ABACAICE BEPUSHA UKUTI
Kuti Nalanshanya Shani na Bafyashi Bandi pa Mafunde ayo Bampeela?
“Tacalenkosela ukukonka amafunde ya bafyashi bandi ilyo nali ne myaka 15, nomba pali ino nshita ndi ne myaka 19, kabili imona kwati aya mafunde yalampoka ubuntungwa.”—E fyalandile Sylvia.
Bushe na iwe umfwa nge fyo Sylvia aleumfwa? Nge fyo umfwa, ninshi cino cipande calakwafwa ukwishiba ifyo wingalalashanya bwino na bafyashi bobe pa mafunde ayo bakupeela.
Ifyo ulingile ukwishiba
Ilyo ushilalanshanya na bafyashi bobe pa mafunde ayo bakupeela, ufwile ukutontonkanya pa fya konkapo:
Ifintu te kuti fikuwamine nga ca kuti takuli amafunde ayo ulingile ukulakonka. Tontonkanya pa musebo umupita sana imyotoka. Finshi fingacitika nga ca kuti muli uyu musebo tamwali ifipampa apaba amafunde ya pa musebo na maroboti? Amafunde abafyashi bobe bakupeela kuti ya kucingilila nga filya fine amafunde ya pa musebo yatucingilila ku masanso.
Abafyashi nga bakupeela amafunde ninshi balelanga ukuti balikutemwa. Nga ca kuti abafyashi bobe tabakupeela amafunde ninshi balelanga fye ukuti tabakubikako amano. Bushe abafyashi bobe nga tabalekupeela amafunde, kuti baba abafyashi basuma?
IFYO ULINGILE UKWISHIBA. Kwaliba amafunde ayo abafyashi nabo balingile ukulakonka. Nga uletwishika ifi twalandapo, belenga Ukutendeka 2:24; Amalango 6:6, 7; Abena Efese 6:4; na 1 Timote 5:8.
Finshi wingacita nga ca kuti ulemona kwati te kuti ukumemo ukukonka amafunde ya bafyashi bobe, nangu ca kuti walishiba ukuti amafunde yasuma?
Ifyo wingacita
Ilyo ushilatendeka ukulanshanya na bafyashi bobe, kuti cawama watontonkanya pa fyakonkapo. Bushe ilingi line ulakonka amafunde ya bafyashi bobe? Nga ca kuti ilingi line taukonka amafunde ya bafyashi bobe, nalimo te kuti cibe bwino ukubalomba ukuti bacefyeko amafunde bakupeela. Ufwile intanshi ukubelenga no kukonka ifyaba mu cipande citila, “Finshi Ningacita pa Kuti Abafyashi Bandi Bancetekele?”
Nga ca kuti ilingi line ulakonka amafunde ya bafyashi bobe, ufwile ukubalilapo ukupekanya ifyo ukalanshanya nabo. Ulingile ukutontonkanya pa fyo ulefwaya ukweba abafyashi bobe, nalimo kuti wafilemba no kufilemba. Ukucita ifi kuti kwa kwafwa ukwishiba nga ca kuti ifyo ulefwaya ukulomba ku bafyashi bobe fili fye bwino. Lyena, ufwile ukwipusha abafyashi bobe inshita bengatemwa ukulanshanya nobe e lyo ne cifulo icisuma ico mwingalanshanishishapo. Ilyo ulelanshanya na bafyashi bobe, ufwile ukwibukisha ifyakonkapo:
Ufwile ukuba no mucinshi. Baibolo itila: “Amashiwi ya kukalifya yalenga umuntu ukukalipa.” (Amapinda 15:1) Kanshi ulingile ukulaibukisha ukuti: Te kuti ulanshanye bwino na bafyashi bobe nga ca kuti ulebataalika nelyo ulebapeela umulandu wa kuti amafunde bakupeela tayalolamo.
“Nga nacindika sana abafyashi bandi, nabo balancindika. Ukucindikana kulalenga tulesuminishanya pa fyo tulelanshanyapo.”—E fyalandile Bianca.
Ulekutika. Baibolo ilanda ukuti tufwile ‘ukuba aba-anguka ukumfwa, abakokola ukulanda.’ (Yakobo 1:19) Uleibukisha ukutila ufwile ukulaleka abafyashi na bo balelandapo, taufwile ukulalanda fye weka.
“Ilyo tuleya tulekula, tulatendeka ukumona kwati twalishiba ifingi ukucila abafyashi besu, lelo icishinka ca kuti abafyashi balishiba ifingi ukutucila. Tufwile ukulabomfwila nga batusalapula nelyo nga batupandako amano.”—E fyalandile Devan.
Uletontonkanya na pa bafyashi bobe. Ule-esha ukutontonkanya pa fyo abafyashi bobe balemona ifintu. Ulekonka ifyo Baibolo ilanda ukuti tatufwile ‘ukulabika fye amano ku fyo tulefwaya fye fwe bene, lelo tulebika amano na ku fyo bambi bafwaya.’ Kanshi ulebika amano na ku fyo abafyashi bobe balefwaya.—Abena Filipi 2:4.
Ni fisa pa fyo tulandilepo ifyo ulemona ukutila e fyo wingacita pa kuti abafyashi bobe bakucetekele?
“Kale nalemona kwati abafyashi bandi balimpatile fye. Nomba pali ino nshita naliluka ukuti balefwaya fye ukunkusha bwino nga filya fine na ine nalefwaya ukusambilila ifyo nkalacita pa kuti nkaleikala bwino nga nakula. Icalelenga abafyashi bandi balecita fyonse ifyo balecita ni co balintemwa.”—E fyalandile Joshua.
Ule-eba abafyashi bobe ifingalenga ba kucetekela. Tutile ulefwaya ukuya ku parte kabili ufwile ukwenda iawala limo pa kuti ufike ukubelele iyo parte, lelo abafyashi bakukaanya ukuyako. Ufwile ukubepusha icalenga bakukaanye. Bushe ni co ukubelele parte kutali, nelyo ni co abafyashi balemona kwati ku parte kuti kwacitika ifyabipa?
Nga ca kuti icilengele bakuleshe ni co ukubelele parte kutali, bushe abafyashi bobe kuti bakusuminisha ukuya nga ca kuti waya no waishibisha ukwensha motoka?
Nga ca kuti abafyashi bobe balemona kwati ku parte kuti kwacitika ifyabipa, bushe kuti bakusuminisha ukuya nga ca kuti wabalondolwela abalasangwako e lyo na baleangalila iyo parte?
Uleibukisha ukuba no mucinshi ilyo ulelanshanya na bafyashi bobe kabili uletekanya no ku kutikisha nga balelanda. Ufwile ukulalanga ukuti ‘walicindika bawiso na banoko’ mu fyo ulelanda na mu fyo ulecita. (Abena Efese 6:2, 3) Bushe kuti bakusuminisha ukuya nga wacita ifi twalandapo? Nampo nga bakusuminisha nelyo nga bakukaanya, ufwile ukucita ifyakonkapo.
Ulekonka ifyo abafyashi bobe bakweba pa kuti ulelanga ukuti walibacindika. Abengi tabaishiba ukuti nga ulekonka ifyo abafyashi bobe balekweba, kuti batendeka ukukusuminisha ukulacita ifintu fimo ifyo balekukaanya pa mulandu wa kuti tabakucetekele. Nga ca kuti ulefwaya fye ukucita ifyo ulefwaya kabili nga uleumana na bafyashi bobe, bakakukaanya umuku ukonkelepo ilyo ukabalomba insambu sha kucita fimo. Nomba nga ulebomfwila, bakatendeka ukukusuminisha ukucita fimo ifyo balekukaanya pa mulandu wa kuti tabakucetekele.