ceka ceka. Ifikuulwa ifingi fyalyonawilwe, kwashele fye ifikalamba, na fyo ifinono fye. Naikalile ukutontonkanya pa bwinga bwesu ubwali no kubako pali bulya bushiku, lelo pa numa ya cinkukuma, naishileiluka ukuti kwali ifyacindama ifyo nalingile ukucita.”
Pa Cibelushi, ba Kohei na ba Yuko baikalile ukwafwa bamunyinabo ne nkashi abo balelongana nabo. Ba Kohei batile, “Ifilonganino ifyali mupepi fyalitumine ifintu ifya kwafwilisha bamunyinefwe bali mu bwafya. Nalyumfwile bwino ilyo umwina mwandi anjebele ukuti alitemenwe sana filya twapingwilepo ukwafwa bamunyinefwe pali bulya bushiku. Nalitashishe Yehova pa kumpela umukashi uwakwata umutima usuma. Amenshi yalyonawile ing’anda yesu, motoka, e lyo ne fipe fyesu fyonse. Na lyo line ndatasha pa fyo bamunyinefwe batulangile ifyo batutemwa.”
Ukukoselesha no Kwafwa Abasanshilwe. Iofeshi lya musambo ku Japan lyateyenye amaKomiti yatatu aya kwafwilisha bamunyinefwe bali mu kukabila kabili libili libili lyaletuma abeminishi ku kukoselesha aba bamunyinefwe. Ilyo ba Geoffrey Jackson na ba Izak Marais abafumine ku maofeshi yakalamba aya ba Nte ku New York, batandalile umusambo wa ku Japan mu May, bailemonana na bamunyinefwe ne nkashi abali mu cifulo icali pa fifulo ifyaonaike sana. Baliteyenye ukuti bamunyinefwe mu filonganino fyasanshilwe balongane pa kuti bakutike ku malyashi ya kukoselesha kabili babomfeshe foni pa kuti aba bwananyina 2,800 bakutike kuli iyi programu mu Mayanda ya Bufumu 21. Amalyashi yalandilwe yalyafwile bamunyinefwe abasanshilwe ukumona ifyo bamunyinabo isonde lyonse babatemwa ne fyo balebasakamana.
Amakomiti ya kwafwilisha abaponenwe akayofi, e lyo na bamunyinefwe bambi abaipeeleshe, capamo balyafwile sana abasanshilwe mu fyo balekabila. Ifyalekabilwa sana pa kubala, fya kulya, amenshi e lyo na mafuta ya mu myotoka. Aba mu makomiti ya kwafwilisha abaponenwe akayofi balitumine ne fya kufwala fya baice na bakalamba ku filonganino ifyalekabila ifya kufwala. Batwele ifya kufwala mu fifulo fyalekanalekana umo balelonganina pa kuti bamunyinefwe baleya mu kusenda ifyo balekabila.
Bamunyinefwe ne nkashi abaponenwe aka kayofi balitemenwe sana ukumona ifyo Yehova abafwile no kubakoselesha! Icabakoseshe sana, kulongana. Nkashi umo uwaleikala ukwapitile icinkukuma alembele ati: “Ukulongana kulalenga nilakwata amasakamika. E kulenga bucibusa bwandi na Lesa ukukosa.”
Amashiwi ya Kukoselesha. Bamunyinefwe ku Japan bwangu bwangu batendeke ukwebako abantu abali no bulanda ubukombe bwaba mu Cebo ca kwa Lesa pa kuti babasansamushe. Bakasabankanya abafumine mu musumba umushali icinkukuma baile mu kushimikila mu musebo ninshi nabemya ne cipampa apo balembele ati, “Cinshi Calengele Kube Akayofi? Icasuko cili mu Baibolo.” Abengi balikutike kabili mu bushiku fye bumo na hafu, bamunyinefwe bashalike ifitabo 177 ifya Baibolo Isambilisha.
Mu fifulo umwapitile icinkukuma, ba Nte babalilepo ukuyasansamusha amasambililo ya Baibolo e lyo na bo bashimikilepo Icebo ca kwa Lesa, na pa numa bailesansamusha abena mupalamano babo. Ba Akiko batile: “Umuntu umo uo nasangile pa ng’anda atendeke ukulila ilyo namubelengele Mateo 6:34 pantu alikwete sana amasakamika. Ilyo nalondolwele ifyo Baibolo itwafwa ukukanaba na masakamika, alisumine ukuti fya cine kabili alintashishe. Ici calilenga nacetekela sana ukuti Amalembo yalafika abantu pa mutima.”
Umwaume umo atile, “Bakapepa bengi, lelo ni mwe fye mututandalila na mu nshita ya mafya nga ino.” Umbi na o alandile mu mucinshi ati, “Cilatupapusha sana ukumona muleshimikila na muli ino nshita ya mafya.” Eluda umo atile: “Abengi baletupokelela. Batile, ‘Ni mwe mwabalilapo ukwisa pa mayanda yesu ukutula apo kwabelele akayofi. Mukese na kabili.’”
Baibolo ya AMALEMBO YA CALO CIPYA Yalipilibulwa mu Fitundu 106!
Abantu ba kwa Lesa aba mu Latvia na mu Lithuania tabakalabe icintu cacindama icacitike pali Cisano, pa July 15, mu 2011. Pali ubu bushiku, ba Stephen, Lett aba mwi Bumba Litungulula bafumishe Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya aya ciGriki aya Bwina Kristu mu ciLativia na mu ciLithuania kabili bamunyinefwe muli ifi fyalo fibili balikutike ku lyashi ba Lett balandile pa nshita imo ine. IciLativia ne ciLithuania e fitundu fyalenga 99 na 100 umo Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya yapilibulwa. Mu myaka 7 iyapita, Ibumba Litungulula lyabika sana amano ku kupilibula Baibolo intanshi. Ne ci calenga ukuti ukutula mu 2004, ifitundu umo Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya yapilibulwa fifule sana. Bakapilibula isonde lyonse balitwalilila ukupilibula Baibolo mu ndimi na shimbi, kabili balebombesha.
Ukwabula no kutwishika, bamunyinefwe balatemwa icine cine nga bakwata Baibolo mu citundu cabo. Munyinefwe wa ku Central African Republic atile: “Cilawama ukukwata Baibolo, lelo cilacilapo ukuwama nga wakwata iya mu citundu cenu. Ndomfwikisha nga nabelenga Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya, mu ciSango. Nga nabelenga amabuuku yane aya Mbila Nsuma, ciba fye kwati ndemona na bantu balelandwapo, no kumfwa ifyo baleumfwa.” Nkashi wacaice umwina Ethiopia alandile ifyo abengi bengasosa ilyo atile: “Nshishibe na mashiwi ningasosa pa kumutasha. Lyonse nalepepa kuli Yehova ukuti akatupeele Baibolo ya Amalembo ya Calo Cipya mu citundu cesu. Lelo nampeela ico nalepepela!”
AMALYASHI UKUFUMA MU FYALO FYALEKANALEKANA
Uwalecusha Nkashi Yesu mu Russia Aleka. Ba Nkashi Vera, abakoloci, balibacushishe pa myaka iingi ku mwina mupalamano wabo umwaume uwapatile Inte sha kwa Yehova. Uyu mwaume alebatiinya no kubasaalula pa menso ya beshikulu babo abalebatandalila libili libili. Ba Vera baleikala fye tondolo pantu balekonka amashiwi yaba pa Abena Roma 12:18. Mu January, mu 2011, ulya mwina mupalamano wabo alicililemo ukubacusha. Apo balitiinine ukuti nalimo kuti abepaya, ba Vera batwele umulandu ku kapokola. Kapokola bailemona alilepo ku mwabo no mulashi wa mwi tauni mu March mu 2010 mu kumona nga ca kutila ba Vera na ba Nte bambi abalelonganina mu ng’anda mu mwabo, balecitapo fimo ifyo ubuteko bwabinda. Ilyo kapokola aile ku mwabo umuku wa bubili, aile mu kubafwa. Akalipile ulya mwaume walecusha ba Vera no kumweba ukubalipila amadola ya ku America 100 (K500,000) pa kubacusha. Ukutula ilyo, ulya mwaume tabala abacushapo. Ba Vera balembele kalata ku kapokola pa kuti batashe pa fyo babafwile. Balipapile ilyo umukalamba wa bakapokola ababweseshe kalata umo abatashishe pa fisuma ifyo balandile muli kalata pali kapokola wabafwile. Alembele no kuti: “Abantu abengi balapontela bakapokola, lelo imwe mwalandile amashiwi ayasuma ayalangile ukuti mwalitucetekela.” Ba Vera batile, nomba bakapokola balaya pa ng’anda ilingi line mu kubamona pa kuti beshibe nga pali umutende.
“Umwaume Uwaletoola Ifisooso” mu Turkey. Abantu babili abatendeke ukusambilila Baibolo nomba line balisangilweko ku kulongana kwa citungu. Balembele ati: “Cali kwati tuleloota fye. Abantu bonse balemwentula kabili bali aba nsansa no mucinshi. Pa nshita ya kutuusha, twaile tule-enda kabili twaleumfwa fye kwati tuli no lupwa lwesu. Awe twaishilemona fye uwaletusambilisha Baibolo aisa apo twali. Ali ne ca kupoosamo ifisooso. Tatwafwaile ese apo twali pantu twalemona ati ifi umulimo alebomba wa kutoola ifisooso, te kuti ciwame abantu baishiba ukuti ni cibusa wesu. E ico twafumine apo twali no kuya mwi bumba. Mu mutima twaleti, ‘Cinshi tusambililila Baibolo no muntu uutola ifisooso mu nshita ya kulasambilila no ulanda amalyashi pa cisebele?’
“Lelo mu kuya kwa nshita, twaishileishiba ukuti ulya muntu ali muli Komiti ya Musambo kabili alebombela pa maofeshi ya Nte sha kwa Yehova. Twalitwalilile ukusambilila no kulunduluka mpaka twaipeela kuli Yehova. Twaishileiluka ukuti ‘ukuicefya’ e kwalengele aletoola ifisooso. (Luka 9:48) Tulomfwa bwino nga twaibukisha ifyo munyinefwe acitile pa kulongana kukalamba uko twasangilweko pa muku wa kubalilapo, ifyatusambilishe ukuicefya!”
Ubufi Batubepeshe mu Armenia. Aba ku mulabasa mu Armenia batendeke ukusabankanya ubufi pa Nte sha kwa Yehova ilyo umulumendo umo aipeye abafyashi bakwe mu musumba wa Sevan. Babepele ukuti ulya mulumendo ni Nte ya kwa Yehova. Bwangu bwangu ba Nte balishibishe aba ku mulabasa ukuti te Nte ya kwa Yehova. Na lyo line, aba bantu balitwalilile ukulanda ifyabipa pali ba Nte kabili baletele na programu pa TV umo bakoselepo fye ukulanda ati ulya mulumendo ni Nte ya kwa Yehova. Aba ku mulabasa balipontele sana no kusaalula ba Nte, kabili amashiwi yamo balembele pa TV ilyo balelanda pali ili lyashi yatile, “Abantu ba kwa Yehova Abankalwe Kabili Abepaya Abantu.” Bakoseleshe na bantu ukulapuma ba Nte nga babatandalila. Ici calengele abantu abengi ukupata ba Nte muli ici calo. Ba Nte balilembeele aba ku mulabasa ukuti bebe abantu ukutila ifyo basabankenye fya bufi, no kulomba ubwelelo e lyo no kubafuta pa kubonawila ishina. Aba ku mulabasa balisumine bwino bwino ukucite fyo, lelo ilyo cino citabo calepulintwa, ninshi tabalati bacite ico.
Abana mu Venezuela Abafwaya Ukwisaba Bakakuula. Abana abaleya ku sukulu lya ku nasari balepita apo balekuula Ing’anda ya Bufumu cila lucelo mwi tauni lya San José de Guaribe. Lyonse baleimininako pa nshita iinono pantu baleumfwa bwino ukutamba ifyalecitika. Bushiku bumo, kafundisha aipwishe aba bana incito bengatemwa ukubomba nga bakula. Kafundisha alipapile ukumfwa uko abengi pali aba bana bayaswike ukuti balefwaya “ukulabomba umulimo wa kukuula nge Nte sha kwa Yehova”! Uyu kafundisha na kafundisha umbi asendele abana no kuya nabo apo balekuula Ing’anda ya Bufumu pantu alefwaya ukwishiba ico abana basaliile uyu mulimo. Ilyo bafikile palya, abalekuula balitandeshe aba bana na bakafundisha. Abana balitemenwe sana maka maka filya babapeele ne fimpopo ukuti bafwale. Bakafundisha balipwishe ifipusho ifingi, ne ci calengele bamunyinefwe bakwate ishuko lya kushimikila.
Umusambo wa ku Canada Watendeka Ukupulinta Magazini Iingi. Pa kuti belapoosa indalama ishingi ku kupulinta impapulo, Ibumba Litungulula lyaebele amaofeshi ya Musambo ku Canada ukulapulinta magazini ya Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! iya filonganino fyonse mu Bermuda, Guyana, Canada, United States, ne fishi ifingi ifya Caribbean. Mu September, umwaka wa 2010, umusambo wa ku Canada walilundileko impendwa iikalamba sana kuli magazini walepulinta. Umusambo wa Canada nomba upulinta magazini mu fitundu 30. Nga kwakanya icipendo ca magazini ipulintwa icalo conse mu fiputulwa fine, iciputulwa cimo pali ifi cipulintwa ku Canada.
Baita Abantu ku Kutandala pa Bethel mu Finland. Ibumba Litungulula lyalisuminishe bamunyinefwe mu Finland ukukwata kampeni ya kwafwa abantu ukwishiba bwino Inte sha kwa Yehova no bukombe babila pa myaka 100. Bamunyinefwe balibombeshe sana ukushalika Loleni! ya mu ciFinish iya August 2010 iyakwete ifipande fyalelanda pa mutwe waleti: “Bushe Inte sha kwa Yehova ni Bani?” Ici calengele balanshanye bwino na bantu abengi pa mulimo wesu. Ku mpela ya mweshi wa August, bamunyinefwe balitile abantu ukuyatandala pa musambo. Ababombela pa musambo bonse balikwete ishuko lya kulondolwela abatandashi umulimo ubombwa pa Bethel. Balitantike na fimo ifya kulanga abantu ilyo balebalondolwela pa milimo yalekanalekana. Ababombela pa Bethel bamo bafwele ne fyo abantu balefwala muli ba 1940 na ba 1950 no kulanga abantu ifyo baleikobeka mu mikoshi pa kusabankanya amalyashi ya ku cintubwingi. Ababomba mu madipatimenti yalekanalekana balipekenye ne fya bupe ifya kupeela abatandashi. Abantu 1,500 e bailetandala pa musambo. Pa numa, umulimo wesu walilandilwepo bwino mu manyunshipepala, pa redio na pa TV.
Mu Côte d’Ivoire Mwaba Ifimfulunganya. Mu September 2010, ba Nte bale-enekela umulimo muli ici calo ukulunduluka sana pantu bakasabankanya 8,656 baletungulula amasambililo ya Baibolo 23,019. Lelo ku kupwa kwa November mu 2010, pa numa ya kuvota, aba mapolitiki balikansene sana ica kuti mu calo mwaba ne fimfulunganya. Ici calengele kube inkondo, iyafikile na mu musumba ukulamba uwa Abidjan, mu March 2011 no kutwalilila na mu April. Abantu abengi balifulumwike ukufuma muli uyu musuma na mu misumba imbi. Pali aba pali na bamunyinefwe abengi abafulumwike pa makasa no kusha amayanda yabo ne fipe.
Muli ilya nshita ya mafya, ukukanaitumpa mu fya mitekele ya calo kwalengele bacingililwe. Bushiku bumo abashilika baile pa sukulu apo bakafundisha ne mpanda mano balongene no kweba bonse ukulaala pa nshi. Babebele no kuti bapeele abashilika fyonse ifyo bakwete. Munyinefwe umo abapeele icola cakwe umwali impapulo. Ilyo line fye abashilika balishibe ukuti ni Nte ya kwa Yehova. Balimubweseshe icola ne ndalama, e lyo na foni yakwe, no kumweba ati: “Iwe uli wa kaele.”
UKUPEELA AMAOFESHI YA MUSAMBO KWALETA ILUMBO KULI LESA
Pa 18 December mu 2006, ubukuule pa maofeshi ya musambo mu Chile bwalitendeke. Bakuulilepo icikuulwa ca ntunti shibili ica maofeshi, na cimbi ica ntunti shitatu umwa kwikala abantu, e lyo kabili balikushisheko ne cikuulwa ca kusungilamo impapulo. Pa October 16, mu 2010, abantu 5,501 balilongene ilyo kwali ukupeela ifi fikuulwa kuli Yehova. Ba David Splane, aba mwi Bumba Litungulula e balandile ilyashi mu ciSpanish.
Pa February 19, mu 2011, abantu 210 balilongene ilyo kwali ukupeela ifikuulwa pa maofeshi ya ba Nte mu Burkina Faso. Abalandile ilyashi ni ba John Kikot abafumine ku maofeshi yakalamba ku New York. Icalo ca Côte d’Ivoire e caleangalila umulimo wa kushimikila mu Burkina Faso. Lelo mu 2011, mu May, icalo ca Benin e catendeke ukwangalila umulimo muli ici calo. Ishina lya kwa Yehova lyalilumbanishiwe sana ilyo kwali ubukuule. Umubomfi wa kampani kamo uko baleshita ifipe atile: “Takwali uwalepaata pali ubu bukuule. Tatwabala atubombapo na bantu pa bukuule abatekanya nga imwe, kabili aba nsansa.”
Abantu balisansamwike sana ilyo amaofeshi yapya aya pa musambo mu Hong Kong yapeelwe kuli Lesa pa August 27, mu 2011. Aya maofeshi yapya, yaba pa ntunti yalenga 19 mu cikuulwa ca ntunti 37 icaloshanya ne cabu ca Victoria Harbor. (Moneni icisontelelo pe samba.) Ba Stephen Lett, aba mwi Bumba Litungulula, e balandile ilyashi ku bantu 290 abali ne nsansa abaikele umwa kuliila, na mu maofeshi, e lyo na mulya balongela impapulo. Muli aya amaofeshi mwaba dipatimenti ya bakapilibula ne ya balolekesha pa mulimo wa kushimikila muli ici calo, iya bashita ifilekabilwa pa musambo, abalonga impapulo, ababombela ku fya ndalama, e lyo e mwaba no muputule wa kukopelamo ifilangililo ne fintu fimbi.
IMILANDU IYAILE KU FILYE
Kasesema wa cishinka, Yeremia alishininwe ukuti Lesa Wa Maka Yonse te kuti amulekeleshe. Yehova atile: “Bakalwa na iwe, lelo bakakufilwa. Pantu ndi na iwe, pa kuti nkupusushe kabili pa kuti nkupokolole.” (Yer. 15:20) Nga fintu twalamona mu malyashi twalalandapo, na muno nshiku, Yehova alaafwa ababomfi bakwe ukutwalilila ukushimikila na lintu balebakaanya.—Mat. 24:9; 28:19, 20.
Armenia Ba Vahan Bayatyan, Inte ya kwa Yehova, balikakilwe pa myaka ibili na hafu ilyo bakeene ukwingila ubushilika pa mulandu wa fyo basambilila mu Baibolo. Ilyo balushile umulandu mu filye fya mu Armenia, batwele umulandu wabo ku cilye ca European Court of Human Rights (ECHR). Pa October 27, mu 2009, bashicilye 7 aba mu cilye ca ECHR bapeele Munyinefwe Bayatyan umulandu ukulingana fye ne fyo ifilye fya mu Armenia fyalepingula. Lelo kapingula umo uushasuminishe ifyo Icilye capingwile atile, icilye “tacapingwile umulandu ukulingana ne fyo ifunde lya mu Europe lyalanda pa fya kucita umuntu nga akaana ukubomba imilimo imo pa mulandu wa fyo asuminamo.” Apo uyu mulandu wali uwacindama sana, icilye ca ECHR catwele uyu mulandu ku Cilye Cikalamba, umwali bashicilye 17 aba kupingula muli uyu mulandu.
Pali bashicilye 17 abapingwile uyu mulandu pa July 7, mu 2011, bashicilye 16 basangile ubuteko bwa Armenia no mulandu wa kupoka Munyinefwe Bayatyan insambu sha kukonka ifyo asuminamo. Icilye catile, “tatuletwishika nangu panono ukuti ico shimilandu akaanine ukwingila ubushilika mulandu wa fyo asuminamo, ifyalondoloka bwino bwino.” Tulesuubila ukuti ubu bupingushi bukalenga bakafumye na bamunyinefwe 69 ababa mu cifungo mu Armenia, na bambi abakakwa pa mulandu umo wine mu Azerbaijan na mu Turkey.a
Bulgaria Pa 17 April mu 2011, abantu ukucila 100, apali abaume, abanakashi, abana, na bakoloci balilongene mu Ng’anda ya Bufumu mu Burgas ku kwibukisha imfwa ya kwa Kristu. Pa nse paishile abaume 60 abatendeke ukutoba ba Nte abali pa geti amabwe ayakalamba ninshi nabakalipa. Aba baume balefwaya ukuyaingila mu Ng’anda ya Bufumu, lelo bamunyinefwe balibacilikiile. Baitile bakapokola lelo tabaishile bwangu. Ba Nte bamo balibacena muli ici cimfulunganya, kabili 5 pali aba balibabutushishe ku cipatala muli ambulansi. Nangu babasanshile ifi, balitwalilile na programu ya Cibukisho. Abantu mu Bulgaria balicindika ba Nte, e ico abengi tabaenekele uuli onse ukubacusha filya kabili abengi balilandilepo ifisuma pali ba Nte. Ibumba Litungulula lyaebele amaofeshi ya musambo 13 ukulanda na bemininako icalo ca Bulgaria mu fyalo baba pa fyacitike. Ilyo ico cacitike, ubuteko bwa Bulgaria bwatile abasanshile ba Nte balilufyenye, kabili shimafumu wa mu Bulgaria apingwile ukuti balya bantu 8 abasanshile ba Nte balingile ukukandwa.
South Korea Inte sha kwa Yehova ukucila pali 800 bacili mu cifungo pa mulandu wa kukaana ukwingila ubushilika. Ukutula mu 1950, Inte sha kwa Yehova ukucila pali 16,000 balikala mu cifungo ukucila pa myaka 31,000 pa mulandu wa kukaana ukwingila ubushilika. Cinshi calenga abalumendo bafula ifi ukukaaninina fye ukwingila ubushilika?
Umulumendo umo na umo uukaana ukwingila ubushilika aikaanina fye umwine. Ku ca kumwenako, ilyo Kim Ji-Gwan balemulubulwisha alondolwele ati: “Icalenga ni co nalisambilila ukuti Baibolo itila ‘abantu tabakasambilile inkondo na kabili,’ no kuti ‘uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’ Nalisambilila no kuti ukutemwa Lesa kulalenga twatemwa na balwani besu. Aya malembo e lyo na yambi pamo na fimbi ifyo nasuminamo, e fyalenga nkaane ukwingila ubushilika.”—Esa. 2:4; Mat. 5:43, 44; 22:36-39.
Pali ino nshita, abalumendo mu South Korea nga bakaana ubushilika, balabakaka mu nshita ya kubapeela fye imilimo imbi. Pa kwesha ukupwisha uyu mulandu, ba Nte balitwala imilandu 10 ku cilye cikalamba ica Korea’s Constitutional Court. Pa 11 November, mu 2010, icilye calikutike ilyo kwali ukulanshanya nampo nga ubuteko bwa Korea bwalikala pa nsambu sha bena Korea pa kupingula ukuti abakaana ukwingila ubushilika balekakwa mu nshita ya kubapeela fye imilimo imbi.
Lelo pa 24 March, mu 2011, akabungwe ka United Nations Human Rights Committee (UNHRC), akalanda pa nsambu sha bantu katile, ubuteko bwa South Korea bwalilufyenye pa kukaka Inte sha kwa Yehova 100 abakeene ubushilika pa mulandu wa fyo basuminamo, pantu kalibapokele insambu bakwata ku mufulo. (Aba bamunyinefwe 100 balitwala umulandu ku kabungwe ka UNHRC, uko bailishanya pa kubakaka.) Kabili umulandu wa kwa Munyinefwe Bayatyan, uwabombelwepo ne Cilye Cikalamba ica ECHR (uo tulandilepo muli lipoti ya pali Armenia iili pa mabula 34-35) walitwelwe ku cilye ca Constitutional Court ica mu Korea pa kuti na o bakaulandepo pamo ne milandu imbi 10 iyo bashilapingula. Na lyo line, pa 30 August 2011 ici Cilye tacakonkele ifyapingwile aba mu kabungwe ka UNHRC, lelo catile ifunde lilanda pa kuti umuntu onse afwile ukwingila ubushilika lyaliba fye bwino kabili abakaana ukwingila ubushilika balingile ukukakwa. Babili pali bashicilye 9 tabasuminisheko ifyo icilye capingwile pantu batile Ifunde Lilanda pa Kwingila Ubushilika e lyo ne cipande cilanda pa nsambu sha bantu isha kukanacita fimo pa mulandu wa fyo basuminamo, fyalipusana, kabili batile kufwile ukuba imilimo imbi iya kupeela abakaana ukwingila ubushilika ukucila ukubakaka.
Turkey Pa 31 July, mu 2007, bamunyinefwe mu Turkey, balisekelele ilyo ubuteko bwasuminishe imipepele yesu. Nangu ca kutila bacili balebacusha pa kukanaitumpa mu milandu ya mitekele e lyo na pa kubomfya Amayanda ya Bufumu, umulimo wesu walitwalilila ukulunduluka muli ici calo. Pa April 26, mu 2011, Icipani Cilolekesha pa Masambililo mu Turkey catumine kalata yatile, ‘Inte sha kwa Yehova tabalingile ukubapatikisha ukuitumpa mu mapepo ya pa sukulu.’ Ici cipani catile, “nangu line Inte sha kwa Yehova tashasumina mu fyo abengi mu macalici basuminamo, na bo bene Bena Kristu.” Bamunyinefwe na bankashi abacaice abashalepasa ku sukulu mu myaka ya ku numa pa mulandu wa kukaana ukusambililako ifisambilisho fya mapepo, balitemenwe sana.
United States Mu May, mu mwaka wa 2011 icilye ca Kansas Court of Appeals, capeele abalashi na bafipatala mu Kansas umulandu pa kukanasuminisha ba Mary D. Stinemetz ukuya mu citungu cimbi pa kuti bayaundapwa ukwabula ukubikwamo umulopa pantu balikwata insambu sha kucita ifyo. Apo mu Kansas balifililwe ukubondapa ukwabula ukubabikamo umulopa, icilye caebele ubuteko ukusuminisha Nkashi Stinemetz, ukuyaundapwa mu citungu cimbi. Ici tacayafwile fye ba Mary, lelo cikaafwa na bakasabankanya bambi mu United States abo ubuteko bwafwilisha mu fya cipatala.
Pa August 10, 2011, Icilye Cikalamba ica mu Kansas capeele ba Monica McGlory, Inte ya kwa Yehova, insambu sha kulasunga umwana wabo umwaume. Bawishi ba mwana baebele icilye ukutila te kuti ciwame Nkashi McGlory ukulaikala no mwana, pantu (1) kuti akaana ukusuminisha umwana ukubikwamo umulopa (2) alasenda umwana mu kushimikila ku ng’anda ne ng’anda, na (3) alengele umwana ukutaluka kuli wishi na ku bantu mu bwikashi pa mulandu wa kumusambilisha pali Armagedone.
Icilye Cikalamba ica mu Kansas cakonkele ifunde lyapangilwe mu 1957, ilyo catile: “Amafunde yesu yalipeela abantu ubuntungwa bwa kupepa, kabili ifyo fine e fyo tufwile ukukonka. Tatufwile ukupoka umuntu insambu sha kwikala no mwana wakwe pa mulandu fye wa kuti alafunda umwana ifya mapepo.” Pa mulandu wa kubikwamo umulopa, icilye catile: “Te ncito yesu ukupingula [uufwile ukusunga umwana] pa mulandu fye wa kuti umufyashi umo alemona kwati ku ntanshi umwana kuti alwala nelyo ukucenwa ica kuti alafwaikwa [ukubikwamo umulopa].”
France Kwali ukusekelela ukukalamba pa June 30, 2011 ilyo icilye ca ECHR casangile ukuti Inte sha kwa Yehova mu France sha kaele. Apa e papwilile umulandu uwali ku cilye pa myaka 16, umo ba Nte baebelwe ukulalipila 60% pa ndalama shonse isha musangulo isho amaofeshi ya musambo ku France balepokelela. Pa filonganino fya mapepo fyonse, ni Nte sha kwa Yehova fye e bo baebele ukuti balelipila umusonko wakula ifi. Kanshi indalama shonse isho ubuteko bwa France bwalefwaya ba Nte ukulipila shali ama euro 58 milioni (K410 bilioni). Indalama isho ubuteko bwalefwaya shacilile nga nshi shonse isho akabungwe ka ba Nte ba ku France kakwata. Ilyo bamunyinefwe batwele uyu mulandu ku filye fyonse ifya mu France, balepingulwa fye ukuti bafwile ukulipila. Basukile batwala uyu mulandu ku cilye ica ECHR mu February 2005.
Pa June 30, 2011, bakapingula 7 aba mu cilye ca ECHR, batile nga basuminisha ifyo ubuteko bwa France bulefwaya, ninshi bapoka Inte sha kwa Yehova insambu sha kupepa. Ici cilye catile, ba Nte na bo bafwile ukupeelwa insambu sha kupepa isho akabungwe ka European Convention on Human Rights kapeela ifilonganino fya mapepo. Ifyo ici cilye capingwile, fikaafwa sana na ba mu fyalo fimbi ifya mu Europe ififwaya ukukwata ubuntungwa bwa kupepa. Ne fi, fyalo pamo nga Armenia, Bulgaria, Georgia, na Russia ifyakwata insambu sha kutwala imilandu kuli ici cilye cikalamba. Cimbi ica kupapusha ca kuti, uyu e muku wa kubalilapo uo ubuteko bwa France bwasangilwe no mulandu wa kukanakonka ifunde lilanda pa buntungwa bwa kupepa ilyaba mu lupapulo lwapangwa ne fyalo fya ku Europe. Ubuteko bwa France tabwailishenye ku cilye pali ubu bupingushi.
Russia Pa June 10, mu 2010, ba Nte mu Moscow, ku Russia baliwinine umulandu wakakala uo bapeelwe ku buteko bwa Russia, uwailepwila mu cilye ca ECHR. Ubuteko bwa Russia bwalilombele ukutwala umulandu ku Cilye Cikalamba, umwaba bashicilye 17, lelo pa December 13, mu 2010, aba bashicilye balikeene ukupituluka muli uyu mulandu. Kanshi ifyapingwilwe pa June 10, e fyo balingile ukukonka. Muli bulya bupingushi batile ubuteko bwa Russia, “bufwile . . . ukuleka ukucusha ba Nte nga fintu Icilye capingwile kabili bufwile no kubafuta pa fibi fyonse ifyo bwabacita.” Lelo na ino nshita, ubuteko tabwakonka ubu bupingushi. Na kuba bwalisanga inshila shimbi isha kucushishamo no kupoka ba Nte ubuntungwa bwa kupepa.
Ku ca kumwenako, lucelocelo pa August 25, mu 2011, bakapokola baile mu mayanda ya bamunyinefwe 19 mu musumba wa Taganrog no kubapoka impapulo, amakompyuta, ne fyalembwa fya cilonganino. Ico bacitile ifyo, ni co balekonka ifyo icilye ca Russian Federation Supreme Court capingwile ati, Inte sha kwa Yehova mu Taganrog bafwile ukubindwa no kuti impapulo shesu 34 shibi icine cine. Ukulingana ne fyo ifilye mu Russia fyapingwile, ubuteko bwalibika impapulo shesu 63 pa fitabo ifyo batila fibi icine cine.
Pa miku ukucila pali 950, bamunyinefwe ne nkashi balibasansa, ukubacusha, no kubekata, e lyo no kubasungila mu fifungo. Ubuteko bwa Russia bwalipeela bamunyinefwe imilandu 11 iyo bwatwala ku cilye, e lyo Amayanda ya Bufumu ayengi baliyatobaula. Ubuteko bwabikile na makamera mu bumfisolo mu ng’anda ya kwa munyinefwe umo pa kuti bulemona ifilecitika, kabili aba buteko balekutika na fyonse ifyo aba mu ng’anda balelanda pa foni, kabili balemona ne fyebo fyonse ifyo baletuma nelyo ukupokelela pa Intaneti pa kuti fye babasange no mulandu wa bufi uwa kubabindilapo.
Umulandu umo uwa bufi, mulandu babepeshe Munyinefwe Aleksandr Kalistratov uwali ne myaka 35, uwikala mu musumba wa Gorno-Altaysk uwa kuti “alelanda ifyalelanga ukuti alipata imipepele imbi.” Pa kumupeela uyu umulandu bakonkele ifunde ilyo abengi abafwaya abantu ukukwata ubuntungwa basuusha. Ilyo balelubulula uyu mulandu ukufuma pa 7 October, mu 2010 ukufika pa March 18 mu 2011, pa nte 71 shonse isho baipwishe, tapali nangu umo uwalandile ifyalangile ukuti Munyinefwe Aleksandr ali no mulandu. Icilye capitulwike mu mpapulo shesu na mu fyo tusambilisha, kabili pa April 14, mu 2011, kapingula atile, Aleksandr takwete umulandu. Lelo pa 26 May, mu 2011, shicilye atwele umulandu ku Cilye Cikalamba ica mu Altay kabili ici cilye catile uyu mulandu ufwile ukubwelela ku cilye cinono ica mu Russia pa kuti bakayeupitulukamo. Kanshi Munyinefwe Kalistratov, uo basangile ukuti takwete umulandu, akayalubulula na kabili kuli kapingula, kabili tacishibikwe limbi akayapeelwa no mulandu wa kucita ifyabindwa.
Umulandu bapeele munyinefwe, uwa kucita ifyabindwa, walilenga abengi ukufwaya ukwishiba umulimo tubomba muli uyu musumba uunono uwa Gorno-Altaysk. Bushe ba Nte ku Russia abaishiba ukuti nabo kuti bapeelwa umulandu umo wine uwa bufi inshita iili yonse babomba shani?
Nkashi Inna atile: “Muli iyi nshita iya-afya, Baibolo ilatwafwa sana. Bamunyinefwe na bankashi baba fye kwati ni balupwa lwandi, kabili pali ino nshita nalipalama sana kuli Yehova!” Nangu ca kutila balibinda impapulo shesu shimo, tulatungulula amasambililo ayengi ukubomfya fye Baibolo. Impendwa ya bakasabankanya mu Altay yalifulilako. Na ma-awala ba Nte babombele mu mulimo wa kushimikila yalifulileko. Abasangilwe ku Cibukisho mu 2011 balifulile ukucila abasangilweko mu 2010.
Pali ino nshita, Inte sha kwa Yehova mu Russia balitwala imilandu iipya 13 ku cilye ca ECHR iyakuma ubuteko bwa Russia. Umulandu umo pali ilya 13, wa kukaana ifyo Icilye Cikalamba capingwile pa December 8, 2009, e lyo umbi wa kuilishanya pa fyo Icilye Cikalamba ica mu calo Altay capingwile ukuti impapulo shesu 18 shibi icine cine.
[Futunoti]
a Pa milandu 49 iyo ba Nte batwala ku cilye ca ECHR ukutula mu 1965, balusapo fye ibili. Umo pali iyi ibili e uyu uo Munyinefwe Bayatyan awinine.
[Amashiwi pe bula 14]
“Calilembwa mu mashiwi ya bakasesema ukuti, ‘Kabili bonse bakaba abasambilishiwa kuli Yehova’”
[Amashiwi pe bula 25]
“Nshishibe na mashiwi ningasosa pa kumutasha”
[Akabokoshi pe bula 12]
Ifyo Basosele Pali Bupainiya bwa Kwafwilisha:
• “E muku wa kubalilapo nabombeleko bupainiya bwa kwafwilisha. Nshishibe ne fyo ningatasha pali ili ishuko nakwete!”
• “Ndemutasha pa kucefyako ama-awala ya bupainiya bwa kwafwilisha mu April. Ukubombako uyu mulimo kwalituletela insansa sana.”
• “Muli uyu mweshi, abengi sana mu cilonganino cesu balibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha.”
• “Mu cilonganino mwaliba sana umutende ne cumfwano pa mulandu wa kuti abengi balibombeleko bupainiya bwa kwafwilisha.”
• “Ala Armagedone ili mupepi!”—E fyalandile umo uushili Nte ilyo amwene ifyo twabombeshe mu April.
[Akabokoshi pe bula 43]
‘AULENI UTUPUNDU’
MULI cino calo icitungululwa na Satana uwaba ne cipyu, muli amafya ayakalamba. (Ukus. 12:12) Lelo, ababomfi ba kwa Yehova ‘balaula utupundu pa mulandu wa kusekelela mu mitima.’ (Esa. 65:13, 14) Balitwalilila ukwafwa abantu abengi ukwisa mu kupepa Lesa wa cine, pantu balishiba ukuti “bonse abooba muli [Yehova] bakasekelela; bakaula utupundu umuyayaya.”—Amalu. 5:11.
[Ifikope pe bula 26]
(Nga mulefwaya ukumona ifikope, moneni mu citabo)
YALIPILIBULWA MU FITUNDU 106
Ifitundu umo Baibolo ya Amalembo ya
Amalembo ya Calo Cipya Bwina Kristu
yapilibulwa yonse: 62 aya ciGriki: 44
IciAfrikaans Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku America
IciAlbanian IciAmharic
IciArabic IciAzerbaijani
IciArmenian IciAzerbaijani (Cyrillic)
IciBulgarian Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku Brazil
IciCebuano IciCambodian
Ichichewa Ichitonga
IciChinese (ica-anguka) Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku Colombia
IciChinese IciEstonian
Icibemba IciEwe
IciCroatian IciFijian
IciCzech IciGun
IciDanish IciCreole ca ku Haiti
IciDutch IciHiligaynon
IciEfik IciHindi
IciNgeleshi IciHiri Motu
IciFinnish Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku Italy
IciFrench IciKannada
IciGeorgian IciKazakh
IciGerman Kikaonde
IciGriki IciKiribati
IciHungarian IciLatvia
IciIgbo IciLithuania
IciIloko IciLuganda
IciIndonesian IciLuvale
IciItalian IciMalayalam
IciJapanese Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku Mexico
IciKinyarwanda IciMyanmar
IciKirghiz IciNepali
IciKirundi IciPangasinan
IciKorean IciPapiamento (Curaçao)
Lingala IciPunjabi
IciMacedonian Ululimi lwa bankomamatwi ulwa ku Russia
IciMalagasy IciSango
IciMaltese Silozi
IciNorwegian IciSranantongo
IciOssetian IciTamil
IciPolish IciThai
IciPortuguese IciTok Pisin
IciRomanian IciTongan
IciRussian IciTumbuka
IciSamoan IciUkrainian
IciSepedi IciUzbek
IciSerbian IciVietnamese
IciSerbian (Roman)
IciSesotho
IciShona
IciSinhala
IciSlovak
IciSlovenian
IciSpanish
IciSwahili
IciSwedish
IciTagalog
IciTsonga
IciTswana
IciTurkish
IciTwi (Akuapem)
IciTwi (Asante)
IciXhosa
IciYoruba
IciZulu
[Ifikope pe bula 26]
◀ 76% ◁ 24%
Ukufika mu 2011, abantu abengi pano calo (76%) balikwete Baibolo ya “Amalembo ya Calo Cipya” (yonse nelyo mu malembo ya ciGriki fye) mu fitundu fyabo
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
[Icikope pe bula 8]
(Nga mulefwaya ukumona icikope moneni mu citabo)
Isonde lyonse, Bakasabankanya 2,657,377 Balibombeleko Bupainiya bwa Kwafwilisha
2.5 (MILIONI)
2.0
1.5
1.0
0.5
0
2008 2009 2010 2011
[Mapu pe bula 35]
(Nga mulefwaya ukumona mapu moneni mu citabo)
UNITED STATES
FRANCE
BULGARIA
TURKEY
ARMENIA
AZERBAIJAN
RUSSIA
SOUTH KOREA
[Icikope pe bula 6]
Pa muulu: Pa ng’anda ya ba Jeannette, apo bapainiya na bakasabankanya baletungulwila amasambililo. (Moneni pe bula 9)
[Icikope pe bula 7]
Bapainiya ba nshita yonse na bakwafwilisha mwi tauni lya Madrid, ku Spain baleya mu kushimikila
[Icikope pe bula 10]
Ba Toshi baleshimikila uubombela mu ng’anda babasungila
[Icikope pe bula 11]
Alejandro na ba wishi baleshimikila pa bushiku bwa kulekeleshako mu mweshi, mu Sant Celoni, Barcelona, mu Spain
[Icikope pe bula 13]
Pa Watchtower Educational Center ku Patterson, New York, U.S.A. apabela amasukulu
[Icikope pe bula 18]
Ing’anda ya Bufumu mu Rikuzentakata, ku Japan
[Icikope pe bula 22]
Pa muulu: Aba bwananyina balefumya ifisooso pa ng’anda ya kwa munyinefwe mu Shibata, ku Miyagi
[Icikope pe bula 22]
Ku kuso: Uwa muli Komiti ya Musambo alelanda ilyashi mu Rikuzentakata, pa ng’anda ya kwa munyinefwe
[Icikope pe bula 22]
Pe samba: Aba bwananyina balepekanya ifya kulya fya baile ku kulongana kwaibela ukwali mu cifulo umwali akayofi
[Icikope pe bula 24]
Baibolo ya mu ciLithuania na mu ciLativia
[Ifikope pe bula 31]
Apo balemba impendwa ya ba Nte abalongene mu cibansa ca Yankee Stadium, mu New York, ku U.S.A.
[Icikope pe bula 33]
Ababomfi balekuula amaofeshi ya mu Burkina Faso
[Icikope pe bula 32]
Amaofeshi ya mu Burkina Faso
[Icikope pe bula 32]
Amaofeshi ya musambo mu Chile
[Ifikope pe bula 33]
Umusambo uupya mu Hong Kong
[Icikope pe bula 34]
Icilye ca European Court of Human Rights, ku Strasbourg, France
[Ifikope pe bula 38]
Abana be sukulu nabekata amalipoti ya ku sukulu. Nabatemwa pantu nababasuminisha ukukanacitako ifya mapepo pa sukulu
[Icikope pe bula 41]
Ba Nte baleshimikila mu Gorno-Altaysk, mu calo ca Altay